Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2019 r. w Katowicach

sprawy z odwołania H. C. (H. C.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o wysokość emerytury

na skutek skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 września 2017r.

sygn. III AUa 1025/17

1.  uchyla zaskarżony wyrok oraz znosi postępowanie objęte rozprawą apelacyjną w dniu 13 września 2017r. i oddala apelację,

2.  przyznaje ze środków Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego
w Katowicach na rzecz radcy prawnego A. G., kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) powiększoną o 23% podatku od towarów
i usług tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 284/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 lipca 2016 r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. odmówił ubezpieczonemu H. C. zmiany zasad wyliczenia potrąceń egzekucyjnych dokonywanych ze świadczenia emerytalnego, wskazując,
iż dokonywane potrącenia znajdują oparcie w treści art. 139 ust. 1 i art. 140 ust. 7 ustawy
z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ubezpieczony domagał się zmiany opisanej decyzji poprzez nakazanie organowi rentowemu rozliczenie wypłacanych świadczeń emerytalnych do 31 stycznia 2017 r.
i ponowne ustalenie wysokości potrąceń z emerytury ubezpieczonego od 1 marca 2016 r., twierdząc przy tym, iż wielkość potrąceń z wypłacanej mu emerytury powinna być ustalana od kwoty netto świadczenia, czyli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wyrokiem z dnia 23 lutego 2017 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku (sygn. akt IX U 1650/16) oddalił odwołanie oraz nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach na rzecz radcy prawnego L. K. kwotę 441,80 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego
z urzędu.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony, urodzony (...), jest uprawniony do emerytury górniczej, z której organ rentowy dokonuje potrąceń na podstawie zajęć komorniczych w zbiegu w zakresie spraw objętych postępowaniami egzekucyjnymi
o sygn. akt (...), (...) i (...).

Potrącenia te dotyczą świadczeń alimentacyjnych i niealimentacyjnych (z tytułu zaległości w spłacie kredytów bankowych).

Od września 2016 r. z tytułu należności alimentacyjnych organ rentowy dokonuje potrąceń ze świadczenia emerytalnego ubezpieczonego w kwotach: 659,94 zł ((...)), 1.099,30 zł ((...)) oraz potrąceń z tytułu (...) w kwocie 754,90 zł. Łączna wysokość potrąceń wynosi 2.514,14 zł, co stanowi 60% z kwoty brutto świadczenia emerytalnego ubezpieczonego wynoszącego 4.190,24 zł.

Według Sądu Okręgowego kwestię sporną w niniejszej sprawie stanowiło, czy organ rentowy prawidłowo ustalił kwotę emerytury przysługującej ubezpieczonemu po dokonaniu
z tego świadczenia potrąceń w związku z prowadzonymi przeciw ubezpieczonemu postępowaniami egzekucyjnymi.

Zatem Sąd Okręgowy, przywołując przepisy art. 139 ust. 1, art. 140 ust. 1 i ust. 7 ustawy z dnia 1 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2016r., poz. 887 ze zm. – dalej jako ustawa emerytalna), zanegował stanowisko ubezpieczonego, zgodnie z którym potrąceń z jego emerytury należałoby dokonywać z kwoty świadczenia netto, czyli po uprzednim odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zdaniem tegoż Sądu w świetle wyżej przytaczanych przepisów, nie ulega wątpliwości, że przedmiotowe potrącenia należy dokonywać z kwoty świadczenia brutto.

Tak więc Sąd Okręgowy uznał, że organ rentowy w sposób prawidłowy dokonał obliczenia należnej ubezpieczonemu wysokości świadczenia do wypłaty, gdy dokonując obliczenia części świadczenia podlegającego egzekucji (potrąceniu), słusznie za punkt wyjścia przyjął wysokość świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Takie stanowisko bowiem znajduje oparcie w art. 140 ust. 7 ustawy emerytalnej, który odsyła do ust. 1 art. 140, w którym, w punkcie 3, jest mowa o zbiegu egzekucji sum, o których mowa
w art. 139 ust. 1 pkt. 3 z potrąceniem należności alimentacyjnych (czyli zbiegu egzekwowanych należności alimentacyjnych z innymi niż alimentacyjne).

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie
art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

Ponadto Sąd ten, z mocy art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z 22 października 2015r. (Dz. U. z 2015r. poz. 1805) przyznał od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Gliwicach) na rzecz radcy prawnego L. K. kwotę 442,80 zł (w tym 23% podatku VAT), tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego ubezpieczonemu z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł ubezpieczony, zarzucając naruszenie przez Sąd pierwszej instancji przepisów art. 139-141 ustawy emerytalnej. W uzasadnieniu apelacji ubezpieczony, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko, ponowił własną wykładnię powołanych przepisów, nadal stojąc na stanowisku, że ustalenie wysokości dopuszczalnego potrącenia odnosi się do jego świadczenia netto, a nie brutto.

Takie samo stanowisko skarżący wywodził w toku rozprawy apelacyjnej.

Wyrokiem z dnia 27 września 2017 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach (sygn. akt
III AUa 1025/17) oddalił apelację ubezpieczonego od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku z dnia 23 lutego 2017 r.

Podnieść również należy, iż postanowieniem z dnia 9 listopada 2016 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku (sygn. akt IX U 1650/16) ustanowił dla ubezpieczonego H. C. radcę prawnego z urzędu. Na tej podstawie Okręgowa Izba Radców Prawnych w dniu 16 listopada 2016 r. wyznaczyła dla ubezpieczonego pełnomocnika w osobie radcy prawnego L. K..

Pełnomocnik z urzędu obecny był wraz z ubezpieczonym podczas ogłoszenia przez Sąd Okręgowy opisanego wyżej wyroku z dnia 23 lutego 2017 r.

W dniu 23 lutego 2017 r. pełnomocnik ten wystąpił do Sądu pierwszej instancji
o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia tegoż wyroku.

Odpis wyroku z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi ubezpieczonego
w dniu 16 marca 2017 r.

W dniu 28 marca 2017 r. ubezpieczony złożył osobistą apelację.

Sąd drugiej instancji wyznaczył termin rozprawy apelacyjnej na dzień 13 września 2017 r., o czym powiadomił ubezpieczonego oraz jego pełnomocnika z urzędu.

W piśmie z dnia 17 sierpnia 2017 r. radca prawna L. K. zwróciła się do Sądu Apelacyjnego w Katowicach, w oparciu o przepis art. 118 § 3 k.p.c., o zwolnienie
z obowiązku zastępowania ubezpieczonego w procesie, wskazując, że po wydaniu przez Sąd Okręgowy wyroku z dnia 23 lutego 2017 r., sporządziła dla ubezpieczonego opinię, w której wskazała, że składanie apelacji jest niecelowe. Wcześniej wysłała do ubezpieczonego kopie wyroków innych sądów wydanych w podobnych sprawach. Ubezpieczony nie poinformował jej, że samodzielnie złoży apelację. Ponadto radca prawna L. K.
w przypadku nie uwzględnienia wniosku lub gdyby nie upłynął jeszcze czas, w którym obowiązek zastępowania ustaje, zwróciła się do Sądu Apelacyjnego o usprawiedliwienie jej nieobecności na rozprawie w dniu 13 września 2017 r., podając, że od dnia 1 września 2017 r. będzie przebywała u męża w miejscowości oddalonej o 500 km. od R., zajmując się pracami polowymi we wspólnym gospodarstwie rolnym. Jednocześnie podała, że nie ma możliwości ustanowienia zastępstwa ani w procesie, ani przy pracach polowych.

Postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2017 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach odmówił zwolnienia radcy prawnego L. K. od obowiązku zastępowania strony
w postępowaniu apelacyjnym w sprawie III AUa 1025/17 dotyczącej H. C..

Na posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę apelacyjną w dniu 13 września 2017 r. stawił się jedynie ubezpieczony, uczestniczył w rozprawie i wywiódł apelację. Również jedynie ubezpieczony był obecny przy publikacji wyroku w dniu 27 września 2017 r.

W dniu 28 września 2017 r. ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia wyroku oraz o przesłanie odpisu wyroku z uzasadnieniem na piśmie. Wyrok Sądu drugiej instancji z uzasadnieniem ubezpieczony otrzymał w dniu 22 listopada 2017 r.

Następnie orzeczeniem z dnia 30 października 2018 r. (sygn. akt D 79/X/18) Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w K. uznał obwinioną radcę prawnego L. K. winną tego, iż w okresie od 17 marca
do 13 września 2017 r., występując w opisanych wyżej sprawach o sygn. akt IX U 1650/16 oraz III AUa 1025/17, jako pełnomocnik H. C., ustanowiony z urzędu,
nie dochowała należytej staranności w trakcie wykonywania czynności zawodowych, poprzez niezłożenie apelacji i nieuzgodnienie takiej decyzji procesowej z mocodawcą
oraz niestawienie się na rozprawie apelacyjnej bez żadnego usprawiedliwienia, pomimo,
iż do złożenia apelacji oraz uczestniczenia w postępowaniu była zobowiązana treścią przepisu art. 118 § 2 k.p.c. Ponadto, Sąd Dyscyplinarny uznał, obwinioną winną naruszenia powagi sądu poprzez zamieszczenie w treści wniosku z dnia 17 sierpnia 2017 r. przytoczonych wyżej sformułowań.

W dniu 1 lutego 2019 r. ubezpieczony złożył skargę o wznowienie postępowania zakończonego opisanym wyżej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia
27 września 2017 r.

Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy w Katowicach (sygn. akt
III AUa 284/19) ustanowił dla H. C. radcę prawnego z urzędu w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 września 2017 r.

W dniu 13 czerwca 2019 r. Okręgowa Izba radców Prawnych w K. wyznaczyła radcę prawnego A. G. jako pełnomocnika z urzędu w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania zakończonego opisanym wyżej prawomocnym wyrokiem.

Pełnomocnik z urzędu ustanowiony dla ubezpieczonego w piśmie procesowym z dnia 9 lipca 2019 r., powołując się na przepis art. 401 pkt 2 k.p.c., podniósł, że ustanowiony
dla ubezpieczonego pełnomocnik z urzędu w sprawie o sygn. akt III AUa 1025/17 nie złożył apelacji i pomimo złożenia apelacji przez samego ubezpieczonego, nie stawił się na rozprawie apelacyjnej, jak i na publikacji orzeczenia, co w ocenie skarżącego, pozbawiło ubezpieczonego możności działania.

W oparciu o zaprezentowany zarzut skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz o przyznanie kosztów niepłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oświadczając, że opłata nie została zapłacona w całości lub w części.

Zdaniem pełnomocnika ubezpieczonego, termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w niniejszej sprawie, skoro jej podstawą jest pozbawienie strony możności działania lub brak należytej reprezentacji (art. 407 k.p.c.), biegnie od dnia, w którym
o wydaniu wyroku Sądu apelacyjnego dowiedział się należycie umocowany pełnomocnik strony (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2006 r., III PZ 12/05).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga o wznowienie postępowania zasługiwała na oddalenie.

I.  Na wstępie wskazać należy, iż stosownie do treści art. 401 pkt 2 k.p.c., można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

Odnosząc się do opisanej skargi o wznowienie postępowania podkreślić należy, iż teza pełnomocnika skarżącego, iż termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania
w niniejszej sprawie, biegłby od dnia, w którym o wydaniu wyroku Sądu Apelacyjnego dowiedział się należycie umocowany pełnomocnik strony, czyli radca prawny A. G., tyko wówczas, gdyby jej podstawą było pozbawienie strony możności działania lub brak należytej reprezentacji (art. 407 k.p.c.).

Zatem powtórzyć należy za Sądem Najwyższym, iż nienależyta reprezentacja,
w rozumieniu art. 401 pkt 2 k.p.c., zachodzi wówczas, gdy w sprawie nie działał przedstawiciel ustawowy osoby fizycznej niemającej zdolności procesowej (art. 66 k.p.c.), organ uprawniony do działania w imieniu osoby prawnej albo organizacji mającej zdolność sądową (art. 67 k.p.c.), albo występujący w sprawie reprezentant strony nie miał wymaganych przymiotów do występowania w tej roli (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
3 kwietnia 2014 r., II UZ 21/14). Nie można uznać, że ubezpieczony posiadający pełną zdolność do czynności prawnych był należycie reprezentowany w sprawie. Otóż bowiem, Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 marca 1997 r., III CKN 10/96 (OSP 1997 nr 9, poz. 172, z glosą W. Broniewicza, Monitor Prawniczy 1998 r. Nr 4, s. 148, z glosą Z. Krzemińskiego) - na które powołał się skarżący - stwierdził, iż niedziałanie w procesie pełnomocnika z urzędu może uzasadniać wznowienie postępowania na podstawie przewidzianej w art. 401 pkt 2 k.p.c. wskutek pozbawienia strony możności działania. Chodziło o niedziałanie pełnomocnika, a nie o działanie nienależyte (niestaranne). Nie ulega przy tym wątpliwości,
iż pełnomocnik z urzędu ubezpieczonego radca prawny L. K. nie działała
w postępowaniu apelacyjnym toczącym się przed sądem apelacyjnym w Katowicach,
co oznacza, iż ubezpieczony został pozbawiony możności działania a postępowanie przed Sądem drugiej instancji dotknięte zostało nieważnością Konsekwencją uznania, że wystąpiła jedna z przyczyn nieważności, która dotknęła tylko postępowanie przed sądem drugiej instancji, będzie uchylenie wyroku zapadłego przed tym sądem, zniesienie postępowania
w zakresie dotkniętym nieważnością i ponowne orzeczenie o istocie sprawy.

II. W następstwie wznowienia postępowania, przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji jako własne, Sąd drugiej instancji uznał, że apelacja nie zasługuje
na uwzględnienie.

Podkreślenia wymaga, iż spór w przedmiotowej sprawie dotyczył kwestii zasadności
i prawidłowości dokonywanych przez organ rentowy potrąceń w związku z prowadzonym przeciw ubezpieczonemu postępowaniem egzekucyjnym. Ubezpieczony prezentuje bowiem stanowisko, iż potrąceń należy dokonać z kwoty netto jego świadczenia, czyli po uprzednim odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji. a także poprzedzającej go decyzji organu rentowego w kwestionowanym przez skarżącego zakresie, stanowi przepis art. 140 ust. 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748 - dalej jako ustawa emerytalna) w zw. z ust. 1
pkt 1 i 3 tego artykułu. Przepis art. 140 ust. 1 pkt 1 - 3 określa górne granice potrąceń
w zależności od rodzaju egzekwowanych wierzytelności od 25% do maksymalnie 60% świadczenia. Rodzaj egzekwowanych od skarżącego należności dopuszcza możliwość potrąceń do 60% świadczenia (art. 140 ust. 1 pkt 1). Na mocy art. 140 ust. 7 ustawy emerytalnej, wysokość części świadczenia podlegającego egzekucjom, o których mowa
w ust. 1 tego artykułu, a także innych tam wymienionych, ustala się od kwoty świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych
oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Z literalnej (językowej) treści tego przepisu wynika, że maksymalna wysokość potrąceń, o których mowa w art. 140 ust. 1 pkt 1 ustawy stanowi 60% należnego świadczenia ustalonego w kwotach brutto, gdyż wysokość świadczenia podlegającego egzekucjom ustala się od kwoty świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przepis art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej, do którego odwołuje się skarżący określa jedynie dopuszczalność potrąceń ze świadczeń wskazanych w art. 3 ustawy, w kolejności sklasyfikowanej w tym przepisie. Inaczej mówiąc, w art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej uwzględniono, że przed przystąpieniem do dokonywania potrąceń, organ rentowy zobowiązany jest do odprowadzenia należności publicznoprawnych. Jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych ma pobrać zaliczkę miesięczną od wypłacanych emerytur
i rent, świadczeń przedemerytalnych i zasiłków przedemerytalnych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, rent strukturalnych oraz rent socjalnych. Po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą ulega obniżeniu podatek dochodowy, uzyskuje się kwotę świadczenia do wypłaty , od którego organ rentowy może potrącać należności określone w art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej. Nie oznacza to,
że ustalenie kwoty dopuszczalnej wysokości potrącenia następuje od świadczenia netto. Otóż bowiem, zgodnie z art. 140 ust. 7 ustawy emerytalnej, wysokość kwot świadczenia, które mogą być potrącone na zaspokojenie poszczególnych należności wymienionych w art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej – egzekwowanych oraz tych, które są potrącane bez egzekucji, przez przedłożenie tytułu wykonawczego ZUS oraz zostały ustalone orzeczeniem sądu lub
w ugodzie sądowej bez wskazania sposobu ich naliczania – ustala się od kwoty świadczeń brutto, przed odliczeniem przypadającej w danym miesiącu zaliczki na podatek dochodowych od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, redakcja art. 139 ust. 1 wskazuje tylko na to,
że ze świadczeń emerytalnych, czy rentowych nie można potrącać innych należności, to jest takich, które nie zostały tam wymienione, a dopuszczalne potrącenia muszą być dokonywane w kolejności określonej tym przepisem. Zachowanie odpowiedniej kolejności potrąceń oznacza, że niedopuszczalne jest dokonywanie potrąceń należności z danej kategorii przed całkowitym spłaceniem należności z kategorii wyższej, przy czym potrąceń dokonuje się
w granicach zakreślonych w art. 140 i 141 ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego podnieść należy, iż w przedmiotowej sprawie zgłoszono
do potrącenia sumy egzekwowane na podstawie zajęć komorniczych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności alimentacyjnych i niealimentacyjnych (art. 139 ust. 1 pkt 1 i 5 cyt. ustawy).

Podzielając zatem przytoczone przez Sąd pierwszej instancji poglądy doktryny
i judykatury wyrażone na tle treści przepisu art. 140 ust. 7 ustawy emerytalnej, należy stwierdzić, że organ rentowy dokonując obliczenia części świadczenia podlegającego egzekucji (potrąceniu), słusznie za punkt wyjścia przyjął wysokość świadczenia ubezpieczonego przed obliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Tak więc, nie można podzielić zarzutów apelacji co do naruszenia - pierwotnie przez organ rentowy, a następnie przez Sąd Okręgowy - przepisów art. 139 i 140 ustawy emerytalnej.

Ponadto podkreślenia wymaga, iż w niniejszej sprawie nie doszło również
do naruszenia przytoczonego w apelacji art. 141 ust. 1 ustawy. Zgodnie z jego treścią
(w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 lipca 2017 r.) emerytury i renty są wolne od egzekucji i potrąceń, z zastrzeżeniem ust. 2, w części odpowiadającej:

1) 50% kwoty najniższej emerytury lub renty - zależnie od rodzaju pobieranego przez emeryta (rencistę) świadczenia - przy potrącaniu:

a) należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 3, wraz z kosztami
i opłatami egzekucyjnymi,

b) należności, o których mowa wart. 139 ust. 1 pkt 4,

c) należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 5, wraz z kosztami
i opłatami egzekucyjnymi;

2) 60% kwoty najniższej emerytury lub renty - przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt. 1 i 2 i 6-9;

3) 20% najniższej emerytury lub renty - przy potrącaniu należności,
o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 10.

Przytoczony przepis określa, w jakich granicach kwota emerytury lub renty jest wolna jest od egzekucji i potraceń. Zasadniczo kwota ta równa jest części kwoty najniższej renty
z tytułu niezdolności do pracy lub najniższej emerytury - zależnie od rodzaju pobieranego przez emeryta (rencistę) świadczenia. Przepis ten nie odnosi się do pobieranego świadczenia, ale do kwot najniższych świadczeń określonych w art. 85 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, które od 22 czerwca 2016 r. wynosiły dla renty 880,45 zł miesięcznie - dla osób całkowicie niezdolnych do pracy i 675,13 zł miesięcznie - dla osób częściowo niezdolnych do pracy,
zaś kwota najniższej emerytury wynosiła 880,45 zł miesięcznie. Natomiast od dnia 1 marca 2017 r. kwoty te wynoszą odpowiednio 1.000,00 zł i 750,00 zł dla świadczeń rentowych oraz 1.000,00 zł w przypadku świadczeń emerytalnych. Przy ustalaniu kwoty wolnej nie uwzględnia się regulacji dotyczących najniższych świadczeń ujętych w art. 24a ust. 6, art. 54, 54a ust. 2 i art. 87 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wobec powyższego w przypadku ubezpieczonego i pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego wolną od potrąceń dotychczas stanowiła kwota 440,23 zł, a w chwili obecnej kwota 500,00 zł. Stosownie zaś do informacji płynących z dokumentacji akt organu rentowego, niekwestionowanych przez ubezpieczonego, po potrąceniu ubezpieczonemu pozostaje do dyspozycji kwota w wysokości 915,98 zł, czyli kwota wyższa od kwoty ustalonej na podstawie art. 141 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Kierując się powyższymi motywami, Sąd Apelacyjny, na mocy art. 412 § 1 i 2
w związku z art. 385 k.p.c., orzekł, jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu
w postępowaniu skargowym Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i § 3
w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 8 pkt 3 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U.
z 2016 r., poz. 1715, w brzmieniu obowiązującym od dnia 13 października 2017 r.).

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia