Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 października 2019 roku

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Grażyna Kramarska (spr.)

Sędzia Jolanta Pyźlak

Sędzia del. Grzegorz Tyliński

Protokolant Natalia Kozak

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Funduszu Inwestycyjnego (...) reprezentowanego przesz Towarzystwo (...) S. A. z siedzibą w W.

o wpisanie zmian do rejestru funduszy inwestycyjnych

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 15 maja 2018r.

sygn. akt VII NsRej FI 1472,1473/18

postanawia

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI ACa 466/18

UZAZSADNIENIE

Pismem z dnia 23 marca 2018 r. wnioskodawca (...) Fundusz Inwestycyjny (...) reprezentowany przez Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł

o wpisanie do rejestru funduszy zmian statutu dokonanych na podstawie aktów notarialnych: z dnia 30 maja 2017 r., Repertorium (...), które zostały ogłoszone w dniu 30 maja 2017 r. i weszły w życie z dniem ogłoszenia oraz z dnia 24 lipca 2017 r., Repertorium (...), które zostały ogłoszone w dniu 24 lipca 2017 r. i weszły w życie z dniem ogłoszenia oraz o ujawnienie w księdze rejestrowej funduszu zmian w rubryce (...).

Zarządzeniem z dnia 3 kwietnia 2018 r. wnioskodawca został zobowiązany do ponownego ogłoszenia powyższych zmian statutu z uwagi na fakt, że zostały one zgłoszone w dniu 23 marca 2018 r. pomimo, iż w księdze rejestrowej funduszu widnieje jako ostatnia zmiana statutu z dnia 31 października 2017 r., co stanowi naruszenie art. 16 ust. 3 i art. 24 ust. 9 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2018 r. poz. 56 z późn. zm. - dalej ustawa).

Pismem z dnia 17 kwietnia 2018 r. wnioskodawca podniósł, że brak jest podstawy prawnej uzasadniającej obowiązek chronologicznego zgłaszania wniosków w sprawie zmian statutu, a nadto że żaden przepis nie przewiduje terminu, w jakim powinno nastąpić zgłoszenie zmiany statutu do sądu rejestrowego. Wnioskodawca też zwrócił uwagę na to, że zmiany statutu zgłoszone pismem z dnia 23 marca 2018 r. zostały prawidłowo ogłoszone i skutecznie weszły w życie.

Postanowieniem z dnia 15 maja 2018r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek. Uzasadniając to rozstrzygnięcie na wstępie zwrócił uwagę na charakter wpisów w rejestrze funduszy inwestycyjnych, wśród których wyodrębnia się dwie kategorie: wpisy konstytutywne, tzn. takie, z których dokonaniem właściwe przepisy wiążą skutki w postaci powstania, zmiany lub ustania prawa bądź stosunku prawnego oraz wpisy deklaratoryjne, służące jedynie potwierdzeniu powstania, zmiany lub ustania prawa bądź stosunku prawnego. W ocenie tego Sądu wpisy w zakresie zmiany statutu należy zaliczyć do wpisów deklaratoryjnych. Sąd Okręgowy zwrócił też uwagę na to, że niedopełnienie obowiązku zgłoszenia do sądu rejestrowego informacji, których wpis ma charakter konstytutywny, spowoduje, że zamierzone skutki prawne w ogóle nie nastąpią, a nieujawnienie informacji, których wpis jest deklaratoryjny, nie spowoduje co do zasady nieskuteczności czy nieważności powstania, zmiany lub ustania prawa bądź stosunku prawnego, ale będzie skutkowało brakiem możliwości powoływania się przez podmiot wpisany do rejestru na nieujawnione w nim dane w stosunku do osób trzecich działających w dobrej wierze.

Odnosząc się do okoliczności sprawy, Sąd Okręgowy wskazał na to, że wnioskodawca w dniu 23 marca 2018 r. złożył wniosek o zarejestrowanie zmian statutu w brzmieniu określonym w/w aktami notarialnymi pomimo, że aktualny wpis w rejestrze sądowym zawierał już kolejną zmianę statutu z dnia 31 października 2017 r. o treści określonej aktem notarialnym Repertorium (...), która została ogłoszona w dniu 31 października 2017 r. i weszła w życie w dniu ogłoszenia, a więc przed złożeniem wniosku przez wnioskodawcę. Podkreślił też, że ustawa uzależnia wejście w życie zmian statutu od ogłoszenia w sposób przewidziany w statucie oraz że stosownie do treści art. 24 ust. 9 ustawy po ogłoszeniu o zmianie statutu fundusz zawiadamia (...) wskazując jednocześnie terminy dokonania ogłoszeń i przytaczając ich treść, jest również zobowiązany złożyć do sądu rejestrowego wniosek o wpisanie zmiany statutu. W ocenie Sądu Okręgowego wykładnia językowa treści przepisów art. 17 ust. 2 ustawy oraz art. 24 ust. 9 ustawy, określających obowiązki informacyjne funduszu w zakresie zgłaszania danych, prowadzi do wniosku, że obowiązki w nich przewidziane realizowane są niezależnie od siebie. Wniosek o dokonanie wpisu do rejestru zmiany statutu składany jest po dokonaniu stosownych ogłoszeń, a wniosek w przedmiocie wpisania zmiany danych ujawnionych w rejestrze powinien być złożony niezwłocznie. Pomimo tego, że ustawa nie precyzuje terminu, w którym fundusz powinien złożyć wniosek o zmianę statutu, to jednak - zdaniem Sądu Okręgowego - należy przyjąć, iż powinno to nastąpić co najmniej równocześnie z zawiadomieniem (...) o zmianach, a najpóźniej z momentem złożenia do sądu rejestrowego kolejnej zmiany statutu. Sąd ten uznał, że niezgłoszenie w tym terminie zmiany statutu nie powoduje jej nieważności czy też nieskuteczności wprowadzonych zmian, skutkuje jedynie brakiem możliwości powoływania się na te zmiany w stosunku do osób trzecich działających w dobrej wierze, które uzyskały informacje z rejestru sądowego. W jego ocenie taka interpretacja jest zgodna także z treścią art. 16 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym Sąd rejestrowy wpisuje tylko aktualne dane, a nie notyfikuje danych historycznych. Przepis ten nakłada na sąd obowiązek prowadzenia rejestru funduszy inwestycyjnych mając na względzie konieczność zapewnienia zgodności danych ujawnionych w rejestrze ze stanem faktycznym i prawnym. Rejestr powinien w szczególności zawierać aktualne informacje dotyczące m.in. rodzaju funduszu inwestycyjnego, jego organów i statutu oraz celu inwestycyjnego, a także zmian sytuacji prawnej i organizacyjnej funduszu inwestycyjnego. Zdaniem Sądu Okręgowego wynika to również z zasadniczej funkcji rejestrów sądowych, jaką jest zapewnienie pewności obrotu gospodarczego przez dostarczenie wiarygodnych i zgodnych z prawem oraz aktualnych informacji o podmiotach w nim ujawnionych. Skoro po dacie dokonania ogłoszeń zmian statutu w brzmieniu określonym aktami notarialnymi wymienionymi we wniosku wnioskodawca dokonał kolejnej zmiany statutu, która została ujawniona w rejestrze sądowym, a zgłoszeniu do rejestru sądowego podlegają tylko dane aktualne, to - w ocenie Sądu Okręgowego - wpisanie wnioskowanej zmiany spowodowałoby powstanie niezgodności stanu prawnego ujawnionego w rejestrze sądowym. Jednocześnie Sąd ten uznał, że dopuszczalne byłoby ujawnienie w rejestrze sądowym aktów notarialnych, których zmiany zostały dokonane wcześniej niż ostatnio zarejestrowane, tylko w przypadku ich ogłoszenia i wejścia w życie z datą późniejszą, ponieważ ustawa uzależnia wejście w życie zmian statutu od ich ogłoszenia. W odmiennej sytuacji ujawnienie zmiany danych wcześniejszych niż ostatnio ujawnione spowodowałoby powstanie niezgodności stanu prawnego ujawnionego w rejestrze sądowym, co miałoby istotne znaczenie dla osób, które w dobrej wierze uzyskują informacje o podmiotach zrejestrowanych w rejestrach sądowych. Celem zachowania zasady aktualnych danych zmiany statutu powinny być wpisywane chronologicznie, stosownie do ich daty wejścia w życie.

W apelacji od tego postanowienia wnioskodawca zaskarżył je w całości, wnosząc o zmianę postanowienia przez orzeczenie zgodnie z wnioskiem wnioskodawcy, tj. przez zarządzenie dokonania wpisu w rejestrze funduszy inwestycyjnych:

-

w rubryce 8 wzmianki o zmianach statutu Funduszu dotyczących: zmiany w art. 4 ust. 1, w art. 5 ust. 2, w art. 6 pkt 8, w art. 6 pkt 12 w brzmieniu określonym w wypisie aktu notarialnego, Repertorium(...), sporządzonego przez D. K., notariusza w W., które zostały ogłoszone w dniu 30 maja 2017 r. na stronie internetowej Towarzystwa i weszły w życie z tym dniem;

-

w rubryce 8 wzmianki o zmianie statutu Funduszu dotyczącej dodania w art. 21 ust. 1 in fine frazy w brzmieniu określonym w wypisie aktu notarialnego, Repertorium (...), sporządzonego przez D. K., notariusza w W., która została ogłoszona w dniu 24 lipca 2017 r. na stronie internetowej Towarzystwa i weszła w życie z tym dniem.

Wnioskodawca zarzucił:

-

naruszenie przepisu art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi przez błędną wykładnię, iż przepis ten stanowi przeszkodę w rejestracji zmian statutu funduszu w przypadku gdy zmiana statutu, o której wpis wnioskodawca wnosi, nastąpiła wcześniej, niż zmiana już ujawniona w rejestrze,

-

naruszenie przepisu art. 17 ust. 2 ustawy poprzez błędną wykładnię, iż przepis ten znajduje zastosowanie do wniosków o wpisanie do rejestru każdej zmiany statutu,

-

naruszenie przepisu art. 24 ust. 8 pkt 2 ustawy poprzez błędną wykładnię, iż fundusz winien dokonywać ponownego ogłoszenia zmiany statutu, która weszła w życie w przypadku, gdy zmiana statutu, o której wpis wnioskodawca wnosi, nastąpiła wcześniej, niż zmiana już ujawniona w rejestrze,

-

naruszenie przepisu art. 24 ust. 9 ustawy poprzez błędną wykładnię, iż przepis ten stanowi przeszkodę w rejestracji zmian statutu funduszu w przypadku, gdy zmiana statutu, o której wpis wnioskodawca wnosi, nastąpiła wcześniej, niż zmiana już ujawniona w rejestrze.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy zasługiwała na uwzględnienie, czego skutkiem w świetle art. 694 ⁷ k.p.c. w związku z art. 694 ¹ § 2 k.p.c. ^. mogło być jednak tylko uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, a nie zmiana zaskarżonego postanowienia przez Sąd drugiej instancji.

Za trafny należy uznać zarzut apelacji dotyczący naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisu art. 24 ust. 8 pkt 2 ustawy z dnia z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi przez uzależnienie uwzględnienia wniosku o wpis zmian statutu w rejestrze od ponownego ogłoszenia zmiany statutu. Sąd pierwszej instancji sam uznał, że charakter wnioskowanego wpisu jest deklaratoryjny, a zatem jedynie potwierdzający dokonane już zmiany w treści statutu, które weszły w życie w związku z ich ogłoszeniem. Zasadnie wskazuje skarżący na to, że ewentualne ponowne ogłoszenie takich zmian nie miałoby zatem wpływu na faktyczną datę wejścia w życie dokonanych zmian statutu, a tylko mogłoby wprowadzić niepewność wśród uczestników Funduszu co do charakteru i zakresu zmian statutu oraz czasu ich obowiązywania.

Nie sposób też odmówić trafności stwierdzeniu skarżącego, że przepis art. 16 ust. 3 w. cyt. ustawy stanowi przede wszystkim dyspozycję dla Ministra Sprawiedliwości do wydania rozporządzenia wykonawczego określającego sposób prowadzenia rejestru funduszy inwestycyjnych i w związku z tym nie może samodzielnie stanowić podstawy oddalenia wniosku o wpisanie zmian do rejestru. Nawet przy przyjęciu, że w drugim zdaniu tego przepisu („Rejestr powinien zawierać aktualne informacje dotyczące w szczególności rodzaju funduszu inwestycyjnego, jego organów i statutu oraz celu inwestycyjnego, a także zmian sytuacji prawnej i organizacyjnej funduszu inwestycyjnego”) zawarte zostało zalecenie ustawodawcy skierowane do sądu prowadzącego rejestr, brak było podstaw do odmowy uwzględnienia wniosku w niniejszej sprawie bez przeprowadzenia jednoczesnej analizy pod kątem, czy rzeczywiście zmiany statutu, jakie miały być ujawnione wnioskowanym wpisem, dotyczą informacji, które mogą być uznane za nieaktualne oraz czy wpis tych zmian spowoduje niezgodność ujawnianych danych z aktualnym stanem prawnym. Sąd Okręgowy tezę o braku aktualnego charakteru informacji zawartych w zmianach statutu, jakie mają być ujawnione, wywiódł wyłącznie z faktu, że zostały już ujawnione w rejestrze inne zmiany tego statutu, które weszły w życie później niż zmiany, których dotyczy wniosek. Należy podzielić pogląd wnioskodawcy, że o braku cechy aktualności danych, jakie mają być ujawnione w rejestrze, można byłoby mówić wówczas, gdyby wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o wpis ogłoszonej wcześniej zmiany statutu dotyczącej takiej samej kwestii, która następnie była przedmiotem kolejnej zmiany statutu. W takiej sytuacji rzeczywiście dane, o których ujawnienie wnioskodawca wnosiłby, miałyby walor historyczny po zmianie statutu dokonanej później, co winno prowadzić do odmowy uwzględnienia wniosku o wpis. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy kierując się wyłącznie datą ogłoszenia i wejścia w życie zmian statutu, nie zbadał tej kwestii, czy dane objęte zmianami statutu dokonanymi aktami notarialnymi z dnia 30 maja 2017 r. i z dnia 24 lipca 2017 r. odpowiadają swym zakresem przedmiotowym zmianom już ujawnionym na podstawie aktu z dnia 31 października 2017r. Bez takiej analizy zaś stwierdzenie Sądu Okręgowego, że wnioskodawca wnosi o ujawnienie danych nieaktualnych, było przynajmniej przedwczesne, podobnie jak wniosek, że po ujawnieniu w rejestrze wnioskowanych zmian treść tego rejestru nie będzie zgodna z aktualnym stanem prawnym funduszu. Zgodnie z § 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2016r. w sprawie rejestru funduszy inwestycyjnych Sąd rejestrowy bada, czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy takiego badania zaś nie przeprowadził, ograniczając się do porównania wyłącznie dat aktów notarialnych, które zawierały zmiany statutu (już ujawnione i dopiero mające być ujawnionymi) oraz dat wejścia w życie tych zmian.

Sąd Okręgowy sam wskazywał też na to, że ustawa nie określa terminu, w którym fundusz jest obowiązany zgłosić sądowi rejestrowemu taką zmianę statutu, jaka objęta jest wnioskiem w niniejszej sprawie. Zasadnie wskazuje też skarżący na to, że spośród informacji o funduszu, które podlegają wpisowi do rejestru, tylko zmiana danych wskazanych w art. 17 ust. 1 ustawy winna być niezwłocznie zgłoszona temu sądowi wraz z wnioskiem o jej wpis (art. 17 ust. 2 ustawy). Niezależnie od tego należy zauważyć, że w ustawie brak jest sankcji - w postaci odmowy dokonania wpisu żądanej zmiany statutu - za samo uchybienie ewentualnemu terminowi do zgłoszenia wniosku o wpis zmiany statutu. Zasadnie wskazuje też skarżący na to, że niewpisanie zmiany, która już weszła w życie na skutek ogłoszenia, może sprawić, że stan rejestru będzie nieaktualny.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien zatem rozważyć - zgodnie z § 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2016r. w sprawie rejestru funduszy inwestycyjnych - czy zgłoszone przez wnioskodawcę dane są zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, tj. czy stan prawny w zakresie aktualnej treści statutu wnioskodawcy odpowiada jego treści wynikającej z odpisu dołączonego do wniosku zgodnie z art. 24 ust. 9 ustawy. W szczególności przedmiotem takiego badania winna być kwestia, czy na skutek zmian statutu wprowadzonych w życie później niż zmiany objęte aktami z dnia 30 maja 2017 r. i z dnia 24 lipca 2017 r. zdezaktualizowany się dane zawarte w tych aktach, co stanowiłoby przeszkodę do dokonania wpisu.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 694 ⁷ k.p.c. w związku z art. 694 ¹ § 2 k.p.c. ^. postanowił, jak na wstępie.