Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Dariusz Prażmowski (spr.)

Sędziowie SSO Arkadiusz Łata

SSR del. Piotr Pawlik

Protokolant Barbara Szkabarnicka

przy udziale Joanny Szlosar-Meller

Prokuratora Prokuratury Rejonowej G. w G.

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2019 r.

sprawy K. I. ur. (...) w P.

syna A. i L.

oskarżonego z art. 233§1 kk w zw. z art. 238 kk w zw. z art. 11§2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego oraz zażalenia obrońcy oskarżonego na pkt 2 wyroku w przedmiocie kosztów

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 11 lutego 2019 r. sygnatura akt IX K 1276/16

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk, art. 632 ust. 2 kpk

1.  uchyla pkt 1 zaskarżonego wyroku i na mocy art. 414§1 kpk w zw. z art. 17§1 pkt 2 kpk w zw. z art. 31§1 kk umarza postępowanie wobec oskarżonego K. I. o czyn zarzucony mu w akcie oskarżenia tj. występek z art. 233§1 kk i art. 238 kk w zw. z art. 11§2 kk;

2.  na mocy art. 93a§1 pkt 3 kk, art. 93b§1 i 3 kk, art. 93c ust. 1 kk, art. 93f§2 kk orzeka wobec oskarżonego środek zabezpieczający w postaci terapii uzależnień polegającej na obowiązku stawiennictwa w Centrum (...) Sp. z o.o. w G., w terminach wskazanych przez lekarza i poddaniu się leczeniu uzależnienia od alkoholu i innych środków psychoaktywnych;

3.  zmienia pkt 2 zaskarżonego wyroku ustalając, iż kwota należności przysługującej adw. K. D. wynosi 1.032 zł (jeden tysiąc i trzydzieści dwa złote) powiększona o podatek VAT w kwocie 237,36 zł (dwieście trzydzieści siedem złotych i trzydzieści sześć groszy) czyli łącznie 1269,36 zł (jeden tysiąc sześćdziesiąt dziewięć złotych i trzydzieści sześć groszy);

4.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

5.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. D. kwotę 516,60 zł (pięćset szesnaście złotych i sześćdziesiąt groszy) obejmującą kwotę 96,60 zł (dziewięćdziesiąt sześć złotych i sześćdziesiąt groszy) podatku VAT, tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

6.  kosztami procesu za postępowanie odwoławcze obciąża Skarb Państwa.

VI Ka 321/19

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 11 lutego 2019 roku, w sprawie o sygnaturze akt IX K 1276/16 uniewinnił oskarżonego K. I. od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 233 § 1 k.k. w art. 238 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. polegającego na tym, że w dniu 9 lutego 2015 roku w Prokuraturze Rejonowej G. w G. złożył fałszywe zeznania mające służyć za dowód w postępowaniu karnym (...) oraz zawiadomił o niepopełnionym przestępstwie polegającym na pozbawieniu wolności w bliżej nieustalonym miejscu końcem grudnia 2014 roku członków jego rodziny w osobach L. I., T. I., M. I. oraz A. B.

Ponadto Sąd na mocy art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokat K. D. wynagrodzenie w kwocie 588 zł, powiększone o podatek VAT w kwocie 135,24 zł, łącznie kwotę 723,24 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu, a kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku złożył oskarżyciel publiczny, zaskarżając wyrok w całości i stawiając zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego, a to art. 414 § 1 k.p.k. która miała wpływ na treść wyroku poprzez uznanie iż w sprawie zachodziła okoliczność uniewinniająca oskarżonego od zarzucanego mu czynu, przy czym zdaniem Prokuratora zachodziła okoliczność uzasadniająca umorzenie postępowania.

Podnosząc ten zarzut oskarżyciel wniósł o uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania w sprawie z jednoczesnym zastosowaniem wobec oskarżonego środka zabezpieczającego w postaci terapii uzależnień.

Zażalenie na zawarte w punkcie 2 wyroku orzeczenie w przedmiocie kosztów wniosła obrońca z urzędu zarzucając:

- obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia tj. art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze w zw. z § 17 pkt. 1 ust 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej przez adwokata z urzędu przez jego niezastosowanie i w konsekwencji nie przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej w postępowania przygotowawczym,

- obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia tj. art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze w zw. z § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej przez adwokata z urzędu przez jego niezastosowanie i w konsekwencji nie przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej za wszystkie terminy stawiennictwa Adwokata w sądzie, podczas rozprawy trwającej dłużej niż jeden dzień,

- obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia tj. art. 37a ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze przez jego niezastosowanie i w konsekwencji nie przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu za czynności podjęte przez Adwokata występującego przed wyznaczeniem likwidatora kancelarii.

Obrońca wniosła o zmianę postanowienia przez przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu łącznie w kwocie 1032 zł +VAT tj. 237,36 zł, łącznie 1296,36 zł oświadczając że nie zostały uiszczone ani w części ani w całości.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja oskarżyciela publicznego okazała się zasadna, stąd w wyniku jej wywiedzenia dojść musiało do uchylenia zaskarżonego wyroku.

W ocenie Sądu Odwoławczego nie ma żadnych podstaw ani do skutecznego kwestionowania dokonanej przez Sąd I instancji oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, ani też poczynionych na podstawie tego materiału ustaleń faktycznych w sprawie. Sąd I instancji, dokonując oceny dowodów stanowisko swoje w tej kwestii należycie i przekonująco oraz logicznie uzasadnił.

Jak wynika z pisemnego uzasadnienia wyroku Sąd I instancji rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy, na ich podstawie czyniąc swe ustalenia faktyczne.

Nie budzą zatem wątpliwości Sądu Odwoławczego ustalenia faktyczne Sądu I instancji jak i subsumcja tychże pod normę karną.

Zaskarżony wyrok należało jednak uchylić, zaś postępowanie umorzyć.

Sąd I instancji wskazał, że nie było w sprawie sporne, że oskarżony zawiadomił o przestępstwie, którego nie było oraz w tym zakresie zeznawał nieprawdziwie. Obiektywnie porwanie członków jego rodziny nie miało miejsca. Skonstatował natomiast Sąd, że z uwagi na stwierdzone u oskarżonego zaburzenia psychotyczne należy rozważyć je w zakresie wypełnienia przesłanek przestępstw mu zarzucanych, a nie tylko winy.

Wskazał Sad, że skoro zatem oskarżony wierzył w to co mówi, nie sposób przypisać mu umyślności w złożeniu fałszywych zeznań, zamiaru bezpośredniego czy ewentualnego złożenia fałszywych zeznań. Skoro oskarżony wierzył, że doszło do porwania członków jego rodziny nie sposób mu także przypisać wyczerpania znamion czynu zabronionego z art. 238 k.k., jednym ze znamion tego czynu jest bowiem wiedza sprawcy o tym, że przestępstwa, o którym zawiadamia, nie popełniono.

Ze stanowiskiem Sądu nie można się zgodzić. Sytuacja dostrzeżona przez Sąd została przez ustawodawcę przewidziana i uregulowana w ustawie. Wskazano bowiem na przesłanki powodujące uniewinnienie oskarżonego z wyraźnym zastrzeżeniem, że jeżeli brak przestępczości czynu wiąże się z brakiem winy z uwagi na niepoczytalność oskarżonego, sąd nie uniewinnia oskarżonego, ale umarza postępowanie - art. 414 § 1 k.p.k. Wiąże się to z potrzebą stosowania niekiedy w takich wypadkach środka zabezpieczającego, który przy uniewinnieniu oskarżonego nie wchodzi rachubę. ( M. Filar, Wyłączenie odpowiedzialności karnej. Nowa kodyfikacja karna. Kodeks karny. Krótkie komentarze, Warszawa 1998).

Takie rozwiązanie spotkało się z krytyką, bowiem wskazywano, że konsekwentnie rozstrzygnięcie sądu dotyczące tego, że sprawca nie ponosi winy (z powodu niepoczytalności) co do zarzuconego mu czynu, powinno przybrać formę wyroku uniewinniającego, adekwatną prawnie i społecznie ( A. Wąsek, O niektórych niespójnościach unormowań kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego, GSP 2003, t. XI, s. 55-56).

Stwierdzano więc, że wykazanie znamion strony podmiotowej w zachowaniu sprawcy niepoczytalnego, leżących w sferze procesów psychicznych, jest problematyczne. Część przedstawicieli doktryny prawa karnego stoi na stanowisku, że przypisanie umyślności bądź nieumyślności w działaniach sprawcy niepoczytalnego jest po prostu niemożliwe, wskazując jednak koncepcje określenia kwalifikacji prawnej w stosunku do czynu popełnionego przez niepoczytalnego, częściowo oparte będzie na fikcji w zakresie przypisania znamion strony podmiotowej.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie kwestia wypełnienia przez oskarżonego znamion zarzucanego mu czynu nie powinna budzić wątpliwości bowiem niezależnie od tego czy oskarżony z uwagi na stwierdzone u niego zaburzenia mógł wierzyć w prawdziwość swoich słów o porwaniu rodziny należało założyć, iż oskarżony (gdy wyłączyć działanie zaburzeń psychotycznych i objawów wytwórczych) nie zachowywałby się w ten sposób, a zatem działanie oskarżonego było immanentnie związane z właśnie z zaistnieniem zaburzeń psychotycznych, zatem oskarżony działał świadomie co do podejmowanych przez niego działań a zaburzenia psychotyczne miały znacznie nie dla stwierdzenia świadomości i umyślności działania oskarżonego lecz przyczyn dla których działanie takie podjął. Rozumowanie zaś Sądu I instancji co do konsekwencji stwierdzenia takiego stanu rzeczy należy uznać za postulat za ewentualną zmiana ustawy przewidującej prawnokarne skutki zakończenia postępowania karnego dla oskarżonego.

Konsekwencją takiego rozumowania było uchylenie zaskarżonego wyroku i na mocy art. 414§1 k.p.k. w zw. z art. 17§1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 31§1 k.k. umorzenie postępowania o czyn zarzucany oskarżonemu w akcie oskarżenia.

Sąd uwzględnił również apelację oskarżyciela publicznego w zakresie konieczności orzeczenia środka zabezpieczającego i na mocy art. 93a§1 pkt 3 k.k., art. 93b§1 i 3 k.k., art. 93c ust. 1 k.k., art. 93f§2 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek zabezpieczający w postaci terapii uzależnień polegającej na obowiązku stawiennictwa w Centrum (...) Sp. z o.o. w G., w terminach wskazanych przez lekarza i poddaniu się leczeniu uzależnienia od alkoholu i innych środków psychoaktywnych.

Zasadne okazało się także zażalenie kwestionujące wysokość zasądzonych na rzecz likwidatora kancelarii kosztów nieopłaconej pomocy z urzędu.

Niewątpliwie wskazane w art. 37a ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawa o adwokaturze pisemne upoważnienie decyzją dziekana adwokata do prowadzenia spraw stanowi podstawę dochodzenia przez likwidatora wynagrodzenia swojego poprzednika, czy to z tytułu umowy zlecenia obejmującej pełnomocnictwo procesowe, czy też innej usługi, a tym bardziej reprezentacji z urzędu. Sąd Okręgowy w tym składzie akceptuje stanowisko wyrażone w orzeczenia tutejszego Sądu (wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 21 listopada 2017r., sygn. akt VI Ka 826/17, wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 11 sierpnia 2017r., sygn. akt VI Ka 462/17) zaś trudno znaleźć racjonalne uzasadnienie dla którego jedynym uprawnionym do tego wynagrodzenia i to zobowiązanym do złożenia stosownego wniosku o przyznanie tych kosztów miałby być poprzednio wyznaczony w charakterze obrońcy adwokat, który tego zawodu już aktywnie nie wykonuje.

Zgodnie z poglądem panującym w orzecznictwie wśród obowiązków obciążających likwidatora są także obowiązki świadczenia usług prawnych tym klientom, którzy wcześniej już za te usługi zapłacili adwokatowi, którego kancelaria jest likwidowana. Z drugiej strony, należności za prowadzenie spraw, które wpłyną później, w tym za obronę z urzędu, winny przypadać likwidatorowi jako kontynuacja prowadzonego postępowania, zaś ewentualne rozliczenia wewnętrzne, jeżeli miałyby nastąpić, powinny odbywać się pomiędzy likwidatorem kancelarii a poprzednio wykonującym ten zawód, nie ma zaś potrzeby by w tym zakresie następował jakikolwiek podział zwracanych kosztów obrony z urzędu.

Sąd Okręgowy mając na uwadze te okoliczności zmienił punkt 2 zaskarżonego wyroku ustalając, iż kwota należności przysługującej adw. K. D. wynosi 1.032 zł + podatek VAT w kwocie 237,36 zł czyli łącznie 1269,36 zł.

Nie znajdując podstaw do kwestionowania wyroku w pozostałym zakresie Sad Okręgowy wyrok utrzymał w mocy, nadto zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. D. kwotę 516,60 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym, zaś kosztami procesu za postępowanie odwoławcze obciążył Skarb Państwa.