Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesiona apelacja prokuratora (na niekorzyść oskarżonego w zakresie orzeczonej kary i środków karnych) skutkowała zmianą orzeczenia z urzędu na jego korzyść - w zakresie kwalifikacji-prawno karnej czynu, a w konsekwencji zastosowanej rekcji karnej.

Na wstępie należy podnieść, iż sąd I instancji ustalił, że S. K. był uprzednio karany przez Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie VII K 221/08 za przestępstwo kierowania pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości. To właśnie skazanie w sprawie VII K 221/08 (i żadne inne) było podstawą zakwalifikowania czynu oskarżonego jako wyczerpującego dyspozycję art. 178 a § 4 k.k. Powyższego ustalenia nie kwestionował oskarżyciel publiczny. W toku rozpoznawania apelacji i po analizie akt sprawy (w szczególności odpisu wyroku sygn. VII K 221/08, karty karnej i pisemnego uzasadnienia) ustalono tymczasem, iż w sprawie VII K 221/08 nastąpiło już zatarcie skazania.

W toku postępowania odwoławczego załączono dodatkowo akta sprawy VII K 221/08 oraz zwrócono się o aktualną kartę karną oskarżonego. W oparciu o powyższe ustalono, iż S. K. karę 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną w tej sprawie odbył w okresie od 04.08.2009r. do 07.10.2009r. (z okresem zaliczonym od 12.01.2009r. do 10.07.2009r.) - czyli tak, jak to wynikało z karty karnej. Ponadto w sprawie tej oskarżony wykonał wszelkie orzeczone środki karne tj. wykonano poddanie wyroku do publicznej wiadomości, a w dniu 14.11.2012r. 4-letni zakaz prowadzenia pojazdów.

Sąd odwoławczy zauważa także, iż Sąd Rejonowy błędnie ustalił, że S. K. odbył karę ze sprawy VII K 221/08 w okresie od 12.01.2009r do 12.09.2009r., podczas, gdy zakończył jej odbywanie w dniu 10.07.2009r. Do przedmiotowych akt mylnie bowiem załączono obliczenie kary z akt VII K 221/08 dnia 12.01.2009r. (k.141), podczas gdy znajduje się w nich nowsze obliczenie kary z dnia 22.07.2009r. (k.158). Błąd ten pozostaje jednak bez znaczenia dla ostatecznego rozstrzygnięcia, albowiem w obu przypadkach od daty wykonania kary pozbawienia wolności do daty wyrokowania przez Sąd Rejonowy (data wyroku 06.05.2019r.) nie upłynął jeszcze okres 10 lat, ale na datę wyrokowania przez sąd II instancji (data wyroku 19.11.2019r.) - już tak. Przy czym to, iż do zatarcia skazania na datę wyrokowania przez Sąd Rejonowy jeszcze nie doszło, ale powyższe nastąpi za około 3 miesiące, wskazywał już obszernie sąd meriti w pisemnych motywach wydanego orzeczenia.

Zgodnie z treścią art. 107 § 1 k.k. w razie skazania na karę pozbawienia wolności wymienioną w art. 32 pkt 3, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Ponadto jeżeli orzeczono środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania (art. 107 § 6 k.k.). Wobec upływu okresu 10 lat od wykonania przez oskarżonego kary pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie VII K 221/08, a dodatkowo przy wykonaniu orzeczonych środków karnych, w sprawie tej nastąpiło już zatarcie skazania. W sprawie brak jest podstaw do zastosowania art. 108 k.k. Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe.

Fakt zatarcia skazania uzasadniał z urzędu zmianę kwalifikacji prawo-karnej zachowania S. K., jako wyczerpującego dyspozycję art. 178 a § 1 k.k. i przyjęcie, iż jego czyn polegał na kierowaniu pojazdem mechanicznych w stanie nietrzeźwości w miejscu, czasie i stężeniu stanu nietrzeźwości - jak przypisane mu przez sąd I instancji, ale z dodatkowym ustaleniem, iż oskarżony nie był uprzednio karany w sprawie VII K 221/08. Poza sprawą VII K 221/08 żadne bowiem inne skazanie nie mogło być podstawą do przyjęcia § 4 art. 178a k.k. (nie dotyczyło kierowania pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości). Oskarżony nie kierował także przedmiotowym pojazdem w sytuacji ewentualnego obowiązującego go zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych (w takiej sytuacji zatarcie skazania pozostawałoby bez wpływu na przyjęta kwalifikację prawo-karną). Takowy zakaz zakończył się w dniu 14.11.2012r. Potwierdzeniem powyższego są przykładowo: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2019 r. sygn. IV KK 240/18 (opubl. Legalis Numer 2213186, zgodnie z którym: „ Jeżeli stosownie do art. 106 KK, z chwilą zatarcia skazania, uważa się je za niebyłe, to z oczywistych względów zatarte skazanie za czyn z art. 178a § 1 KK nie może stanowić podstawy przypisania oskarżonemu przestępstwa zakwalifikowanego z art. 178a § 4 KK”, czy z dnia 10 lipca 2019 r. sygn II KK 137/19 (opubl. Legalis Numer 1971864), gdzie czytamy: „ Fakt zatarcia z mocy prawa wcześniejszego prawomocnego skazania za przestępstwo określone w art. 178a § 1 KK lub wymienione w art. 178a § 4 KK, zaistniały w dacie wyrokowania co do popełnienia czynu określonego w art. 178a § 1 KK, uniemożliwia przyjęcie odpowiedzialności sprawcy na podstawie art. 178a § 4 KK także wtedy, gdy do popełnienia tego czynu doszło przed upływem okresu niezbędnego do zatarcia wcześniejszego skazania”.

Wobec zmiany kwalifikacji prawo-karnej czynu, bezprzedmiotowym w istocie stał się zarzut rażącej niewspółmierności kary ograniczenia wolności i orzeczonego środka karnego. Zarzut z kategorii ocen można zasadnie podnosić, gdy kara (zastosowana reakcja karna), jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą. W przedmiotowej sprawie zmiana wysokości orzeczonej kary (reakcji karnej) w wyniku postępowania odwoławczego miała związek ze zmianą kwalifikacji prawo-karnej oraz ustaleniem w zakresie zatarcia skazania. Mając na uwadze powyższe oraz okoliczności podnoszone przez sąd I instancji tj. przyznanie się i wysokość stanu nietrzeźwości S. K. (oscylując po przeliczeniu w granicach niewiele ponad 1,5 promila alkoholu we krwi), a także fakt, iż oskarżony poruszał się w środku nocy, kiedy niewątpliwie natężenie ruchu drogowego jest niewielkie, za uzasadnioną uznano wymierzenie kary 10 miesięcy ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w miesiącu oraz obligatoryjnego środka karnego: zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruch lądowego na okres 3 lat i 5.000 zł. świadczenia pieniężnego na wskazany Fundusz. W ocenie sądu tak określona represja karna jest adekwatna do okoliczności sprawy i ma szanse spełnić zamierzone cele

Zakaz prowadzenia pojazdów, jako środek karny może pełnić wszystkie funkcje penalne. Na plan pierwszy wysuwa się jednak funkcja indywidualnoprewencyjna. Orzeczony zakaz ma uniemożliwić sprawcy ponowne popełnienie przestępstwa tego samego rodzaju, a jednocześnie wyeliminować go na pewien czas z ruchu drogowego. Ponadto w pewnym zakresie może on realizować funkcję wychowawczą, uświadamiając sprawcy niedopuszczalność jazdy pod wpływem alkoholu. Natomiast generalnoprewencyjny mechanizm oddziaływania zakazu prowadzenia pojazdów i orzeczonego świadczenia pieniężnego polega przede wszystkim na wzbudzeniu obawy u potencjalnych sprawców. Powodują one także zrodzenie przekonania o nieopłacalności przestępstw skutkujących orzeczeniem obligatoryjnego zakazu świadczenia oraz potrzebie przestrzegania przepisów ruchu drogowego.

Odnosząc utrzymuje się z prac dorywczych, z których uzyskuje dochody na poziomie 1.000 złotych miesięcznie. Nie ma nikogo na utrzymaniu. Nie ma legalnego zatrudnienia. Akta sprawy nie stanowią o jakimkolwiek przeciwskazaniu do wykonywania przez w/w pracy zarobkowej. Z tego powodu za uzasadnione uznano orzeczenie wobec S. K. kary ograniczenia wolności, ale jednocześnie obciążenie w/w całością kosztów procesu za postępowanie odwoławcze.

W pozostałym zakresie (zobowiązanie do zwrotu prawa jazdy, koszty procesu za postępowanie pierwszoinstancyjne) zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

O kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono w oparciu o art. 634 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k. i art. 10 ust 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych (tj. DZ. U z 1983r. z późn. zm.).