Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sprawa była rozpoznawana w postępowaniu „zwykłym”

Pozwem wniesionym w dniu 13 marca 2019 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w L. wniosła przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. o zapłatę kwoty 2057,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 marca 2019 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż dnia 23 listopada 2018 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki M. o nr rej. (...), należący do S. K.. Sprawca zdarzenia legitymował się ważną polisą ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą z (...) spółką akcyjną w W.. Poszkodowany dokonał zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi sprawcy, który przyjął na siebie odpowiedzialność co do zasady i wszczął postępowanie likwidacyjne, w wyniku którego przyznał poszkodowanemu odszkodowanie w kwocie 1585,08 zł. Poszkodowany zbył przysługującą mu wierzytelność z tytułu zdarzenia wobec pozwanego na rzecz W. D. a ten następnie na powódkę. Powódka kwestionując wysokość przyznanego odszkodowania, zleciła niezależnemu rzeczoznawcy ustalenie kosztu naprawy uszkodzonego pojazdu. W sporządzonej kalkulacji koszt ten ustalono na kwotę 2764,10 zł. Tytułem sporządzonej kalkulacji powódka poniosła koszt 861 zł brutto. Pismem z dnia 14 lutego 2019 roku powódka dokonała zgłoszenia wierzytelności, wzywając ubezpieczyciela sprawcy do zapłaty łącznej kwoty 2057,66 zł. Pozwany odmówił wypłaty dalszego odszkodowania.

Nakazem zapłaty z dnia 4 kwietnia 2019 roku Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (Sygn. akt XI GNc 754/19).

W przepisanym terminie pozwany wniósł sprzeciw od ww. nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany podniósł zarzut braku legitymacji czynnej powódki wskazując na nieważność cesji i brak odpłatności. Nadto wskazał, że oferował poszkodowanemu naprawę pojazdu we własnej sieci warsztatów naprawczych oferujących korzystniejsze warunki. Pozwany zakwestionował także roszczenie dotyczące zwrotu kosztów sporządzenia prywatnej kalkulacji określając je jako rażąco wygórowane, a także zasadność roszczenia powoda w zakresie zapłaty skapitalizowanych odsetek ustawowych.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 listopada 2018 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki M. o nr rej. (...), należący do S. K.. Sprawca zdarzenia posiadał ważną polisę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą z (...) spółką akcyjną w W..

Bezsporne

Pozwany zakład ubezpieczeń przyjął na siebie odpowiedzialność co do zasady i wszczął postępowanie likwidacyjne, w którym decyzją z dnia 28 listopada 2018 roku ustalił wysokość szkody na kwotę 1585,08 zł, którą wypłacił poszkodowanemu. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany poinformował poszkodowanego o możliwości dokonania bezgotówkowej naprawy pojazdu w warsztacie sieci naprawczej, zgodnie z technologią producenta oraz usługą transportu uszkodzonego pojazdu.

Dowód:

- odpisy rejestrowe k. 11-12, 44-49,

- akta szkody na płycie CD k. 50,

- decyzja pozwanej k. 13, 17v,

- kalkulacja pozwanej z informacją o wysokości szkody k. 14-19v,

W dniu 23 stycznia 2019 roku sporządzono umowę przelewu, na mocy której S. K. (cedent) miał przelać na rzecz W. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) (cesjonariusz) wierzytelność przysługującą mu z tytułu wypadku z dnia 23 listopada 2018 roku w stosunku do (...) spółki akcyjnej w W.. Umowa została podpisana przez L. O., jako umocowanego do działania w imieniu cesjonariusza.

W dniu 8 lutego 2019 roku W. D. (cedent) zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w L. (cesjonariusz) umowę cesji wierzytelności określonej jako prawo do odszkodowania w związku ze szkodą z dnia 23 listopada 2018 roku, w której uszkodzony został pojazd M. o nr rej. (...), zarejestrowaną przez pozwanego pod numerem (...).

Również tego samego dnia W. D. zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w L. umowę zobowiązującą do zawarcia umowy przelewu wierzytelności, zaś za przelew ten cesjonariusz zapłacił cenę 550 zł.

Dowód:
- cesja wierzytelności z dnia 23 stycznia 2019 roku z pełnomocnictwem k. 21-22,

- umowa przelewu z dnia 8 lutego 2019 roku k. 20,

- umowa zobowiązująca do zawarcia umowy przelewu wierzytelności k. 64,

Powódka kwestionując wysokość przyznanego odszkodowania zwróciła się do rzeczoznawcy G. L. o sporządzenie kalkulacji naprawy, w której koszt naprawy uszkodzonego pojazdu ustalono na kwotę 2764,10 zł netto (3399,84 zł brutto).

G. L. wystawił na rzecz powódki fakturę VAT nr (...) na kwotę 861 zł brutto tytułem sporządzenia opinii oraz kalkulacji do szkody.

Dowód:

- kalkulacja z dnia 14 lutego 2019 roku r. k. 28-30,

- ocena techniczno-ekonomiczna k. 31-33,

- faktura VAT nr (...) k. 34,

Pismem z dnia 14 lutego 2019 r. powódka zawiadomiła ubezpieczyciela sprawcy szkody o nabyciu wierzytelności oraz wezwała do zapłaty łącznej kwoty 2057,666 zł w terminie 3 dni.

Dowód:

- zawiadomienie o cesji z dnia 14 lutego 2019 roku z dowodem nadania k. 24-27,

Hipotetyczny koszt naprawy uszkodzonego pojazdu w związku ze szkodą z dnia 23 listopada 2018 roku za pomocą części nowych, oryginalnych sygnowanych znakiem producenta wynosił 3.416,58 zł brutto (2.777,71 zł netto), zaś naprawa przy użyciu części zamiennych oznaczonych symbolem Q stanowiła tożsamą kwotę, gdyż oryginalne części zamienne Q nie były wówczas dostępne.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego W. S. k. 75-78, 79-83.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest bezzasadne .

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 822 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w §1, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia. Odpowiedzialność pozwanego towarzystwa ubezpieczeń wynikała również z art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym, ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Obowiązkiem odszkodowawczym ubezpieczyciela wobec poszkodowanego są objęte wszelkie postaci szkody wyrządzone tej osobie, a więc zarówno szkody na osobie, jak i szkody na mieniu, co wynika z art. 34 ust. 1 powołanej ustawy.

Zgodnie z art 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż pojazd sprawcy wypadku, w którym doszło do uszkodzenia pojazdu poszkodowanego, ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej.

Powód, w pozwie wskazał, że nabył wierzytelność odszkodowawczą z tego zdarzenia na skutek zawarcia umów przelewu z dnia 23 stycznia 2019r i 8 lutego 2019r i na tej podstawie dochodzi jej przed sądem.

Ugruntowane jest stanowisko, wyrażone także przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie oraz w sprawach ubezpieczeniowych, że Sąd z urzędu ustala czy strony występujące w procesie posiadają legitymację, a jej brak zawsze skutkuje oddaleniem powództwa. W odróżnieniu od zdolności sądowej i zdolności procesowej Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera definicji legalnej legitymacji procesowej. W nauce prawa postępowania cywilnego, jak i w praktyce sądowej przyjmuje się jednak na ogół, że legitymacja procesowa jest właściwością podmiotu, w stosunku do którego sąd może rozstrzygnąć o istnieniu albo nieistnieniu indywidualno - konkretnej normy prawnej przytoczonej w powództwie. Legitymacja procesowa jest więc zawsze powiązana z normami prawa materialnego. Sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 lipca 2015r sygn.. akt I ACa 253/15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 2 kwietnia 2009r sygn. akt I ACa 53/09, wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 7 stycznia 2014r sygn.. akt VIII Ga 79/13).

W niniejszej sprawie zarzut braku legitymacji czynnej podnosi też pozwana wprost w sprzeciwie.

Rolą strony powodowej jest wykazanie uprawnienia do dochodzenia roszczenia, czemu powódka w niniejszej sprawie nie sprostała.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W niniejszej sprawie powód powołuje się na zawarcie dwóch umów przelewu. Po przedłożeniu umowy zobowiązującej z 8 lutego 2019r (k.64) nie budzi wątpliwości skuteczność umowy przelewu z dnia 8 lutego 2019r (k.20).

Podzielić natomiast należało stanowisko pozwanego co do tego, iż umowa przelewu wierzytelności z dnia 23 stycznia 2019r jest nieważna z uwagi na brak kauzy tej umowy. Przypomnienia wymaga, iż zgodnie z art. 510 par. 1 Kodeksu cywilnego umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, albo że strony inaczej postanowiły. W myśl par. 2 tego przepisu, jeżeli zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, z zapisu, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia ważność umowy zależy od istnienia tego zobowiązania. W świetle cytowanych przepisów przelew uznać należy za czynność kauzalną, co oznacza, iż musi istnieć odpowiednia podstawa, którą stanowić mogą umowy wymienione w par. 1 art. 510 Kodeksu cywilnego, to jest sprzedaż, zamiana, darowizna, bądź też inna umowa zobowiązująca. Ważność umowy przelewu zależy zatem od istnienia ważnego zobowiązania do zawarcia takiej umowy. W rozpoznawanej sprawie powódka jest nabywcą wierzytelności z tytułu odszkodowania za szkodę związaną z kolizją, do jakiej doszło 23 listopada 2018 roku. W umowie przelewu z 23 stycznia 2019r ograniczono się jedynie do stwierdzenia, że cedent przelewa na cesjonariusza wszelkie prawa do świadczeń odszkodowawczych. Takie zaś postanowienie, bez odwołania się do jakichkolwiek innych zdarzeń, do jakichkolwiek innych umów, wskazuje na to, że w istocie dokonano czynności o charakterze rozporządzającym. Oczywiście jest to dopuszczalne, niemniej, w świetle przepisu par. 2 art. 510 Kodeksu cywilnego w przypadku braku podwójnego skutku umowy, skutku zarówno zobowiązującego, jak i rozporządzającego, ważność przelewu jako czynności o charakterze tylko rozporządzającym, zależy od istnienia zobowiązania do dokonania tego przelewu. Trafnie, podniesiono w sprzeciwie, zarzut nieważności umowy przelewu, właśnie z uwagi na brak kauzy tej umowy. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 6 kwietnia 2016r (sygn. akt IV CK 403/15)- brak lub wadliwość causae cessionis powoduje, że cesjonariusz nie nabywa wierzytelności. Choć słusznie strona powodowa wskazuje, że co do zasady nie ma obowiązku ujawniania w umowie przelewu kauzy przelewu, to jednak w przypadku zakwestionowania ważności przelewu z uwagi na brak kauza, rzeczą strony powodowej jest wykazanie, że taka kauza w istocie istnieje. Tym samym to na stronie powodowej spoczywa zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego ciężar dowodu tego faktu. W sytuacji, w której powódka złożyła w rozpatrywanej sprawie umowę przelewu z 23 stycznia 2019r, w której nie wskazano niczego na temat jakiejkolwiek podstawy przelewu, to ocena tej umowy dokonana z natury rzeczy jedynie w oparciu o taki dokument, gdyż jakichkolwiek innych brakowało, musiała prowadzić do wniosku w istocie o braku podstawy tego przelewu i tym samym zasadnie strona pozwana zarzucała nieważność umów przelewu . To powódka chcąc odeprzeć ten zarzut zobligowana była przedstawić dowody na okoliczność istnienia kauzy.

Podstawy przelewu nie sposób jest domniemywać. Powódka w odpowiedzi na zarzut strony pozwanej, który podnoszony był od początku postępowania sądowego ograniczyła się do zaprzeczenia zasadności zarzutu braku legitymacji, dodatkowo przedłożyła umowę zobowiązującą, ale dotyczącą wyłącznie umowy z dnia 8 lutego 2019r. Przedłożenie umowy zobowiązującej dotyczącej jednej z umów pośrednio potwierdza, że powódka ma świadomość obowiązku wykazania kauzy.

W niniejszej sprawie nie są znane jakiekolwiek faktyczne stosunki łączące W. D. ze zbywcą tj. S. K., nie ma więc danych pozwalających na wyprowadzenie wniosków co do podstawy zawartej przez nich umowy przelewu wierzytelności.

Podkreślenia wymaga, iż kwestia legitymacji, czy to czynnej czy biernej, należy do zakresu prawa materialnego, które Sąd bierze pod uwagę z urzędu, bez względu na zgłoszenie zarzutów przez strony. W konsekwencji z uwagi na brak wykazania w omawianej sprawie, mimo wyraźnego zarzutu strony pozwanej, istnienia ważnej podstawy do dokonania przelewu wierzytelności powództwo z tych względów nie mogło być uwzględnione w żadnej części.

Stanowisko zgodne z wyżej przedstawionym wyrażone zostało w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie wydanym w dniu 9 lutego 2018 w sprawie VIII Ga 560/17, którym zmieniono orzeczenie Sądu Rejonowego (sygn. XI GC 1631/16) oddalając powództwo z uwagi na brak legitymacji. Zakres zarzutu były tożsamy jak w niniejszej sprawie.

Tożsame stanowisko przedstawił Sąd Okręgowy w Szczecinie w wyroku z dnia 13 grudnia 2019r w sprawie VIII Ga 450/19 oddalając apelację strony powodowej, którą był (...) sp. z o.o.

Dla porządku dodać należy, że w przypadku uznania istnienia legitymacji, koszty naprawy to ustalona przez biegłego kwota 2777,10zł netto (3416,59zł brutto), którą należałoby pomniejszyć o już wypłaconą kwotę 1585,08zł.

Niezależnie od przyjętej koncepcji niezasadny jest zwrot kosztów opinii prywatnej. Koszty opinii w niniejszej sprawie nie obciążają poszkodowanego, ale powoda a jako takie nie pozostają w normalnym związku przyczynowym ze szkodą. Nadto powód jest podmiotem, który w ramach prowadzonej działalności trudni się nabywaniem i dochodzeniem roszczeń od zakładów ubezpieczeń i są to – jak wskazuje praktyka sądowa – przeważnie roszczenia dotyczące zwrotu kosztów naprawy pojazdu. Powód nabywając wierzytelności odszkodowawcze musi więc znać ich wartość. Taki stan faktyczny uzasadnia zdaniem Sądu ocenę, że powód, jako profesjonalista na rynku ubezpieczeń, ma wiedzę i możliwości by samodzielnie oszacować koszt naprawy pojazdu. W niniejszej sprawie nie sposób też abstrahować od wysokości kosztów za opinię prywatą, które stanowią znaczną część żądania pozwu.

Istotne elementy materiału dowodowego omówione zostały we wcześniejszej fazie uzasadnienia. Dla porządku wskazać należy, że Sąd dokonał ustaleń w oparciu o częściowo niesporne twierdzenia stron, dowody z dokumentów i opinię biegłego.

Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach stanowi art. 98 k.p.c..

Na uwzględnione do rozliczenia po stronie pozwanej koszty procesu składają się połowa wynagrodzenia biegłego 511,68zł i koszt wynagrodzenia pełnomocnika 900zł ustalony w wysokości stawki minimalnej na podstawie §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).

Mając na uwadze powyższe rozstrzygnięto jak w punkcie II sentencji.

Pozostała część zaliczek zostanie zwrócona stronom po uprawomocnieniu się wyroku.

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

- (...)

3. (...)