Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 marca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. L. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych (udowodnił 20 lat 4 miesiące i 22 dni okresów składkowych). Zakład podniósł, iż nie rozpatrzył zeznań świadków potwierdzających zatrudnienie w okresie:

- 21.01.1973 – 20.01.1975 w Leśnictwie M., ponieważ ubezpieczony nie przedłożył wyjaśnienia Nadleśnictwa przyczyny braku dokumentów potwierdzających zatrudnienie,

– 21.01.1975 – 9.02.1978 r w gospodarstwie rolnym rodziców, ponieważ przedłożone zaświadczenie potwierdza, że od 1971 r właścicielem gospodarstwa był W. L. (1), a nie rodzice J. i C., ponadto brak wyjaśnienia różnych nazwisk rodziców i wnioskodawcy: L., L., L..

Zakład uznał, że wnioskodawca nie wykazał także 15 – letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. ZUS nie uwzględnił:

- okresu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. - 10.02.1978 – 24.10.1980 i 25.10.1982 – 31.12.1990 ponieważ jako kierowca ciągnika oprócz prac transportowych wykonywał prace polowe, a ponadto w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych rodzaj pracy nie został określony ściśle według wykazu, działu i pozycji

- okresu pracy w Gminnej Spółdzielni (...) w B. -16.06.1993 – 23.07.1998 ponieważ w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych rodzaj pracy nie został określony ściśle według wykazu, działu i pozycji oraz nie powołano właściwych przepisów resortowych.

/decyzja – k. 57 akt ZUS/

A. L. w dniu 24 kwietnia 2019 r. złożył odwołanie od w/w decyzji i wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury, podnosząc, że pracował z rodzicami w gospodarstwie formalnie należącym do brata, nadto do końca 1974 r pracował w leśnictwie, a dokumenty zaginęły.

/odwołanie – k. 3-5./

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację.

/odpowiedź na odwołanie – k. 8./

Na rozprawie w dniu 27.09.2019 r wnioskodawca wskazał, że kwestionuje także brak uwzględnienia zatrudnienia w warunkach szczególnych.

/e – prot. z dnia 27.09.2019 00:06:03/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. L. urodził się (...) 16 lat ukończył (...).

/bezsporne/

Nazwisko rodziców wnioskodawcy brzmi „L. –a”. W przeszłości do 2004 r było różnie pisane: L., L., L..

/informacja z Urzędu Stanu Cywilnego – k. 6/

W 1971 roku właścicielem gospodarstwa rolnego był W. L. (1). J. i C. L. opłacali składki na KRUS w okresie 1.07.1977 – 31.12.1982.

/zaświadczenie – k. 39,43 akt ZUS/

Ojciec wnioskodawcy był gajowym. Wnioskodawca pomagał przy pracach w lesie. Czyścił, sadził, pielił, przygotowywał glebę po sadzonki. W 1973 r był w szkole podstawowej, miał 14 lat.

/zeznania wnioskodawcy e – prot. z dnia 27.09.2019 r 00:07:20 i nast. w zw. z e – prot. z dnia 19.11.2019 00:25:38 , zeznania świadka R. M. e – prot. z dnia 27.09.2019 r 00:39:35 i nast. , W. L. 00:59:42 i nast./

Wnioskodawca w okresie 1974 – 1977 był uczniem (...) Szkoły Zawodowej w G../świadectwo szkolne zostało wystawione na nazwisko: L..

/zaświadczenie, świadectwo – k. 45,47/

W gospodarstwie rolnym mieszkał wnioskodawca, matka i chory ojciec. Były w nim 3 krowy, koń, świnie, kury, kaczki. Uprawiane były zboże buraki, ziemniaki. Gospodarstwo było niezmechanizowane. Pracował w gospodarstwie od rana i po południu . Rano trzeba było nakarmić konia, pościelić krowom, zabrać mleko do mleczarni. Zajmowało to 2 – 3 godziny. Do szkoły szedł na godziną 8. Dojeżdżał 12 km. Wracał około 14. Po powrocie ze szkoły trzeba było pościelić krowom , posprzątać , przygotowywać jedzenie dla zwierząt. Wykonywał wszystkie czynności w gospodarstwie, wywoził obornik, w polu bronował, siał i sadził. Pracował minimum 4 godziny.

/zeznania wnioskodawcy e – prot. z dnia 27.09.2019 r 00:07:20 i nast. w zw. Z e – prot. z dnia 19.11.2019 r 00:25:42, zeznania świadka H. P. – e – prot. z dnia 27.09.2019 r 00:46:42 i nast., H. G. 00:51:31 i nast., W. L. 00:59:42 i nast., E.L. – e – prot. Z dnia 19.11.2019 00:13:06 i nast./

W okresie 10.02.1978 – 31.12.1990 r wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnikowego.

/kserokopia świadectwa pracy – k. 56/

W okresie tego zatrudnienia w okresie żniw wykonywał prace kombajnisty, w pozostałym okresie był kierowcą ciągnika. Wykonywał transport zimą oraz prace polowe – orkę rekultywacja, bronowanie rozsiew nawozów, obornika, opryski w pozostałym okresie.

/zeznania wnioskodawcy e – prot. Z dnia 27.09.2019 r 00:07:20 i nast. w zw. Z e – prot. Z dnia 19.11.2019 00:25:38, zeznania świadka I. B. – e - prot. z dnia 19.11.2019 00:06:04 i nast., E. L. 00:13:06 i nast. , J. K. - 00:18:26 i nast./

W okresie 16.06.1993 – 23.07. 1998 wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu marki R. w pełnym wymiarze czasu pracy.

/kserokopia świadectwa pracy – k. 68/

W okresie tego zatrudnienia woził zaopatrzenie spożywcze

/zeznania wnioskodawcy e – prot. Z dnia 27.09.2019 r 00:07:20 i nast. w zw. z e – prot. z dnia 19.11.2019 00:25:38 /

Wypełniając kwestionariusz osobowy w dniu 2 stycznia 1988 r wnioskodawca wskazał, jako pierwszy okres zatrudnienia okres 10.02.1978 – 28.10.1980. W życiorysie nie zawarł informacji o zatrudnieniu w leśnictwie ani o pracy w gospodarstwie rolnym.

/kserokopia kwestionariusza i życiorysu – k. 63,65 akt ZUS/

Wypełniając kwestionariusz osobowy w dniu 16 czerwca 1993 r wnioskodawca wskazał, jako pierwszy okres zatrudnienia okres 10.02.1978 – 28.10.1980. W życiorysie nie zawarł informacji o zatrudnieniu w leśnictwie ani o pracy w gospodarstwie rolnym.

/kserokopia kwestionariusza i życiorysu – k. 43,44/

Składając w 2008 r wniosek o ustalenie kapitału początkowego wnioskodawca jako pierwszy okres zatrudnienia wskazał 10.02.1978 – 31.12.1990. (spółdzielnia Kółek Rolniczych w B.).

/kwestionariusz – k. 3 akt kapitałowych ZUS/

W dniu 18 lutego 2019 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. Wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa. W informacji o okresach składkowych i nieskładkowych wskazał m.in. okresy:

-21.01.1973 – 20.01.1975 – Leśnictwo M.

- 21.01.1975 – 9.02.1978 – gospodarstwo rolne rodziców

/wniosek – k. 1 akt ZUS/

(...) Związek (...) w Ł. wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach i wskazał, że podczas zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 10.02. 1978 r. do 24.10. 1980 r i od 25.10.1982 – 31.12.1990 r. wykonywał pracę kierowców ciągników kołowych bądź operatorów kombajnu tak w pracach polowych jak również w transporcie drogowym, wymienioną w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w wykazie A w dziale VIII poz. 3 na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego, wymienionym w załączniku do Uchwały nr 24 Zarządu Krajowego Związków (...) z dnia 14 czerwca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych kółek rolniczych, wykaz A, dział VIII, poz. 3 pkt 1.

/świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach – k. 51 akt ZUS/

Gminna Spółdzielnia (...) w B. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach i wskazał, że podczas zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 16.06.1993 do 23.07.1998 wykonywał prace kierowcy samochodu R., wymienioną w wykazie A, dział VIII poz. 2 stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983 r , na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, wymienionym w wykazie A dziale VIII poz. 2 pkt. 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia (...) z dnia 31.03.1988 w sprawie stanowisk pracy , na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

/świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach – k. 53 akt ZUS/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje :

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(t. j. Dz. U z 2017 r. poz. 1383 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 w/w ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok SN z 15.12.1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok SN z 15.11. 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Zgodnie z art. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, następujące okresy:

1) składkowe, o których mowa w art. 6;

2) nieskładkowe, o których mowa w art. 7.

Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Zgodnie z art. 6 cytowanej ustawy

Okresami składkowymi są m.in. okresy:

- ubezpieczenia(pkt.1)

- pobierania zasiłku macierzyńskiego (pkt.7);

Za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne:

- zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

-zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r.;

Zatrudnienie młodocianych przed 1 stycznia 1975 r. regulowały: przepisy Dekretu z dnia 2 sierpnia 1951 r. o pracy i szkoleniu zawodowym młodocianych w zakładach pracy (Dz. U. Nr 41, poz. 311 ze zm.) oraz wydanego z upoważnienia tego Dekretu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 1952 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 135), ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przy przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 226 ze zm.) w rozumieniu których młodocianymi są osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 lat życia. Dolną granicę wieku młodocianego pracownika podwyższono do 15 lat ustawą z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju oświaty i wychowania (Dz. U. Nr 32, poz. 160).

Okresy nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy oraz wstępnego stażu pracy są okresami zatrudnienia (art. 10 ww. ustawy). Zatem warunkiem zaliczenia okresów zatrudnienia młodocianego do okresów składkowych było zawarcie umowy o naukę zawodu, w celu przygotowania zawodowego lub wstępnego stażu pracy (art. 9 ust. 1 ww. ustawy). Do umowy o naukę zawodu mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczenia do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz wstępnym stażu pracy ( postanowienie SN z dnia 14 maja 1971 r., sygn. akt III PZP 13/71).

Zgodnie z art. 10 cytowanej ustawy o FUS przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Okresów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie uwzględnia się, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zauważyć należy, że istotą przepisu art. 10 ustawy o emeryturach i rentach jest przede wszystkim możliwość zaliczenia okresu ubezpieczenia rolniczego do stażu ubezpieczeniowego wymaganego do świadczenia pracowniczego. Przepis ten umożliwia ubezpieczonemu nabycie świadczenia z ubezpieczenia pracowniczego, mimo braku wystarczającego stażu pracowniczego, po uzupełnieniu tego stażu wskazanym stażem rolniczym.

Choć przepis art. 10 ust. 1 pkt 3 nie wyznacza warunków, od których wystąpienia uzależnione jest uznanie okresu pracy w gospodarstwie rolnym jak okresu składkowego (uzupełniającego), to przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r.), przesądza wystąpienie dwóch okoliczności, a mianowicie: wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie./tak SA w Rzeszowie w wyroku z dnia 3 lipca 2014 r , III AUa 184/14, LEX nr 1489152/

Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia z dnia 20 grudnia 1990 r.o ubezpieczeniu społecznym rolników /t.j. Dz.U.2016.277/ ilekroć w ustawie jest mowa o:

domowniku - rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:

a) ukończyła 16 lat,

b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Przez osoby bliskie rolnikowi należy rozumieć osoby, mające z rolnikiem takie więzi osobiste (rodzinne lub quasi rodzinne), które wyjaśniają przyczynę wykonywania pracy na rachunek rolnika bez wynagrodzenia z tego tytułu. Za osoby bliskie uznaje się przede wszystkim osoby zaliczane do członków najbliższej rodziny rolnika, a więc zstępnych (dzieci własne i przysposobione) i ich współmałżonków, wstępnych (rodzice) oraz rodzeństwo. Do osób bliskich może być także zaliczony inny członek rodziny lub powinowaty, jeżeli stan faktyczny wykazuje, że łączą go z rolnikiem bliskie więzy i prowadzi z rolnikiem wspólne gospodarstwo domowe.

Zgodnie z art. 116 ust. 1 i 5 ustawy postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Z kolei w myśl ogólnych zasad postępowania cywilnego to na wnioskodawcy spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie, a na stronie pozwanej obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie odwołania. Z treści art. 232 k.p.c. wynika, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powyższego nie zmienia możliwość prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego z urzędu.

W przedmiotowym stanie faktycznym wnioskodawca nie wykazał 25 letniego stażu sumarycznego. Organ rentowy uznał za udowodniony okres 20 lat 4 miesięcy i 22 dni.

Wnioskodawca wniósł o zaliczenie dodatkowo okresów:

-21.01.1973 – 20.01.1975 r w Leśnictwie M.

- 21.01.1975 – 9.02.1978 okresu pracy w gospodarstwie rolnym.

Przy czym tylko zaliczenie obu tych okresów dawało łącznie 25 lat.

Sąd nie dał wiary wnioskodawcy oraz świadkowi R. M., W. L. iż wnioskodawca był zatrudniony co najmniej w połowie wymiarze czasu pracy w Leśnictwie M., jako pracownik młodociany.

Powyższe zeznania nie znajdują potwierdzenia w jakiejkolwiek dokumentacji osobowej. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne ./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869 /. Wnioskodawca, mimo ubiegania się o zatrudnienie i inne świadczenia z ubezpieczenia społecznego, nigdy nie powoływał tego okresu zatrudnienia w kwestionariuszach osobowych, życiorysach, a nawet ubiegając się o ustalenie kapitału początkowego. Po raz pierwszy wskazał ten okres we wniosku o emeryturę.

Zeznania wnioskodawcy i świadków nie wskazują na konkretne daty zatrudnienia oraz podstawę zatrudnienia. Istnieją także rozbieżności co do godzin pracy. Należy ponieść, iż w 1973 r wnioskodawca miał 14 lat i chodził do szkoły podstawowej a od 1974 r do szkoły zawodowej, o innym profilu niż leśnictwo. Sam zeznał, że do szkoły chodził w godzinach 8 – 14. Natomiast jednocześnie twierdził, że pracował 4 – 6-8 godzin dziennie, codziennie. W dni wolne i w niedziele miał pracować 8 godzin, w pozostałe dni po 4 godziny. Tymczasem świadek M. zeznał, że wnioskodawca musiał pracować od 8 do 15, co czyni zeznania niespójnymi i niewiarygodnymi, skoro wnioskodawca winien być w tych godzinach w szkole. Natomiast świadek W. L. zeznał, iż ubezpieczony pracował w godzinach 8 – 16 albo 7-15. Co także odbiega od zeznań wnioskodawcy co do 4 godzin pracy i uczęszczania do szkoły. W konsekwencji Sąd uznał jedynie za wiarygodne twierdzenia, że wykonywał jakieś czynności w lesie, w ramach pomocy ojcu, ale nie wykazał, by wykonywał te czynności w wymiarze co najmniej połowy wymiary czasu pracy jako pracownik młodociany, w ramach pracowniczego podporządkowania co do miejsca i czasu pracy.

Zatem nawet przyjęcie, iż wnioskodawca w okresie 21.01.1975 – 9.12.1978 r pracował w gospodarstwie rolnym brata, nie daje łącznie 25 lat.

W ocenie Sądu Wnioskodawca nie wykazał także 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca wniósł o uwzględnienie okresów:

- okresu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w (...).02.1978 – 24.10.1980 i 25.10.1982 – 31.12.1990

- okresu pracy w Gminnej Spółdzielni (...) w (...).06.1993 – 23.07.1998.

Przy czym tylko uwzględnienie łącznie obu tych okresów dawałoby wymagany okres.

Pracę kierowcy ciągnika, która była wykonywana nie tylko w transporcie ale i w pracach polowych nie można zaliczyć należy do prac w warunkach szczególnych.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że wymieniona w poz. 3 działu VIII /transport i łączność/ praca kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych, jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Stosownie do § 2 ust. 1 okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Praca w szczególnych warunkach to bowiem praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

W orzecznictwie (por. np. wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 638) przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Z rozważań zawartych w tym orzeczeniu należy wyprowadzić nadto wniosek, iż - ze względu na charakter omawianego świadczenia (wcześniejsza emerytura) - przepisy rozporządzenia należy wykładać ściśle.

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050/

Z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 18 kwietnia 2016 r. ,III AUa 1636/15, LEX nr 2044356/.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84).

Zawarte w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uszeregowanie prac w poszczególnych branżach ma charakter porządkujący i jednocześnie tworzy domniemanie, że pracownik wykonujący prace w danej branży, wymienione w wykazie, pracował w warunkach szczególnych. Nie oznacza to jednak, że pracownik wykonujący te same prace w innej branży nie wykonuje jej w warunkach szczególnych. Czysto formalistyczne potraktowanie przynależności przedsiębiorstwa do określonej branży oznaczałoby niemożność uznania za pracę w warunkach szczególnych pracy identycznej z wykonywaną w innej branży, do której jednak formalnie przedsiębiorstwo nie należy. Takie rozumowanie byłoby absurdalne i oznaczałoby nierówne traktowanie pracowników wykonujących tę samą pracę, na takim samym sprzęcie, z których jedna - z uwagi na branżę - byłaby pracą w warunkach szczególnych a druga nie, co przecież skutkowałoby nabyciem lub - nie - prawa do emerytury. Istotna jest uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia wykonywanych prac, a te dla kierowców ciągników są identyczne bez względu na przyporządkowanie do branży. /tak wyrok SA w Lublinie z dnia 19 kwietnia 2016 r,III AUa 1206/15, lex 2044266/

Dopuszcza się możliwość uznania pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach także w sytuacji, gdy zakład zatrudniający ubezpieczonego nie należy do określonej branży - według nomenklatury przyjętej w rozporządzeniu, ale wykonuje zadania całkowicie odpowiadające branżowej specyfice (zob. także wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 marca 2014 r., I UK 337/13, LEX nr 1458817, z dnia 6 lutego 2014 r., I UK 314/13, OSNP 2015 Nr 5, poz. 66).

Umieszczenie stanowisk kierowcy ciągnika i kombajnisty w dziale VIII - "W transporcie i łączności", mimo ujęcia ich odrębnie od pracy kierowcy samochodów ciężarowych, autobusów i pojazdów specjalistycznych, łączy szkodliwość tej pracy nie z samym tylko faktem prowadzenia pojazdów gdziekolwiek (w polu), lecz z faktem prowadzenia tych pojazdów przy uwzględnieniu specyfiki "technologii" pracy w transporcie i łączności, a więc obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem takich pojazdów w ruchu publicznym.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 grudnia 2013 r., I UK 172/13, z dnia 13 sierpnia 2015 r., II UK 298/14, z dnia 16 lutego 2017 r., II UK 730/15, z dnia 23 lutego 2017 r., I UK 43/16 ; z dnia 29 czerwca 2017 r., III UK 169/16,.), które podkreśla ostatnia uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2019 r., sygn. akt: III UZP3/19, tylko praca kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych w transporcie i łączności jest pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu wskazanych wyżej przepisów. Nie jest nią praca traktorzysty, który pracuje w polu, nawet jeżeli musi dojechać ciągnikiem na to pole.

Gdyby praca traktorzysty miała swoje uzasadnienie jako praca w szczególnych warunkach, to niewątpliwe tak ująłby ją prawodawca w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43). Wówczas w pierwszej kolejności odpowiedni zapis znalazłby się w dziale X wykazu A, dotyczącym rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego. Prawodawca nie uznał jednak pracy traktorzysty jako pracy w szczególnych warunkach./wyrok SN z dnia 23.02.2017, I UK 43/16/

Z poczynionych ustaleń wynika, że w pierwszym spornym okresie, w okresie żniw wnioskodawca wykonywał prace kombajnisty, w pozostałym okresie był kierowcą ciągnika. Wykonywał transport, ale jedynie zimą oraz prace polowe – orkę rekultywacja, bronowanie rozsiew nawozów, obornika, opryski w pozostałym okresie. Zatem nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy.

Posiadanie za ten okres świadectwa zatrudnienia w warunkach szczególnych pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie (zresztą z nie go wynika także wykonywanie prac polowych), bowiem samo posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k. p. c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r. sygn. III AUa 3113/08, opubl. LEX nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 r. sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 r. sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60).

Natomiast drugi ze spornych okresów, przy przyjęciu, iż stanowił pracę w warunkach szczególnych w oparciu o dział VIII poz. 2 „prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, nie jest wystarczający do uznania uprawnień wnioskodawcy do emerytury.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie.