Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 grudnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Joanna Składowska

Sędziowie Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku A. I. i K. I. (1)

z udziałem J. I. i K. I. (2)

o ustanowienie drogi koniecznej

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 9 października 2019 roku, sygnatura akt I Ns 471/19

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od A. I. i K. I. (1) solidarnie na rzecz J. I. i K. I. (2) 240 (dwieście czterdzieści) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 520/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 18 grudnia 2019 r., wydanym pod sygn. akt I Ns 471/19, Sąd Rejonowy w Wieluniu oddalił wniosek A. I. i K. I. (1) o ustanowienie służebności osobistej drogi koniecznej na nieruchomości należącej do uczestników postępowania J. i K. małżonków I., stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) położoną w O. o szerokości 1,5 m na długości około 20 m oraz w szerokości 4 m na długości około 5 m od ulicy (...) w głąb działki uczestników postępowania; zasądzając solidarnie od wnioskodawców na rzecz uczestników 514 złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Wnioskodawcy są posiadaczami zabudowanej działki nr (...) położonej przy ul. (...) w O.. Uczestnicy są właścicielami zabudowanej działki sąsiedniej nr (...). Granica między nieruchomościami biegnie przez podwórko od wjazdu przy ulicy (...) w głąb posesji. Do lipca 2018 r. nie było między tymi działkami żadnego ogrodzenia; strony grzecznościowo korzystały ze wspólnego wjazdu. W lipcu 2018 r. uczestnicy wznieśli ogrodzenie metalowe na całej długości granicy. Od ulicy (...) na obu działkach od frontu znajdują się budynki mieszkalne, natomiast w głębi działki wnioskodawców znajduje się dodatkowo budynek gospodarczy niepołączony z budynkiem mieszkalnym. Budynki te zostały prawdopodobnie wzniesione jeszcze przed II wojną światową. Budynek gospodarczy na działce nr (...) jest wykorzystywany przez wnioskodawcę jako garaż dopiero od ok. 2014-2015 r.; wcześniej budynek ten był przeznaczony na składowanie węgla i drewna na opał. Wnioskodawcy nie posiadali wcześniej samochodu. Część budynku gospodarczego, w którym znajduje się garaż będzie wykorzystywana jako kotłownia. Wnioskodawca posiada samochód osobowy, ale jeździ nim tylko w niedziele. Pojazd ten parkuje u kolegi. Wjazd na działkę wnioskodawców zwęża się w głąb posesji i na samym końcu odległość od ściany budynku gospodarczego do linii ogrodzenia wynosi ok. 140 cm. Możliwy jest wjazd i wyjazd (wycofanie) pojazdem osobowym klasy B oraz swobodne otwarcie drzwi po lewej stronie z przodu - od strony kierowcy i z tyłu - od strony pasażera. Odległość od północnego narożnika ściany budynku mieszkalnego wnioskodawców do linii ogrodzenia stojącego w granicy z nieruchomością uczestników to 2,23 cm. Odległość od przedmiotowego narożnika do ściany budynku gospodarczego wnioskodawców prostopadle do linii ogrodzenia to 4,74 cm. Wjazd od ulicy na działkę wnioskodawców to 281,5 cm. Wjazd na działkę uczestników od strony ul. (...) jest węższy niż wjazd na działkę wnioskodawców i wynosi ok. 170 cm.

W ocenie Sądu Rejonowego wnioskodawcy nie wykazali przesłanek ustanowienia na ich rzecz żądanej służebności osobistej określonych w art. 145 k.c. Działka będąca w posiadaniu wnioskodawców ma dostęp do drogi publicznej, która do niej bezpośrednio przylega od frontu. Wnioskodawcy powołują się natomiast na nieodpowiedni dostęp do znajdującego się na nieruchomości budynku gospodarczego, w którym znajduje się m.in. garaż. W orzecznictwie podnosi się, że brak możliwości dojazdu do garażu zlokalizowanego na nieruchomości miejskiej położonej w linii zwartej zabudowy nie uzasadnia żądania ustanowienia służebności drogi koniecznej (uchwała Sądu Najwyższego z 29 czerwca 1977 r. III CZP 43/77). Właściciel działki, która ma dostęp do drogi publicznej, nie może żądać ustanowienia drogi koniecznej przez cudzy grunt, tylko dlatego, że nie ma możliwości (względnie ma trudności) w korzystaniu z pewnej części tej nieruchomości lub położonych na niej budynków gospodarczych; w takim przypadku nie chodzi bowiem o dostęp do drogi publicznej lub dostęp do należących do tej nieruchomości budynków gospodarczych, lecz o łatwiejsze korzystanie z tych budynków, zaś zorganizowanie łatwiejszego sposobu eksploatacji nieruchomości należy do właściciela (postanowienie Sądu Najwyższego z 12 września 1997 r., I CKN 228/97). Nieodpowiedni dostęp do drogi publicznej wywołany wzniesieniem budynku na całej szerokości nieruchomości nie uzasadnia żądania ustanowienia w postępowaniu sądowym służebności drogi koniecznej (postanowienie Sądu Najwyższego z 18 września 1998 r., III CKN 609/97). W przypadku, gdy budynki gospodarcze znajdują się na tej samej nieruchomości, która ma dostęp do drogi publicznej lub gdy właściciel takiej nieruchomości nie ma komunikacji z jego pewną częścią jego roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej jest w zasadzie wyłączone. Zasada ta może doznać wyjątku tylko wówczas, gdy właściciel wykaże, że nie może we własnym zakresie usunąć trudności z dostępem do części nieruchomości lub znajdujących się na niej budynków i gdyby za ustanowieniem drogi przemawiały szczególnie uzasadnione względy, a także interes społeczno-gospodarczy (postanowienie Sądu Najwyższego z 6 października 2000 r., IV CKN 123/00). Właścicielowi nieruchomości mającej dostęp do drogi publicznej, nie przysługuje roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej przez grunty sąsiednich nieruchomości także wówczas, gdy właściciel nie ma odpowiedniego dostępu do pewnej części tej nieruchomości na skutek niewłaściwej zabudowy, zamykającej dostęp do tej części.

Ponadto przy wniosku A. I. i K. I. (1) na pierwszy plan wysuwa się ich osobista wygoda jako posiadaczy działki władnącej, nie są zaś w ogóle brane pod uwagę daleko idące ograniczenia praw majątkowych właścicieli działki obciążonej. W istocie obciążenie nieruchomości uczestników służebnością osobistą czyniłoby ich działkę niezbywalną. Nie ma tu znaczenia, że dotychczas wnioskodawcy w taki sposób z działki uczestników korzystali (grzecznościowo). W istocie wnioskodawcy domagają się korzystania ze znacznej części i tak małego podwórka uczestników tylko dlatego, że w budynku gospodarczym ulokowali garaż, a wjazd do niego - od strony działki uczestników bez żadnej możliwości wjazdu ze swojej działki. Nie ma także żadnego uzasadnienia do tego, by wnioskodawcy za każdym razem wjeżdżali samochodem na swoje podwórko tylko po to, by z pojazdu wyjść bezpośrednio pod drzwi wejściowe do budynku mieszkalnego. W warunkach zwartej zabudowy miejskiej nie jest bowiem niczym nadzwyczajnym (nawet w stosunkach wielkomiejskich i przy nowoczesnym budownictwie), że samochód osobowy pozostawia się w pewnej odległości od wejścia do budynku mieszkalnego. W tej zaś sprawie odległość od ul. (...) do drzwi wejściowych do budynku to zaledwie kilka metrów. Przebieg eksperymentu przeprowadzonego w trakcie oględzin potwierdził również i to, że samochodem osobowym klasy B można wjechać na teren posesji wnioskodawców i wycofać nim na drogę publiczną. Można także swobodnie otworzyć wszystkie drzwi pojazdu z jednej strony, a przy odpowiednim ustawieniu pojazdu (na ukos) - z wszystkich. Skoro tak, to każdym innym pojazdem tych gabarytów można wjechać na posesję i z niej wyjechać, np. małym pojazdem dostawczym czy niedużym ciągnikiem, samochodem z przyczepką. W ten sposób może odbywać się dostawa paliwa do kotłowni.

Z powyższych przyczyn wniosek podlegał oddaleniu.

Wobec sprzeczności interesów rozstrzygnięto o kosztach postępowania na podstawie art. 520 § 3 k.p.c.

Pełnomocnik wnioskodawców wniósł apelację od postanowienia Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 145 k.c. poprzez przyjęcie i ustalenie, iż nieruchomość wnioskodawców posiada odpowiedni dostęp do drogi publicznej w sytuacji, gdy dostęp ten nie jest odpowiedni z uwagi na rozmiary - szerokość wolnego pasa gruntu, co praktycznie uniemożliwia dostęp do garażu wnioskodawców.

Skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawi do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Uczestnicy postępowania domagali się od oddalenia apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuję;

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przede wszystkim, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji nie naruszył reguł postępowania dowodowego; uwzględnił oferowany przez strony niniejszego postępowania materiał dowodowy w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.), a jego ocena nie przekracza ram swobodnej oceny dowodów, o której mowa w art. 233 § 1 k.p.c., co w konsekwencji pozwala Sądowi rozpoznającemu apelację na przyjęcie ustaleń i wniosków Sądu Rejonowego jako własnych.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Wyrażenie przez stronę odmiennego poglądu co do oceny poszczególnych dowodów jest prawem strony, jednakże możliwość przedstawienia innej wersji stanu faktycznego, nie świadczy jeszcze o nadużyciu swobodnej oceny dowodów. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Czym innym jest natomiast ocena określonych okoliczności w kontekście norm prawa materialnego. Analiza zarzutów podnoszonych przez skarżącego w tym zakresie zdaje się wskazywać, że chodzi właśnie o tę ocenę, nie zaś podważanie ustalonych w sprawie faktów.

Odnosząc się kwestii prawidłowości zastosowania w sprawie art. 145 k.c. należy stwierdzić zaś, że nie budzi ona zastrzeżeń. Sąd pierwszej instancji dokonał właściwej wykładni wskazanego unormowania, przywołując orzecznictwo Sądu Najwyższego i właściwie konstatując, że przesłanki ustanowienia służebności drogi koniecznej, zgodnie z żądaniem wnioskodawców, nie zostały spełnione. Sąd Okręgowy tezę tę oraz argumentację Sądu Rejonowego w pełni podziela.

Podkreślić należy, że art. 145 k.c. stanowi niewątpliwe ustawowe ograniczenie prawa własności i dlatego ma wyjątkowy charakter, który nie zezwala na stosowanie wykładni rozszerzającej. „Odpowiedniość" dostępu do drogi publicznej jest zaś pojęciem relatywnym i ocennym. Decydujące znaczenie mają okoliczności faktyczne w konkretnej sprawie. Nie może budzić również żadnych wątpliwości, że to na właścicielu nieruchomości mającej dostęp do drogi publicznej lub budynków gospodarskich spoczywa w razie konieczności obowiązek korzystania z tego dostępu, a jeżeli jest to potrzebne - przystosowania go do swoich potrzeb, tzn. uczynienia odpowiednim. W takiej sytuacji roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej nie przysługuje.

Roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej powstaje dla właściciela nieruchomości wtedy, gdy nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub budynków gospodarskich. Przepis ten nie przewiduje natomiast takiego roszczenia w sytuacji, gdy trudności drogowe wynikają jedynie z niekorzystnego usytuowania budynków na nieruchomości, ze względu na którą służebność miałaby być ustanowiona. W takim bowiem wypadku chodzi nie o dostęp do drogi publicznej lub budynków gospodarskich, lecz o łatwiejsze korzystanie z budynków. Zorganizowanie natomiast łatwiejszego sposobu eksploatacji nieruchomości należy do właściciela tej nieruchomości (por. orzeczenia Sądu Najwyższego: z 4 lipca 1974 r., III CRN 125/74, LexPolonica nr 296380, OSNCP 1975, nr 9, poz. 135, z 18 listopada 1998 r., II CKN 45/98, LexPolonica nr 353896).

Nie jest też żadnym argumentem w sprawie podnoszona przez skarżących okoliczność, że wnioskodawcy wcześniej korzystali grzecznościowo z przejazdu przez działkę uczestników.

W świetle powyższego, apelacja podlegała na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddaleniu jako bezzasadna.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c., zasądzając od wnioskodawców na rzecz uczestników postępowania kwotę 240 złotych, stanowiącą opłatę za czynności adwokata, określoną na podstawie § 5 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 ze zm.).