Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2019 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi G. P. (1)

przy uczestnictwie Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Rejonowego w Oświęcimiu

na naruszenie prawa strony do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy w postępowaniu sądowym prowadzonym przez Sąd Rejonowy w Oświęcimiu pod sygn. I Ns 357/06

postanawia:

1.  stwierdzić przewlekłość postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Oświęcimiu pod sygn. I Ns 357/06;

2.  przyznać skarżącej G. P. (1) od Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Oświęcimiu sumę pieniężną w kwocie 6.000 zł (sześć tysięcy złotych);

3.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

4.  zwrócić skarżącej kwotę 200 zł (dwieście złotych) uiszczoną tytułem opłaty od skargi.

SSO Lucyna Rajchel SSO Beata Tabaka SSO Joanna Czernecka

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 27 października 2018 r. uczestniczka postępowania G. P. (1) wniosła skargę na naruszenie jej prawa do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy w postępowaniu sądowym prowadzonym przez Sąd Rejonowy w Oświęcimiu pod sygn. I Ns 357/06, żądając stwierdzenia przewlekłości postępowania, bezzwłocznego zakończenia sprawy i przyznania skarżącej sumy pieniężnej w wysokości 20.000 zł.

Na poparcie swojego stanowiska skarżąca podniosła, że przewlekłość niniejszego postępowania jest oczywista i wynika z długotrwałego niepodejmowania czynności procesowych, w szczególności zmierzających do ustalenia osób zainteresowanych i wezwania ich do udziału w sprawie. Sąd Rejonowy nie podjął również działań niezbędnych do podjęcia zawieszonego postępowania, dopuszczając się bezczynności i nie wyznaczając kolejnych terminów rozpraw. Zaistniałe opóźnienie nie znajdowało zaś usprawiedliwienia w okolicznościach niniejszej sprawy, wyrządzając skarżącej krzywdę psychiczną i moralną. Tymczasem, w ocenie skarżącej, rozpatrywana sprawa jest oczywista i powinna być bez zwłoki załatwiona z zastosowaniem ogólnych przepisów o dziedziczeniu gospodarstw rolnych. Ponadto, do tej pory nie zostało rozpoznane zażalenie na postanowienie z dnia 6 marca 2003 r.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Rejonowego w Oświęcimiu wniósł o jej odrzucenie, ewentualnie- o jej oddalenie jako bezzasadnej.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 6 ustawy o skardze…, skarga powinna zawierać m.in. przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie. Spełnienie tego wymogu polega zaś na wskazaniu konkretnych czynności procesowych, których Sąd nie podjął lub podjął wadliwie, powodując zwłokę w postępowaniu. Tymczasem skarżąca poza ogólnym twierdzeniem o zbyt długim okresie rozpoznawania sprawy, nie sformułowała konkretnych zarzutów wskazujących na przewlekłość postępowania, co winno prowadzić do odrzucenia skargi. Niezależnie od powyższego, Prezes Sądu Rejonowego zaznaczył, że skarga pozostaje bezzasadna, gdyż Sąd Rejonowy wielokrotnie wzywał uczestników postępowania do wykonania czynności mających na celu ustalenie kręgu spadkobierców A. K. (1). Czynności te pozostawały jednakże bezskuteczne. Ogólny czas trwania postępowania nie wynika zatem z zaniechań czy wadliwych działań Sądu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Postanowieniem z dnia 11 maja 2006 r. Sąd Rejonowy w Oświęcimiu podjął postępowanie w sprawie o sygn. akt I Ns 745/88 z wniosku K. W. i F. W. o dział spadku po F. K. i A. K. (1), dekretując sprawę pod nową sygnaturą I Ns 357/06. Zarządzeniem z dnia 16 maja 2006 r. wnioskodawcy zostali wezwani do przedłożenia odpisu aktu zgonu A. K. (1), wskazania nazwisk i adresów jej następców prawnych oraz przedłożenia odpisów wniosku wszczynającego postępowanie dla każdej z tych osób oraz przedstawienia aktów stanu cywilnego następców prawnych A. K. (1)- w terminie 7 dni pod rygorem zawieszenia postępowania. W dniu 23 maja 2006 r. do Sądu Rejonowego wpłynął wniosek uczestników G. P. (1) i S. K. o sporządzenie uzasadnienia postanowienia z dnia 11 maja 2006 r. oraz ich zażalenia na to orzeczenie. Postanowieniem z 23 maja 2006 r. Sąd Rejonowy w Oświęcimiu odmówił sporządzenia uzasadnienia i odrzucił zażalenia uczestników na postanowienie z dnia 11 maja 2006 r. Pismem z dnia 30 maja 2006 r. pełnomocnik wnioskodawców wniósł o przedłużenie terminu do złożenia wymaganych odpisów o 2 miesiące. Zarządzeniem z dnia 2 czerwca 2006 r. wezwano uczestnika S. K. do sprecyzowania, czy domaga się wyłączenia sędziów Sądu Rejonowego w Oświęcimiu od rozpoznania niniejszej sprawy i do uzupełnienia braków ewentualnego wniosku o wyłączenie pod rygorem jego zwrotu. W odpowiedzi na to wezwanie uczestnik S. K. wniósł o przekazanie sprawy do rozpoznania sądowi spoza obszaru Apelacji Krakowskiej. W dniu 12 czerwca 2006 r. do Sądu Rejonowego wpłynęło zażalenie uczestnika na postanowienia z dnia 11 maja 2006 r. i 23 maja 2006 r. Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2006 r. Sąd Rejonowy odrzucił zażalenia S. K. i G. P. (1) na postanowienie z dnia 11 maja 2006 r. i zwrócił wniosek S. K. o wyłączenie sędziów Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Pismem z dnia 30 czerwca 2006 r. pełnomocnik wnioskodawców wskazał, że nie są oni w stanie podać kręgu spadkobierców po A. K. (1) ani przedłożyć jej aktu zgon. Spadkodawczyni ta jest bowiem dla nich osobą obcą, zamieszkującą w Austrii. Postanowieniem z dnia 4 lipca 2006 r. Sąd Rejonowy zawiesił postępowanie. Zarządzeniem z dnia 27 lipca 2006 r. uczestnik S. K. został wezwany do uzupełnienia wniosku z 30 czerwca 2006 r. o wyłączenie wszystkich sądów z obszaru Apelacji Krakowskiej- w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu wniosku. W dniu 28 lipca 2006 r. do Sądu Rejonowego wpłynęło zażalenie S. K. i G. P. (1) na postanowienia z dnia 20 czerwca 2006 r. i 4 lipca 2006 r. Zarządzeniem z dnia 29 września 2006 r. zwrócono wniosek z dnia 30 czerwca 2006 r. o wyłączenie sędziów Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Zarządzeniem z dnia 5 października 2006 r. uczestnicy zostali wezwani do uzupełnienia braków formalnych i fiskalnych zażalenia z 28 lipca 2006 r. Postanowieniem z dnia 26 października 2006 r. Sąd Rejonowy odmówił uzasadnienia oraz doręczenia zarządzenia z dnia 29 września 2006 r., zaś postanowieniem z 27 listopada 2006 r. odmówił uzupełnienia postanowienia z 26 października 2006 r. Na te postanowienia zażalenia złożyli uczestnicy S. K. i G. P. (1), którzy zarządzeniami z 14 grudnia 2006 r. i 22 stycznia 2007 r. zostali wezwani do uzupełnienia braków formalnych i fiskalnych zażaleń. W dniu 6 lutego 2007 r. wpłynęły pisma uczestników z uzupełnieniem wytkniętych braków. Zarządzeniem z dnia 15 lutego 2007 r. przesłano odpisy zażalenia pozostałym osobom uczestniczącym w postępowaniu. W dniu 29 maja 2007 r. zarządzono przedstawienie akt Sądowi Okręgowemu w Krakowie w celu rozpoznania zażaleń uczestników na postanowienia z 26 października 2006 r. i 27 listopada 2006 r. Postanowieniem z 28 czerwca 2007 r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił zażalenia na postanowienia z 26 października 2006 r. i 27 listopada 2006 r. Po rozpoznaniu zażaleń akta sprawy zostały zwrócone Sądowi Rejonowemu w dniu 16 lipca 2007 r. Z kolei w dniu 21 sierpnia 2007 r. zarządzono przedstawienie akt Sądowi Okręgowemu w Krakowie w celu rozpoznania zażaleń uczestników z dnia 23 maja 2006 r., 20 czerwca 2006 r. i 4 lipca 2006 r. Zarządzeniem z dnia 3 października polecono wykonanie zarządzenia o przesłaniu akt Sądowi Okręgowemu, co nastąpiło 22 listopada 2007 r. Postanowieniem z dnia 12 grudnia 2007 r. Sąd Okręgowy oddalił zażalenia na postanowienia z dnia 23 maja 2006 r. i 20 czerwca 2006 r., zaś postanowieniem z 8 stycznia 2008 r. uchylił postanowienie z dnia 4 lipca 2006 r. o zawieszeniu postępowania, wskazując na zaniechanie przez Sąd Rejonowy analizy akt sprawy o sygn. I Ns 259/84 oraz zwrócenia się z urzędu o odpis aktu zgony A. K. (1). Po rozpoznaniu zażaleń akta sprawy zostały zwrócone Sądowi Rejonowemu w dniu 30 stycznia 2008 r. Postanowieniem z dnia 20 maja 2008 r. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie z wniosku S. K. i G. P. (1) o uzupełnienie i sprostowanie postanowienia z 12 lutego 2002 r. oraz zawiesił postępowanie w sprawie (k.1159) . Zażalenie na to postanowienie wnieśli uczestnicy S. K. i G. P. (1). Postanowieniem z 20 czerwca 2008 Sąd Rejonowy odrzucił zażalenie S. K. na postanowienie z 20 maja 2008 r. Zarządzeniem z dnia 1 lipca 2008 r. skarżąca G. P. została wezwana do uzupełnienia braków formalnych i fiskalnych zażalenia( wezwanie otrzymała 8.07.08 k.1246). Zażalenie na to zarządzenie wnieśli S. K. i G. P. (1). Postanowieniem z dnia 14 lipca 2008 r. Sąd Rejonowy orzekając w przedmiocie wniosku uczestników S. K., G. P. (1) oraz nieuczestniczącego w niniejszym postępowaniu Z. P. o sprostowanie i uzupełnienie postanowień z dnia 12 czerwca 1989 r., 12 lutego 2002 r., 20 czerwca 2002 r. i 8 listopada 2008 r. odrzucił wniosek Z. P. oraz oddalił wnioski uczestników w tym przedmiocie. Następnie postanowieniem z 27 sierpnia 2008 r. Sąd Okręgowy w Krakowie, orzekając w przedmiocie wniosku uczestników S. K., G. P. (1) oraz Z. P. o sprostowanie i uzupełnienie postanowienia z dnia 28 czerwca 2007 r. odrzucił wniosek Z. P. oraz oddalił wnioski uczestników w tym przedmiocie. Akta sprawy zostały zwrócone Sądowi Rejonowemu w dniu 12 września 2008 r. Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2009 r. Sąd Rejonowy orzekając w przedmiocie wniosku uczestników S. K., G. P. (1) oraz Z. P. o sprostowanie i uzupełnienie postanowień z dnia 26 lipca 2005 r., 19 stycznia 2006 r., 11 maja 2006 r., 23 maja 2006 r., 4 lipca 2006 r., 26 października 2006 r., 27 listopada 2006 r. i 14 lipca 2008 r. odrzucił wniosek Z. P. oraz oddalił wnioski uczestników w tym przedmiocie. Zarządzeniem z dnia 9 stycznia 2009 r. wezwano S. K. i G. P. (1) do uzupełnienia braków formalnych i fiskalnych zażalenia na postanowienie z dnia 20 czerwca 2008 r. G. P. wpłaciła opłatę na zażalenie z 20 czerwca 2008 i złożyła odpisy zażalenia (k.1365)

Postanowieniem z dnia 20 marca 2009 r. Sąd Rejonowy orzekając w przedmiocie wniosku uczestników S. K., G. P. (1) oraz Z. P. o uzupełnienie postanowienia z dnia 9 stycznia 2009 r. odrzucił wniosek Z. P. oraz oddalił wnioski uczestników w tym przedmiocie, a ponadto odrzucił zażalenie G. P. (1) na postanowienie z 20 maja 2008 r wobec nie złożenia opłaty od tego zażalenia. Postanowieniem z dnia 7 maja 2009 r. Sąd Rejonowy na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zawiesił postępowanie wywołane wnioskami S. K., G. P. (1) i Z. P. o sprostowanie postanowień z powodu śmierci F. W.. Zarządzeniem z 28 lipca 2009 r., wykonanym 26 sierpnia 2009 r., S. K., G. P. (1) i Z. P. zostali wezwani do usunięcia braków formalnych i fiskalnych zażalenia na postanowienie 7 maja 2009 r. Zarządzenie to w zakresie żądania uiszczenia opłaty zostało zaskarżone zażaleniem.3.09.09 Zarządzeniem z 13 stycznia 2010 r. skarżący zostali wezwani do usunięcia braków formalnych zażalenia. Postanowieniem z dnia 10 lutego 2010 r. Sąd Okręgowy w Krakowie odrzucił wnioski S. K., G. P. (1) i Z. P. o zawiadomienie lub wezwanie wymienionych do udziału w sprawie, przeprowadzenie dowodu oraz wydanie spadkobiercom A. K. (2) gospodarstw rolnych w W. i K., a także oddalił wniosek o sprostowanie wyszczególnionych postanowień a następnie akta wróciły do Sądu Rejonowego Postanowieniem z dnia 6 sierpnia 2010 r. Sąd Rejonowy odrzucił zażalenia S. K., G. P. (1) i Z. P. od zarządzenia co do wymiaru opłaty od zażalenia na postanowienie z 7 maja 2009 r., które zostało wykonane przez sekretariat 25.03.11. Zażalenie na to postanowienie wnieśli w dniu 4 kwietnia 2011 r. S. K. i G. P. (1). Zarządzeniem z 22 lipca 2011 r., wykonanym 19 września 2011 r., skarżący zostali wezwani do uzupełnienia braków formalnych zażalenia. Pismo z uzupełnieniem wytkniętych braków wpłynęło do Sądu Rejonowego 7 października 2011 r. W dniu 22 marca 2012 r. zarządzono doręczenie odpisów zażalenia pozostałym uczestnikom postępowania i po nadejściu dowodów doręczenia- przedstawienie akt Sądowi Okręgowemu w Krakowie, co nastąpiło w dniu 14 grudnia 2012 r. Pismem z dnia 12 grudnia 2012 r. S. K. i G. P. (1) wnieśli o wyznaczenie innego Sądu do rozpoznania sprawy. Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy oddalił zażalenie na postanowienie z dnia 6 sierpnia 2010 r. Akta sprawy zostały zwrócone Sądowi Rejonowemu w dniu 25 stycznia 2013 r. Zarządzeniem z dnia 3 października 2013 r. wezwano skarżących do uzupełnienia braków fiskalnych zażaleń na postanowienie z 7 maja 2009 r. Braki zostały uzupełnione 15.10.13. a 27 listopada 2013 nakazano doręczyć opisy zażalenia pozostałym uczestnikom. W dniu 13 lutego 2014 r. akta przesłano do Sądu Okręgowego celem rozpoznania zażalenia. Postanowieniem z dnia 25 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy oddalił zażalenie na postanowienie z dnia 7 maja 2009 r. Akta sprawy zostały zwrócone Sądowi Rejonowemu w dniu 10 marca 2014 r. Postanowieniem z dnia 25 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie z wniosku S. K., G. P. (1) i Z. P. o sprostowanie i uzupełnienie postanowień. W dniu 11 sierpnia 2014 r. wpłynęło zażalenie G. P. (1) i Z. P. na powyższe postanowienie. Zarządzeniem z dnia 25 sierpnia 2014 r. skarżący zostali wezwani do uzupełnienia braków formalnych i wskazania wartości przedmiotu zaskarzenia. Następnie zarządzeniem z dnia 9 października 2014 r. skarżący zostali wezwani do uzupełnienia braków fiskalnych zażalenia, co zrobili 22.10.14. Zarządzeniem z dnia 7 stycznia 2015 r., wykonanym w dniu 14 stycznia 2015 r., polecono doręczenie uczestnikom odpisów zażalenia i po nadejściu dowodów doręczenia- przedstawienie akt Sądowi Okręgowemu celem rozpoznania zażalenia, co nastąpiło 17 kwietnia 2015 r. Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy uchylił postanowienie z dnia 25 lipca 2014 r. Akta sprawy zostały zwrócone Sądowi Rejonowemu w dniu 18 maja 2015 r. z poleceniem doręczenia postanowienia uczestnikom. W dniu 28 września 2015 r. G. P. (1) i Z. P. złożyli wniosek o podjęcie postępowania w sprawie. Zarządzeniem z dnia 9 listopada 2015 r. polecono przedstawić Sądowi Okręgowemu akta z zażaleniem na postanowienie z 20 czerwca 2008 r. Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę G. P. (1) na naruszenie prawa strony do rozpoznania niniejszej sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki z uwagi na niespełnienie wymogów formalnych skargi. Z kolei postanowieniem z dnia 25 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy oddalił zażalenie na postanowienie z dnia 20 czerwca 2008 r. Akta sprawy zostały zwrócone Sądowi Rejonowemu w dniu 9 lutego 2016 r. z poleceniem doręczenia odpisów postanowienia uczestnikom postępowania. Postanowieniem z dnia 3 marca 2016 r. połączono niniejszą sprawę do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z wniosku J. K. (1) o zasiedzenie, toczącą się pod sygn. akt I Ns 1343/12. Postanowieniem z dnia 14 lipca 2016 r. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w sprawie na podstawie art. 182 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. W dniu 22 sierpnia 2016 r. wpłynęło zażalenie G. P. (1) na powyższe postanowienie. Zarządzeniem z dnia 30 września 2016 r., wykonanym w dniu 19 października 2016 r. skarżąca została wezwana do usunięcia braków formalnych i fiskalnych zażalenia. Postanowieniem z dnia 17 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie z wniosku uczestniczki J. K. (1) o wyłączenie sędziego Adama Szymeczko. W dniu 18 listopada 2016 r. przesłano uczestnikom postępowania odpis zażalenia na postanowienie 14 lipca 2016 r. Akta sprawy zostały przesłane Sądowi Okręgowemu w dniu 28 lutego 2017 r. celem rozpoznania zażalenia. Postanowieniem z dnia 16 marca 2017 r. Sąd Okręgowy uchylił postanowienie z dnia 14 lipca 2016 r. o umorzeniu postępowania. Akta sprawy zostały zwrócone Sądowi Rejonowemu w dniu 22 marca 2017 r. z poleceniem doręczenia odpisów postanowienia uczestnikom postępowania. Zarządzeniem z 19 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy zwrócił się do Ambasady RP w (...) o udzielenie informacji i uzyskanie aktu zgonu A. K. (1) i J. K. (2). W dniu 10 kwietnia 2017 r. G. P. (1) złożyła wniosek o podjęcie postępowania w sprawie. Zarządzeniem z 18 maja 2017 r. wezwano uczestniczkę J. K. (1) do wskazania, czy posiada wiedzę co do daty i miejsca zgonu A. K. (1) i J. K. (3). W dniu 22 maja 2017 r. do Sądu Rejonowego wpłynęła odpowiedź z Ambasady RP w W., a następnie- w dniu 19 czerwca 2017 r.- akt zgonu A. K. (1). W dniu 7 sierpnia 2017 r. G. P. (1) złożyła wniosek o podjęcie postępowania. Zarządzeniem z dnia 8 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy zwrócił się do urzędu stanu cywilnego w W.- B. oraz Ambasady RP w W. o udzielenie informacji dotyczących męża i innych krewnych A. K. (1). W dniu 30 listopada 2017 r. wpłynęła odpowiedź z Ambasady RP w W.. Zarządzeniem z dnia 1 lutego 2018 r., wykonanym w dniu 7 lutego 2018 r., skarżąca G. P. (1) została wezwana do sprecyzowania zażalenia z dnia 31 stycznia 2018 r., wniesionego na postanowienie o przyznaniu wynagrodzenia tłumaczowi. Z kolei zarządzeniem z 6 kwietnia 2018 r. G. P. (1) została wezwana do sprecyzowania treści pisma z 26 lutego 2018 r. W dniach 21 czerwca 2018 r.- 10 września 2018 r. sędziowie Sądu Rejonowego w Oświęcimiu złożyli wnioski o wyłączenie ich od rozpoznania niniejszej sprawy. Pismami z dnia 14 sierpnia 2018 r. i 25 sierpnia 2018 r., 26 sierpnia 2018 r. i 13 września 2018 r. G. P. (1) złożyła wniosek o podjęcie postępowania, przeprowadzenie dowodu i oddalenie wniosku J. K. (1) o zasiedzenie. Postanowieniem z dnia 27 września 2018 r. Sąd Okręgowy w Krakowie wyłączył od rozpoznania niniejszej sprawy wymienionych sędziów Sądu Rejonowego w Oświęcimiu oraz wyznaczył do rozpoznania niniejszej sprawy Sąd Rejonowy w Wadowicach w miejsce Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. W dniu 9 października 2018 r. do Sądu Rejonowego w Wadowicach wpłynęły akta niniejszej sprawy, która została zadekretowana pod sygn. I Ns 610/18.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga zasługiwała na uwzględnienie w części.

Wbrew stanowisku Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Rejonowego w Oświęcimiu, niniejsza skarga spełniała wymogi konstrukcyjne przewidziane w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (j.t. Dz.U.2018.75.-„ustawa o skardze”). Skarżąca w sposób dostateczny przedstawiła bowiem okoliczności uzasadniające żądanie, wskazując zaniechania, które miały doprowadzić do zarzucanej przewlekłości postępowania. W konsekwencji, skarga spełniała określone ustawowo warunku formalne i jako taka nadawała się do merytorycznego rozstrzygnięcia.

W dalszej kolejności godzi się zaznaczyć, iż skarga uczestniczki G. P. (1) dotyczyła wyłącznie sprawy prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Oświęcimiu pod sygn. akt I Ns 357/06. Tym samym, zakres kognicji (przedmiot badania) Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie był wyznaczony okresem samodzielnego bytu procesowego postępowania o sygn. akt I Ns 357/06. Bez znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia co do zasadności skargi pozostawały zatem okoliczności i sposób prowadzenia postępowania w sprawie o sygn. akt I Ns 745/88, która po podjęciu zawieszonego postępowania była kontynuowana pod sygn. akt I Ns 357/06, a także postępowania przed Sądem Rejonowym w Wadowicach (sygn. akt I Ns 610/18), któremu niniejsza sprawa została przekazana do prowadzenia.

Zgodnie z art. 2 ustawy o skardze, strona (odpowiednio- uczestnik postępowania nieprocesowego) może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Stwierdzenie, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, wymaga oceny terminowości i prawidłowości czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia co do istoty sprawy przy uwzględnieniu jej charakteru, stopnia faktycznej i prawnej zawiłości, znaczenia dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowania się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Godzi się równocześnie zaznaczyć, że przewlekłość postępowania zachodzi zarówno wtedy, gdy Sąd nie podejmuje żadnych czynności, jak i wtedy, gdy wprawdzie je podejmuje, ale są one nieprawidłowe i w ich następstwie dochodzi do zwłoki w rozpatrzeniu sprawy.

Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego instrumentu w postaci skargi na przewlekłość postępowania było skutkiem przyjętych przez państwo polskie zobowiązań międzynarodowych i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Rozpoznając niniejszą skargę i dokonując oceny naruszenia prawa skarżącej do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, zobowiązany jest brać pod rozwagę standardy wypracowane w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (art. 1 ust. 3 ustawy o skardze). Zapewnienie środka urzeczywistniającego przestrzeganie praw i wolności zagwarantowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka winno bowiem nastąpić w pierwszej kolejności na poziomie krajowym. Dlatego też ocena przewlekłości postępowania winna być dokonywana w oparciu o zasady określone w Konwencji i z uwzględnieniem kryteriów ustalonych w orzecznictwie Trybunału Praw Człowieka.

Opierając się na przywołanych powyżej kryteriach oceny terminowości i prawidłowości prowadzenia postępowania, Sąd Okręgowy przyjął, iż objęte skargą postępowanie toczyło się z właściwą dynamiką jedynie na jego początkowym etapie, tj. na przestrzeni kilku miesięcy od wydania postanowienia o podjęciu postępowania pod nową sygnaturą I Ns 357/06. W tym okresie Sąd Rejonowy prawidłowo i w nieznacznych odstępach czasowych podejmował kolejne czynności i reagował na wnoszone przez uczestników środki prawne. Na dalszych stadiach postępowania dochodziło jednak do nadmiernego wydłużania okresów dzielących kolejne czynności – zwłaszcza techniczne lub nieskomplikowane, a niezbędne dla nadania prawidłowego biegu sprawie lub rozstrzygnięcia kwestii incydentalnych- ponad rozsądne miary, a także do zaniechań i podejmowania błędnych decyzji proceduralnych, które podważały konstytucyjne, konwencyjne i proceduralne dyrektywy osądzania w rozsądnym terminie spraw sądowych. Godzi się przede wszystkim zauważyć, że w dniu 28 lipca 2006 r. do Sądu Rejonowego wpłynęło zażalenie na postanowienia z dnia 20 czerwca 2006 r. i 4 lipca 2006 r., a dopiero zarządzeniem z dnia 5 października 2006 r. uczestnicy zostali wezwani do uzupełnienia braków formalnych i fiskalnych zażalenia z 28 lipca 2006 r. Pomimo uzupełnienia wytkniętych braków w wyznaczonym terminie, akta sprawy zostały przesłane do Sądu Okręgowego celem rozpoznania zażalenia dopiero 22 listopada 2007 r., a więc ok. rok po uzupełnieniu braków formalnych i fiskalnych. Na uwagę zasługuje przy tym fakt, iż przedmiotem postanowienia z dnia 4 listopada 2006 r. było zawieszenie postępowania, a więc materia szczególnie istotna z punktu widzenia gwarancji prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. Uchybienie terminowości co do nadania biegu zażaleniu na postanowienia z dnia 20 czerwca 2006 r. i 4 lipca 2006 r. jest tym bardziej rażące, że w dniu 29 maja 2007 r. zarządzono przedstawienie akt Sądowi Okręgowemu w Krakowie w celu rozpoznania zażaleń uczestników na postanowienia z 26 października 2006 r. i 27 listopada 2006 r., nie sposób zaś dopatrzyć się przyczyn usprawiedliwiających zaniechanie równoczesnego przedstawienia do rozpoznania wcześniej wniesionego zażalenia, co niewątpliwie sprzeciwiało się postulatowi sprawności postępowania, przyczyniając się do zbędnego mnożenia czynności oraz wydłużenia obiegu akt i korespondencji. Istotnym z punktu widzenia prawidłowości działań Sądu Rejonowego jest również fakt, iż postanowieniem z 8 stycznia 2008 r. Sąd Okręgowy uchylił postanowienie z dnia 4 lipca 2006 r. o zawieszeniu postępowania, wskazując na zaniechanie przez Sąd Rejonowy analizy akt sprawy o sygn. I Ns 259/84 oraz zwrócenia się z urzędu o odpis aktu zgony A. K. (1). Wobec powyższego, w następstwie błędnej decyzji procesowej i opieszałości w nadaniu biegu zażaleniu, w obrocie prawnym na przestrzeni 1,5 roku istniało orzeczenie skutkujące nieuzasadnionym merytorycznie spoczywaniem postępowania co do istoty sprawy. Postępowanie w sprawie zostało po raz kolejny zawieszone na mocy postanowienia z dnia 20 maja 2008 r., zaś postanowieniem z dnia 14 lipca 2016 r. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w sprawie na podstawie art. 182 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Z kolei postanowieniem z dnia 16 marca 2017 r. Sąd Okręgowy uchylił postanowienie z dnia 14 lipca 2016 r. o umorzeniu postępowania, wskazując, że w rzeczywistości nie zaistniały podstawy do zawieszenia postępowania, gdyż Sąd Rejonowy uchybił powinności podjęcia z urzędu odpowiednich czynności celem ustalenia kręgu uczestników. W okresie spoczywania postępowania co do istoty sprawy Sąd Rejonowy podejmował wprawdzie szereg czynności wywołanych aktywnością uczestników, lecz działania te dotyczyły jedynie kwestii wpadkowych i z natury rzeczy nie zmierzały do merytorycznego rozpoznania sprawy. To z kolei doprowadziło do sytuacji, w której na przestrzeni 12 lat trwania postępowanie zarejestrowane pod sygn. akt. I Ns 357/06 bezzasadnie spoczywało przez ponad 9 lat, nie został wyznaczony ani jeden termin rozprawy, dokumentację dotyczącą aktów stanu cywilnego A. K. (1) i jej męża uzyskano dopiero po 11 latach oraz nie ustalono ich następców prawnych.

W świetle powyższych uwag objęte skargą postępowanie trwało niewątpliwie znacznie dłużej, aniżeli powinno w okolicznościach rozpatrywanej w nim sprawy i jako takie dotknięte było przewlekłością w rozumieniu art. 2 ustawy o skardze, której zaistnienie Sąd Okręgowy stwierdził, orzekając jak w punkcie 1. sentencji niniejszego postanowienia na podstawie 12 ust. 2 ustawy o skardze.

Konsekwencją stwierdzenia przewlekłości postępowania jest przyznanie skarżącej sumy pieniężnej w wysokości 6.000 zł, która stanowi iloczyn długości trwania postępowania i kwoty 500 zł (art. 12 ust. 4 ustawy o skardze), jawiąc się jako adekwatna przy uwzględnieniu charakteru i skali stwierdzonych zaniedbań, ogólnej długości opóźnień spowodowanych wadliwymi czynnościami Sądu Rejonowego oraz wagi niniejszej sprawy z punktu widzenia interesów skarżącej. Podkreślenia wymaga przy tym fakt, iż niezależnie od uchybień Sądu Rejonowego wpływ na przedłużenie postępowania w sprawie miała aktywność samej skarżącej oraz uczestnika S. K., wyrażająca się we wnoszeniu znacznej ilości- niejednokrotnie obszernych- środków prawnych, które w przeważającej mierze okazały się bezzasadne lub bezprzedmiotowe. Wobec powyższego, zgłoszone przez skarżącą żądanie przyznania sumy pieniężnej w maksymalnej wysokości nie znajdowało uzasadnienia i jako takie podlegało oddaleniu w części, w jakiej przekraczało kwotę 6.000 zł.

Skarżąca domagała się również „bezzwłocznego rozpoznania i zakończenia sprawy(…)”. Jak już uprzednio zaznaczono, przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Wadowicach i zarejestrowanie jej pod nową sygnaturą (I Ns 610/18) stanowiło cezurę czasową wyznaczającą zakres kognicji Sądu Okręgowego w niniejszym postępowaniu skargowym. W konsekwencji, w aktualnym stanie rzeczy wydanie Sądowi prowadzącemu objęte skargą postępowanie zaleceń co do dokonania odpowiednich czynności w określonym terminie jawi się jako oczywiście zbędne, gdyż Sąd ten (Sąd Rejonowy w Oświęcimiu) obecnie przedmiotowego postępowania nie prowadzi, zaś wydanie zaleceń Sądowi, przed którym aktualnie toczy się postępowanie, wykraczałoby poza ramy przedmiotowe niniejszego postępowania skargowego. W tym zakresie skarga podlegała zatem oddaleniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 3. sentencji niniejszego postanowienia, a to na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o skardze.

O zwrocie uiszczonej przez skarżącą opłaty od skargi orzeczono stosownie do treści art. 17 ust. 3 ustawy o skardze.

SSO Lucyna Rajchel SSO Beata Tabaka SSO Joanna Czernecka