Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Renata Szelhaus (spr.)

Sędziowie: Sędzia SA Małgorzata Micorek-Wagner

Sędzia SA Ewa Stryczyńska

Protokolant: st. sekr. sądowy Aneta Rapacka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 listopada 2019 r. w W.

sprawy S. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji S. G.

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 11 stycznia 2018 r. sygn. akt VII U 257/17

I.  uchyla zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 30 grudnia 2016r. znak: (...) i sprawę przekazuje organowi rentowemu do ponownego rozpoznania,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz S. G. kwotę 30 (trzydzieści) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Micorek – Wagner Renata Szelhaus Ewa Stryczyńska

Sygn. akt III AUa 469/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2018 r. Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie S. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 30 grudnia 2016r., nr (...) w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy a wniosek o wypłatę renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od dnia 1 października 2013 roku do 28 lutego 2015 roku przekazał do ZUS celem rozpoznania i wydania stosowanej decyzji.

Orzeczenie to Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Ubezpieczony S. G., urodzony w dniu (...), na podstawie decyzji organu rentowego z dnia 12 października 2012 roku pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 30 września 2013 roku ( decyzja z dnia 12 października 2012 roku, k. 27 a.r. tom I). W dniu 29 sierpnia 2013 roku ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy ( wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, k. 31 a.r. tom I) Decyzją z dnia 18 listopada 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odmówił mu dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczony złożył odwołanie od tej decyzji (decyzja z dnia 18 listopada 2013 r., k.51 a.r. tom I, odwołanie, k.52-54 a.r. tom I), Sąd Okręgowy dla Warszawy-Pragi w Warszawie wyrokiem z dnia 15 stycznia 2015 r. je oddalił (VII U 84/14, wyrok SO z dnia 15 stycznia 2015 r., k.24 a.r. tom II), ale Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 27 lipca 2016 r. ten wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 listopada 2013 r. uchylił i sprawę przekazał organowi rentowemu do ponownego rozpoznania ( IIIAUa 654/15,wyrok SA z dnia 27 lipca 2016 r. wraz z uzasadnieniem, k.98- 103 a.r. tom I). W czasie trwania postępowania sądowego, tj. 2 marca 2015 r. ubezpieczony zgłosił do organu rentowego wniosek o ponowne ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy ( wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, k. 9-10 a.r. tom II). Z uwagi na fakt, iż Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 22 kwietnia 2015 r. uznał go za częściowo niezdolnego do pracy do 31 maja 2016 r., organ rentowy decyzją z dnia 8 maja 2015 r. przyznał S. G. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 31 maja 2016 r. (orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 22 kwietnia 2015 r., k.12 a.r. tom II, decyzja z dnia 5 maja 2015 r., k.13 a.r. tom II). W dniu 28 kwietnia 2016 r. ubezpieczony złożył kolejny wniosek ( wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, k. 14-15 a.r. tom II) i w dniu 28 czerwca 2016 roku organ rentowy wydał decyzję (), mocą której przyznał S. G. rentę z tytułu niezdolności do pracy do 30 czerwca 2019 r. (decyzja z dnia 28 czerwca 2016 roku, znak: (...) , k. 19-20 a.r. tom II). Następnie w wykonaniu prawomocnego wyroku Sadu Apelacyjnego organ rentowy przeprowadził postępowanie orzecznicze, w toku którego Lekarz Orzecznik ZUS uznał S. G. za częściowo niezdolnego do pracy od 10 lutego 2015 r. do 31 grudnia 2018 r. (orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 20 września 2016 roku, k. 26 a.r. tom II) i orzeczeniem z dnia 13 grudnia 2016r. Komisja Lekarska ZUS uznała ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy do 31 grudnia 2018 r., wskazując jako datę powstania tej niezdolności 10 lutego 2015 r. (orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 13 grudnia 2016r., k.30 a.r. tom II). W oparciu o powyższe orzeczenie organ rentowy wydał w dniu 30 grudnia 2016 r. decyzję (znak: (...)), którą przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 lutego 2017 r. do 31 grudnia 2018 r. ( decyzja z dnia 30 grudnia 2016 roku, k. 33 a.r. tom II). S. G. złożył odwołanie od tej decyzji inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 7 lutego 2015 roku, k. 2-4 a.s.).

W toku postępowania, Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów: gastrologa, pulmonologa oraz internisty. Biegły z zakresu gastrologii S. O. rozpoznał u wnioskodawcy przewlekłe zapalenie trzustki bez upośledzenia odżywiania, stan po ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki, stan po leczeniu operacyjny torbieli trzustki, stan po resekcji klinowej płuca lewego, stan po polipektomii endoskopowej polipów jelita grubego, nieżyt żółciowy błony śluzowej żołądka. Na podstawie opinii tego biegłego Sąd ustalił, że w lutym 2015 r. nastąpiło istotne pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego kiedy to stwierdzono zmiany ogniskowe w trzustce charakterystyczne dla przewlekłego jej zapalenia, które to zmiany się w październiku 2015 r. nasiliły, co uzasadnia uznanie go za częściowo niezdolnego do pracy do 30 czerwca 2018 r. ( opinia biegłego gastrologa z dnia 12 maja 2017 r., k. 35-37 a.s.). Ocenę tę podzieliła biegła z zakresu chorób wewnętrznych E. R., która wskazała, że dodatkowo stwierdzona u odwołującego choroba refluksowa przełyku oraz nadżerkowe zapalenie błony śluzowej żołądka wymagają stosowania blokerów pompy protonowej, co łącznie daje podstawy do uznania, że ubezpieczony z przyczyn gastrologicznych jest częściowo okresowo niezdolny do pracy do 30 czerwca 2018 r. ( opinia biegłej z zakresu chorób wewnętrznych, k. 49 - 52 a.s.). Biegła z zakresu pulmonologii B. Ż. zdiagnozowała u ubezpieczonego stan po przebytej samoistnej odmie opłucnowej lewostronnej w 2010 r. i na podstawie opinii tej biegłej Sąd ustalił, że ubezpieczony nie był i nie jest nawet częściowo niezdolny do pracy z przyczyn pulmonologicznych (opinia biegłej z zakresu pulmonologii, k. 62 a.s.)

Stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumentację medyczną zawartą w aktach sądowych, dokumentację znajdującą się w aktach rentowych ubezpieczonego oraz w oparciu o dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów. Autentyczność zgromadzonych dokumentów i ich zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie budziła zastrzeżeń, w związku z tym Sąd uznał dokumenty za pełnowartościowy i bezsporny materiał dowodowy. Sąd jako materiał kluczowy dla rozstrzygnięcia sprawy uznał opinie powołanych biegłych sądowych, albowiem dowód ten pozwolił na dokładne określenie zakresu dysfunkcji jakie występują w stanie zdrowia odwołującego. Z tego też powodu ustalenia poczynione przez biegłych Sąd przyjął za własne, albowiem opinie biegłych wydane zostały w oparciu o obiektywne wyniki badań odwołującego, a biegli lekarze sporządzający te opinie są specjalistami w swoich dziedzinach, posiadającymi bogatą wiedzę medyczną i wieloletnie doświadczenie zawodowe. Zdaniem Sądu dołączone do akt opinie biegłych specjalistów w sposób wyczerpujący opisują aktualny stan zdrowia ubezpieczonego są zrozumiałe, czytelne i wydane na podstawie dogłębnej analizy całej dokumentacji medycznej znajdującej się w aktach sprawy w tym w aktach rentowych. W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie S. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. dnia 20 października 2015 roku znak: (...) jest niezasadne i podlega oddaleniu. Przywołując art. 57 ust. 1. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm., dalej: ustawa emerytalna), Sąd Okręgowy podkreślił, że niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (wyrok Sądu Najwyższego 28 stycznia 2004 roku, sygn. akt II UK 222/03, Legalis). Prawo do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy przysługuje zatem w wypadku wypełnienia wszystkich przesłanek z art. 57 ustawy emerytalnej.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawało to, iż odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy oraz to, iż posiadania wymagany okres składkowy i nieskładkowy. Sporna pomiędzy stronami była w istocie data końcowa tej niezdolności. Zaskarżoną decyzją organ rentowy przyznał bowiem odwołującemu rentę z tytułu niezdolności do pracy do 31 grudnia 2018 r. Odwołujący z kolei, powołując się na orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 9 czerwca 2016 roku podnosił, iż renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy powinna być mu przyznana do 30 czerwca 2019 r.

Ustalenie tej istotnej okoliczności wymagało zasięgnięcia informacji specjalnych z zakresu medycyny, w związku z czym w toku postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów: gastrologa, pulmonologa oraz internisty.

Opierając się na opinii powołanych w sprawie biegłych Sąd zważył, że odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy, przy czym aktualne zaawansowanie jego schorzeń oraz rokowania, co do poprawy stanu zdrowia nie przemawiają za uznaniem go za częściowo niezdolnego do pracy do 30 czerwca 2019 r. Co prawda obecny stan zdrowia czyni odwołującego częściowo niezdolnym do pracy, jednak z opinii biegłych jednoznacznie wynika, iż przy uwzględnieniu dotychczasowego przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki, na które cierpi odwołujący, zasadne jest uznanie go za częściowo niezdolnego do pracy do 30 czerwca 2018 r.

Analizując niniejsze opinię Sąd doszedł do przekonania, że stanowią one miarodajny i wiarygodny dowód w sprawie, gdyż wydane zostały przez specjalistów z zakresu schorzeń występujących u odwołującego, a ponadto poprzedzone zostały analizą dokumentacji lekarskiej odwołującego i jego badaniem. Wydając rozstrzygnięcie Sąd miał także na względzie stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 2009 r. (II UK 106/09), w którym Sąd ten stwierdził, że ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny). Przy ocenie niezdolności do pracy, w myśl art. 12 ustawy rentowej, o tej niezdolności nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka, tylko decydujące znaczenie ma ocena prawna dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej w związku z art. 278 § 1 k.p.c.).

Mając na uwadze powyższe, Sąd nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy w pkt 1 wyroku, na podstawie art. 47714 § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

Jednocześnie Sąd miał na uwadze, iż odwołujący na rozprawie w dniu 11 stycznia 2018 r. wniósł o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz renty za okres od 1 października 2013 r. do 28 lutego 2015 r. Wniosek ten Sąd przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. uznając, iż nie może być on przedmiotem orzekania w przedmiotowej sprawie. Wynika to z tego, że jak podkreśla się w orzecznictwie nie jest dopuszczalne dochodzenie przed Sądem świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które nie było przedmiotem decyzji organu rentowego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 1999 r., II UKN 204/09, OSNP 2001/5/169). W sytuacji, kiedy ubezpieczony zgłasza nowe, dotychczas nierozpoznane przez Zakład żądanie, należy zastosować art. 47710 § 2 k.p.c. Sąd zgodnie ze wskazanym przepisem, w pkt 2 wyroku, przekazał wniosek S. G. do rozpoznania organowi rentowemu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł ubezpieczony i wniósł o zmianę orzeczenia i poprzedzającej go decyzji przez przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 1 października 2013r. do 30 czerwca 2019r. tj. na cały okres, względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wyrokowi zarzucił błędne ustalenia istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, sprzeczności ustaleń Sądu z materiałem dowodowym w sprawie, w tym w części określającej w uzasadnieniu wyroku poza żądaniem odwołania, które nie zawierało wniosku skrócenia okresu pobierania renty określonej w decyzji ZUS terminem 30 grudnia 2018 roku — na niekorzyść ubezpieczonego, pominięcie innych niż opinia biegłych dowodów w sprawie i niewyjaśnienie sprzeczności pomiędzy opiniami biegłych a innymi dowodami, w tym odnośnie stanu zdrowia ubezpieczonego i pobytów w szpitalu w 2014, 2015 oraz 2016 roku.

Apelujący podkreślił, że jego stan zdrowia nie uległ poprawie, ale systematycznie się pogarszał (przewlekłe zapalenie trzustki oraz stan po rozległej operacji trzustki z częściowym jej usunięciem oraz powłok brzusznych z wszczepieniem siatki wyklucza pracę fizyczną bez rokowania poprawy), na okoliczność czego złożył do akt sprawy dokumentację medyczną z roku 2014, 2015 i 2016 z badaniami i konsultacjami wybitnych lekarzy specjalistów w swoich specjalnościach. Dowody nie podległy badaniu przez biegłych sądowych z zakresu chirurgii i gastrologii (jak wynika z treści opinii zarówno z 2014r. jak i 2017r.), a nadto zostały ponadto pominięte przez Sąd, który w orzeczeniu oparł się jedynie na opinii biegłych nie porównując ich z innymi dowodami istotnymi w sprawie. Dowody te są istotne dla określenia niezdolności do pracy w okresie od 1 października 2013r. do 28 lutego 2015 r. oraz określenia końcowej daty niezdolności do pracy. Sąd Okręgowy pominął też okoliczność, że w decyzji organu rentowego z dn. 8 maja 2015 roku, ZUS przyznał odwołującemu się prawo do renty od dn. 1 marca 2015 do dn. 31 maja 2016r., a decyzją z 28 czerwca 2016r – na dalszy okres tj. 30 czerwca 2019r. i ta decyzja uprawomocniła się. Rozstrzygnięcie komisji ZUS z dn. 30 grudnia 2016r., skracające okres przyznania renty nastąpiło po upływie pół roku po uprawomocnieniu się orzeczenia z dnia 9 czerwca 2016r., a więc z uchybieniem 14-to dniowego terminu od wydania badanego orzeczenia, określonego w art. 14 pkt. 2d erfus, dającego prawo Prezesowi ZUS do rozstrzygnięcia w trybie nadzoru nad orzecznictwem.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja ubezpieczonego skierowana do całości wyroku jest uzasadniona w kierunku, w jakim dąży do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania, bowiem jest dotknięta takimi wadami, które nie mogą być uzupełnione lub naprawione w postępowaniu sądowym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że zaskarżona decyzja została wydana w wykonaniu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 27 lipca 2016r. Twierdzenie to pozostaje w sprzeczności z treścią samej decyzji, w której powołano wprost na działanie przez organ rentowy z urzędu, nie powołano się w niej na ww. wyrok Sądu Apelacyjnego, nie nawiązano do decyzji z dnia 18 listopada 2013r. i co najważniejsze, nie rozpoznano istoty sporu tj. nie rozpoznano wniosku odwołującego się z dnia 29 sierpnia 2013r. o przyznanie mu renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres tj. od dnia 1 października 2013r. Wyrokiem z dnia 27 lipca 2016r. Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżoną przez S. G. decyzję z dnia 18 listopada 2013r. i jego wniosek z dnia 29 sierpnia 2013r. o przyznanie renty na dalszy okres przekazał organowi rentowemu do ponownego rozpoznania. Zaskarżona decyzja nie zawiera żadnego rozstrzygnięcia w tym przedmiocie a zatem nie wykonuje wyroku Sądu Apelacyjnego i nie rozstrzyga sprawy co do istoty sporu – prawa S. G. do renty z tytułu niezdolności do pracy na okres od 1 października 2013r. do 28 lutego 2015r.

Ponadto decyzja z dnia 30 grudnia 2016r. podlega uchyleniu z uwagi na to, że nie uchylając i nie zmieniając prawomocnych decyzji z dnia 8 maja 2015r. i 28 czerwca 2016r. wprowadza stan prawny sprzeczny z rozstrzygniętym powyższymi decyzjami. W dniu 1 marca 2015r. S. G. złożył kolejny wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy i w wyniku rozpoznania tego wniosku organ rentowy wydał 8 maja 2015r. decyzję przyznającą mu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 marca 2015r. (daty wniosku) do 31 maja 2016r. Następnie, decyzją z 28 czerwca 2016r. przyznał mu prawo do tej renty na dalszy okres do 30 czerwca 2019r. Te decyzje i okoliczności z nich wynikające uszły uwadze organu rentowego przy wydaniu zaskarżonej decyzji, którą ustalono odwołującemu się prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 lutego 2017r. do 31 grudnia 2018r.

Zaskarżona decyzja nie tylko zatem nie wykonuje wyroku Sądu Apelacyjnego przekazującego wniosek o rentę na okres od 1 października 2013r. do 28 lutego 2015r. nie zawierając rozstrzygnięcia o tym wniosku, ale nadto, skraca mu z „do 30 czerwca 2019r.” do „31 grudnia 2018r.” okres, na który organ rentowy przyznał wnioskodawcy świadczenie decyzją z dnia 28 czerwca 2016r. – decyzją, która się uprawomocniła, która nie została zmieniona lub uchylona. Jak trafnie wskazał apelujący, zaskarżona decyzja nie zapadła również w wyniku wewnętrznej kontroli orzecznictwa ZUS i skierowania odwołującego się na badania kontrolne co do orzeczonej niezdolności do pracy. Te wady zaskarżonej decyzji uszły uwadze Sądu Okręgowego, który skoncentrował postępowanie dowodowe na ustaleniu okresu i stopnia niezdolności wnioskodawcy do pracy jedynie w zakresie wynikającym z zaskarżonej decyzji, i który w konsekwencji pominął okres od 1 października 2013r. do 28 lutego 2015r. wynikający z nierozpoznanego wniosku oraz okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2019r. wynikający z prawomocnej decyzji z dnia 28 czerwca 2016r.

W tym stanie rzeczy zaszły przesłanki do uchylenia zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji ZUS z dnia 30 grudnia 2016r. i przekazania sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania na podstawie art. 477 (14a) k.p.c.

Sędziowie: PRZEWODNICZĄCY

Małgorzata Micorek - Wagner Renata Szelhaus

Ewa Stryczyńska