Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Anna Orańska – Zdych

Protokolant Justyna Gdula

przy udziale Dariusza Sulikowskiego Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2019 r.

sprawy A. B.

syna B. i A. z domu B.

urodzonego (...) we W.

oskarżonego o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w związku z art. 275 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 22 lipca 2019 r. sygn. akt XII K 162/18

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Fabrycznej do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt IV Ka 1273/19

UZASADNIENIE

A. B. oskarżony został o to, że:

w dniu 6 października 2017 r. we W. przy ul. (...) z pokoju dokonał zaboru w celu przywłaszczenia portfela z zawartością dowodu osobistego, prawa jazdy oraz saszetki z zawartością pieniędzy w kwocie 1.500 zł, czym spowodował straty o łącznej wartości 1.600 zł na szkodę R. J.,

- tj. o czyn z art. 278 § 1 k.k. w związku z art. 275 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej, wyrokiem z dnia 22 lipca 2019 r., sygn. akt. XII K 162/18, uniewinnił oskarżonego A. B. od popełnienia zarzucanego mu czynu, opisanego w części wstępnej wyroku.

Jednocześnie Sąd rozstrzygnął w zakresie kosztów postępowania obciążając nimi Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł Prokurator, zaskarżając go w całości na niekorzyść oskarżonego. Orzeczeniu zarzucił:

I. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia i mający wpływ na jego treść , a polegający na przyjęciu, że zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz ustalone na jego podstawie okoliczności nie pozwalają na przyjęcie, że A. B. w dniu 6 października 2017 roku we W. przy ul (...) z pokoju, znajdującego się w zespole klasztornym (...) F., dokonał zaboru w celu przywłaszczenia portfela z zawartością dowodu osobistego, prawa jazdy oraz saszetki z zawartością pieniędzy w kwocie 1.500 złotych, czym spowodował straty o łącznej wartości 1.600 złotych na szkodę R. J., tj. o czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena ujawnionych na rozprawie dowodów, prowadzi do wniosku przeciwnego to jest, że A. B. dopuścił się i ponosi winę za popełnienie przestępstwa z art. z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.;

II. obrazę przepisów prawa procesowego, a to przepisów z art 7 k.p.k., 167 § 1 k.p.k. oraz art. 366 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie inicjatywy dowodowej w postaci dopuszczenia z urzędu dowodu z zeznań funkcjonariuszy Policji P. R. i K. K., mających zasadnicze znaczenie dla wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy i tym samym wpływ na treść orzeczenia oraz dokonanie oceny zgromadzonego materiału dowodowego w sposób sprzeczny ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego.

Powołując się na powyższe zarzuty Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżyciela publicznego zasługuje na pełne uwzględnienie.

Zważyć należy, że istota każdego prawidłowego rozstrzygnięcia leży w zgodnym z przepisami postępowania karnego przeprowadzeniu dowodów niezbędnych do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia o winie i sprawstwie oraz kwalifikacji prawnej zarzucanego osobie oskarżonej czynu. Sąd Orzekający ma obowiązek dążyć do wykrycia prawdy obiektywnej przez wnikliwie, rzetelne i dokładne przeprowadzenie postępowania dowodowego, dokonania oceny całości zgromadzonego materiału dowodowego, zgodnie ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zasadami logicznego rozumowania, co dopiero pozwala na poczynienie prawidłowych ustaleń faktycznych, będących podstawą rozstrzygnięcia.

Zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego zapadł w ocenie Sądu Odwoławczego z obrazą przepisów prawa procesowego, mającą niewątpliwie istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż Sąd meriti dopuścił się w rozpatrywanej sprawie uchybień w postaci błędnego zastosowania art. 5 § 2 k.p.k. oraz naruszenia art. 7 k.p.k. Niepełna interpretacja niektórych okoliczności, przy jednoczesnej rezygnacji z dokonywania czynności niezbędnych dla pełnej realizacji zasady prawdy, stanowi wszak – zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa – istotną wadę postępowania ( vide: wyrok SN z dnia 20.06.1989 r., IV KR 118/89, OSNPG 2-3/1990, poz. 21).

W ocenie Sądu Odwoławczego Sąd I instancji w sposób powierzchowny przeprowadził postępowanie dowodowe, a w rezultacie nie wyjaśnił istotnych w sprawie okoliczności. Dokonana przez Sąd meriti ocena dowodów nosi cechy oceny dowolnej, nie zaś swobodnej. Wskazać również należy, iż uzasadnienie zapadłego przed Sądem Rejonowym orzeczenia to w większej części teoretyczne omówienie podstawowych zasad procesowych rządzących polskim procesem karnym, a nie dokładna analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego, która przesądzałaby o winie, bądź niewinności oskarżonego A. B. w odniesieniu do przypisanego mu czynu.

Przede wszystkim wskazać trzeba, że Sąd I instancji w istocie nie dokonał oceny wyjaśnień oskarżonego składanych w postepowaniu przygotowawczym. Wprawdzie przytoczył ich treść, jednak skupił się wyłącznie na ich odmienności od wyjaśnień składanych przed Sądem. Powołując się na treść art. 5 § 2 k.p.k. nie dał im wiary wobec późniejszej zmiany ich treści nie analizując jednak i nie próbując wyjaśnić przyczyn, dla których A. B. w toku dochodzenia przyznał się do kradzieży. Zauważyć trzeba, że oskarżony wówczas nie tylko przyznał się do sprawstwa, ale również wskazał motywy swojego postępowania, wyraził skruchę oraz gotowość dobrowolnego poddania się karze. Dopiero po ustanowieniu obrony zmienił stanowisko, zaś podczas badania sądowo-psychiatrycznego wskazał, że został zmuszony do przyznania się do tego czynu. Sąd jednak nie podjął nawet próby wyjaśnienia w jaki sposób miało dojść do tego zmuszenia i czy w ogóle takie zdarzenie miało miejsce. Na uwagę zasługuje też fakt, że podczas rozpytania miał się przyznać do czynu i szczegółowo opisać jego okoliczności. Sąd jednak nie podjął nawet próby sprawdzenia czy taka sytuacja miała miejsce.

Jeżeli zaś z materiału dowodowego wynikają różne wersje wydarzenia, to nie jest jeszcze równoznaczne z zaistnieniem „nie dających się usunąć wątpliwości” w rozumieniu art. 5 § 2 k.p.k. W takim wypadku Sąd jest zobowiązany do dokonania ustaleń właśnie na podstawie swobodnej oceny dowodów. Dopiero wtedy, gdy – po wykorzystaniu wszelkich istniejących możliwości – wątpliwości nie zostaną usunięte, należy je wytłumaczyć w sposób korzystny dla oskarżonego ( wyrok SA we Wrocławiu z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie II AKa109/2018, LEX nr 2567675).

Niedające się usunąć wątpliwości to nie istnienie w dowodach sprzecznych wersji zdarzenia, ale brak możliwości rozstrzygnięcia między nimi przy użyciu zasad oceny dowodów. Dopiero gdy sprzeczności nie da się rozstrzygnąć, to jest wątpliwości usunąć, wtedy wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. Tłumaczenie wątpliwości na korzyść oskarżonego nie oznacza powinności wybierania wersji korzystniejszej. Najpierw bowiem wybiera się wersję wynikającą z racjonalnej analizy dowodów, to jest tę, która wynika z decyzji o ich wiarygodności ( wyrok SA w Krakowie z dnia 21 czerwca 2018 r. w sprawie II AKa 84/2018, KZS 2018/12/53).

Wskazać trzeba, że niezależnie od przyjmowanej koncepcji rozumienia zasady domniemania niewinności (ujęcie subiektywistyczne czy obiektywistyczne) nakazem płynącym z powyższej normy prawnej jest nakaz wydania wyroku uniewinniającego w sytuacji nieudowodnienia winy w postępowaniu. Podkreślenia wymaga jednak, że powyższe jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu wszechstronnego i pełnego postępowania dowodowego oraz podjęcia wszelkich możliwych prób wyjaśnienia zaistniałych wątpliwości, czego Sąd meriti nie uczynił. Dla prawidłowej bowiem oceny zasady domniemania niewinności należy odwołać się do zasady swobodnej oceny dowodów (art. 7). Jedynie wówczas, gdy organ orzekający w ramach swobodnej oceny dowodów doszedł do przekonania, że istnieją dwie wersje zdarzenia, z których nie da się żadnej wyeliminować przez ocenę, ma obowiązek sięgnąć po regułę in dubio pro reo i rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego ( postanowienie SN z dnia 3 kwietnia 2012 r., V KK 335/11, LEX nr 1163975, wyrok SN z dnia 1 lutego 2012 r., II K 141/11, Biul. PK 2012, nr 3, s. 8). Z zestawienia tych dwóch zasad wynika wniosek, że dopiero poprawne przeprowadzenie postępowania i ocena dowodów w świetle postanowień art. 7 pozwala sięgnąć po komentowaną instytucję ( por. Kodeks postępowania karnego, Komentarz pod red. naukową D. Świeckiego, Wolters Kluwer, Warszawa 2015 r., tom I, s. 52-53).

W ocenie Sądu Odwoławczego nie jest wiarygodnym stwierdzenie oskarżonego, by do Zgromadzenia Zakonnego udał się w celu odbioru żywności. Wszak jak wynika z zapisu z monitoringu, A. B. o godzinie 18:01 schodził po schodach budynku nie niosąc niczego w dłoniach, zaś miał przyciśniętą do ciała lewą rękę. Powyższe wskazuje, że miał płaski przedmiot, ukryty pod bluzą, czego również Sąd nie meriti nie próbował wyjaśnić. Nie jest zaś przekonującym, by rzekomo otrzymaną żywność niósł ukrytą pod odzieżą. Z analizy monitoringu ponadto wynika, że poza oskarżonym w okresie czasu pomiędzy 17.01, a 18.30 w dniu 6 października 2017 r. nikt nie wchodził do budynku zajmowanego przez siostry. Powyższe okoliczności, które mogą wskazywać na popełnienie przez niego zarzucanego mu czynu, również nie zostały przez Sąd Rejonowy rozważone.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd także powołał się na rzekomy fakt, iż w dniu kradzieży, tj. 6 października 2017 r. na terenie klasztoru został zatrzymany nietrzeźwy P. W., co nie polega na prawdzie. Jak bowiem wynika ze zgromadzonej dokumentacji, osoba ta została zatrzymana dopiero w dniu 16 października 2017 r,. a więc 10 dni po kradzieży na szkodę R. J..

Ponadto Prokurator słusznie zarzucił, że Sąd Rejonowy w żaden sposób nie odniósł się do kwestii zamaskowania twarzy przez oskarżonego, który wysiadając z samochodu ubrał kaptur przed udaniem się do klasztoru, ani do widocznego na zapisie ułożenia ciała wymienionego, z którego w sposób oczywisty wynika że oskarżony ukrywa pod bluzą przedmiot, którego nie posiadał wchodząc do klasztoru. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że oskarżony napotkany został przez siostrę zakonną w przedsionku kaplicy zakonu, nie odebrał również żadnej paczki, co jednoznacznie wynika z zeznań pokrzywdzonej. Powyższe kwestie również nie zostały przez Sąd Rejonowy wyjaśnione. Do zastosowania zaś zasady z art. 5 § 2 k.p.k. może dojść dopiero w sytuacji, gdy Sąd przeprowadzi postępowanie w sposób pełny, kompletny i podda zebrane dowody ocenie, spełniającej rygory art. 7 k.p.k. ( wyrok SA w Warszawie z dnia 18 października 2018 r. w sprawie II AKa 402/17, LEX nr 2581120).

Wskazane wyżej uchybienia, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, spowodowały konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Rejonowy, ponownie rozpoznając sprawę, uwzględniając podniesione w niniejszym uzasadnieniu uwagi, winien przeprowadzić postępowanie dowodowe dokładnie i z niezbędną wnikliwością, zmierzając do ustalenia wszelkich istotnych kwestii dla jej rozstrzygnięcia. Sąd winien podjąć próbę przesłuchania oskarżonego, w tym ustalenia motywów złożenia wyjaśnień określonej treści w postępowaniu przygotowawczym, dopuścić dowód i przesłuchać w charakterze świadka funkcjonariusza Policji K. K. na okoliczność treści przeprowadzonego rozpytania oskarżonego oraz funkcjonariusza P. R. na okoliczność sposobu przesłuchania oskarżonego, w szczególności czy składał wyjaśnienia dobrowolnie i swobodnie, bądź czy był na niego wywierany jakikolwiek nacisk.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 442 § 2 k.p.k. nic nie stoi na przeszkodzie by postępowanie dowodowe przeprowadzić w ograniczonym zakresie, ujawniając dowody, które nie miały wpływu na uchylenie zaskarżonego orzeczenia. Po jego przeprowadzeniu Sąd winien dokonać wnikliwej analizy dowodów oraz dokonać prawidłowych ustaleń w zakresie sprawstwa oskarżonego.

Efektem końcowym będzie wydanie w sprawie wyroku, który w razie potrzeby Sąd Rejonowy prawidłowo i wyczerpująco uzasadni.