Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IC 109/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia: 17 stycznia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze I Wydział Cywilny w składzie :

Przewodniczący : Sędzia Beata Reichert

Protokolant : Natalia Rabcewicz

Po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2020 r. w Zielonej Górze na rozprawie

sprawy z powództwa Banku Spółdzielczego we W. z siedzibą we W.

przeciwko W. H. i M. H.

o zapłatę

1.  uchyla nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 24 listopada 2016 r., sygn. akt I Nc 279/16 co do M. H. i powództwo wobec M. H. oddala;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej M. H. kwotę 10.817,00 złotych (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  uchyla nakaz zapłaty Sądu O. Z. z dnia 24 listopada 2016 r., sygn. akt I Nc 279/16 co do W. H. w zakresie kwoty 1.088,07 złotych (jeden tysiąc osiemdziesiąt osiem złotych 7/100) oraz w zakresie odsetek ustawowych
za opóźnienie za okres 26.07.2016 r. – 28.07.2016 r. od kwoty 52.361,81 złotych i w tym zakresie powództwo wobec W. H. oddala;

4.  zasądza od pozwanego W. H. na rzecz powoda Banku Spółdzielczego
we W. z siedzibą we W. kwotę 21.922,45 złotych (dwadzieścia jeden tysięcy dziewięćset dwadzieścia dwa złote 45/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

5.  nakazuje ściągnąć od pozwanego W. H. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Zielonej Górze kwotę 3600 złotych (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sędzia Beata Reichert

sygn. akt I C 109/17

UZASADNIENIE

Powód Bank Spółdzielczy we W. z siedzibą we W., wniósł pozew w postępowaniu nakazowym przeciwko W. H. (H.) i M. H. o zapłatę solidarnie kwoty 748.640,20 zł wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26.07.2016 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu.

W uzasadnieniu swojego stanowiska powód wskazał, iż w dniu 24.05.2015 r. udzielił kredytu obrotowego nr (...) w kwocie 2.000.000,00 zł na okres do dnia 29.07.2016 r., gdzie zabezpieczeniem był m.in. weksel własny in blanco kredytobiorcy W. H. z dekleracją wekslową i poręczeniem jego małżonki oraz gwarancja spłaty kredytu w ramach linii gwarancyjnej de minimis (...) do wysokości 1.200.000,00 zł. W związku z brakiem obsługi zadłużenia powód wzywał pozwanego do zapłaty, a następnie wypowiedział umowę o kredyt obrotowy i wezwał do zapłaty. Pismo przedłożono też do wiadomości poręczycielki. Pozwany nie spłacił kredytu, w związku z czym powód wypełnił weksel i wezwał do jego zapłaty, czego pozwani nie uczynili. Ponadto w dniu 21.07.2016 r. (...) wypłacił gwarancję w kwocie 1.045.157, pomniejszającą zadłużenie. Stan zadłużenia na dzień 26.07.2016 r. zł wynosił: kapitał 696.771,69 zł, odsetki – 51.788,51 zł, koszty 80,00 zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 24.11.2016 r. (sygn. akt I Nc 279/16) orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu (k. 54).

Zarzuty od powyższego nakazu wniosła pozwana M. H., zaskarżając go w całości i wnosząc o uchylenie nakazu, oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów procesu (k. 65-67).

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana wskazała, że weksel, deklaracja i aneksy do umowy kredytu są podrobione, gdyż ona nie składała tam podpisów. Ponadto nie istnieje wg niej podstawa faktyczna i prawna uzasadniająca przyjęcie istnienia stosunku prawnego między stronami.

Pismem z dnia 12.12.2016 r. (k. 74-76) pozwany W. H. wniósł zarzuty od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o uchylenie nakazu, oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, iż weksel uzupełniono niezgodnie z deklaracją. Zarzucił też nieistnienie roszczenia ze stosunku podstawowego, bowiem w pozwie powód powołuje się na umowę z 24.05.2015 r., a załączył dokumenty dotyczące innej umowy. Podniósł też zarzut nieważności weksla z uwagi na podrobienie podpisu pozwanej na wekslu i aneksach. Zaprzeczył też twierdzeniom powoda.

Postanowieniem z dnia 31.03.2017 r. (k. 105) pozwani zostali zwolnieni od opłaty sądowej od zarzutów.

Pismem z dnia 18.04.2017 r. (k. 113-114) do sprawy zgłosił się profesjonalny pełnomocnik pozwanego. Podtrzymał dotychczasowe stanowisko pozwanego.

Pismem z dnia 19.04.2017 r. (k. 117-119) do sprawy zgłosił się profesjonalny pełnomocnik pozwanej. Podtrzymał dotychczasowe stanowisko pozwanej.

Na rozprawie w dniu 15.05.2017 r. (protokół – k. 131) stawił się profesjonalny pełnomocnik powoda z pełnomocnictwem do akt. W piśmie z dnia 15.05.2017 r. (k. 124-126) podtrzymał dotychczasowe stanowisko powoda i wskazał, że podstawą odpowiedzialności pozwanych powód wywodzi z umowy o kredyt obrotowy nr (...) z 23.07.2015 r. Wskazanie umowy z 24.05.2015 r. miało charakter omyłki pisarskiej. Podał, że przed procesem pozwana nie kwestionowała autentyczności swojego podpisu, lecz wskazywała, że weksel „nie jest jej znany”. Powołał się na treść art. 7 PrWek odnośnie ważności weksla. Wskazał także, że weksel wypełniono zgodnie z deklaracją.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23.07.2015 r. Bank Spółdzielczy we W. z siedzibą we W. zawarł z W. H. umowę o kredyt obrotowy nr (...). Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy Bank udziela kredytobiorcy kredytu obrotowego w kwocie 2.000.000,00 zł na okres od 23.07.2015 r. do 29.07.2016 r. na warunkach określonych w umowie oraz Regulaminie. Kredyt przeznaczony jest na finansowanie bieżących potrzeb kredytobiorcy związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą (§ 1 ust. 2 umowy).

Na podstawie § 1 ust. 10 umowy, kredytobiorca zobowiązany jest do spłaty kapitału kredytu, odsetek, prowizji, opłat oraz innych kosztów na rachunek obsługi kredytu.

Według § 1 ust. 15 pkt 2 i 3 umowy, prawne zabezpieczenie spłaty kredytu stanowią m.in. weksel własny in blanco wraz z deklaracją wystawiony przez kredytobiorcę oraz poręczenie wekslowe współmałżonki M. H.. Ponadto w pkcie 5 ww. ustępu zabezpieczenie stanowi też gwarancja spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis – gwarancja Banku (...) w wysokości 1.200.000,00 zł, wskaźnik procentowy gwarancji 60% kwoty kredytu, termin ważności do dnia 29.10.2016 r.

Na podstawie § 2 ust. 1 umowy, kredyt oprocentowany jest wg stałej stopy procentowej obowiązującej przez cały okres kredytowania, która na dzień podpisania aneksu wynosi 7,90% w stosunku rocznym. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z ust. 1 nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne). Wysokość odsetek ustawowych równa się sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Natomiast jeżeli wysokość odsetek wynikających z ust. 1 przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne (§ 2 ust. 3 umowy).

Zgodnie z § 3 ust. 1 umowy odsetki od wykorzystanego kredytu płatne są miesięcznie w terminach i kwotach określonych w harmonogramie z rachunku obsługi kredytu, począwszy od 31.07.2015 r.

Według § 5 ust. 1 niespłacona przez kredytobiorcę rata (lub część raty) kredytu w terminie określonym w umowie lub w terminie wyznaczonym przez Bank w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy, następnego dnia staje się zadłużeniem przeterminowanym, oprocentowanym wg podwyższonej stopy procentowej, o której mowa w ust. 2 [niespłacony w terminie określonym w umowie lub w terminie wyznaczonym przez Bank w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy kredyt lub część kredytu (rata) oprocentowany jest wg zmiennej stopy procentowej obowiązującej dla kredytów przeterminowanych, równej czterokrotności wysokości topy kredytu lombardowego NBP].

Kredytobiorca zobowiązany jest zapłacić odsetki od przeterminowanego zadłużenia od dnia następnego przypadającego po dniu wymagalności, do dnia poprzedzającego spłatę zadłużenia przeterminowanego włącznie (§ 5 ust. 5 umowy).

Zgodnie z § 5 ust. 6 umowy, Bank powiadamia pisemnie kredytobiorcę, poręczycieli oraz inne osoby będące dłużnikami Banku z tytułu zabezpieczenia kredytu o powstaniu zaległości w spłacie zadłużenia.

Na podstawie § 7 ust. 1 pkt 4 Bank ma prawo wypowiedzieć umowę w całości lub w części w przypadku m.in. niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu, w szczególności, gdy spłata kredytu, odsetek lub prowizji nie przebiega terminowo.

Termin wypowiedzenia umowy wynosi 30 dni, a w przypadku zagrożenia upadłością kredytobiorcy 7 dni i biegnie od następnego dnia po doręczeniu kredytobiorcy pisma Banku informującego o wypowiedzeniu umowy. Bank informuje pisemnie poręczyciela oraz innych dłużników Banku z tytułu zabezpieczenia spłaty kredytu o wypowiedzeniu umowy (§ 8 ust. 1 i 4 umowy).

Dowód:

- umowa, k. 5-9 wraz z aneksami k. 10-21.

Do umowy kredytu dołączono m.in. weksel in blanco, deklarację wekslową wystawcy weksla in blanco i poręczyciela z dnia 23.07.2015 r. i oświadczenie poręczyciela o poddaniu się egzekucji. Deklaracja i oświadczenie nie zostały podpisane przez M. H..

Weksel własny in blanco został podpisany przez W. H.. Poręczenie na wekslu nie zostało podpisane przez M. H..

Deklaracja, oświadczenie i weksel nie były podpisywane w obecności przedstawiciela Banku Spółdzielczego.

Dowód:

- deklaracja, k. 22,

- oświadczenie poręczyciela, k. 23,

- kserokopia weksla, k. 60,

- opinia biegłego R. K., k. 156-170,

- opinia uzupełniająca biegłego R. K., k. 220-227,

- zeznania świadka M. W., k. 135 akt.

Pismem z dnia 20.06.2016 r. Bank Spółdzielczy we W. wypowiedział W. H. prowadzącemu Przedsiębiorstwo (...) umowę o kredyt obrotowy nr (...) z dnia 23.07.2015 r. z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia. W związku z wypowiedzeniem Bank wezwał do zapłaty łącznej kwoty zadłużenia wg stanu na dzień 20.06.2016 r. w wysokości 1.765.912,36 zł (1.741.929,22 zł z tytułu kapitału, 36.822,45 zł z tytułu odsetek i 80,00 zł z tytułu opłat i prowizji).

W. H. odebrał osobiście wypowiedzenie w dniu 20.06.2016 r.

Wypowiedzenie umowy wysłano też do M. H. jako poręczycielki.

Dowód:

- wypowiedzenie z pisemną adnotacją o potwierdzeniu odbioru, k. 26,

- wypowiedzenie z potwierdzeniem odbioru, k. 27.

Wskutek braku płatności wymagalnej sumy po upływie terminu wypowiedzenia umowy kredytu, Bank Spółdzielczy we W. wypełnił weksel in blanco na kwotę 1.793.797,73 zł.

Dowód:

- kserokopia weksla, k. 60.

Pismem z dnia 04.07.2016 r. poinformowano W. H. o wypełnieniu weksla in blanco na kwotę 1.793.797,73 zł i wezwano go do wykupu weksla w terminie do dnia 25.07.2016 r.

Pismem z dnia 04.07.2016 r. poinformowano M. H. o wypełnieniu weksla in blanco na kwotę 1.793.797,73 zł i wezwano go do wykupu weksla w terminie do dnia 25.07.2016 r.

Dowód:

- pismo wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 24,

- pismo wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 25.

W pismach z dnia 18.07.2016 r., 26.07.2016 r., 05.08.2016 r. 18.08.2016 r. kierowanych do Banku Spółdzielczego we W. M. H. wnosiła o doręczenie jej odpisu deklaracji wekslowej i wskazywała, że nie jest jej znany opisany w wezwaniu do wykupu weksel in blanco.

W piśmie z dnia 12.09.2016 r. M. H. wprost wskazała, iż nie podpisywała weksla i deklaracji wekslowej.

Pozew przeciwko małżonkom H. nadano w dniu 29.07.2016 r.

Dowód:

- kopie pism M. H., k. 68-72,

- koperta, k. 53.

M. H. ani W. H. nie wykupili weksla.

Okoliczność bezsporna.

W dniu 21.07.2016 r. Bank (...) wypłacił gwarancję z tytułu zabezpieczenia udzielonego kredytu w kwocie 1.045.157,53 zł.

Okoliczność bezsporna.

Wysokość wierzytelności przysługującej Bankowi Spółdzielczemu we W. wobec W. H. z tytułu kredytu nr (...) na dzień 25.07.2016 r. to 7.47.552,13 zł.

Dowód:

- opinia biegłej M. M., k. 261-264,

- opinia uzupełniająca biegłej M. M., k. 295-299.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 28.04.1936 r. – Prawo wekslowe (tj. Dz.U. z 2016 r., poz. 160 ze zm.; dalej jako PrWek) jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Literatura wskazuje, że „wekslem in blanco nazywamy weksel zawierający podpis co najmniej jednej osoby, która złożyła go z zamiarem zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Może to być podpis głównego dłużnika wekslowego – wystawcy lub akceptanta (tego typu weksle in blanco spotykane są w obrocie najczęściej), jak również poręczyciela czy nawet indosanta (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 21.09. 2006 r., I CSK 116/06, OSN 2007, Nr 5, poz. 76). Należy zwrócić uwagę, że wekslem in blanco może być także weksel częściowo wypełniony. Instytucję tę reguluje art. 10 PrWek, mówiąc o wekslu niezupełnym w chwili wystawienia” (…) „weksel in blanco jest to niecałkowicie wypełniony dokument wekslowy, podpisany przez wystawcę z zamiarem zobowiązania się wekslowo i z przeznaczeniem puszczenia go w obieg, mogący po wypełnieniu stać się wekslem zupełnym” (…) Weksel in blanco powinien być podpisany w celu zaciągnięcia zobowiązania wekslowego i musi być on uzupełniony o niezbędne rekwizyty wekslowe co najmniej w momencie złożenia do protestu, albo w chwili dochodzenia praw z weksla. Do pozwu w postępowaniu nakazowym musi być bowiem dołączony weksel spełniający wszystkie wymagania prawa wekslowego. Uzupełnienie weksla w taki sposób, żeby miał wymagane przez prawo warunki ważności, jest warunkiem odpowiedzialności wszystkich zobowiązanych z weksla (tak J. Dybiński, M.H. Koziński, w: A. Szumański [red.], Prawo papierów wartościowych. System Prawa Prywatnego. Tom 18, wyd. 3, 2016, Legalis, Rozdział II. Weksle, § 16 Nb. 140-141).

W doktrynie wskazuje się ponadto, iż „pośrednio art. 10 potwierdza dopuszczalność i skuteczność wydania weksla w stanie niezupełnym (…) Należy zaznaczyć, że niezupełność może oznaczać zarówno brak jednego z elementów określonych w art. 1 lub 101, jak i brak dalszych elementów, jeżeli z wydaniem weksla wiązało się upoważnienie wekslobiorcy do ich późniejszego oznaczenia (…) N. ma zatem charakter stopniowalny” (tak J. Jastrzębski, komentarz do art. 10 PrWek w: J. Jastrzębski, M. Kaliński, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, wyd. III, LexisNexis 2014, LEX).

Art. 7 PrWek stanowi zaś, że jeżeli na wekslu znajdują się podpisy osób, niezdolnych do zaciągania zobowiązań wekslowych, podpisy fałszywe, podpisy osób nieistniejących albo podpisy, które z jakiejkolwiek innej przyczyny nie zobowiązują osób, które weksel podpisały lub których nazwiskiem weksel został podpisany, nie uchybia to ważności innych podpisów.

Literatura wskazuje, że „zasada niezależności (samodzielności) podpisów polega na tym, że materialna wadliwość niektórych podpisów znajdujących się na wekslu - rozumiana jako fakt, że nie powstały zobowiązania osób, które weksel podpisały lub których nazwiskiem weksel podpisano - nie wpływa na istnienie zobowiązań wekslowych pozostałych osób podpisanych na wekslu, jeżeli z zaciągnięciem przez nie zobowiązań wekslowych nie wiązały się okoliczności implikujące nieważność ich własnego zobowiązania. Założeniem jej zastosowania jest istnienie ważnego weksla (por. art. 1 i 2 oraz art. 101 i 102)” (tak J. Jastrzębski, komentarz do art. 7 PrWek w: J. Jastrzębski, M. Kaliński, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, wyd. III, LexisNexis 2014, LEX).

Na podstawie art. 101 PrWek zaś weksel własny zawiera:

1) nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności;

4) oznaczenie miejsca płatności;

5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

7) podpis wystawcy wekslu.

W przedmiotowej sprawie, wbrew twierdzeniom strony pozwanej, weksel był ważny, mimo podrobionego podpisu M. H.. Zastosowanie znajdzie w tej sytuacji bowiem art. 7 PrWek i wyrażona tam zasada niezależności podpisów. Tak więc jeśli podpis W. H. był ważny – a pozwany ani razu nie kwestionował jego prawdziwości – to dla ważności weksla nie będzie mieć znaczenia fałszywość podpisu poręczycielki. Istotna bowiem dla odpowiedzialności wekslowej W. H. jest jedynie ważność jego podpisu i weksla jako całości.

Weksel in blanco wystawiony przez pozwanego został uzupełniony przez powoda i tym samym stał się wekslem zupełnym. Po uzupełnieniu nie brak mu już żadnych elementów wymienionych w art. 101 PrWek. Nie ma więc żadnych podstaw, by uznać, iż weksel jest nieważny z przyczyn formalnych.

Pozwany podnosił także, że weksel wypełniono niezgodnie z deklaracją wekslową, nie wskazując jednak szczegółowo, na czym owa niezgodność miałaby polegać. De facto pozwany podnosił zarzuty dotyczące stosunku podstawowego, albowiem wskazywał, że weksla nie uzupełniono „przy uwzględnieniu istnienia i treści zobowiązania podlegającego zabezpieczeniu”. Tym samym należało więc uznać, iż pozwany podnosił zarzuty ze stosunku podstawowego, wskazując na jego nieistnienie i na niezgodność sumy wpisanej na wekslu z sumą jego zobowiązania.

W tym miejscu wypada zaznaczyć, iż w orzecznictwie przyjmuje się, że „po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego, spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Strony mogą zatem powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego, nawet jeśli okaże się, że roszczenie wekslowe nie istnieje” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14.03.1997 r., sygn. akt I CKN 48/97, OSNC 1997/9/124, LEX). Przy tym „rozpoznając zarzuty od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla, sąd może uwzględnić tzw. stosunek podstawowy, nie ma jednak obowiązku działać w tym zakresie z urzędu” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.10.2000 r., sygn. akt V CKN 136/00, OSNC 2001/6/89, LEX). Poglądy te są szeroko uznane w judykaturze i w piśmiennictwie i nie budzą większych kontrowersji. Tym samym należało uznać, iż pozwany był władny podnosić zarzuty ze stosunku podstawowego, to zaś obligowało Sąd do ich rozpatrzenia.

Strony łączyła umowa kredytu, na którego zabezpieczenie złożono m.in. weksel in blanco, który miał być ponadto poręczony przez małżonkę pozwanego. Jednym z zabezpieczeń łączącej strony umowy była też udzielona gwarancja spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis przez Bank (...), o której mowa będzie niżej przy rozpatrywaniu zagadnienia wysokości dochodzonego roszczenia.

Zgodnie zaś z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Prawo bankowe (tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 2357 ze zm.; dalej jako PrBank) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Na podstawie ust. 2 tego artykułu umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1) strony umowy;

2) kwotę i walutę kredytu;

3) cel, na który kredyt został udzielony;

4) zasady i termin spłaty kredytu;

4a) w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu;

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany;

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu;

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu;

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych;

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje;

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

W doktrynie wskazuje się, że umowa kredytu stanowi odrębny typ umowy nazwanej. Jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą i odpłatną. Nie ma przy tym formalnego obowiązku zawarcia umowy kredytu w formie pisemnej, jest ona bowiem wymagana jedynie do celów dowodowych (ad probationem). Z praktyki bankowej wynika jednak, że większość umów kredytu jest zawierana na piśmie, aczkolwiek w ostatnich latach, w związku z rozwojem nowoczesnych technologii, coraz częściej umowy kredytu są zawierane za pomocą środków porozumiewania się na odległość, takich jak telefon, bankowość internetowa, e-mail, sms (por. A. Kawulski, komentarz do art. 69 w: Prawo Bankowe. Komentarz, LexisNexis 2013, LEX).

Na podstawie art. 75 ust. 1 PrBank zaś w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu, o ile ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne nie stanowi inaczej.

Termin wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni (art. 75 ust. 2 PrBank).

W przedmiotowej sprawie pozwany W. H. zawarł jako przedsiębiorca umowę o kredyt z powodem Bankiem Spółdzielczym we W.. Umowę tę powód wypowiedział pozwanemu w terminie siedmiodniowym i wezwał do zapłaty wymagalnej kwoty z tytułu kredytu. Pozwany nie uczynił zadość wezwaniu. W związku z tym powód wypełnił weksel zgodnie z deklaracją i wezwał do jego wykupu do dnia 25.07.2016 r. Pozwany negował przy tym kwotę widniejącą na wekslu i samo istnienie umowy. Wskazywał, że powód w pozwie powoływał się na umowę z 24.05.2015 r., natomiast załączył dokumenty dotyczące umowy z 23.07.2015 r. oraz negował wyliczenie żądanej kwoty.

W kwestii zarzutu nieistnienia umowy, to należy wskazać, iż powoływanie się na umowę z dnia 24.05.2015 r. miało charakter omyłki pisarskiej. Wszelkie dokumenty dołączone do pozwu zgadzały się z innymi danymi wskazywanymi w pozwie. W szczególności numer umowy, którą powoływano w pozwie, zgadzał się z numerem umowy, którą dołączono do pisma wszczynającego postępowanie. W ocenie Sądu więc błędna data umowy podana w pozwie nie ma znaczenia dla ustalenia, że powód wywodził swoje roszczenie z umowy z dnia 23.07.2015 r. nr (...). Wynika to bowiem jasno z przytoczonych okoliczności faktycznych i dołączonych dokumentów. Tym samym więc stosunek podstawowy istniał i mógł być podstawą wypełnienia weksla, a następnie – żądania zapłaty.

Co do wysokości roszczenia, należy wskazać, iż pozwany negował wyliczenia Banku, uznając je za dowolne. W związku z powyższym Sąd uwzględnił wniosek o powołanie dowodu z opinii biegłego z dziedziny finansów i bankowości. Z wydanych przez biegłą M. M. opinii i opinii uzupełniającej wynikało, iż powód naliczył zbyt dużo odsetek karnych (o kwotę 1.581,37 zł). Opinia główna i uzupełniająca była jasna, klarowna, fachowa i pełna. Powód nie kwestionował wydanych opinii. Natomiast zarzuty pozwanego stanowiły polemikę nie tyle z opinią, co nadal ze stanowiskiem strony powodowej. Nie były więc skutecznym zanegowaniem treści opinii. Sąd, nie znajdując z urzędu podstaw do negowania wydanych opinii, uznał je za w pełni wiarygodne i przydatne do ustalenia stanu faktycznego w sprawie.

W rzeczywistości więc, jak wynika z opinii i jak ustalił Sąd, zadłużenie pozwanego, po uwzględnieniu nadpłaty, na dzień 25.07.2016 r. było mniejsze i wynosiło 747.552,13 zł. Tymczasem powód domagał się zapłaty kwoty 748.640,20 zł i taką też kwotę nakazano zapłacić w nakazie zapłaty. Z powyższego wynika, iż weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem, albowiem naliczone odsetki karne zostały źle wyliczone, a co za tym idzie – kwota na wekslu nie była kwotą, której rzeczywiście mógł żądać powód. Jednakże, jak wskazano powyżej, stosunek podstawowy był ważny pomiędzy stronami i je wiązał, co skutkowało tym, że powód władny był domagać się zapłaty na podstawie tego stosunku.

W związku z powyższym należało wobec pozwanego W. H. uchylić nakaz zapłaty co do kwoty 1.088,07 zł (748.640,20 zł – 747.552,13 zł = 1.088,07 zł) i w tym zakresie powództwo oddalić (punkt 1. wyroku). Taka konstrukcja wyroku wynik z obecnie uchylonego art. 496 kpc ( po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza), a stosuje się go na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 04.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1469), który stanowi, iż sprawy wszczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy rozpoznawane w postępowaniu nakazowym - do czasu zakończenia postępowania w danej instancji podlegają rozpoznaniu zgodnie z przepisami, w brzmieniu dotychczasowym.

Na podstawie art. 455 kc jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Zgodnie zaś z art. 481 § 1 kc w obecnym brzmieniu, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 kc).

Według art. 481 § 2 1 kc maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).

Jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie (art. 481 § 2 2 kc).

Na podstawie art. 482 § 1 kc od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

W przedmiotowej sprawie powód domagał się odsetek umownych od kapitału i odsetek karnych, zgodnie z deklaracją wekslową, i włączył je do sumy głównej, żądając dalej kolejnych odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 26.07.2016 r. do dnia zapłaty. Należy jednak zauważyć, iż pozew wniesiono w dniu 29.07.2016 r. (data stempla pocztowego – k. 53). Nie podlega wątpliwości, iż w przypadku uwzględnienia powództwa na podstawie weksla, powód mógł się domagać dalszych odsetek od sumy wekslowej (wraz z odsetkami) od dnia następującego po dniu wykupu weksla. Jednakże w niniejszej sprawie konieczne było przejście na stosunek podstawowy, w związku z podniesionymi zarzutami wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją. W związku z powyższym nie można było zasądzić odsetek ustawowych za opóźnienie od odsetek włączonych do sumy głównej za dni 26.07.2016 r. – 28.07.2016 r. włącznie. Obowiązuje bowiem co do nich zakaz anatocyzmu z art. 482 § 1 kc. Tym samym należało uchylić nakaz co do odsetek ustawowych za opóźnienie za okres 26.07.2016 r. – 28.07.2016 r. od kwoty 52.361,81 złotych (punkt 1. wyroku). W pozostałym zakresie żądanie odsetkowe zasługiwało na uwzględnienie.

Natomiast uchyleniu w całości podlegał nakaz zapłaty wobec M. H. (punkt 2. wyroku). Z opinii i opinii uzupełniającej biegłego z dziedziny ekspertyzy pism i dokumentów R. K. (2) wynikało bowiem, iż to nie M. H. podpisała weksel, oświadczenie i deklarację wekslową jako poręczycielka. Tym samym nie mogła ona odpowiadać z weksla jako jego poręczyciel. Nie znalazły więc do niej zastosowania przepisy art. 876 kc i następnych. Jednocześnie nie była ona zobowiązana ze stosunku podstawowego, albowiem umowę o kredyt obrotowy zawarł jedynie W. H.. M. H. nie była także poręczycielką tej umowy, nie podpisywała poręczenia. M. H. nie odpowiada więc z tytułu powyższej umowy. Jej podpis został podrobiony. W tym miejscu należy wskazać, iż opinia oraz opinia uzupełniająca biegłego R. K. (2) były jasne, klarowne, rzetelne i odpowiedziały na pytania Sądu wskazane w tezie dowodowej postanowienia dopuszczającego dowód z opinii biegłego. Wyjaśniły też w ocenie Sądu wątpliwości stron postępowania. Natomiast nie było racjonalne i potrzebne do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zwrócenie się po kolejną pinię uzupełniającą, zgodnie z wnioskiem pełnomocnika pozwanego. Wniosek ten w istocie służył jedynie do przedłużenia postępowania dowodowego, natomiast uwagi zgłaszane przez pełnomocnika pozwanego nie były zasadne. Z opinii biegłego jasno wynika bowiem, iż to nie M. H. podpisała weksel, poręczenie i oświadczenie, co ustalono na podstawie próbek pisma niewątpliwie pochodzących od M. H.. Nie było więc potrzeby dalszego rozwijania postępowania dowodowego zgodnie z wnioskiem pełnomocnika pozwanego. Opinie były wystarczające do poczynienia przez Sąd ustaleń faktycznych. Przy tym także zeznania świadka M. W. wskazywały na to, że podpisy nie zostały złożone wówczas w jego obecności (mimo obowiązującej w Banku procedury), co dodatkowo przemawiało za uznaniem, iż to nie M. H. jest autorką podpisów pod wekslem, deklaracją i oświadczeniem o poddaniu się egzekucji. Zeznania świadka były spójne, klarowne i wiarygodne. Korespondowały też z zeznaniami J. K. i M. Ż., które – choć wiarygodne – nie były bezpośrednią podstawą ustaleń faktycznych. Świadkowie ci bowiem podpisywali tylko podstawową umowę z pozwanym, a nie byli już odpowiedzialni za podpisywanie weksla i związanych z nim formalności, tym bowiem zajmował się kierownik oddziału – M. W.. W związku z tym, iż to nie M. H. podpisała poręczenie wekslowe i weksel, nakaz zapłaty wobec niej podlegał uchyleniu.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc, który stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Na podstawie art. 98 § 3 kpc zaś do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Według art. 99 kpc natomiast stronom reprezentowanym przez radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata.

Na podstawie art. 100 kpc w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

W przedmiotowej sprawie powód przegrał proces w stosunku do M. H. i jest zobowiązany zwrócić jej koszty procesu, mianowicie – koszt ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika. Stawkę jego wynagrodzenia ustalono w oparciu o § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.), zgodnie z którym stawki minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 200.000 zł do 2.000.000 zł – 10.800 zł. Pozwana uiściła także 17,00 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 121). Była zwolniona od wnoszenia opłaty od zarzutów. Łącznie należało więc zasądzić od powoda na jej rzecz kwotę 10.817,00 zł. Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w punkcie 2. wyroku.

Natomiast proces niemal w całości przegrał pozwany W. H.. Nakaz uchylono wobec niego w bardzo znikomym zakresie, biorąc pod uwagę wysokość zasądzonego roszczenia. Zastosowanie będzie więc miał art. 100 kpc in principio i koszty procesu w całości poniesienie pozwany. Powód był reprezentowany przez profesjonalnych pełnomocników – radców prawnych. Należy mu się więc zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10.800,00 zł tytułem wynagrodzenia radcy prawnego (§ 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.), zwrot kosztów dojazdów pełnomocnika 1.002,96 zł, kwota 17,00 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej oraz zwrot poniesionej opłaty od pozwu w kwocie 9.358,00 zł i wydatków sądowych w kwocie 744,49 zł (zaliczka na koszt opinii biegłego sądowego z dziedziny finansów i bankowości. Razem kwota kosztów procesu to 21.922,45 zł i taką też kwotę zasądzono od pozwanego na rzecz powoda w punkcie 4. wyroku.

Zgodnie z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Należy zauważyć, iż na podstawie art. 15 pkt 1 ustawy z dnia 04.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1469) w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 4 [ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – przyp. Sądu], w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się wyłącznie do pism i wniosków podlegających opłacie, wnoszonych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

W niniejszej sprawie nierozliczone zostały koszty sądowe to jest wydatki związane z wykonaniem opinii biegłego sądowego z dziedziny ekspertyzy pism w łącznej kwocie 3.600 zł. Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w punkcie 5. wyroku.