Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 sierpnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny – Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Joanna Czernecka (sprawozdawca)

Sędziowie: Katarzyna Biernat-Jarek

Magdalena Meroń-Pomarańska

po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2019 r. roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi R. R.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, dotyczącej postępowania przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, sygnatura akt VI C 1481/17/S

przy uczestnictwie Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie

postanawia:

1. stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie pod sygn. akt VI C 1481/17/S doszło do naruszenia prawa skarżącego do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki;

2. przyznać skarżącemu R. R. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie kwotę 4000 zł (cztery tysiące złotych);

3. oddalić skargę w pozostałej części;

4. zwrócić skarżącemu opłatę od skargi w kwocie 200 zł (dwieście złotych).

SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSO Joanna Czernecka SSO Magdalena Meroń-Pomarańska

UZASADNIENIE

W skardze z dnia 6 czerwca 2019 roku, złożonej w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, skarżący R. R. domagał się: stwierdzenia, że w postępowaniu prowadzonym przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie pod sygn. akt VI C 1481/17/K nastąpiła przewlekłość postępowania; przyznania od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w wysokości 20.000 zł. oraz zasądzenia od Skarbu Państwa – zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi, skarżący wskazał, że dnia 22 sierpnia 2017 r. za pośrednictwem pełnomocnika złożył na dzienniku podawczym Sądu pozew o zapłatę kwoty 18.573,53 zł tytułem odszkodowania od Towarzystwa (...) SA z siedzibą w W. jako odpowiedzialnego z tytułu polisy OC sprawcy szkody. W ocenie skarżącego przedmiotowa sprawa należy do kategorii prostych, niewymagających przeprowadzenia dowodów poza dokumentami, przesłuchaniem powoda oraz opinią biegłego z zakresu mechaniki motoryzacyjnej, wyceny pojazdów samochodowych, kosztorysowania napraw pojazdów mechanicznych i weryfikowania napraw, na okoliczność ustalenia wartości rynkowej należącego do powoda motocykla, który uległ uszkodzeniu na czas przed zaistnieniem szkody oraz na okoliczność ustalenia, czy takie elementy motocykla jak szyba czołowa, rura kierownicy, ochrona rąk lewa, wymagają wymiany w związku ze szkodą komunikacyjną. Pozwany złożył odpowiedź na pozew datowaną na dzień 5 października 2017r. (wpłynęła do Sądu Rejonowego w dniu 16 października 2017 r.). Powód złożył replikę na odpowiedź na pozew datowaną na dzień 15 listopada 2017 r. (wpłynęła do Sądu Rejonowego w dniu 24 listopada 2017 r.). Sąd Rejonowy w dniu 18 stycznia 2018 r. wydał postanowienie dowodowe w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego ze specjalnością zgodnie ze zgłoszonym wnioskiem. Skarżący podniósł, że od tego momentu Sąd nie podjął żadnej czynności procesowej, nie wyznaczył terminu rozprawy, jak również nie została sporządzona dopuszczona w sprawie opinia biegłego.

W odpowiedzi na skargę Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, przedstawiając tok czynności podejmowanych w postępowaniu objętym skargą wniósł o jej oddalenie. Podniósł, że długotrwałość postępowania wynika przede wszystkim z przyczyn niezależnych od Sądu.

Sąd Okręgowy ustalił, że:

1. W dniu 22 sierpnia 2017 r. powód wniósł do Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie pozew o zapłatę (k.3 i nast.);

2. Zarządzeniem z dnia 11 września 2017 r. Przewodniczący zobowiązał pozwanego do złożenia odpowiedzi na pozew (k.67);

3. W dniu 16 października 2017 r. do Sądu Rejonowego wpłynęła odpowiedź na pozew (k.72);

4. Zarządzeniem z dnia 18 października 2017 r. Przewodniczący zobowiązał pełnomocnika powoda do pisemnego ustosunkowania się do odpowiedzi na pozew (k.88);

5. W dniu 24 listopada 2017 r. do Sądu Rejonowego wpłynęła replika na odpowiedź na pozew (k.91);

6. Zarządzeniem z dnia 11 grudnia 2017 r. Sąd Rejonowy wezwał stronę powodową do uiszczenia kwoty 800 zł tytułem zaliczki na opinię biegłego (k.96);

7. Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2018 r. Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego (k.101);

8. W dniu 9 lutego 2018 r. ekspediowano do biegłego R. B. odezwę o sporządzenie opinii w terminie 6 tygodni, wzywając do podjęcia akt w terminie tygodniowym od daty otrzymania wezwania (k.105); odpis odezwy został doręczony biegłemu w dniu 15 lutego 2018 r. (k.108);

9. Zarządzeniem z dnia 9 marca 2018 r. polecono ponaglić biegłego o niezwłoczne podjęcie akt celem opracowania opinii (k.111);

10. zarządzeniem z dnia 11 czerwca 2018 r. polecono potwierdzenie aktualności adresu biegłego oraz wezwanie biegłego do niezwłocznego podjęcia akt (k. 111);

11. W aktach sprawy znajduje się zapisek urzędowy z dnia 5 lipca 2018 r., w którym wskazano, że aktualny jest adres biegłego, na który kierowana była korespondencja; w rozmowie telefonicznej ustalono, że był problem z Pocztą Polską u adresata (k.115);

12. W dniu 13 sierpnia 2018 r. Przewodniczący zarządził skontaktowanie się telefoniczne z biegłym (k. 116); Sąd Rejonowy wezwał ponownie biegłego do niezwłocznego podjęcia akt celem sporządzenia opinii (k.116);

13. W aktach sprawy znajduje się zapisek urzędowy z dnia 18 września 2018 r., w którym wskazano, że próbowano ponownie skontaktować się z biegłym telefonicznie, jak również ponownie ekspediowano wezwanie do niezwłocznego podjęcia akt wobec faktu, iż poprzednie wezwania zostały awizowane (k.119, 120);

14. W piśmie złożonym na dzienniku podawczym w dniu 9 października 2018 r. biegły R. B. z powołaniem na problemy zdrowotne, chorobę i śmierć matki, wniósł o zwolnienie z obowiązku sporządzenia opinii (k. 122);

15. W dniu 25 października 2018 r. zarządzono ustalenie innego biegłego, który podejmie się sporządzenia opinii (k. 123);

16. W dniu 4 grudnia 2018 r. zarządzono skierowanie odezwy do biegłego J. K. (k. 123); Odezwę ekspediowano do biegłego w dniu 9 lutego 2018 r. (k. 126);

17. W odpowiedzi na odezwę Sądu Rejonowego, kolejny wyznaczony biegły sądowy J. K. w piśmie, które wpłynęło w dniu 1 marca 2019 r., zwrócił się o przesłanie akt celem wykonania opinii (k.127);

15. W aktach sprawy znajduje się zapisek urzędowy z dnia 25 kwietnia 2019 r., w którym wskazano, że w tym dniu telefonował biegły wskazując, że po dwukrotnym awizowaniu przesyłki zawierającej akta sprawy, przesyłka ta została w dniu 23 kwietnia 2019 r. odesłana do nadawcy (k.131);

16. W aktach sprawy znajduje się zapisek urzędowy z dnia 10 czerwca 2019 r., w którym wskazano na okoliczność odbycia rozmowy telefonicznej z biegłym, który wskazał, że do końca tygodnia zwróci akta wraz z wykonaną opinią (k. 133);

17. Zgodnie z zapiskiem urzędowym z dnia 18 czerwca 2019 r., biegły w rozmowie telefonicznej oświadczył, że zwróci akta 18 czerwca 2019 r. (k.134);

18. W aktach sprawy znajduje się zapisek urzędowy z dnia 12 lipca 2019 r., w którym wskazano, że w rozmowie telefonicznej biegły poinformował, iż opinia nie została sporządzona, a akta zostały w dniu 18 czerwca 2019 r. zwrócone bez opinii. Biegły wskazał, że mógłby sporządzić opinię po zakreśleniu kolejnego kilkudniowego terminu (k.136);

19. Zarządzeniem z dnia 11 lipca 2019 r. polecono wezwać biegłego do niezwłocznego (w terminie 3 dni) złożenia opinii pod rygorem nałożenia grzywny (k.137);

20. W dniu 20 sierpnia 2019 r. wpłynęło do Sądu pismo biegłego J. K., w którym zrelacjonował zdarzenia, jakie miały miejsce po doręczeniu mu odezwy o sporządzenie opinii, a końcowo wyjaśnił, że w dniu 12 lipca 2019 r. odebrał telefon z sekretariatu Sądu z wezwaniem o dostarczenie opinii w terminie 3 dni pod rygorem nałożenia grzywny. Poinformował wówczas, że akta nie zostały mu doręczone, a bez nich nie jest w stanie wydać opinii. Zaproponował, że pojedzie po akta (piątek) i postara się sporządzić opinię na poniedziałek 15 lipca 2019 r. Rozmówczyni po konsultacji z Sędzią miała poinformować biegłego, że Sędzia nie wyraził na to zgody i że odstąpiono od wydania przez niego opinii.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga podlegała częściowemu uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Przepis art. 2 ust. 2 tej ustawy stanowi, że dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Po myśli art. 1 ust. 3 przepisy ustawy stosuje się zgodnie ze standardami wynikającymi z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. poz. 284, ze zm.). Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, dotyczące wykładni art. 6 Konwencji wskazuje, że długotrwała i całkowita bezczynność sądu zwykle oznacza naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji. Do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy może dojść zarówno wskutek bezczynności (zaniechania), jak i wskutek działania sądu. Odpowiada temu nakaz rozważenia przy rozpoznawaniu skargi nie tylko terminowości podjętych przez sąd czynności, ale także ich prawidłowości. W konsekwencji o przewlekłości postępowania można mówić zarówno wtedy, gdy sąd nie podejmuje żadnych czynności, jak i wtedy, gdy je podejmuje, ale są one nieprawidłowe i w ich następstwie dochodzi do zwłoki w rozpatrzeniu sprawy.

Przedstawiona analiza przebiegu postępowania przed Sądem Rejonowym prowadzi do wniosku, iż po wydaniu w dniu 18 stycznia 2018 r. postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego, postępowanie było prowadzone w sposób przewlekły w rozumieniu art. 2 ust. 1 analizowanej ustawy. Mając na uwadze charakter sprawy, przy uwzględnieniu nieznacznego stopnia jej faktycznej i prawnej zawiłości, uznać należy zasadność zarzutu skarżącego, który podniósł, że doszło do naruszenia jego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Podkreślenia wymaga, iż od dnia zainicjowania postępowania w sprawie poprzez wniesienie pozwu w dniu 22 sierpnia 2017 r. do dnia dzisiejszego, Sąd Rejonowy nie wyznaczył ani jednego terminu rozprawy, jak również nie przeprowadził żadnego dowodu. Czynność procesowa podjęta w dniu 18 stycznia 2018 r. polegająca na wydaniu postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego pozostała bezskuteczna w tym znaczeniu, że w dalszym ciągu opinia w sprawie nie została przedłożona. Sąd Rejonowy nie doprowadził zatem do skutecznego wyegzekwowania obowiązku nałożonego w odezwach skierowanych do wyznaczonych biegłych. Oznacza to, że w ciągu dwóch lat nie przeprowadzono postępowania dowodowego w żadnym zakresie, ani nie dokonano skutecznie żadnej czynności procesowej, która służyć miałaby merytorycznemu rozpoznaniu sprawy. Powyższe prowadzić musi do oczywistego wniosku, że w niniejszej sprawie doszło do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy skarżącego, co niewątpliwie narusza jego interes. Jasnym przecież być musi, iż czuwanie nad terminowością podejmowanych czynności jest jednym z podstawowych obowiązków przewodniczących w ramach prowadzonych przez nich postępowań sądowych. Obowiązek ten dotyczy również dyscyplinowania biegłych do terminowego przedkładania opinii w zakresie zleconych im odezw. Ponadto stosownie do treści art. 287 k.p.c. obowiązkiem sądu w przypadku zwłoki w działaniach biegłego jest podjęcie przewidzianych w tym przepisie działań dyscyplinujących. Opóźnienie bowiem złożenia opinii przez biegłego stanowi poważne uchybienie. Uchybienie to powoduje opóźnienie w przebiegu procesu i stanowi jedną z często występujących przyczyn przewlekania procesu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 1971 rok, II CZ 169/71, opubl. SIP LEX nr 7041). Obiektywne problemy związane z doręczaniem korespondencji, czy też brakiem możliwości uzyskania kontaktu z biegłym powinny skłonić Przewodniczącego do podjęcia działań dyscyplinujących biegłego, a gdyby te nie odniosły skutku do rozważenia konieczności powierzenia wykonania opinii innemu biegłemu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji, na podstawie art. 12 ust. 2 powołanej ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania.

Stosownie do treści art. 12 ust. 4 powołanej ustawy uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2.000 do 20.000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Mając na uwadze czas trwania postępowania, Sąd Okręgowy uznał, że kwota 4000 zł będzie odpowiednią dla zrekompensowania skarżącemu naruszenia jego praw. Zawarte w skardze żądanie przyznania kwoty 20000 zł Sąd Okręgowy uznał za wygórowane, zarówno ze względu na czas trwania postępowania jak i relację pomiędzy tą kwotą, a roszczeniem dochodzonym w sprawie, której skarga dotyczy. Dalej idąca skarga podlegała zatem oddaleniu.

Wobec częściowego uwzględnienia skargi zwrotowi na rzecz skarżącego, w trybie art. 17 ust. 3 ustawy, podlegała uiszczona tytułem opłaty od skargi kwota 200 zł.

SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSO Joanna Czernecka SSO Magdalena Meroń-Pomarańska