Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Katarzyna Biernat - Jarek

Sędziowie: Krystyna Dobrowolska

Beata Tabaka

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2019 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi R. B.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy w postępowaniu sądowym prowadzonym przez Sąd Rejonowy w Chrzanowie pod sygn. akt I C 194/18

postanawia:

1.  stwierdzić przewlekłość postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Chrzanowie pod sygn. akt I C 194/18

2.  przyznać skarżącemu R. B. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Chrzanowie sumę pieniężną w kwocie 2.000 zł (dwa tysiące złotych);

3.  zasądzić od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Chrzanowie na rzecz skarżącego R. B. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania oraz 17 zl (siedemnaście złotych) tytułem zwrotu opłaty od pełnomocnictwa;

4.  zwrócić skarżącemu kwotę 200 zł (dwieście złotych) uiszczoną tytułem opłaty od skargi.

SSO Krystyna Dobrowolska SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSO Beata Tabaka

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 13 września 2019 r. skarżący R. B. wniósł skargę na naruszenie jego prawa do przeprowadzenia bez nieuzasadnionej zwłoki postępowania sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Chrzanowie, Wydział I Cywilny, sygn. akt I C 194/18. Skarżący wniósł o stwierdzenie, iż w postępowaniu sądowym w przedmiocie uznania za bezskuteczną umowy darowizny, prowadzonym przez Sąd Rejonowy w Chrzanowie, Wydział I Cywilny, sygn. akt 1 C 194/18. nastąpiła nieuzasadniona przewlekłość postępowania, zasądzenie od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Chrzanowie na rzecz skarżącego kwoty 2.000.- zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wydania postanowienia

ostwierdzeniu przewlekłości postępowania do dnia zapłaty, zasądzenie od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Chrzanowie na rzecz skarżącego kwoty 240,- zł - tytułem kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu skargowym, zasądzenie od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Chrzanowie na rzecz skarżącego kwoty 17,- zł - tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Na poparcie swojego stanowiska skarżący podniósł, że od dnia złożenia pozwu do dnia wniesienia skargi. Sąd Rejonowy w Chrzanowie, poza nielicznymi czynnościami proceduralnymi nie podjął żadnych czynności zmierzających do merytorycznego rozpatrzenia sprawy.

W odpowiedzi na skargę Skarb Państwa - Prezes Sądu Rejonowego w Chrzanowie zgłosił swój udział w sprawie i wniósł o oddalenie skargi.

W uzasadnieniu przedstawił dotychczasowy przebieg postępowania oraz podejmowane w sprawie czynności oraz wskazał, że wszystkie czynności w sprawie były podejmowane niezwłocznie, czasami nawet tego samego z dnia albo następnego. W pismach do innych organów zaznaczano, że sprawa jest pilna i proszono o jak najszybszą reakcję. Czas trwania postępowania wynika z faktu, że do sprawy I C 194/18 zostały połączone w trybie 219 k.p.c. trzy inne sprawy, od innych referentów, w których trzeba było wydać postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, sprawy te wpłynęły nie w jednym miesiącu, a na przestrzeni 10 miesięcy i do chwili, kiedy została połączona ostatnia sprawa (30 listopada 2018 roku) nie było możliwości podjęcia czynności merytorycznych. Po połączeniu wszystkich spraw, należało przekazać do rozpoznania referendarzowi sądowemu wnioski pozwanego o zwolnienie od kosztów i ustanowienie pełnomocnika, albowiem zwolnienie od kosztów i ustanowienie pełnomocnika z urzędu dotyczy każdej z tych czterech spraw połączonych do rozpoznania w trybie art. 219 k.p.c.

Sąd Okręgowy ustalił:

Pozew R. B. wraz z wnioskiem o zabezpieczenie, w sprawie uznania za bezskuteczną czynności prawnej, wpłynął do Sądu Rejonowego w Chrzanowie w dniu 22 stycznia 2018 r. Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia wydane zostało w dniu 14 lutego 2018 r. Na dzień 24 kwietnia 2018 r. wyznaczone zostało posiedzenie Sądu. a odpis zawiadomienia został doręczony powodowi. Zawiadomienie adresowane do pozwanej powróciło natomiast do Sądu z adnotacją ..nie podjęto w terminie”. Dnia 23 kwietnia 2018 r. wpłynął drogą mailową wniosek powoda o wydanie wyroku zaocznego. Na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2018 r. nie stawiła się żadna ze stron. Sąd stwierdził na rozprawie, iż brak jest podstaw do uznania korespondencji kierowanej do pozwanej za skutecznie doręczoną, a v\ związku z tym brak jest podstaw do wydania wyroku zaocznego. Pismem z dnia 1 czerwca

2018  r. do sprawy zgłosił się przedstawiciel ustawowy małoletniej pozwanej. Pismem z dnia

11  czerwca 2018 r. sam powód uzupełnił brak formalny i wskazał prawidłowy adres pozwanej. Następnie Sąd doręczył na prawidłowy adres korespondencję dla pozwanej, co zostało uznane przez sędziego referenta w dniu 17 lipca 2018 r. Postanowieniem z dnia 25 lipca 2018 r. Sąd Rejonowy odrzucił zażalenie pozwanej na postanowienie dotyczące udzielenia zabezpieczenia. W dniu 23 sierpnia 2018 r. sędzia referent wydał postanowienie o połączeniu do wspólnego rozpoznania spraw I C 194/18 wraz ze sprawą 1 C 1168/18. Zarządzeniem z dnia 30 października 2018 r. połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy o sygn. akt

I  C 194/18 i I C 1645/18 i postanowiono sprawę prowadzić pod sygn. akt I C 194/18. Zarządzeniem z dnia 30 listopada 2018 r. sprawa o sygn. akt I C 194/18 połączona została jeszcze do wspólnego rozpoznania ze sprawą o sygn. akt I C 2211/18. Postanowieniem z dnia

12  lutego 2019 r. małoletnia pozwana M. W. została zwolniona od kosztów sądowych w całości, a także został dla niej ustanowiony pełnomocnik z urzędu. Zarządzeniem z dnia 27 lutego 2019 r. pełnomocnikiem z urzędu pozwanej wyznaczony został adwokat K. B., jednakże pismem z dnia 29 marca 2019 r. wniósł on o zwolnienie z pełnienia funkcji pełnomocnika z urzędu małoletniej pozwanej, z uwagi na konflikt interesów. Postanowieniem z dnia 27 maja zwolniono z obowiązku pełnienia funkcji pełnomocnika z urzędu adwokata K. B. i zwrócono się do ORA w K. o wyznaczenie w jego miejsce innego adwokata do zastępowania pozwanej. Zarządzenie dotyczące zwrócenia się do ORA wykonane zostało 27 czerwca 2019 r. Zarządzeniem z dnia 15 lipca 2019 r. ORA wyznaczyła pełnomocnikiem z urzędu pozwanej adwokata T. M.. Zarządzeniem z dnia 22 sierpnia 2019 r. zobowiązano pełnomocnika z urzędu do złożenia odpowiedzi na pozew w terminie 14 dni. Zarządzenie to zostało wykonane dnia 17 września

2019  r. Zarządzeniem z dnia 30 września 2019 r. wyznaczony został termin rozprawy na dzień

10  grudnia 2019 r., który następnie został jednak odwołany z uwagi na przesłanie akt sprawy do Sądu Okręgowego w Krakowie celem rozpoznania zażalenia wniesionego w toku sprawy oraz przedmiotowej skargi na przewlekłość postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (dalej: ..ustawa") strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Przepis art. 2 ust. 2 tej ustawy stanowi, że dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego. na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Po myśli art. 1 ust. 3 przepisy ustawy stosuje się zgodnie ze standardami wynikającymi z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. poz. 284, ze zm.). Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, dotyczące wykładni art. 6 Konwencji wskazuje, że długotrwała i całkowita bezczynność sądu zwykle oznacza naruszenie art. 6 ust.

I  Konwencji. Do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy może dojść zarówno wskutek bezczynności (zaniechania), jak i wskutek działania sądu. Odpowiada temu nakaz rozważenia przy rozpoznawaniu skargi nie tylko terminowości podjętych przez sąd czynności, ale także ich prawidłowości. W konsekwencji o przewlekłości postępowania można mówić zarówno wtedy, gdy sąd nie podejmuje żadnych czynności, jak i wtedy, gdy je podejmuje, ale są one nieprawidłowe i w ich następstwie dochodzi do zwłoki w rozpatrzeniu sprawy.

Analiza powyższych przepisów nie pozostawia więc wątpliwości, że nie każda zwłoka w rozpoznaniu sprawy stanowi naruszenie prawa strony do sądu. lecz tylko taka. która nie znajduje uzasadnienia w realiach sprawy. Ocena, czy w konkretnej sprawie doszło do przewlekłości postępowania, nie powinna ograniczać się wyłącznie do upływu czasu i subiektywnych odczuć skarżącego, lecz być wypadkową czynników obiektywnych, z uwzględnieniem czasu niezbędnego do podejmowania działań zgodnych z obowiązującymi przepisami, przewidującymi zachowanie określonych procedur. Nie każda przy tym zwłoka może być przyczyną stwierdzenia przewlekłości, lecz jedynie zwłoka nieuzasadniona. Jak już wskazano powyżej, ocena, czy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne, dokonywana musi być zawsze na podstawie zarówno analizy charakteru dokonywanych czynności, jak i stanu faktycznego sprawy (por. także postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 kwietnia 2014 r., sygn. akt II S 17/14, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia

II  maja 2005 r. sygn. akt II S 26/05).

Sąd Okręgowy poddał analizie terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd Rejonowy w sprawie dotyczącej uznania za bezskuteczną w stosunku do powoda umowy darowizny. Wskazać należy, iż w wyniku pozwu złożonego przez skarżącego do jego sprawy dołączone zostały inne akta, gdzie inni byli powodowie, jednakże osoba pozwanej i roszczenie były tożsame. Analizując akta nie ma wątpliwości, iż Sąd jest aktywny i podejmuje szereg czynności zmierzających do rozpoznania spraw. Nie oznacza to jednakże, iż czynności te podejmowane są w sprawie zainicjowanej przez powoda. Wyjaśnić bowiem należy, iż większość działań Sądu nakierowana jest na rozpoznane pozostałych z połączonych spraw. W sprawie, którą wszczął powód do tej pory został jedynie rozpoznany wniosek o udzielenie zabezpieczenia, doszło do ustalenia prawidłowego adresu przedstawiciela ustawowego małoletniej pozwanej, rozpoznano zażalenie na postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia oraz zwolniono pozwana z kosztów sądowych i wyznaczono jej pełnomocnika z urzędu. Pierwsza z rozpraw w dniu 24 kwietnia 2018 r. została odroczona, natomiast druga wyznaczona na dzień 10 grudnia 2019 r. została odwołana. Odwołania drugiej z rozpraw nie można niczym usprawiedliwić, albowiem Sąd Rejonowy mial możliwość zwrócenia się do Sądu Okręgowego

ozwrot akt i mógł normalnie procedować w dniu 10 grudnia 2019 r. Tymczasem powód nadal oczekuje na podjęcie działań merytorycznych w swojej sprawie. Wskazać tez można, iż z pewnością do przedłużania postępowania przyczynia się sam przedstawiciel ustawowy małoletnie pozwanej, składając liczne wnioski i zażalenia, jednakże także to nie usprawiedliwia opieszałości Sądu w przedmiotowej sprawie. Kierując sprawy do ich łącznego rozpoznania Sąd winien mieć przede wszystkim na względzie to. aby postępowanie zostało usprawnione i przyspieszone. Połączenie spraw, zgodnie z art. 219 k.p.c. nie jest bowiem obligatoryjnym obowiązkiem Sądu, a wręcz przeciwnie ustawodawca pozostawił Sądowi swobodę decyzji w tym zakresie. Połączenie spraw jest zabiegiem technicznym, sąd nie jest nim związany, może je zmienić w toku postępowania, nie prowadzi też do powstania jednej nowej sprawy, czyli nie pozbawia połączonych spraw ich odrębności i samodzielności. W wyr. z 22.9.1967 r. (I CR 158/67. OSNCP 1968. Nr 6. poz. 105). Tak więc, o ile rzeczywiście Sądowi Rejonowemu nie można czynić zarzutu, iż jest bierny, w postępowaniu połączonym, to nie zmienia to jednak faktu, że w sprawie z powództwa skarżącego nie podejmuje on koniecznych działań, które mają zmierzać do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, której rozpoznanie przewleka rozstrzyganie w kwestiach wpadkowych. W ocenie Sądu Okręgowego analiza czynności podejmowanych przez Sąd Rejonowy prowadzi więc do stwierdzenia, że zasadny jest zarzut przewlekłości postępowania w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy. Od dnia wniesienia pozwu minęły już prawie 2 lata. i jakkolwiek odroczenie pierwszej rozprawy było wynikiem podania nieprawidłowego adresu pozwanej, o tyle do dnia orzekania w przedmiocie skargi Sąd nie podjął żadnej czynności zmierzającej do rozpoznania sprawy merytorycznie.

Godzi się w tym kontekście podkreślić, że skuteczność i efektywność ochrony sądowej udzielanej w postępowaniu cywilnym wymaga nie tylko tego, by konkretyzacja uprawnień

i  obowiązków podmiotów prawa w rozstrzygnięciu sądowym była merytorycznie prawidłowa, lecz także tego. by orzeczenie to było wydane możliwie jak najszybciej. Im dłużej bowiem trwa postępowanie, tym niższa jest dla stron (uczestników) realna wartość osiągniętego w nim rezultatu. Zgodnie z art. 6 § 1 k.p.c., sąd zobligowany jest dążyć do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki i powinien aktywnie przeciwdziałać przewlekłości postępowania.

Dostatecznego usprawiedliwienia zaistniałego stanu rzeczy nie może stanowić, powołana w odpowiedzi na skargę, okoliczność, iż do sprawy I C 194/18 połączone zostały trzy inne sprawy. W każdym momencie, widząc, iż postępowanie jest nadmiernie wydłużane. Sąd mógł bowiem wyłączyć sprawy od wspólnego rozpoznania.

W świetle powyższych uwag objęte skargą postępowanie trwało niewątpliwie znacznie dłużej, aniżeli powinno w okolicznościach rozpatrywanej w nim sprawy i jako takie dotknięte było przewlekłością w rozumieniu art. 2 powołanej ustawy, której zaistnienie Sąd Okręgowy stwierdził, orzekając jak w punkcie 1. sentencji niniejszego postanowienia na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy.

W konsekwencji, na podstawie art. 12 § 4 ustawy. Sąd Okręgowy przyznał skarżącemu od Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Rejonowego w Chrzanowie 2000.00 zł. Zgodnie bowiem ze wskazaną regulacją uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20 000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Mając na uwadze, iż postępowanie w sprawie toczy się prawie 2 lata. Sąd Okręgowy uznał za zasadne zasądzenie na rzecz skarżącego kwoty 2000 zł. która odpowiada dolnej granicy ustawowego przedziału kwotowego.

Wobec zasadności skargi skarżący mógł również domagać się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 240 zł, to jest w stawce minimalnej ustalonej stosownie do przedmiotu sprawy w oparciu o § 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22

października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.), oraz zwrotu opłaty od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. o czym orzeczono w pkt 3. sentencji.

O zwrocie uiszczonej przez skarżącego opłaty od skargi orzeczono w pkt 4. Sentencji stosownie do treści art. 17 ust. 3 ustawy.

SSO Krystyna Dobrowolska SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSO Beata Tabaka