Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I 1 S 8/19

POSTANOWIENIE

Dnia 11 grudnia 2019r.

Sąd Okręgowy w Koninie , I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: I. G.

Sędziowie :(...)

I. Z.

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 11 grudnia 2019 r.

sprawy z wniosku M. T.

przy udziale D. T.

o podział majątku wspólnego

na skutek skargi wnioskodawcy na przewlekłość postępowania Sądu Rejonowego w Koninie , w sprawie o sygn. akt I Ns 387/17

postanawia:

1. stwierdzić, że w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w Koninie w sprawie z wniosku M. T. przy udziale D. T. o podział majątku wspólnego, sygn. akt I(...) nastąpiła przewlekłość postępowania i z tego tytułu zasądzić od Skarbu Państwa –Sądu Rejonowego w Koninie na rzecz skarżącego kwotę 2000 zł (dwa tysiące złotych ),

2. oddalić skargę w pozostałej części,

3. zwrócić skarżącemu opłatę od skargi w kwocie 200 zł,

4. przyznać od Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Koninie na rzecz skarżącego kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

I. I. P. E. K.

UZASADNIENIE

Skarżący M. T. wniósł o stwierdzenie, że w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w Koninie w sprawie objętej sygn. akt I Ns 387/17 z wniosku M. T. przy udziale D. T. o podział majątku wspólnego nastąpiła przewlekłość postępowania, a ponadto o wydanie Sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia przeprowadzenia niezbędnych działań celem podjęcia kolejnych czynności w sprawie, przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego kwoty 20.000 zł , zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie skargi M. T. podniósł , że na rozprawie w dniu 1.10.2018 r. Sąd wydał postanowienie o powołaniu biegłego i przeprowadzeniu dowodu z opinii w zakresie szacowania nieruchomości na okoliczność wartości nieruchomości objętej podziałem majątku wspólnego i zobowiązał wnioskodawcę do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów opinii biegłego. W dniu 13 listopada 2018 r. Sąd zwolnił wnioskodawcę od ponoszenia kosztów sądowych w całości. Prezentując chronologię czynności podejmowanych w sprawie skarżący wskazał ,że doszło do rażącego naruszenia jego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki – w szczególności, że od zwrotu akt przez biegłego bez sporządzenia opinii w kwietniu 2019 r. do czasu złożenia skargi Sąd nie podjął żadnych czynności. Ponadto od dnia powołania biegłego do dnia sporządzenia skargi upłynęło około 10 miesięcy.

Prezes Sądu Rejonowego w Koninie nie zajął stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył , co następuje :

Skarga okazała się być uzasadniona.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ( tj. z dnia 8 grudnia 2017r. Dz.U. z 2018 , poz. 75 ) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

W celu stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, sąd rozpoznający skargę na przewlekłość toczącego się postępowania powinien w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Jednocześnie wskazać trzeba, że w postępowaniu ze skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ocenie pod kątem przewlekłości podlegają zarzuty skarżącego odnoszące się do przebiegu postępowania, od jego wszczęcia do prawomocnego zakończenia, niezależnie od tego, na jakim etapie tego postępowania skarga została wniesiona (art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ( por. uchwałę SN z dnia 28 marca 2013r. (...) 1/13 (...)

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy na rozprawie w dniu 1 października 2018 r. postanowił przeprowadzić dowód z opinii biegłego z dziedziny szacowania nieruchomości na okoliczność wartości nieruchomości będącej przedmiotem postępowania, zobowiązując jednocześnie wnioskodawcę do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów opinii. Na skutek wniosku skarżącego postanowieniem z dnia 13 listopada 2018 r. Sąd Rejonowy zwolnił go od kosztów sądowych w całości i tego samego dnia zarządził przesłanie akt sprawy biegłemu L. N. w celu sporządzenia opinii. W dniu 20 listopada 2018 r. biegły zwrócił akta Sądowi wskazując, że z uwagi na nadmiar pracy nie jest w stanie sporządzić opinii. Przesłanie akt innemu biegłemu zarządzono dopiero w dniu 8 kwietnia 2019 r. Przez okres około pięciu miesięcy w sprawie nie były podejmowane żadne czynności. Ponadto akta przesłano biegłemu J. K., który zwrócił je w dniu 25 kwietnia 2019 r. wskazując, że jest biegłym z dziedziny geodezji i nie posiada uprawnień do szacowanie nieruchomości. Następnie dopiero w dniu 6 sierpnia 2019 r. wydano zarządzenie o przesłaniu akt kolejnemu biegłemu, tj. J. A.. Pomiędzy 25.04.2019 r. a 6.08.2019 r. nie były w sprawie podejmowane żadne czynności. Biegły J. A. złożył opinię w Sądzie Rejonowym w dniu 6 listopada 2019 r.

Mając na uwadze powyżej zaprezentowany przebieg postępowania przed Sądem Rejonowym, stwierdzić trzeba , że zarzucana przewlekłość postępowania miała miejsce. Znaczne, kilkumiesięczne, odstępy czasowe pomiędzy kolejnymi czynnościami sądu związanymi z przekazaniem akt sprawy biegłemu sądowemu w celu sporządzenia opinii nie znajdują uzasadnienia . Rację ma również skarżący, że to na sądzie ciąży obowiązek ustalenia właściwego do sporządzenia opinii biegłego oraz dalsze czynności związane z koordynacją terminowego sporządzenia opinii w sprawie.

Podkreślić należy, że Skarb Państwa powinien podejmować takie działania, które skutecznie eliminują przyczyny przewlekłości. Rzeczpospolita Polska ma wynikający z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych wolności sporządzonej w R. dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), obowiązek organizowania systemu jurysdykcyjnego w taki sposób, aby właściwe sądy mogły podołać rozstrzyganiu spraw sądowych w rozsądnych terminach (por. postanowienie SN z 8 marca 2005 r., III SPP 34/05, OSNP 2005 nr 20, poz. 327).

Opisane wyżej okoliczności wskazują na to, że zostało naruszone prawo strony do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy, co z kolei prowadzi do stwierdzenia przewlekłości postępowania w rozumieniu art. 2 cyt. wyżej ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. Zgodnie z art. 12 ust. 4. ustawy uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 do 20.000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania (…). Sąd Okręgowy, po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy zasądził od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Koninie na rzecz skarżącego kwotę 2.000 zł, oddalając żądanie skargi ponad tę kwotę.

Wskazać należy, że ustawodawca nie przesądził, jaki charakter prawny ma „odpowiednia suma pieniężna” przewidziana w art. 12 ust. 4. W literaturze podnosi się, że kwota pieniężna, o której mowa w art. 12 ust. 4 ustawy, nie ma charakteru odszkodowania za szkody, jakie ewentualnie podmiot poniósł w związku z przewlekłością postępowania. Niekiedy przyjmuje się, że kwotę tę należy traktować tak jak specyficzną postać zadośćuczynienia, przyznawanego wyłącznie w orzeczeniu kończącym postępowanie wywołane skargą na przewlekłość postępowania sądowego. W piśmiennictwie można spotkać także tezę, że "odpowiednia suma pieniężna" z art. 12 ust. 4 ustawy stanowi w istocie nowe pojęcie, zupełnie nieprzystające do znanych polskiemu kodeksowi cywilnemu pojęć "odszkodowanie" i "zadośćuczynienie". Z tego też względu upatruje się, że możliwość zasądzenia "odpowiedniej sumy pieniężnej" stanowi „odrębną” instytucję, znaną wyłącznie omawianej ustawie . Przyjmuje się też, że suma pieniężna przyznana od Skarbu Państwa stanowi jedynie rekompensatę za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki i nie stanowi naprawienia szkody. Wskazuje się wreszcie, że jest to surogat zadośćuczynienia za krzywdy wywołane przewlekłością postępowania. Wypada też wspomnieć, że możliwość zasądzenia „słusznego zadośćuczynienia” przewiduje art. 41 konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Za traktowaniem odpowiedniej sumy pieniężnej jako zadośćuczynienie opowiedział się także Sąd Apelacyjny we Wrocławiu (postanowienie z dnia 24 czerwca 2005 r., II S 13/05, OSA 2005, z. 10, poz. 72). Należy także odwołać się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w S. który brał pod uwagę następujące okoliczności: cierpienie, frustrację, stres, rozczarowanie, zasady sprawiedliwości, naturę postępowania, zmartwienie, szkodę moralną, rozpacz, strapienie i zawód, obawę i troskę. Wydaje się zatem, że najbardziej przekonujący jest pogląd o traktowaniu „odpowiedniej sumy pieniężnej” z art. 12 ust. 4 ustawy jako specyficznej formy zadośćuczynienia, która musiałaby być brana pod uwagę przez sąd w razie wytoczenia przez skarżącego powództwa o zadośćuczynienie przeciwko Skarbowi Państwa na zasadach ogólnych. Odpowiednia suma pieniężna obejmuje - jak się wydaje - niewymierne straty moralne i ujemne dolegliwości związane z przeciągającym się postępowaniem sądowym czy egzekucyjnym. Wysokość przyznanej sumy pieniężnej odpowiadać musi okolicznościom faktycznym i prawnym sprawy. Suma ta uwzględniać więc musi takie okoliczności, jak: czas trwania przewlekłości, przyczyny przewlekłości oraz wpływ strony na jej powstanie, charakter postępowania, w którym stwierdzono przewlekłość. Z kolei zgodnie z tezą postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 8 listopada 2017 r. (...) 45/17 suma, o której mowa w art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1259, ze zm.), nie jest odszkodowaniem za poniesione straty i utracone korzyści ani zadośćuczynieniem pieniężnym za doznaną krzywdę w rozumieniu art. 445 k.c. Przyznanie „odpowiedniej sumy pieniężnej” na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy pełni rolę sankcji dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości. Skarżącemu powinno zaś zapewnić rekompensatę z tytułu swoistej „krzywdy moralnej”, jakiej doznał w wyniku opieszałości sądu( L., (...)

Określając wysokość sumy pieniężnej z tytułu przewlekłości postępowania, Sąd Okręgowy miał na uwadze czas trwania postępowania, rodzaj sprawy, w której nastąpiła przewlekłość oraz jej znaczenie dla skarżącego.

Z uwagi na fakt, że do czasu rozpoznania skargi opinia biegłego sądowego została sporządzona Sąd Okręgowy za zbędne uznał wydanie Sądowi Rejonowemu zaleceń przeprowadzenia niezbędnych działań celem podjęcia kolejnych czynności. Przewlekłość stwierdzono bowiem jedynie w zakresie przekazywania akt sprawy biegłemu w celu sporządzenia opinii.

Na podstawie art. 17 ust 3 wyżej powołanej ustawy Sąd Okręgowy orzekł o zwrocie na rzecz skarżącego uiszczonej przez niego opłaty od skargi.

Zasądzając od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego kwotę 240 zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu ze skargi, Sąd Okręgowy wziął pod uwagę, że skarga została co do zasady uwzględniona. Za przegrywającego sprawę w rozumieniu art. 98 k.p.c. należało zatem uznać Skarb Państwa. Podstawą ustalenia wysokości podlegających zwrotowi na rzecz skarżącego kosztów zastępstwa procesowego jest § 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r., w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2018r. , poz.265).

I. I. P. E. K.

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13