Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII Gz 187/19

POSTANOWIENIE

Dnia 28 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Artur Fornal

Sędziowie : (del.) Eliza Grzybowska

Marek Tauer

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2019 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy upadłościowej M. P. - nieprowadzącej działalności gospodarczej

na skutek zażalenia dłużniczki na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 4 lipca 2019 r., sygn. akt XV GUp 32/19

p o s t a n a w i a:

uchylić zaskarżone postanowienie w punkcie 3. (trzecim) i w tym zakresie sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania.

Marek Tauer Artur Fornal Eliza Grzybowska

Sygn. akt VIII Gz 187/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 4 lipca 2019 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy (Sąd upadłościowy) przyznał syndykowi:

1. wynagrodzenie w kwocie 1.500 zł, które miało być wypłacone tymczasowo ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy,

2. zwrot wydatków w kwocie 365,09 zł, które również miało być wypłacone tymczasowo ze środków Skarbu Państwa, a ponadto:

3. obciążył dłużniczkę – M. P. kosztami postępowania tymczasowo poniesionymi przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w kwocie 1.865,09 zł.

W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy uznał w całości za uzasadniony wniosek syndyka o przyznanie mu wynagrodzenia i zwrotu wydatków – złożony po umorzeniu postępowania upadłościowego (co nastąpiło prawomocnym postanowieniem tegoż Sądu z dnia 4 marca 2019 r., w uwzględnieniu wniosku upadłej M. P.). Jednocześnie Sąd upadłościowy wskazał, że skoro ww. wynagrodzenie i wydatki poniesione przez syndyka nie znajdują pokrycia w funduszach masy upadłości podlegają one tymczasowemu zaspokojeniu ze środków Skarbu Państwa. W przypadku powstania takich niezaspokojonych zobowiązań należało obciążyć nimi upadłą (art. 231 ust. 2 ustawy – Prawo upadłościowe).

Zażalenia na powyższe postanowienie wniosła upadła zaskarżając to postanowienie w części, tj. co do punktu 3. (w którym obciążona ona została ww. kosztami). Wskazała, że postępowanie upadłościowe zostało umorzone na jej prośbę i przy niewielu czynnościach syndyka, ona sama zaś jest osobą poważnie chorą i całkowicie niezdolną do pracy. Skarżąca podniosła, że otrzymuje jedynie rentę w kwocie 900 zł i z uwagi na ponoszone na utrzymanie wydatki nie jest w stanie zapłacić wskazanych kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazać przede wszystkim trzeba, że upadła już we wniosku o umorzenie postępowania upadłościowego – uwzględnionym następnie przez Sąd upadłościowy, stosownie do art. 491¹⁰ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 498 ze zm. – dalej jako „p.u.”) – wniosła także o nieobciążanie jej kosztami tego postępowania, co uzasadniła niską wysokością dochodów. Upadła argumentowała przy tym, że zbyt pochopnie złożyła wcześniej wniosek o ogłoszenie upadłości, a obecnie denerwuje się i obawia współpracy z syndykiem. Wskazała także, że leczy się psychiatrycznie (zob. pismo z dnia 4 lutego 2019 r. – k. 3 akt).

Wydając zaskarżone orzeczenie o obciążeniu upadłej niepokrytymi kosztami postępowania upadłościowego Sąd upadłościowy nie odniósł się jednak w żaden sposób do tego wniosku. Z samej zaś regulacji art. 231 ust. 1 p.u. (który to przepis – z mocy art. 491² ust. 1 p.u. znajduje zastosowanie także w postępowaniu prowadzonym wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności konsumenckiej, tj. do tzw. upadłości konsumenckiej) przewidującej jako zasadę ponoszenie przez upadłego, po zakończeniu postępowania, niezaspokojonych zobowiązań masy upadłości, nie wynika jeszcze, zdaniem Sądu Okręgowego, niemożność rozpoznania wniosku upadłej.

Także zastrzeżenie do kompetencji sędziego-komisarza orzekania o ewentualnym zwolnieniu upadłego od ponoszenia tych kosztów w przypadku uchylenia postępowania upadłościowego, tj. gdy wniosek o ogłoszenie upadłości zostanie prawomocnie odrzucony albo oddalony (art. 231 ust. 2 zd. 2 w zw. z art. 371 p.u.) nie oznacza jeszcze, że w sytuacji umorzenia postępowania upadłościowego na wniosek upadłej (art. 491¹⁰ust. 1 p.u.) sąd upadłościowy nie powinien, na wniosek zainteresowanej, ocenić czy nie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek pozwalający na odstąpienie od obciążenia jej kosztami sądowymi, jakimi będą niewątpliwie wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa (zgodnie z punktami 1. i 2. przedmiotowego postanowienia, które nie zostały zaskarżone) wydatki na wynagrodzenie syndyka i zwrot jego kosztów (art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 4 i art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych; tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r., poz. 785 ze zm.).

Ocena czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek wymaga zawsze wszechstronnego rozważenia okoliczności rozpoznawanej sprawy, a stanowi ona uprawnienie jurysdykcyjne sądu orzekającego w pierwszej instancji. Ingerencja sąd odwoławczego w taką ocenę w ramach rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach, może być usprawiedliwiona jedynie w razie stwierdzenia, że dokonana w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2013 r. , V CZ 96/12, LEX nr 1341743). W konsekwencji wyrażanie takiej oceny po raz pierwszy – czego zaniedbał Sąd Rejonowy, nie odnosząc się w istocie do wniosku upadłej – nie może należeć jeszcze do Sądu drugiej instancji. W tej sytuacji nie byłoby dopuszczalne dokonanie obecnie wyłącznie przez Sąd odwoławczy po raz pierwszy ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia, to zaś czyni koniecznym uchylenie zaskarżonego postanowienia z uwagi na obowiązek respektowania zasady dwuinstancyjności postępowania (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 168/12, OSNC 2013, Nr 5, poz. 68 oraz z dnia 20 lutego 2015 r., V CZ 119/14, LEX nr 1661943).

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie zastosowanego odpowiednio przepisu art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 229 w zw. z art. 491² ust. 1 p.u., orzekł jak w sentencji.

Marek Tauer Artur Fornal Eliza Grzybowska

VIII Gz 187/19

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE