Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2018 roku

Sąd Rejonowy w Golubiu-Dobrzyniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 grudnia 2018 roku w G.-D.

sprawy z powództwa S. Z., G. Z.

przeciwko Województwu (...) Zarządowi Dróg Wojewódzkich w B.

o ochronę naruszonego posiadania ewentualnie o nakazanie

1.  oddala powództwo w zakresie żądania głównego i żądania ewentualnego,

2.  nie obciąża powodów kosztami procesu.

sędzia

Karolina Głazińska-Izdebska

Sygn. akt I C 525/18

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powodów G. Z. i S. Z. wniósł pozew przeciwko Województwu (...) – Zarządowi Dróg Wojewódzkich w B. o przywrócenie powodom naruszonego posiadania przez przywrócenie do stanu pierwotnego przez pozwanego zjazdu do drogi wojewódzkiej (...) na działkę (...), obręb Z., dla której Sąd Rejonowy w Golubiu-Dobrzyniu prowadzi księgę wieczystą (...), ewentualnie, w przypadku uznania bezzasadności roszczenia o nakazanie pozwanemu wykonania zjazdu z drogi wojewódzkiej nr (...) na działkę (...) w ramach inwestycji drogowej realizowanej obecnie przez pozwanego.

W uzasadnieniu pełnomocnik powodów wskazał, że powodowie są właścicielami działki (...) położonej w Z.. Pozwany realizuje obecnie inwestycję polegającą na przebudowie drogi wojewódzkiej nr (...) w miejscowości Z.. Powodowie posiadali dotychczas zjazd z drogi publicznej na działkę nr (...). Pozwany w ramach inwestycji nie wykonał robót polegających na utrzymaniu dotychczasowego zjazdu uznając, że zjazdu nie było. Tymczasem zjazd istnieje od 60 lat, mimo, że nie ma go w dokumentacji. Nigdy nie był przez nikogo kwestionowany. Swoje roszczenie powodowie oparli na przepisach o naruszeniu posiadania, zaś w przypadku nieuwzględnienia tego żądania, jako podstawę żądania ewentualnego wskazali art. 29 ust. 2 ustawy o drogach publicznych.

Pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa zarówno w zakresie żądania głównego, jak i ewentualnego. Podniósł, że brak jest możliwości odtworzenia bądź wybudowania zjazdu, skoro zjazd ten nie istnieje w żadnej dokumentacji i jest nielegalny

Sąd ustalił, co następuje:

G. Z. i S. Z. są właścicielami na zasadach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej działki o numerze ewidencyjnym (...) położonej z Z., dla której Sąd Rejonowy w Golubiu-Dobrzyniu prowadzi księgę wieczystą (...). Na przedmiotowej nieruchomości posadowiony jest budynek, w którym małżonkowie Z. prowadzą sklep. Działka jest położona przy drodze wojewódzkiej nr (...). Od kilkudziesięciu lat małżonkowie Z. i ich klienci korzystali ze zjazdu z drogi (...) do działki nr (...). Zjazd ten umożliwiał zaparkowanie pojazdów bezpośrednio pod sklepem. Zjazd ten nie jest ujawniony na mapach ewidencyjnych ani nie jest zinwentaryzowany w dokumentacji geodezyjnej. G. i S. Z. nigdy nie występowali o wydanie zezwolenia na lokalizację zjazdu.

Bezsporne, ponadto odpis zwykły księgi wieczystej – k. 15, pisma pozwanych do Dyrektora (...) w B. – k. 15-20, pismo Dyrektora (...) w B. – k. 21, zeznania I. B. – 00:06:14-00:08:56 protokołu rozprawy, k. 38v akt, zeznania M. E. – 00:10:19-00:12:12 protokołu rozprawy, k. 38v akt, przesłuchanie powoda – 00:14:06-00:25:10 protokołu rozprawy, k. 38v-39 akt

Zarządca drogi (...), tj. Województwo (...) – Zarząd Dróg Wojewódzkich w B. przebudowując w wakacje 2018 roku drogę wojewódzką nr (...) w ramach projektu rozbudowa drogi wojewódzkiej nr (...) O. - Z. w miejscowości Z. od km 11+100 do km 12+759 o długości 1,659 km m.in. położył nową jezdnię oraz wybudował chodnik. Nie odtworzył ani nie wybudował zjazdu do działki nr (...). Po przebudowie dojazd do budynku sklepu jest możliwy tylko od zaplecza, przez sąsiednią działkę powodów.

Bezsporne, ponadto pisma pozwanych do Dyrektora (...) w B. – k. 15-20, pismo Dyrektora (...) w B. – k. 21, zeznania I. B. – 00:06:14-00:08:56 protokołu rozprawy, k. 38v akt, zeznania M. E. – 00:10:19-00:12:12 protokołu rozprawy, k. 38v akt, przesłuchanie powoda – 00:14:06-00:25:10 protokołu rozprawy, k. 38v-39 akt

Sąd zważył, co następuje:

Ustalone przez Sąd okoliczności faktyczne nie były sporne między stronami. Spór dotyczył oceny, czy działania pozwanego spowodowały naruszenie posiadania przez powodów zjazdu, a jeśli nie, to czy pozwany jest zobligowany do wybudowania zjazdu ze względu na treść art. 29 ust. 2 ustawy o drogach publicznych.

Powództwo w niniejszej sprawie nie zasługiwało na uwzględnienie zarówno w zakresie żądania głównego jak i ewentualnego.

Odnośnie żądania głównego:

Powodowie wywodzili swe roszczenia z treści art. 344 § 1 kc, zgodnie z którym przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem. Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania ma charakter doraźny, jest to ochrona prowizoryczna, gdyż zgodnie z art. 478 kpc w sprawach o naruszenie posiadania sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego. Istotą postępowania jest bezzwłoczna ochrona posiadacza poprzez zlikwidowanie skutków samowolnego naruszenia. Badanie tytułu prawnego stron do rzeczy następuje w odrębnych postępowaniach. Art. 344 § 2 kc przewiduje, iż roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.

W świetle powyższych przepisów, w toku postępowania o przywrócenie posiadania sąd bada trzy okoliczności: ostatni stan posiadania, samowolne naruszenie posiadania oraz dochodzenie roszczenia w ciągu roku od chwili naruszenia.

W przedmiotowej sprawie nie można mówić o samowolnym naruszeniu posiadania powodów przez pozwanego. Art. 344 § 1 kc wskazuje, że orzeczenie sądu lub innego właściwego organu państwowego, z którego wynika że stan powstały wskutek naruszenia posiadania jest zgodny z prawem, usprawiedliwia naruszenie posiadania i stanowi okoliczność uzasadniającą oddalenie powództwa posesoryjnego. Przepis art. 342 kc wprowadził zakaz naruszania posiadania ale naruszenie posiadania musi być samowolne. Samowolne naruszenie posiadania następuje zaś wtedy, gdy odbywa się bez zgody posiadacza oraz jest sprzeczne z prawem. W przedmiotowej sprawie przebudowa drogi odbyła się na podstawie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Decyzja ta określała warunki przebudowy drogi przy czym – zgodnie z treścią art. 11 f ust. 1 pkt 8h Ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, musiała określać zjazdy do wybudowania bądź przebudowania. Pełnomocnik powodów nie podniósł aby przebudowa drogi została dokonania niezgodnie z treścią decyzji w zakresie omawianego zjazdu. A tylko w takim wypadku można by mówić o ewentualnym samowolnym naruszeniu posiadania.

Odnośnie żądania ewentualnego:

Kwestia dopuszczalności drogi cywilnej w zakresie żądania budowy bądź przebudowy zjazdu z drogi publicznej została przesądzona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 marca 2018 roku, sygn. I OSK 1148/6.

Powodowie swoje żądanie oparli na art. 29 ust. 2 Ustawy z dnia o drogach publicznych (dalej: Ustawa). Zgodnie z art. 29 ust. 1 Ustawy o drogach publicznych budowa lub przebudowa zjazdu należy do właściciela lub użytkownika nieruchomości przyległych do drogi, po uzyskaniu, w drodze decyzji administracyjnej, zezwolenia zarządcy drogi na lokalizację zjazdu lub przebudowę zjazdu, z zastrzeżeniem ust. 2. Ustęp 2 omawianego przepisu stanowi, że w przypadku budowy lub przebudowy drogi budowa lub przebudowa zjazdów dotychczas istniejących należy do zarządcy drogi. Z kolei w myśl art. 4 pkt 8 Ustawy przez zjazd należy rozumieć "połączenie drogi publicznej z nieruchomością położoną przy drodze, stanowiące bezpośrednie miejsce dostępu do drogi publicznej w rozumieniu przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że z art. 29 ust. 2 Ustawy wynika więc obowiązek zapewnienia przez zarządcę drogi dostępu do drogi publicznej dla nieruchomościami, które do tej pory miały taki dostęp (tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 maja 2017 r., II OSK 435/17, orzeczenia.nsa.gov.pl). Przy czym przez dostęp należy rozumieć nie każdy dostęp, ale dostęp legalny, na co wskazywał także pełnomocnik pozwanego. Trudno byłoby bowiem zaakceptować sytuację, aby zarządca drogi musiał odtworzyć zlokalizowany nielegalnie zjazd, np. w niebezpiecznym miejscu. Pełnomocnik powodów w toku procesu wskazywał, że interpretacja treści art. 29 ust 2 Ustawy zaprezentowana przez pełnomocnika pozwanego, tj. wskazująca, że konieczność budowy czy przebudowy zjazdu dotyczy tylko zjazdów legalnych, prowadzi do wykładni per non est. Pogląd ten nie zasługuje na akceptację. Art. 29 ust. 2 Ustawy nakłada na zarządcę obowiązek budowy zjazdu, co należy rozumieć jednak w ten sposób, że zjazd musi zostać wybudowany od podstaw w sytuacji, jeśli nie istnieje on co prawda fizycznie, ale została wydana decyzja o lokalizacji zjazdu. Innymi słowy, nie istnieje w sensie fizycznym, ale istnieje w sensie prawnym. Wykładania przepisu zaproponowana przez pełnomocnika powodów doprowadziłaby do legalizacji samowoli budowlanych. Jednocześnie stawiałaby pod znakiem zapytania sens działań tych właścicieli nieruchomości, którzy chcąc pozostawać w zgodzie z przepisami wystąpili do zarządcy drogi o wydanie decyzji lokalizacyjnej dla zjazdu. Ponadto zdaniem sądu zarządcę obciążałby obowiązek budowy zjazdów także w sytuacji gdyby budowano nową drogę publiczną w miejscu gdzie takiej drogi w ogóle nie było. Trudno bowiem wymagać od właścicieli nieruchomości aby występowali o zezwolenie na wykonanie zjazdu z drogi publicznej, skoro takiej drogi jeszcze nie ma. Druga część przepisu art. 29 ust. 2 Ustawy mówiąca o przebudowie zjazdu dotyczy zaś sytuacji kiedy zjazd istnieje zarówno w sensie prawnym, jak i faktycznie, czyli jest legalnie posadowiony. Wówczas, jeśli zachodzi taka potrzeba, zarządca drogi ma obowiązek go przebudować na swój koszt.

W przedmiotowej sprawie, pełnomocnik powodów sam wskazał na fakt, że brak jest jakichkolwiek dokumentów, z których wynikałaby legalność usadowienia dotychczasowego zjazdu. Powołał się wyłącznie na fakt, że zjazd istnieje od kilkudziesięciu lat i dotąd jego lokalizacja nie była kwestionowana. Fakt ten nie przesądza jednak o legalności tego zjazdu.

Mając na uwadze powyższe rozważania sąd oddalił zarówno powództwo w całości, tj. odnośnie żądania głównego, jak i ewentualnego.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie ar. 102 kpc. Sąd odstąpił od obciążenia powodów kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego, mając na uwadze szczególny charakter sprawy. Nadto należało mieć na uwadze, że pozwanym była jednostka samorządu terytorialnego, posiadająca stałą obsługę prawną. Tym samym prowadzenie procesu przez pozwanego nie było związane ze szczególnymi kosztami, a obciążenie przedmiotowymi kosztami powodów stanowiłoby dla nich nieuzasadnioną dolegliwość.