Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 14 stycznia 2020 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie XI Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Dariusz Plewczyński

Protokolant: st. sekr. sąd. Agata Trawka

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2020 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej we W.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki (...) spółki akcyjnej we W. na rzecz pozwanej (...) spółki akcyjnej w W. kwotę 2390,40 zł (dwa tysiące trzysta dziewięćdziesiąt zł czterdzieści gr) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XI GC 783/19

UZASADNIENIE

Sprawa była rozpoznawana w postępowaniu „zwykłym”

Powódka (...) spółki akcyjnej we W. wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej (...) spółki akcyjnej w W. kwoty 8707,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 307,50 zł od dnia 29 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty i od kwoty 8400,20 zł od dnia 6 sierpnia 2016 r. do dnia zapłaty tytułem dopłaty do wysokości ustalonej w pojeździe szkody oraz zwrotu kosztów sporządzenia prywatnej kalkulacji naprawy. Nadto, strona powodowa żądała zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty z dnia 4 kwietnia 2019 r. Sąd orzekł zgodnie żądaniem pozwu.

Pozwany w przepisanym terminie wniósł sprzeciw od ww. nakazu zapłaty wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany podniósł zarzut braku legitymacji czynnej powódki, zawyżenie wysokości dochodzonego roszczenia oraz niezasadność obciążenia pozwanego kosztami sporządzenia prywatnej kalkulacji naprawy. Nadto pozwany podniósł, iż wypłacona dotychczas kwota odszkodowania w pełni rekompensuje powstałą szkodę, zaś dalsze odszkodowanie winno zostać ustalone przez pryzmat faktycznie poniesionych przez poszkodowanego kosztów naprawy lub utraty wartości pojazdu w przypadku jego zbycia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 lipca 2016 r. doszło do kolizji drogowej, w której uszkodzeniu uległ należący do H. M. samochód marki M. (...) o nr rej. (...). Sprawcą kolizji była osoba posiadająca umowę obowiązkowego ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą z pozwanym zakładem ubezpieczeń.

Szkoda została zgłoszona w dniu 19 lipca 2016 r.

Pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne, w ramach którego sporządził kalkulację kosztów naprawy i na tej podstawie określił odszkodowanie na kwotę 12 213,84 zł., która wypłacił.

Poszkodowany naprawił pojazd we własnym zakresie, używając do naprawy części używanych zakupionych lub pochodzących z rozbiórki innego z należących do niego pojazdów.

Dowód:

- akta szkody nr (...), płyta CD k. 64;

- kalkulacja (...) k. 50-54;

- decyzja (...) z dnia 5 sierpnia 2016 r. k. 14;

- lista wypłat odszkodowań k. 55;

- dokumentacja fotograficzna k. 56-63;

- zeznania świadka H. M. k. 87;

Dnia 15 listopada 2018 r. sporządzono dokument „Umowa cesji wierzytelności”, na mocy którego poszkodowany H. M. miał zbyć na rzecz T. S. wierzytelność przysługującą mu z tytułu zdarzenia z dnia 16 lipca 2016 r. w stosunku do (...) spółki akcyjnej w W..

Dowód:

- umowa cesji k. 26;

- wydruk (...) k. 25;

- zawiadomienie o cesji k. 24;

W dniu 27 listopada 2018 r. sporządzono dokument „Umowa przelewu wierzytelności nr (...)” na mocy którego T. S. miała zbyć na rzecz K. D. nabytą od poszkodowanego wierzytelność w stosunku do ubezpieczyciela sprawcy szkody. Podstawą przelewu była umowa sprzedaży.

Dowód:

- umowa przelewu k. 22;

- załącznik nr 1 k. 82-83

- zawiadomienie o przelewie k. 23;

- wydruk (...) k. 21;

W dniu 27 listopada 2018 roku sporządzono umowę dokument „Umowa przelewu wierzytelności nr (...), na mocy którego K. D. miał zbyć na rzecz powódki wierzytelność nabytą od T. S., a przysługującą pierwotnie H. M. w stosunku do (...) spółki akcyjnej w W..

Dowód:

- umowa cesji z dnia 27 listopada 2018 r. k. 17-18;

- zawiadomienie o cesji k. 19;

- pełnomocnictwo k. 20;

Powódka kwestionując stanowisko pozwanego zleciła sporządzenie kalkulacji Biuru (...) sp. z o.o., które ustaliło w swej opinii z 21 grudnia 2018 r., koszt naprawy pojazdu marki M. (...) nr rej. (...) na kwotę 20 614,04 zł brutto. Koszt sporządzenia kalkulacji został oszacowany na 307,50 zł. Zarówno powódka, jako Biuro (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością we W. mają siedziby pod tym samym adresem.

Dowód:

- kalkulacja – k. 27-33;

- faktura Vat – k. 34;

Pismem z dnia 28 grudnia 2018 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty łącznej kwoty 8707,70 zł na która składały się kwoty 8400,20 zł stanowiąca różnicę pomiędzy kosztem naprawy ustalonym przez powódkę a kwota dotychczas wypłaconego odszkodowania oraz kwota 307,50 zł tytułem zwrotu kosztów sporządzenia prywatnej kalkulacji naprawy.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty k. 15-16;

Hipotetyczny koszy naprawy pojazdu marki M. (...) nr rej. (...) po zdarzeniu z dnia 17 lipca 2016 r. wynosił:

- w wariancie zakładającym użycie wyłącznie nowych, oryginalnych części zamiennych sygnowanych znakiem logo producenta pojazdu: 20 464,01 zł brutto;

- w wariancie zakładającym użycie części oryginalnych z (...): 19 689,15 zł brutto;

- w wariancie zakładającym zastosowanie części z (...) oraz we wskazanym zakresie P tj. zamienników : 19 140,37 zł brutto.

Dowód:

- opinia biegłego sadowego W. S. k. 95-113;

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest bezzasadne .

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 822 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w §1, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia. Odpowiedzialność pozwanego towarzystwa ubezpieczeń wynikała również z art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym, ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Obowiązkiem odszkodowawczym ubezpieczyciela wobec poszkodowanego są objęte wszelkie postaci szkody wyrządzone tej osobie, a więc zarówno szkody na osobie, jak i szkody na mieniu, co wynika z art. 34 ust. 1 powołanej ustawy.

Zgodnie z art 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż pojazd sprawcy wypadku, w którym doszło do uszkodzenia pojazdu poszkodowanego, ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej.

Powód, wywodzi, że nabył wierzytelność odszkodowawczą z tego zdarzenia na skutek zawarcia umów przelewu z dnia 15 listopada 2018r i z dwóch umów z dnia 27 listopada 2018r i na tej podstawie dochodzi jej przed sądem.

Ugruntowane jest stanowisko, wyrażone także przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie oraz w sprawach ubezpieczeniowych, że Sąd z urzędu ustala czy strony występujące w procesie posiadają legitymację, a jej brak zawsze skutkuje oddaleniem powództwa. W odróżnieniu od zdolności sądowej i zdolności procesowej Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera definicji legalnej legitymacji procesowej. W nauce prawa postępowania cywilnego, jak i w praktyce sądowej przyjmuje się jednak na ogół, że legitymacja procesowa jest właściwością podmiotu, w stosunku do którego sąd może rozstrzygnąć o istnieniu albo nieistnieniu indywidualno - konkretnej normy prawnej przytoczonej w powództwie. Legitymacja procesowa jest więc zawsze powiązana z normami prawa materialnego. Sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 lipca 2015r sygn.. akt I ACa 253/15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 2 kwietnia 2009r sygn. akt I ACa 53/09, wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 7 stycznia 2014r sygn.. akt VIII Ga 79/13).

W niniejszej sprawie zarzut braku legitymacji czynnej podnosi też pozwana wprost w sprzeciwie, wskazując w szczególności na brak kauzy umowy z dnia 15 listopada 2018r.

Rolą strony powodowej jest wykazanie uprawnienia do dochodzenia roszczenia, czemu powódka w niniejszej sprawie nie sprostała.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W niniejszej sprawie powód powołuje się na zawarcie trzech umów przelewu. Nie budzi wątpliwości Sądu skuteczność obu umów przelewu z dnia 27 listopada 2018r. W obu umowach wyraźnie mowa jest o ich odpłatnym charakterze wskazującym na sprzedaż wierzytelności. Dodatkowo załączono załącznik do umowy określający cenę (k.82-83).

Podzielić natomiast należało stanowisko pozwanego co do tego, iż umowa przelewu wierzytelności z dnia 15 listopada 2018r jest nieważna z uwagi na brak kauzy tej umowy. Przypomnienia wymaga, iż zgodnie z art. 510 par. 1 Kodeksu cywilnego umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, albo że strony inaczej postanowiły. W myśl par. 2 tego przepisu, jeżeli zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, z zapisu, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia ważność umowy zależy od istnienia tego zobowiązania. W świetle cytowanych przepisów przelew uznać należy za czynność kauzalną, co oznacza, iż musi istnieć odpowiednia podstawa, którą stanowić mogą umowy wymienione w par. 1 art. 510 Kodeksu cywilnego, to jest sprzedaż, zamiana, darowizna, bądź też inna umowa zobowiązująca. Ważność umowy przelewu zależy zatem od istnienia ważnego zobowiązania do zawarcia takiej umowy. W rozpoznawanej sprawie powódka jest nabywcą wierzytelności z tytułu odszkodowania za szkodę związaną z kolizją, do jakiej doszło 16 lipca 2016 roku. W umowie przelewu z 15 listopada 2018r ograniczono się jedynie do stwierdzenia, że cedent przelewa na cesjonariusza wierzytelność odszkodowawczą. Takie zaś postanowienie, bez odwołania się do jakichkolwiek innych zdarzeń, do jakichkolwiek innych umów, wskazuje na to, że w istocie dokonano czynności o charakterze rozporządzającym. Oczywiście jest to dopuszczalne, niemniej, w świetle przepisu par. 2 art. 510 Kodeksu cywilnego w przypadku braku podwójnego skutku umowy, skutku zarówno zobowiązującego, jak i rozporządzającego, ważność przelewu jako czynności o charakterze tylko rozporządzającym, zależy od istnienia zobowiązania do dokonania tego przelewu. Trafnie, podniesiono w sprzeciwie, zarzut nieważności umowy przelewu, właśnie z uwagi na brak kauzy tej umowy. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 6 kwietnia 2016r (sygn. akt IV CK 403/15)- brak lub wadliwość causae cessionis powoduje, że cesjonariusz nie nabywa wierzytelności. Choć słusznie strona powodowa wskazuje, że co do zasady nie ma obowiązku ujawniania w umowie przelewu kauzy przelewu, to jednak w przypadku zakwestionowania ważności przelewu z uwagi na brak kauza, rzeczą strony powodowej jest wykazanie, że taka kauza w istocie istnieje. Tym samym to na stronie powodowej spoczywa zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego ciężar dowodu tego faktu. W sytuacji, w której powódka złożyła w rozpatrywanej sprawie umowę przelewu z 15 listopada 2018r, w której nie wskazano niczego na temat jakiejkolwiek podstawy przelewu, to ocena tej umowy dokonana z natury rzeczy jedynie w oparciu o taki dokument, gdyż jakichkolwiek innych brakowało, musiała prowadzić do wniosku o braku podstawy tego przelewu i tym samym zasadnie strona pozwana zarzucała nieważność tej umowy przelewu. To powódka chcąc odeprzeć ten zarzut zobligowana była przedstawić dowody na okoliczność istnienia kauzy.

Podstawy przelewu nie sposób jest domniemywać. Powódka w odpowiedzi na zarzut strony pozwanej, który podnoszony był od początku postępowania sądowego ograniczyła się do zaprzeczenia zasadności zarzutu braku legitymacji, dodatkowo przedłożyła załącznik do umowy przelewu z dnia 27 listopada 2018r. Przedłożenie załącznika dotyczącego jednej z umów pośrednio potwierdza, że powódka ma świadomość obowiązku wykazania kauzy.

W niniejszej sprawie nie są znane jakiekolwiek faktyczne stosunki łączące T. S. ze zbywcą tj. H. M., nie ma więc danych pozwalających na wyprowadzenie wniosków co do podstawy zawartej przez nich umowy przelewu wierzytelności.

Podkreślenia wymaga, iż kwestia legitymacji, czy to czynnej czy biernej, należy do zakresu prawa materialnego, które Sąd bierze pod uwagę z urzędu, bez względu na zgłoszenie zarzutów przez strony. W konsekwencji z uwagi na brak wykazania w omawianej sprawie, mimo wyraźnego zarzutu strony pozwanej, istnienia ważnej podstawy do dokonania przelewu wierzytelności powództwo z tych względów nie mogło być uwzględnione w żadnej części.

Stanowisko zgodne z wyżej przedstawionym wyrażone zostało w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie wydanym w dniu 9 lutego 2018 w sprawie VIII Ga 560/17, którym zmieniono orzeczenie Sądu Rejonowego (sygn. XI GC 1631/16) oddalając powództwo z uwagi na brak legitymacji. Zakres zarzutu był taki jak w niniejszej sprawie.

Tożsame stanowisko przedstawił Sąd Okręgowy w Szczecinie w wyroku z dnia 13 grudnia 2019r w sprawie VIII Ga 450/19 oddalając apelację strony powodowej.

Dla porządku dodać należy, że w przypadku uznania istnienia legitymacji, koszty naprawy to ustalona przez biegłego kwota 19 140,37zł (strony nie złożyły zarzutów), którą należałoby pomniejszyć o już wypłaconą kwotę 12 213,85zł.

Niezależnie od przyjętej koncepcji niezasadny jest zwrot kosztów opinii prywatnej. Koszty opinii w niniejszej sprawie nie obciążają poszkodowanego, ale powoda, a jako takie nie pozostają w normalnym związku przyczynowym ze szkodą. Nadto powód jest podmiotem, który w ramach prowadzonej działalności trudni się nabywaniem i dochodzeniem roszczeń od zakładów ubezpieczeń i są to – jak wskazuje praktyka sądowa – przeważnie roszczenia dotyczące zwrotu kosztów naprawy pojazdu. Powód nabywając wierzytelności odszkodowawcze musi więc znać ich wartość. Taki stan faktyczny uzasadnia zdaniem Sądu ocenę, że powód, jako profesjonalista na rynku ubezpieczeń, ma wiedzę i możliwości by samodzielnie oszacować koszt naprawy pojazdu.

Istotne elementy materiału dowodowego omówione zostały we wcześniejszej fazie uzasadnienia. Dla porządku wskazać należy, że Sąd dokonał ustaleń w oparciu o częściowo niesporne twierdzenia stron, dowody z dokumentów, zeznania świadka i opinię biegłego.

Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach stanowi art. 98 k.p.c..

Na uwzględnione do rozliczenia po stronie pozwanej koszty procesu składają się połowa wynagrodzenia biegłego 590,40zł i koszt wynagrodzenia pełnomocnika 1800zł ustalony w wysokości stawki minimalnej na podstawie §2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).

Mając na uwadze powyższe rozstrzygnięto jak w punkcie II sentencji.

Pozostała część zaliczek zostanie zwrócona stronom po uprawomocnieniu się wyroku.

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

(...)

3. (...)