Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV U 342/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekretarz sądowy Łukasz Szramke

po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 2019 r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania J. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 18 lutego 2019 r., znak (...)

o emeryturę pomostową

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. J. prawo do emerytury pomostowej od dnia 15 września 2018 r.;

II.  stwierdza że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 342/19

UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. J. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. z dnia 18 lutego 2019r., znak (...), którą organ rentowy odmówił mu prawa do emerytury pomostowej. Skarżący wniósł o uwzględnienie jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresów jego zatrudnienia w Kopalni (...) oraz R. (1977 – 1981) oraz w Zakładzie (...) w B. (1981 – 1999), gdyż praca, którą wówczas wykonywał, zgodnie z ustawą o emeryturach pomostowych, nadal jest uznawana za pracę szkodliwą.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie na rzecz organu kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany powołując przepis ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. 2018r., poz. 1924) wskazał, że skarżący po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy, jak również po dniu 1 stycznia 2009r. nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ww. ustawy, w wymiarze co najmniej 15 lat.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżący J. J. ur. (...), w okresach od 2 czerwca 1976r. do 17 sierpnia 1976r., od 18 sierpnia 1976r. do 13 kwietnia 1977r., od 11 maja 1977r. do 11 listopada 1977r. oraz od 22 listopada 1977r. do 14 lutego 1979r. zatrudniony był (...) (...) Kopalni (...), początkowo na stanowisku pracownika niewykwalifikowanego na powierzchni, a następnie jako młodszy górnik pod ziemią. W okresie od 28 marca 1979r. do 20 września 1980r. zatrudniony był w Kopalni (...) w B. jako robotnik dołowy pod ziemią.

Z dniem 12 listopada 1980r. skarżący podjął zatrudnienie w G. B. w B.. W ramach G. funkcjonowały dwa zakłady, tj. zakład nr 1 mieszczący się przy ulicy (...) oraz zakład nr 2 znajdujący się przy ul. (...). Początkowo w obu zakładach równolegle funkcjonowały tzw. wydziały mokre oraz suche, tj. tzw. wykańczalnie. Produkcja skór obejmowała poszczególne etapy, od moczenia, odwapniania, przez odżyłowywanie, odmięśnianie, struganie, garbowanie, tłuszczenie, platerowanie, suszenie, aż po barwienie ręczne lub natryskowe, prasowanie i lakierowanie. Po tym skóry trafiały na dział kontroli jakości i stamtąd były wysyłane do docelowych odbiorców.

Skarżący został zatrudniony na stanowisku garbarza „działu chem. 1”. Praca skarżącego połgała na platerowaniu skór, które przejmował ze stanowiska tłuszczenia. Skarżący za pomocą platerowyżymaczki wyżymał do 40% wody ze skór i wygładzał je. Następnie mokre jeszcze skóry trafiały do suszenia w suszarni. Zdarzało się, że skarżący był kierowany do pracy przy struganiu skór, tłuszczeniu, ewentualnie do suszarni, gdzie pomagał podwieszać mokre skóry. Prace te wykonywał jednak sporadycznie i krótkotrwale, przez około pół godziny lub godzinę, zazwyczaj w przerwach technologicznych na jego stanowisku pracy, lub gdy nie dowieziono mu jeszcze skór z tłuszczenia.

W pierwszym okresie zatrudnienia skarżący świadczył pracę w zakładzie nr 1, skąd po upływie około miesiąca został przeniesiony do zakładu nr 2. Około roku 1984/85 część procesów działu mokrego (moczenie, garbowanie) była wykonywana jedynie w zakładzie nr 1, a do zakładu na ul. (...) wożono mokre skóry po garbowaniu, gdzie przechodziły kolejne etapy. Od tego czasu zakład przy ulicy (...) potocznie nazywano wykańczalnią pomimo, że wciąż odbywały się tam również tzw. „mokre prace”. Około roku 1996/1996 zakład nr 2 z ulicy (...) został zlikwidowany i skarżący wraz z innymi pracownikami został przeniesiony do zakładu na ulicę (...). Tam dalej pracował przy platerowaniu skór. Charakter pracy skarżącego nie zmienił się aż do likwidacji zakładu w 1999r.

W okresach od 5 listopada 1991r. do 31 grudnia 1992r., od 23 listopada 1995r. do 31 grudnia 1995r. oraz od 3 września 1996r. do 31 grudnia 1996r. skarżący korzystał z urlopów bezpłatnych. Z dniem 31 grudnia 1999r. stosunek pracy skarżącego z G. w B. został rozwiązany.

Po ustaniu zatrudnienia skarżącego w garbarni, skarżący świadczył pracę na rzecz firmy (...) w B. jako pomocniczy robotnik budowlany, jak również pracował na terenie Wielkiej Brytanii, Norwegii i Niemiec, przy czym nie była to praca wykonywana w szczególnych warunkach ani o szczególnym charakterze.

W dniu 16 sierpnia 2018r. ubezpieczony ukończył wiek 60 lat. Wnioskiem z dnia 18 września 2018r. wystąpił do organu rentowego o ustalenie uprawnień do emerytury pomostowej. Na podstawie dokumentacji zebranej w aktach kapitału początkowego wnioskodawcy oraz dołączonej do wniosku o emeryturę, organ rentowy ustalił, że skarżący ukończył wiek 60 lat, udowodnił ponad 40 letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym ponad 20 letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach i w dniu 14 września 2018r. rozwiązał stosunek pracy. Zaskarżoną decyzją z dnia 18 lutego 2019r. organ rentowy odmówił jednak wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej uznając, że po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał on prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a nadto na dzień 1 stycznia 2009r. nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej, wynoszącego co najmniej 15 lat. Organ rentowy wskazał przy tym, że przypadające przed dniem 1 stycznia 2009r. okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, winny być potwierdzone przez zakład pracy stosownym zaświadczeniem (art. 51 ustawy o (...)), zaś w dokumentacji wnioskodawcy brak jest potwierdzenia o wykonywaniu przez niego pracy wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

(wyjaśnienia wnioskodawcy, nadto dowód: dokumentacja osobowa wnioskodawcy koperta k. 20, wniosek o emeryturę pomostową k. 1-2, świadectwo pracy k. 4-5, 11-13, karta przebiegu zatrudnienia k. 43, oświadczenie wnioskodawcy k. 75, 69, decyzja k. 77 – plik (...); zeznania świadków: D. M. e-protokół z dn. 27.05.2019r. od 00:26:36, M. U. e-protokół z dn. 27.05.2019r. od 00:36:14, G. K. e-protokół z dn. 19.06.2019r. od 00:04:53, A. K. e-protokół z dn. 16.06.2019r. od 00:18:04, Z. K. e-protokół z dn. 12.08.2019r. od 00:03:34; zeznania wnioskodawcy e – protokół z dn. 12.08.2019r. od 00:22:36)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. 2018r., poz. 1924), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Z kolei art. 3 ust. 3 ww. ustawy wskazuje, że prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Nie budziło wątpliwości, że skarżący po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy. Dlatego też uprawnienia skarżącego do emerytury pomostowej należało rozważyć pod kątem spełnienia również przesłanek z art. 49 ustawy pomostowej, który stanowi, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

W sprawie bezspornym było, że skarżący spełnił przesłanki wynikające z art. 4 pkt 1, 3, 4 i 7 oraz z art. 49 ust. 1. Kwestia sporna sprowadzała się do spełnienia przez niego przesłanki wymaganego dla uzyskania prawa do emerytury pomostowej 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach (lub o szczególnym charakterze) na dzień wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 1 stycznia 2009r. Pozwany organ rentowy odmawiając skarżącemu prawa do świadczenia w zaskarżonej decyzji z dnia 18 lutego 2019r. wskazał na brak potwierdzenia okresów zatrudnienia skarżącego w szczególnym charakterze przez macierzysty zakład pracy. W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 51 ustawy pomostowej, płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009r. Zaświadczenie, o którym mowa powyżej, jest jedynym dopuszczalnym środkiem dowodowym, lecz tylko i wyłącznie na etapie postępowania administracyjnego. Natomiast na etapie postępowania odwoławczego toczącego się przed sądem, potwierdzenie okresów zatrudnienia, w tym zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, może odbyć się za pomocą każdego środka dowodowego dopuszczalnego w procedurze cywilnej. Jak zresztą wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 stycznia 2017r. (sygn. III AUa 1600/16), zaświadczenie o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o którym mowa w art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych, w postępowaniu sądowym traktować należy, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Przy niespornym więc okresie zatrudnienia, okres pracy w szczególnych warunkach może być udowodniony w każdy sposób. Dowodem może być m.in. zaświadczenie wystawione przez pośrednika, albowiem bezsprzecznie obrazuje ono przebieg zatrudnienia ubezpieczonego, lub też zeznania świadków.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż skarżący na dzień 1 stycznia 2009r. spełnił przesłankę wymaganego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. W pkt 33 załącznika nr 1 do ww. ustawy jako prace w szczególnych warunkach wymieniono bowiem prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór.

Z wyjaśnień, a następnie zeznań skarżącego, które znalazły potwierdzenie w zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków wynikało, iż w okresie zatrudnienia w G. w B. skarżący wykonywał taką właśnie pracę. Faktem jest, że świadkowie D. M. (1) i M. U. (2) byli w stanie potwierdzić jedynie część okresu zatrudnienia wnioskodawcy z uwagi na ich późniejsze niż wnioskodawcy zatrudnienie w garbarni, zaś D. M. (2) przez większość czasu pracował w innym niż wnioskodawca zakładzie garbarni, przez co świadkowie nie byli w stanie potwierdzić pełnego zakresu obowiązków wnioskodawcy. Jednakże pozostali świadkowie, tj. G. K., A. K. i Z. K. (2), pracowali ze skarżącym w całym spornym okresie, będąc jednocześnie przełożonymi wnioskodawcy. Zeznania właśnie tych świadków były więc najistotniejsze w sprawie, a wynikało z nich jednoznacznie, że skarżący wykonywał tylko i wyłącznie prace garbarskie mokrych skór, tj. przede wszystkim platerowanie, ewentualnie struganie, które również odbywało się na dziale mokrym, a jedynie sporadycznie i krótkotrwale pomagał w suszarni, przy czym jego praca polegała wówczas na wieszaniu jeszcze mokrych skór do suszenia. Z zeznań świadków wnikało również, że mimo iż suszarnia stanowiła pierwszy etap działu wykańczalni, to de facto tzw. prace suche rozpoczynały się dopiero po zdjęciu wysuszonych skór. Dlatego też nie można uznać, że praca skarżącego – nawet w momencie skierowania go do prace w suszarni – nie odpowiadała swoim charakterem pracom wymienionym w pkt 33 załącznika nr 1 do ustawy.

Odnosząc się zaś do twierdzenia świadka M. U. i A. K., że skarżący mógł pracować również przy szlifowaniu skór, a więc na tzw. dziale suchym – wykańczalni, Sąd nie dał wiary powyższym zeznaniom, gdyż twierdzenia te stanowiły jedynie domysły świadków, co nie budzi zdziwienia, biorąc pod uwagę znaczny upływ czasy od badanego okresu. Nie bez znaczenia pozostają w tym miejscu zeznania świadka Z. K., który stanowczo wskazał, że prace polegające na szlifowaniu skór wykonywali jedynie doświadczeni w tym zakresie pracownicy z uwagi na częste samozapłony maszyny szlifującej i do prac tych nigdy nie były kierowane osoby „z doskoku”. Ponadto z zeznań tego świadka wynikało, że to z uwagi na przejęcie około 1984r. przez zakład nr 1 mieszczący się na ul. (...) części procesów działu mokrego, tj. moczenia i garbowania, zakład nr 2 mieszczący się przy ul. (...) zaczęto nazywać „wykańczalnią”. To dlatego też na angażu z dnia 1 marca 1985r. wskazano, że skarżący jest zatrudniony jako garbarz wykańczalni Nr 2, mimo iż nadal pracował przy procesach obróbki skór mokrych.

W świetle powyższego Sąd uznał, że skarżący spełnił przesłankę 15 letniego okresu zatrudnienia o szczególnym charakterze przypadającym przed dniem 1 stycznia 2009r., bowiem już sam okres zatrudnienia w G. w B., nawet po odliczeniu okresów urlopów bezpłatnych, przekraczał ten wymiar (17 lat, 5 miesięcy i 19 dni). Z tych też względów badaniem Sądu nie zostały już objęte pozostałe wnioskowane przez skarżącego okresy zatrudnienia w kopalniach.

Mając powyższe na uwadze Sąd, stosownie do art. 477 14 § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej (pkt I. wyroku). Jednocześnie biorąc pod uwagę, że na etapie postępowania administracyjnego, pozwany organ rentowy nie dysponował dokumentem potwierdzającym fakt wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, przez co zachodziła konieczność wykazania charakteru zatrudnienia wnioskodawcy innymi dowodami w postępowaniu sądowym, Sąd uznał, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt II. wyroku).