Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 786/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący

sędzia Elżbieta Czaja (spr.)

Sędziowie

sędzia Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

sędzia Małgorzata Pasek

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Krzysztof Wiater

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2020 r. w Lublinie

sprawy B. J.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do renty rolniczej

na skutek apelacji B. J.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 24 września 2019 r. sygn. akt VIII U 718/18

oddala apelację.

Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Elżbieta Czaja Małgorzata Pasek

Sygn. akt III AUa 786/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 19 stycznia 2018 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił B. J. prawa do renty rolniczej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym podnosząc, iż Komisja Lekarska nie uznała wnioskodawczyni za osobę całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym.

Odwołanie od decyzji złożyła B. J.. Wskazała, że jest całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym, cierpi na schorzenia kardiologiczne, neurologiczne oraz gastrologiczne i nie może wykonywać pracy fizycznej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z 24 września 2019 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia: B. J. urodziła się dnia (...). Jest współwłaścicielką gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej (...)hektarów. W dniu 30 października 2017 roku złożyła wniosek o rentę rolniczą. Lekarz Rzeczoznawca Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nie uznał wnioskodawczyni za całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym. Komisja Lekarska, orzeczeniem z dnia 17 stycznia 2018 roku stwierdziła, że stan zdrowia ubezpieczonej nie sprowadza całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

W opinii sporządzonej w dniu 30 stycznia 2018 roku biegli kardiolog, chirurg urazowo-ortopedyczny, psychiatra oraz psycholog kliniczny rozpoznali u odwołującej przedłużoną reakcję adaptacyjną, depresyjną, zespół bólowy kręgosłupa (...), zespół cieśni nadgarstka prawego, nadciśnienie tętnicze. Uznali wnioskodawczynię za zdolną do pracy w gospodarstwie rolnym. Odnosząc się do dodatkowej dokumentacji medycznej , w opinii sporządzonej w dniu 1 kwietnia 2019 roku biegli neurolog oraz gastrolog rozpoznali u odwołującej zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i (...) w przebiegu zmian zwyrodnieniowych i dyskopatycznych, zespół cieśni nadgarstków, chorobę refluksową przełyku oraz nadżerkowe zapalenie żołądka w wywiadzie i wskazali na brak całkowitej niezdolności do pracy oraz brak niezdolności do samodzielnej egzystencji. W badaniu neurologicznym stwierdzono objawy korzeniowe prawostronne średniego stopnia, bez istotnych objawów ubytkowych, słabsze czucie w zakresie nerwów pośrodkowych, zachowaną funkcję rąk. Biegły gastrolog podniósł, że wykonana gastroskopia wykazała cechy zapalenia przełyku z przepukliną roztworu przełykowego. Powyższe schorzenie nie sprowadzają jednak, zdaniem biegłych, całkowitej niezdolności do pracy w znaczeniu rentowym.

W opinii uzupełniającej sporządzonej w dniu 11 kwietnia 2019 roku biegli psychiatra, kardiolog oraz chirurg urazowo-ortopedyczny podtrzymali stanowisko prezentowane w sprawie. Wskazali, że zaświadczenie z dnia 25 lutego 2019 roku potwierdzało istnienie choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa z wielopoziomową dyskopatią i zespołu cieśni nadgarstków. Lekarz leczący potwierdził istnienie potrzeb stałego leczenia, które może prowadzić w ramach zasiłku chorobowego. Zespół cieśni nadgarstków może wymagać leczenia operacyjnego także w ramach zasiłku chorobowego. Biegły psychiatra ponownie wskazał na brak całkowitej niezdolności do pracy odwołującej w gospodarstwie rolnym .

Odnosząc się do zastrzeżeń B. J., biegły neurolog wskazał, że choroba zwyrodnieniowo-dyskopatyczna kręgosłupa przebiega z okresami zaostrzeń dolegliwości bólowych i remisji. W okresach zaostrzeń wnioskodawczyni wymaga zwolnienia od pracy w ramach zwolnienia lekarskiego, jednak stan zdrowia w aspekcie neurologicznym nie daje podstaw by orzec całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym.

Zgromadzone w sprawie dowody Sąd uznał za przekonujące. Za rzetelne i należycie uzasadnione uznał opinie biegłych sądowych wywołane w sprawie. Wnioski w nich zawarte zostały rzeczowo i logicznie uzasadnione. Biegli sądowi, w sposób szczegółowy przeanalizowali wszystkie okoliczności związane ze stanem zdrowia wnioskodawczyni w aspekcie kardiologicznym, neurologicznym, zdrowia psychicznego, układu ruchu oraz gastrologicznym. W trakcie wydawania opinii biegli mieli w polu widzenia cały przebieg leczenia wnioskodawcy, aktualny w czasie opiniowania. Sąd Okręgowy oddalił wniosek odwołującej o dopuszczenie dowodu z opinii innego zespołu biegłych sądowych wskazując , że taki obowiązek istniej jedynie wtedy gdy przeprowadzone już opinie zawierają istotne luki, są niekompletne, bo nie odpowiadają na postawione tezy dowodowe, niejasne, czyli nienależycie uzasadnione lub nieweryfikowalne, to jest gdy przedstawione ekspertyzy nie pozwalają organowi orzekającemu zweryfikować zawartego w niej rozumowania co do trafności wniosków końcowych. Taka sytuacja nie zachodziła w rozpoznawanej sprawie. Subiektywna ocena stanu zdrowia wnioskodawczyni, nie znajdująca poparcia w żadnych dowodach nie mogła skutecznie podważać trafności i rzetelności opinii biegłych sądowych. Pozostałe dowody zgromadzone w sprawie, w szczególności dokumentacja medyczna zasługiwały na obdarzenie w pełni wiarą, bowiem były to dokumenty sporządzone przez poszczególne placówki medyczne odzwierciedlające przebieg procesu leczenia ubezpieczonej, wyniki badań specjalistycznych.

Sąd uznał, że odwołanie B. J. jest niezasadne. Warunki przyznania prawa do renty rolniczej określa art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (aktualnie t.j. Dz. U. 2019, poz. 299 ze zm.), który stanowi, iż renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2;

2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym;

3) całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Stosownie zaś do treści art. 21 ust. 5 cytowanej ustawy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art. 21 ust. 6 ustawy), natomiast całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za okresową, jeżeli ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art. 21 ust. 7 cytowanej ustawy). Dopiero całkowity stopień niezdolności do pracy wyznacza granicę w kwalifikacji rzeczywistej sprawności psychofizycznej ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym. Nie obejmuje natomiast sytuacji, gdy rolnik nie utracił w pełni możności wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, czyli gdy wystąpiła utrata sprawności do pracy w stopniu mniejszym niż całkowita. Niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy z 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników oznacza taki stan nasilenia dolegliwości chorobowych, który wyklucza podjęcie prac, które są istotne i konieczne dla prowadzenia tego gospodarstwa. Pojęcie zatem całkowitej niezdolności do pracy nie obejmuje sytuacji, gdy rolnik nie utracił w pełni możności wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, czyli gdy wystąpiła utrata sprawności do pracy w stopniu mniejszym niż całkowita.

W ocenie Sądu Okręgowego B. J. nie spełnia jednej z przesłanek ustalenia prawa do renty rolniczej, nie jest bowiem w świetle wywołanych w sprawie opinii osobą trwale lub okresowo całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym.. Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 14 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez wnioskodawczynię.

Apelacja zarzuca:

I - Naruszenie prawa procesowego:

- 233 par. 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zgromadzonych dowodów i uznanie, że wnioskodawczyni nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym, podczas gdy po ocenie zgromadzonych dowodów, nie ograniczając się tylko do opinii biegłych sąd powinien uznać ją za osobę całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym i uznać prawo do renty rolniczej,

- 233 zd. 2 w zw. z 278 par. k.p.c. przez uznanie, że wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych merytorycznych argumentów świadczących o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym , podczas gdy sąd obowiązany jest do fachowej analizy całego materiału, a także może dopuścić dowody nie wskazane przez strony. Zdaniem skarżącej Sąd winien był dopuścić dowód z opinii innego biegłego, gdy wnioskuje o to ubezpieczony, który podnosi, że zarówno postawa lekarza biegłego przeprowadzającego badanie jak i jakość tej opinii nie korzysta z waloru rzetelności i obiektywności. Sąd skupił się jedynie na schorzeniach pomijając kwestię analizy specyfiki i typu gospodarstwa, zakresu czynności które wykonuje skarżąca jego wielkości i stopnia mechanizacji, a postępowanie w tym zakresie pominął, co spowodowało nieprawidłowe ustalenie stanu faktycznego,

II - naruszenie prawa materialnego przez błędne zastosowanie art. 21 ust 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, przez bledną ocenę, że wnioskodawczyni nie spełnia warunków do uznania za całkowicie niezdolną do pracy i przyznania renty z tytułu całkowitej niezdolności pracy. Sąd nie uwzględnił, że ocena czy skarżąca jest całkowicie niezdolna do pracy powinna być przeprowadzona w odniesieniu do tego gospodarstwa w którym pracuje, wielkości gospodarstwa, jego specyfiki stopnia zmechanizowania rodzaju czynności które musi wykonywać osobiście.

Skarżąca wnosiła o zmianę wyroku i przyznanie prawa do renty rolniczej oraz zasądzenie kosztów postępowania za II instancję.

Sąd Apelacyjny zważył.

Apelacja jest niezasadna.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy, badając przesłankę niezdolności do pracy wnioskodawczyni oparł się na opiniach biegłych sądowych specjalistów lekarzy, którzy jednoznacznie stwierdzili, że stan zdrowia wnioskodawczyni nie powoduje takiego naruszenia sprawności organizmu, który czyniłby ją całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym. Opinie wydane zostały przez specjalistów z zakresu schorzeń występujących u ubezpieczonej, przez niezależne zespoły biegłych, którzy doszli do jednakowych wniosków w ocenie stanu zdrowia. Biegli sądowi, w sposób szczegółowy przeanalizowali wszystkie okoliczności związane ze stanem zdrowia wnioskodawczyni w aspekcie kardiologicznym, neurologicznym, zdrowia psychicznego, układu ruchu oraz gastrologicznym i jednoznacznie wskazywali na brak całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Stwierdzenie niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych, toteż podstawę ustaleń w pierwszej kolejności stanowią dowody z opinii biegłych sądowych, posiadających specjalistyczną wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń osoby zainteresowanej uzyskaniem świadczenia. Dowód tego rodzaju podlega wprawdzie ocenie Sądu ale tylko pod względem fachowości, rzetelności oraz logiczności oraz sposobu motywowania i stopnia stanowczości wyrażonych w opinii biegłego wniosków. Sąd natomiast nie wkracza w sferę wiedzy specjalistycznej; Sąd może pomijać oczywiste pomyłki biegłego, nie może jednak w miejsce merytorycznych poglądów biegłego wprowadzać własnych stwierdzeń.

W ocenie Sądu Apelacyjnego obdarzone przez Sąd I instancji wiarygodnością opinie są logiczne, konsekwentne, zgodne ze sobą i nie pozostawiają wątpliwości co do faktu braku całkowitej niezdolności do pracy skarżącej w gospodarstwie rolnym.

Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłych, uznał sprawę za dostatecznie wyjaśnioną, a apelacja nie zawiera żadnych argumentów pozwalających na obronę tezy przeciwnej. Odnosząc się do argumentacji zawartej w apelacji, akcentującej potrzebę oceny całkowitej niezdolności do pracy w odniesieniu do konkretnego gospodarstwa, jego wielkości, specyfiki, stopnia zmechanizowania i rodzaju wykonywanych czynności - wskazać należy, że biegli wydając opinię zapoznali się z całością materiału dowodowego, w tym też aktami organu rentowego w którym znajdowała się charakterystyka gospodarstwa rolnego. Przeprowadzali też wywiad ze skarżącą. Okoliczność, nie wskazali w treści opinii szczegółowego opisu gospodarstwa nie może w żaden sposób dyskwalifikować ich opinii, zwłaszcza, że tych zarzutów wnioskodawczyni nie podnosiła w toku postepowania przed Sądem I instancji, a opinie biegłych były kilkakrotnie uzupełniane.

Warunki przyznania prawa do renty rolniczej określa art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, który jako jedną z przesłanek wymienia trwałą lub okresową całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym.

Stosownie zaś do treści art. 21 ust. 5 cytowanej ustawy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.

Poza sporem pozostaje okoliczność, iż ubezpieczona cierpi na liczne schorzenia, utrudniające jej w pewnym stopniu wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym, jednakże stopień nasilenia tych schorzeń nie uzasadnia przyznania jej prawa do żądanego świadczenia.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny orzekł, na podstawie art. 385 k.p.c., jak w sentencji.