Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 grudnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2019 r. w Lublinie

sprawy M. K. (1)

z udziałem zainteresowanego T. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...)z siedzibą w Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji M. K. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 25 września 2018 r. sygn. akt IV U 363/17

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od M. K. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Krzysztof Szewczak

Sygn. akt III AUa 984/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 grudnia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. stwierdził, że M. K. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 czerwca 2016 r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M. K. (1) domagając się jej uchylenia i rozstrzygnięcia co do istoty sprawy poprzez stwierdzenie, że jako pracownik u płatnika składek T. B., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 czerwca 2016 r. Skarżąca wskazała, że posiada kwalifikacje w zakresie zajmowania się sprzedażą i kontaktami z klientami zaś projektowanie odzieży jest jej pasją. Podnosiła, że w ramach powierzonych jej obowiązków, faktycznie świadczyła pracę na rzecz płatnika.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 25 września 2018 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołanie wnioskodawczyni od zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

M. K. (1) w dniu 3 czerwca 2008 r. uzyskała tytuł zawodowy licencjata, na kierunku(...) w Wyższej Szkole (...) w W., następnie w dniu 29 września 2012 r. ukończyła Szkołę Wyższą im. B. J. w W., na kierunku (...), uzyskując tytuł zawodowy magistra. W okresie od 14 października 2008 r. do 13 stycznia 2009 r. ubezpieczona pracowała w (...) na stanowisku(...), od 14 stycznia 2009 r. do 27 czerwca 2009 r. w (...) przy pozyskiwaniu nowych klientów do zakupu części i akcesoriów samochodowych następnie od 1 stycznia 2010 r. do 25 września 2011 r. u S. K. prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży wyrobów odzieżowych. W okresie od 18 października 2010 r. do 20 marca 2011 r. była niezdolna do pracy, a od dnia 21 marca 2011 r. do 21 sierpnia 2011 r. pobierała zasiłek macierzyński, następnie w okresie od 20 stycznia 2012 r. do 7 sierpnia 2014 r. ubezpieczona posiadała status osoby bezrobotnej.

Sąd Okręgowy ustalił, że M. K. (1) od dnia 1 czerwca 2016 r. zgłoszona została do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie pisemnej umowy o pracę u płatnika składek T. B., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą(...), polegającą na produkcji odzieży. Zgodnie z treścią umowy miała świadczyć pracę na stanowisku projektantka odzieży/product manager, w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 4000 zł netto. Do obowiązków M. K. (1) miało należeć: projektowanie odzieży, pozyskiwanie nowych kontrahentów, współpraca z dotychczasowymi klientami, planowanie strategii marketingowych firmy. Ubezpieczona nie pracowała uprzednio ani na podobnym stanowisku, ani w ogóle w branży modowej. T. B. podpisując umowę o pracę z wnioskodawczynią wiedział, że jest w ciąży. Dnia 22 czerwca 2016 r. wpłynęło do organu rentowego zgłoszenie M. K. (1) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Od dnia 29 lipca 2016 r. ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą.

Sąd Okręgowy ustalił, że T. B. razem z bratem prowadzi w formie spółki cywilnej działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą we W.. Mąż M. K. (1) i jej teściowa prowadzą sklepy, w których sprzedają sukienki szyte przez firmę (...) i są wieloletnimi odbiorcami towaru firmy (...), w której T. B. jest wspólnikiem. W spółce cywilnej (...) zatrudniona jest projektantka odzieży N. S., wykonująca projekty sukienek, które następnie szyte są w firmie (...). Obie firmy współpracują ze sobą. T. B. w firmie (...) zatrudniał do 31 maja 2016 r. tylko krawcowe, prasowaczki i kierownika produkcji z minimalnym wynagrodzeniem. Za rok 2015 r. firma (...) wykazała stratę w kwocie 6984,32 zł, a za rok 2016 r. stratę w kwocie 23 202,89 zł. Wartości sprzedanych towarów w miesiącach od stycznia do maja 2016 r. wynosiły od 15 400 zł miesięcznie do 20 000 zł, a wydatki od 12 203 zł do 14 100 zł, zaś w miesiącu czerwcu 2016 r. sprzedaż wyniosła 18 000 zł, a wydatki 19 338 zł, natomiast w lipcu 2016 r. nie osiągnięto żadnych przychodów ze sprzedaży, a wydatki wyniosły 18 879 zł.

Sąd Okręgowy wskazał, że M. K. (1) nigdy nie była w firmie płatnika składek, szefowa produkcji nie znała jej, nigdy nie kontaktowały się w sprawach produkcji. Ubezpieczona nie miała ustalonych godzin pracy. Płatnik składek nie rozliczał jej z czasu pracy, ani nie nadzorował jej pracy. Kontaktowali się wyłącznie osobiście lub telefonicznie, nie prowadzili żadnej korespondencji za pośrednictwem poczty elektronicznej. Pracodawca nie kontrolował na bieżąco pracy wykonywanej przez ubezpieczoną, oczekując jedynie rezultatów w formie projektów.

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie części zeznań wnioskodawczyni i płatnika oraz przesłuchanych świadków N. S., B. B. (1) i dokumentów przedstawionych w toku postępowania przed organem rentowym i w toku postępowania sądowego w szczególności umowy o pracę, (...), księgi przychodów i rozchodów oraz wykazu pracowników.

Powołując się na treść art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Sąd Okręgowy wskazał na przesłanki obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby będące pracownikami, przytoczył zawartą w art. 22 § 1 Kodeksu pracy ustawową definicję stosunku pracy oraz treść art. 83 k.c.

Sąd Okręgowy podkreślił, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby ubezpieczona mimo zawartej umowy o pracę faktycznie ją świadczyła, a przedstawiona umowa o pracę oraz 11 szkiców sukienek miały jedynie uprawdopodabniać istnienie między stronami stosunku pracy. T. B. powierzył skarżącej pracę projektanta odzieży – product managera mimo tego, że nigdy nie wykonywała pracy projektanta, jak również nie ma kwalifikacji do jej wykonywania, ponadto mieszka kilkaset kilometrów od siedziby firmy. Zatrudnienie skarżącej nie było również racjonalnie i ekonomicznie uzasadnione, ponieważ doprowadzało do tworzenia konkurencyjnej dla płatnika składek linii. T. B. nie było stać na zatrudnienie ubezpieczonej z wynagrodzeniem w kwocie 5645,41 zł brutto, gdyż zarówno na koniec 2015 r. jak i w 2016 r. jego firma wykazała straty - roku 2016 r. w kwocie 23 202,89 zł. Na podstawie przedstawionych przez wnioskodawczynię rysunków, nie zrealizowano żadnego z projektów.

W ocenie Sądu Okręgowego przesłuchani w sprawie świadkowie, nie potwierdzili okoliczności świadczenia pracy przez wnioskodawczynię w ramach umowy o pracę. Płatnik składek wskazywał co prawda, że miały być realizowane projekty skarżącej o nazwie M. i O., ale przesłuchana w charakterze świadka szefowa produkcji B. B. (1), nic na ten temat nie widziała. Zeznała ponadto, że projekty realizowane w firmie mają nadawane numery, a nie nazwy. N. S., potwierdziła te okoliczności. Dodatkowo najpierw twierdziła, że nie zna ubezpieczonej i nic nie wie o jej pracy, następnie podała, że słyszała o projekcie wnioskodawczyni tj. sukience o nazwie(...). Zeznania w tej części zostały uznane za sprzeczne z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym, również z zeznaniami płatnika składek i ubezpieczonej, którzy nie wymieniali wskazanej sukienki jako projektu ubezpieczonej. Nie został on również załączony do akt.

Sąd Okręgowy za niewiarygodne uznał, zeznania ubezpieczonej, że przygotowała strategię działania firmy płatnika składek i szkielet współpracy z klientami. Podkreślił, że ubezpieczona nie była nigdy w firmie płatnika składek oraz nie zapoznała się z jej dotychczasową specyfiką i strategią działania. Płatnik składek nie zatrudniał żadnego handlowca. Ubezpieczona nie wykazała, że faktycznie wykonywała podróże do sklepów w L., czy M.. Za niewiarygodne w dobie komputeryzacji oraz płatności elektronicznych Sąd Okręgowy uznał twierdzenia, że wynagrodzenie ubezpieczonej było wypłacane w gotówce i bezpośrednio przez płatnika składek, który przywoził je osobiście ubezpieczonej z drugiego końca Polski. Płatnik składek nie nadzorował ponadto pracy ubezpieczonej, nie kontrolował jej czasu pracy. Ubezpieczona nie miała powierzonych zadań do wykonania w konkretnym czasie, z których miała się wywiązać.

Sąd I instancji uznał, że faktycznie nie doszło do nawiązania między stronami stosunku pracy, a przedłożone do akt organu rentowego dokumenty w postaci umowy o pracę, życiorysu, badań dopuszczających do pracy i 11 projektów sukienek miały jedynie pozorować jego istnienie. W związku z tym, że między stronami nie istniał od dnia 1 czerwca 2016 r. stosunek pracy, brak jest podstaw do objęcia ubezpieczonej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi od tej daty.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016 roku, poz. 1667).

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła ubezpieczona zaskarżając powyższe rozstrzygnięcie w całości i zarzucając:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 6 ust. l w zw. z art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 1 i art. 13 punkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych przez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na ustaleniu, że ubezpieczona nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, mimo faktycznie wykonywanej pracy na rzecz płatnika składek;

- art. 22 k.p. w związku z art. 83 § 1 k.c. przez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu pozorności umowy z dnia 1 czerwca 2016 r. zawartej między ubezpieczoną a płatnikiem składek, mimo braku dowodów wskazujących, że wolą stron nie było nawiązanie stosunku o cechach właściwych dla umowy o pracę oraz że strony świadomie zdecydowały o tym, że ubezpieczona nie będzie świadczyła pracy na rzecz płatnika , a płatnik nie będzie świadczonej pracy przyjmował;

- art. 22 k.p. przez jego błędną wykładnię, wyrażająca się w przyjęciu, że:

- cechy umowy o pracę stanowią jednolity i uniwersalny system zachowań pracownika i pracodawcy, bez względu na specyfikę powierzonego stanowiska, stadium realizacji umowy o pracę oraz czasokres jej trwania , przerwany obiektywnymi okolicznościami;

- pracownik ponosi ujemne skutki decyzji pracodawcy o nawiązaniu stosunku pracy w określonych finansowo i ekonomicznie realiach, negatywnie ocenionych przez sąd;

2. mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia naruszenie przepisów postępowania:

a) art. 233 § 1 k.c. wyrażające się w :

- dowolnej ocenie materiału dowodowego i odmowie wiarygodności zeznaniom ubezpieczonej i płatnika składek co do okoliczności wykonywania pracy przez ubezpieczoną w szczególności przyjęciu, że ubezpieczona nie zapoznała się ze strategią handlową płatnika bowiem nie była osobiście w siedzibie firmy mimo, że to ubezpieczona miała taką strategię stworzyć w wyniku realizacji spotkań z klientami, co zostało przerwane przez stan zdrowia ubezpieczonej;

- przyjęciu, że żaden z projektów autorstwa ubezpieczonej nie został zrealizowany, mimo zeznań K. S. i N. S., potwierdzających ten fakt oraz bezzasadnym przyjęciu braku realizacji projektów ubezpieczonej na podstawie zeznań B. B. (2) z których wynika jedynie, że w firmie płatnika na etapie produkcji istniał numeryczny system nazewnictwa określonych modeli i brak konieczności kontaktu z projektantem na etapie odszywania produktu;

- zatrudnienie ubezpieczonej na stanowisku producent-manager było ekonomicznie nieuzasadnione mimo, że firma płatnika była na etapie rozwoju z zamiarem utworzenia nowego stanowiska pracy oraz przyjęciu, że wynagrodzenie ubezpieczonej było nieadekwatne do jej wykształcenia i dotychczasowego doświadczenia, mimo że profil wykształcenia i zdobyte w handlu doświadczenia zawodowe pozostają w związku z powierzonym stanowiskiem a wysokość wynagrodzenia była odpowiednia do powierzonego stanowisko pracy obejmujące swoim zakresem projektowanie odzieży i funkcję menagera;

- odmowie wiarygodności zeznaniom N. S. w zakresie dotyczącym realizacji projektu autorstwa ubezpieczonej, mimo że świadek nie określiła, czy nazwa (...)odnosi się do konkretnie nazwanego przez ubezpieczoną modelu, czy do fasonu inspirowanego produkcją przywołanego domu mody (...);

- pominięciu zeznań K. S., jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, mimo że świadek potwierdził, że na polecenie płatnika przekazał ubezpieczonej listę odbiorców handlowych w celu opracowania strategii handlowej oraz potwierdził, że ubezpieczona była u jednego z odbiorców;

- przyjęciu, że w firmie płatnika nie istnieje sezonowość produkcji tylko ciągły jej charakter na podstawie zeznań świadka N. S., która jest zatrudniona w innym podmiocie o odmiennej strukturze funkcjonowania;

b) art. 328 § 2 k.p.c. przez brak wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku w części odnoszącej się do przyjęcia pozorności umowy z dnia 1 czerwca 2016 r. i ograniczenie wywodu wyłącznie do wskazania przepisu art. 83 § 1 k.c.

W oparciu o postawione zarzuty apelantka wniosła zmianę zaskarżonego orzeczenia w całości przez uwzględnienie odwołania i ustalenie, że ubezpieczona podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych w postępowaniu apelacyjnym. Podnosił, że z ustalonych przez Sąd Okręgowy okoliczności oraz wykładni zastosowanych przepisów wynika, że powódka nie wykazała, że po zawarciu umowy o pracę, faktycznie pracę wykonywała. Złożone szkice 11 sukienek nie potwierdzają, iż faktycznie wykonywała pracę projektanta odzieży. Powódka nie posiada ponadto kwalifikacji do wykonywania takiej pracy. Płatnik od kilku lat współpracuje z firmą (...) s.c. w której jest zatrudniona projektantka, a on jest tam wspólnikiem. Z projektów N. S. szyta jest odzież w firmie płatnika. Podnosił, że wynagrodzenie projektantki wynoszące 1 386zł brutto, po upływie ok. 3 lat zostało zwiększone się do kwoty 4210, 18 zł. brutto i nie zmieniło się do czasu. Firma płatnika za rok 2016 r. zakończyła działalność ze stratą 23.202,89 zł. W ocenie organu rentowego Sąd I instancji prawidłowo ocenił zeznania płatnika składek oraz N. S., dotyczące zatrudnienia wnioskodawczyni w firmie ponieważ rzekomo wykonane przez nią projekty sukien nigdy nie zostały przyjęte do uszycia. Wnioskodawczyni nie zna polityki firmy, nie zapoznała się ze specyfiką i strategią działania firmy. Z tych względów powódka nie wykonywała pracy w sposób określony przepisami art. 22 kodeksu pracy, a wydane przez Sąd Okręgowy orzeczenie jest prawidłowe.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest nieuzasadniona i z tego powodu podlega oddaleniu.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. W tej sytuacji nie zachodzi potrzeba powtarzania ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 227/03 – LEX nr 585855; z dnia 20 maja 2004 r., II CK 353/03 – LEX nr 585756; z dnia 17 lipca 2009 r., IV CSK 110/09 – LEX nr 518138; z dnia 27 kwietnia 2010 r., II PK 312/09 – LEX nr 602700).

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie była odmienna interpretacja przez strony okoliczności zawarcia umowy o pracę, celu tej umowy oraz świadczenia pracy przez M. K. (1) na rzecz T. B. prowadzącego firmę (...).

Na wstępie należy podnieść, że chybiony jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., który wyraża zasadę, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Określone w tym przepisie granice swobodnej oceny dowodów może naruszać tylko dowolna ocena zebranego materiału, brak wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów lub ich ocena sprzeczna z zasadami logicznego powiązania wniosków z ustalonym stanem faktycznym lub doświadczeniem życiowym (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 lutego 1999 r., II UKN 459/98 – OSNAPiUS 2000/6/252; z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99 – OSNAPiUS 2000/19/732; z dnia 10 listopada 1999 r., I PKN 361/99 – OSNAPiUS 2001/7/216 oraz z dnia 16 kwietnia 2002 r., V CKN 1446/00 – LEX nr 55167). Ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie powinna odpowiadać regułom logicznego myślenia wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego będące wyznacznikiem granic dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich przydatności w konkretnej sytuacji. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd. Nie jest wystarczająca sama polemika wyprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00 – LEX nr 56906; z dnia 20 stycznia 2005 r., I UK 137/04).

Przeprowadzoną przez Sąd I instancji ocenę dowodów należy uznać za prawidłową, w pełni odpowiadającą kryteriom określonym w art. 233 § 1 k.p.c. Apelantka nie wykazała uchybień w rozumowaniu Sądu Okręgowego, pozwalających na stwierdzenie, że dokonana ocena dowodów jest błędna.

Skarżąca zarzuciła Sądowi Okręgowemu nieprawidłową ocenę zeznań świadków przesłuchanych w sprawie, co doprowadziło do ustalenia, że nie wykonywała faktycznie pracy na rzecz płatnika. W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut ten jest bezzasadny.

Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że przedstawione przez świadków okoliczności nie pozwalają na uznanie, iż skarżąca rzeczywiście świadczyła pracę na podstawie zawartej w dniu 1 czerwca 2016 r. umowy o pracę. Należy podkreślić, iż jako jedyny materialny dowód świadczenia pracy na rzecz płatnika ubezpieczona przedstawiła 11 wykonanych przez siebie szkiców sukienek. Żaden z tych projektów nie został zrealizowany. Sąd Okręgowy prawidłowo nie dał wiary zeznaniom płatnika, że dwa projekty o nazwach M. i O. zostały zrealizowane. Kierownik produkcji B. B. (1) zeznała, że projekty wdrażane do produkcji mają nadawane numery, a nie imiona. Okoliczność tę potwierdziła świadek N. S.. Zeznała ona początkowo, że nie zna ubezpieczonej i nic nie wie o jej pracy, a następnie iż słyszała, że projektem wnioskodawczyni jest sukienka o nazwie (...). Mając na względzie, że projekt taki nie został załączony do akt sprawy oraz okoliczność, że sama skarżąca nie wspominała, że go sporządzała, sąd prawidłowo uznał zeznania świadka w tej części za niewiarygodne.

Kierownik produkcji nic nie wiedziała o zatrudnieniu wnioskodawczyni. Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że zeznania K. S. nie wnoszą nic istotnego do sprawy, ponieważ świadek nie widział projektów wykonanych przez ubezpieczoną, nie wiedział kto nadzorował jej pracę i jak ta praca wyglądała. Przekazanie skarżącej listy odbiorców handlowych bądź okoliczność, że odbyła rozmowę w jednym ze sklepów w M. nie mogą świadczyć o wykonywania przez wnioskodawczynię pracy na stanowisku projektanta odzieży/product menagera w pełnym wymiarze czasu pracy.

Istotnym jest również, iż skarżąca nie ma odpowiedniego wykształcenia do świadczenia pracy na wskazanym w umowie stanowisku. Analiza przebiegu dotychczasowego zatrudnienia wnioskodawczyni wskazuje, że na przełomie lat 2008/2009 przez trzy miesiące pracowała na stanowisku (...), następnie przez niecałe pół roku 2009 r. przy pozyskiwaniu nowych klientów do zakupu części i akcesoriów samochodowych oraz od 1 stycznia 2010 r. do 25 września 2011 r. u S. K. prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży wyrobów odzieżowych. Nigdy nie pracowała jako projektant. Twierdziła jedynie, że projektowanie strojów jest jej pasją.

Niezapoznanie się przez skarżącą ze strategią handlową firmy oraz okoliczność, że nigdy nie była osobiście w jej siedzibie, wbrew zarzutom apelacji, również świadczą o niewykonywaniu przez ubezpieczoną pracy na rzecz płatnika. Za nieprzekonywujące należy uznać twierdzenia wnioskodawczyni, że miała taką strategię stworzyć, jednak stan zdrowia jej na to nie pozwolił. Brak jest jakichkolwiek dowodów na wykonywanie przez skarżącą pracy product menagera. Należy również zauważyć, że w następnym miesiącu po zawarciu umowy o pracę z T. B. skarżąca przedstawiła zwolnienie lekarskie, które następnie było przedłużane do czasu narodzin dziecka. Złożona przez ubezpieczoną dokumentacja lekarska świadczy o prawidłowym przebiegu ciąży. Przez cały jej okres wnioskodawczyni nie przyjmowała żadnych leków i nie była hospitalizowana (k.192-207).

Wbrew zarzutom apelacji Sąd I instancji badając czy zwarta w dniu 1 czerwca 2016 r. umowa miała charakter pozorny, prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe odnośnie kondycji finansowej spółki oraz celowości zatrudniania wnioskodawczyni. Mąż wnioskodawczyni i jej teściowa od wielu lat są odbiorcami odzieży firmy (...). T. B. w firmie (...) zatrudniał do 31 maja 2016 r. tylko krawcowe, prasowaczki i kierownika produkcji z minimalnym wynagrodzeniem. Nigdy nie zatrudniał handlowca. Wartości sprzedanych towarów w miesiącach od stycznia do maja 2016 r. wynosiły od 15 400 zł miesięcznie do 20 000 zł, a wydatki od 12 203 zł do 14 100 zł, zaś w miesiącu czerwcu 2016 r. sprzedaż wyniosła 18 000 zł, a wydatki 19 338 zł, natomiast w lipcu 2016 r. nie osiągnięto żadnych przychodów ze sprzedaży, a wydatki wyniosły 18 879 zł. Za rok 2015 r. firma wykazała stratę w kwocie 6984,32 zł, a za rok 2016 r. stratę w kwocie 23 202,89 zł. Płatnika nie było więc stać, jak prawidłowo zauważył Sąd Okręgowy, na zatrudnienie wnioskodawczyni. W firmie (...), w której T. B. jest wspólnikiem, na stanowisku projektanta odzieży zatrudniona jest N. S., absolwentka Akademii (...) w Ł., magister sztuki w zakresie projektowania odzieży. To ona wykonuje projekty odzieży, która następnie jest szyta w firmie (...). Przez pierwsze trzy lata zatrudnienia wynagrodzenie projektantki wynosiło 1 386 zł brutto, następnie zostało zwiększone się do kwoty 4210, 18 zł. brutto.

Wnioskodawczyni nie wykazała, iż w firmie płatnika istniała konieczność zatrudnienia projektanta odzieży-produkt menadżera. Mając na względzie wskazane okoliczności tj. sytuację finansową firmy płatnika, funkcjonowanie i ścisłą współpracę firm (...) i (...), wykształcenie i doświadczenie zawodowe skarżącej należy uznać, że stanowisko to zostało utworzone w czerwcu 2016 r. w celu zatrudnienia skarżącej. Po odejściu wnioskodawczyni na zwolnienie lekarskie od dnia 29 lipca 2016 r., płatnik nie zatrudnił nikogo na jej miejsce.

W ocenie Sądu Apelacyjnego całokształt okoliczności zatrudnienia M. K. (1) w firmie (...) i brak wiarygodnych dowodów na faktyczne wykonywanie pracy pod nadzorem i kierownictwem pracodawcy świadczą, że zawarta w dniu 1 czerwca 2016 r. umowa była pozorna. Zauważyć również należy, że w umowie o pracę jako miejsce jej wykonywania oznaczono cały kraj. Wnioskodawczyni będąc zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy sama decydowała kiedy, gdzie i jak będzie wykonywała pracę. Pracodawca nie miał żadnej kontroli nad jej świadczeniem. Wynagrodzenie w wysokości 4000 zł, netto które miała otrzymywać za pracę w firmie (...), pracodawca rzekomo wypłacał jej w gotówce. Mieszcząca się w Ś. siedziba firmy płatnika oddalona jest od S., w których mieszka ubezpieczona o ponad 500 km. Wobec tego faktu dodatkowo, jak wskazuje Sąd Okręgowy, za niewiarygodne należy uznać twierdzenia płatnika, że osobiście zawoził wynagrodzenie skarżącej do S..

Wykonanie 11 szkiców sukienek, przez wnioskodawczynię nieposiadającą wykształcenia oraz doświadczenia w projektowaniu odzieży nie może być uznane dowód wykonywania czynności pracowniczych. Ustalenia Sądu Okręgowego i ocenę wskazanych powyżej dowodów Sąd Apelacyjny w pełni podziela.

Zarzut apelantki naruszenia przepisów art. 22 k.p. w związku z art. 83 § 1 k.c. przez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu pozorności umowy z dnia 1 czerwca 2016 r. należy uznać za całkowicie bezzasadny. Stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Zgodnie ze wskazaną zasadą to skarżąca powinna przedstawić dowody na poparcie swojego stanowiska. Zaskarżając decyzję organu rentowego wnioskodawczyni powinna podważyć trafność ustaleń organu rentowego oraz wskazać na takie okoliczności w materiale dowodowym, które umożliwiałyby wysnucie wniosków zgodnych z jej stanowiskiem reprezentowanym w odwołaniu od decyzji. M. K. (1) nie wykazała za pomocą dowodów osobowych bądź nieosobowych, że świadczyła pracę na rzecz firmy (...). Za dowody wykonywania pracy na stanowisku projektantki odzieży/product menager, nie może by uznane wykonanie 11 szkiców sukienek, na podstawie których nie zrealizowano żadnego projektu oraz zeznania świadka K. S. odnośnie wyjazdu wnioskodawczyni do jednego ze sklepów w M..

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zatrudnienie odwołującej się, będącej w 12 tygodniu ciąży, na nowo utworzonym stanowisku projektanta odzieży/product menadżera z wynagrodzeniem 4000 zł netto (wyższym od wynagrodzenia profesjonalnego i doświadczonego projektanta w spółce (...)), świadczyłoby o nieracjonalnym podejściu T. B. do prowadzenia działalności gospodarczej, mającej w swym założeniu przynosić zyski. Brak było ekonomicznych i organizacyjnych powodów zatrudnienia nowego pracownika, na nowym stanowisku, wobec wiedzy, że nie będzie on rokował w najbliżej przyszłości powrotu do pracy oraz wobec faktu, że już w 2015 r. firma nie wypracowała żadnych dochodów, ponosząc stratę. Należy więc przyjąć, że strony stosunku pracy doskonale wiedziały, że sporna umowa o pracę nie będzie długo obowiązywać, bowiem w krótkim czasie wnioskodawczyni będzie niezdolna do pracy, a ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne będą krótkotrwałe.

Z tych względów Sąd Okręgowy podzielił stanowisko organu rentowego, że zatrudnienie wnioskodawczyni na podstawie umowy o pracę było fikcyjne i ukierunkowane na nabycie uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego bowiem nie świadczyła pracy w ramach stosunku pracy, przez co nie można jej przypisać cech pracownika.

Nie jest też słuszny zarzut naruszenia przepisów postępowania w postaci naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku odnoszącej się do przyjęcia pozorności umowy z dnia 1 czerwca i ograniczenie wywodu wyłącznie do wskazania przepisu art. 83 § 1 k.c. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy w sposób wyczerpujący uzasadnił swoje rozstrzygnięcie, wskazał jego podstawę faktyczną tj. ustalił okoliczności, które uznał za udowodnione, przedstawił dowody, na których się oparł i przyczyny, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, wyjaśnił podstawę prawną, przedstawiając analizę prawną odnoszącą się do konkretnego stanu faktycznego sprawy. Powołanie się zaś na podstawę naruszenia w postaci art. 328 § 2 k.p.c. jest usprawiedliwione tylko wówczas, gdy z uzasadnienia orzeczenia nie daje się odczytać, jaki stan faktyczny lub prawny stanowił podstawę rozstrzygnięcia, co uniemożliwia kontrolę instancyjną. Inaczej rzecz ujmując, zarzut wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia może okazać się zasadny tylko wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wymienionych w art. 328 § 2 k.p.c. zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli. Taka sytuacja nie znajduje uzasadnienia w sprawie.

Analiza motywów zaskarżonego wyroku wskazuje na prawidłowe uznanie przez Sąd Okręgowy, iż zawarta przez strony umowa o pracę była pozorna (art. 83 § 1 k.c.). Do pozorności umowy o pracę - powodującej jej nieważność - dochodzi wyłącznie wówczas, gdy strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia, uzewnętrznione umową o pracę, zmierzają wyłącznie do wywołania skutku w sferze ubezpieczenia społecznego. Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 czerwca 2015 r., I UK 367/14, LEX nr 1771586, z dnia 21 listopada 2011 r., II UK 69/11, LEX nr 1108830 , z dnia 12 lipca 2012 r., II UK 14/12, LEX nr 1216864). W sprawie niniejszej zaszły wynikające z art. 83 § 1 k.c. warunki pozorności, do których należą: złożenie oświadczenia woli tylko dla pozoru, złożenie oświadczenia woli drugiej stronie oraz zgoda adresata na dokonanie czynności prawnej dla pozoru.

W przypadku pozorności umowy o pracę zamiarem stron nie jest więc faktyczne nawiązane stosunku pracy i realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy przewidzianych w art. 22 § 1 k. p.

Zgodnie z jego treścią przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Z podzielonych i dokonanych przez Sąd Apelacyjny ustaleń faktycznych wynika, że strony umowy o pracę w istocie nie miały zamiaru nawiązania stosunku prawnego o cechach określonych w art. 22 § 1 k.p., a nadto apelantka nie wykonywała zatrudnienia w rozumieniu powołanego przepisu. Jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy brak było podstaw do obdarzenia wiarą zeznań M. K. (1) i T. B. w zakresie, w jakim dotyczą przyczyn zawarcia przez strony umowy o pracę, realizacji obowiązków wynikających z umowy oraz kwestii nadzoru sprawowanego przez płatnika nad wnioskodawczynią.

Skarżąca faktycznie nie świadczyła pracy, sporządzając jedynie 11 szkiców sukienek, w celu stworzenia pozorów wykonywania jej postanowień. Tym samym celem zawartej umowy o pracę było nie świadczenie pracy, jako takiej, a uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Sporządzenie dokumentacji potwierdzającej nawiązanie stosunku pracy, a nawet wypłata wynagrodzenia czy opłacenie składek ubezpieczeniowych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nie przesądza jeszcze o istnieniu stosunku pracy. Świadczy o tym dopiero realne i rzeczywiste świadczenie pracy przez pracownika na rzecz pracodawcy. Samo podpisanie dokumentu umowy o pracę nie oznacza ważności oświadczeń woli stron w sytuacji, gdy strony te mają świadomość, że w rzeczywistości pracownik nie będzie świadczyć pracy, a pracodawca nie będzie z tej pracy korzystać.

Należy więc uznać, że zgłoszenie M. K. (1) do ubezpieczenia społecznego oraz wypełnienie dokumentacji pracowniczej nastąpiło jedynie pod pozorem zatrudnienia, gdyż dotyczyło osoby, która nie mogła być uznana za podmiot ubezpieczenia pracowniczego, ponieważ nie świadczyła pracy w ramach stosunku pracy i przez to nie można jej było przypisać cech pracownika.

Konsekwencją powyższych rozważań i ustaleń jest uznanie, że wnioskodawczyni nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 czerwca 2016 r. jako pracownik płatnika składek T. B.. W świetle art. 13 pkt.1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. 2016 r., poz. 963 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają bowiem osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Skoro postępowanie dowodowe wykazało, że M. K. (1) nie nawiązała stosunku pracy z T. B. (stosownie do art.22 § 1 k.p.) brak było też podstaw do objęcia jej z tego tytułu wskazanymi w zaskarżonej decyzji ubezpieczeniami.

Zaskarżone orzeczenie należy więc uznać za prawidłowe, a apelację jako bezzasadną oddalić.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w wyroku. O kosztach instancji odwoławczej Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1, § 3 i § 4 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).