Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2019 r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania K. H.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 12 kwietnia 2019 r., znak (...)

o uchylenie decyzji

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że uchyla decyzję z dnia 14 marca 2014 r. znak (...) i przyznaje K. H. prawo do emerytury od dnia 2 marca 2014 r. z obliczeniem jej wysokości bez zastosowania art. 25 ust. 1 b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.);

II.  zgłoszone w odwołaniu żądanie wypłaty odsetek przekazuje do rozpoznania organowi rentowemu.

Sygn. akt IV U 452/19

UZASADNIENIE

Ubezpieczona K. H. wniosła odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 12 kwietnia 2019r., znak (...), odmawiającej – w wyniku wznowienia postępowania zakończonego decyzją z dnia 14 marca 2014r. o przyznaniu emerytury – uchylenia tej decyzji i jednocześnie stwierdzającej wydanie decyzji o przyznaniu emerytury z naruszeniem prawa. Skarżąca wywodziła, że zaskarżona decyzja jest dla niej krzywdząca w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 20/16, wobec czego wniosła o ponowne obliczenie świadczenia i jego wypłatę z odsetkami od dnia 23 grudnia 2008r.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie i o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, wskazując na art. 145a kpa w związku z art. 146 § 1 kpa, z których wynika, że uchylenie decyzji wskutek wznowienia postępowania administracyjnego
w oparciu o rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 5 lat. Zdaniem pozwanego termin ten upłynął, skoro decyzję o przyznaniu emerytury wysłano skarżącej 14 marca 2014r.

W toku procesu ubezpieczona zaprzeczyła, jakoby upłynął termin pięcioletni pomiędzy doręczeniem jej decyzji z dnia 14 marca 2014r. a złożeniem skargi o wznowienie
postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona K. H. urodziła się dnia (...)

Od dnia 23 grudnia 2008r., tj. od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, ubezpieczona pobiera emeryturę wcześniejszą, przyznaną decyzją z dnia 19 listopada 2008r.

Decyzją z dnia 14 marca 2014r., znak (...), wydaną na wniosek złożony dnia 11 lutego 2014r., pozwany przyznał ubezpieczonej emeryturę od dnia 2 marca 2014r., tj. od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Jednocześnie wypłatę emerytury zawieszono z uwagi na to, że świadczeniem korzystniejszym pozostała emerytura wcześniejsza. Decyzja została wysłana ubezpieczonej w dniu 18 marca 2014r. listem zwykłym i doręczona w kwietniu 2014r.

W dniu 28 marca 2019r. ubezpieczona wniosła o wznowienie postępowania zakończonego decyzją z dnia 14 marca 2014r. – w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 6 marca 2019r. w sprawie P 20/16 – oraz o ponowne obliczenie emerytury. Pozwany przyjął, że od doręczenia ubezpieczonej decyzji o przyznaniu emerytury do wniesienia przez nią skargi o wznowienie postępowania upłynęło 5 lat, wobec czego wprawdzie postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2019r. wznowił postępowanie w sprawie emerytury ustalonej prawomocną decyzją z dnia 14 marca 2014r., następnie jednak wydał zaskarżoną decyzję, niekorzystną dla ubezpieczonej.

(okoliczności bezsporne, poza datą doręczenia ubezpieczonej decyzji z dnia 14 marca 2014r. – w tym zakresie zeznania ubezpieczonej z rozprawy w dniu 5 sierpnia 2019r. i pismo Poczty Polskiej z dnia 12 lipca 2019r. k.23)

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie należy zaznaczyć, że większość przywołanych wyżej okoliczności faktycznych była między stronami bezsporna. Skarżąca zaprzeczyła jedynie, aby upłynęło 5 lat
pomiędzy doręczeniem jej decyzji z dnia 14 marca 2014r. a złożeniem skargi o wznowienie postępowania. Ubezpieczona twierdziła, że decyzję tę otrzymała prawdopodobnie w kwietniu 2014r., chociaż dokładnej daty nie była w stanie podać.

Należy wobec tego zauważyć, że zgodnie z art. 71a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2019r. poz. 300 ze zmianami, przy czym przywołany przepis nie zmienił się od 2003r.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przesyłać pisma i decyzje listem zwykłym (ust. 1), jednak w razie sporu ciężar dowodu doręczenia tak wysłanego pisma lub decyzji spoczywa na Zakładzie (ust. 2). Pozwany nie przedstawił dowodu doręczenia ubezpieczonej decyzji z dnia 14 marca 2014r. Nie jest takim dowodem potwierdzenie wysłania decyzji w dniu 18 marca 2014r. (k.19), gdyż nie wynika z niego faktyczna data doręczenia. Operator pocztowy nie ma możliwości ustalenia daty doręczenia tego rodzaju przesyłki, tj. przesyłki nierejestrowanej (por. pismo Poczty Polskiej z dnia 12 lipca 2019r., k. 23). Okoliczność, że przesyłka taka powinna zostać doręczona co do zasady w terminie 3 dni roboczych od daty nadania, co wynika z § 3 oraz załącznika Nr 1 rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 kwietnia 2013r. w sprawie warunków wykonywania usług powszechnych przez operatora wyznaczonego (Dz.U. z 2013r. poz. 545 ze zmianami), nie stwarza żadnego domniemania, że do doręczenia w ogóle doszło, a tym bardziej w jakim terminie, gdyż nie jest to termin gwarantowany (http://www.poczta-polska.pl/paczki-i-listy/wysylka/listy/list-zwykly, zakładka „Terminy”). Mając na względzie także i to, że na doręczonym ubezpieczonej egzemplarzu decyzji z dnia 14 marca 2014r. nie została naniesiona jakkolwiek adnotacja, która mogłaby choćby sugerować datę jej doręczenia, Sąd przyjął, że nie ujawniły się żadne okoliczności, z powodu których należałoby uznać, że nie było wiarygodne twierdzenie ubezpieczonej, iż omawiane doręczenie nastąpiło dopiero w kwietniu 2014r. W szczególności okoliczności takie nie wynikały z zeznań ubezpieczonej, która pamiętała, że decyzje organu rentowego zwykle otrzymywała z opóźnieniem.

Wobec powyższego należy wyjaśnić, że bezsprzecznie przy wydaniu decyzji z dnia 14 marca 2014r. o przyznaniu ubezpieczonej emerytury z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, organ rentowy zastosował art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, a więc przepis który wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019r. w sprawie P 20/16 został uznany za niezgodny z Konstytucją RP w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej (emerytury przed osiągnieciem powszechnego wieku emerytalnego). Tym samym organ rentowy w decyzji z dnia 14 marca 2014r. zaniżył wysokość świadczenia.

Można żądać wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną m.in.
w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (art. 145a § 1 kpa), przy czym skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 145a § 2 kpa). Jak jednak wynika z art. 146 § 1 kpa, uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145a § 1 kpa nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat. W takim przypadku organ ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji (art. 151 § 2 kpa).

Zaskarżona decyzja odpowiada przywołanym wymogom art. 151 § 1 kpa w związku
z art. 146 § 1 kpa i art. 145a § 1 kpa, jednak oparta została na wadliwym ustaleniu faktycznym, dotyczącym upływu przywołanego wyżej terminu pięcioletniego, co wykluczałoby uchylenie decyzji objętej wznowieniem. Wobec tego decyzja ta jest błędna. Tym samym zaszła konieczność zmiany zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc w związku z art. 151 § 1 pkt 2 kpa, zgodnie z którym dotychczasowa decyzja podlega uchyleniu i wydaje się nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy, w rozpatrywanym przypadku rozpoznającą wniosek złożony dnia 11 lutego 2014r.

Mając na względzie, że przesłanki nabycia przez wnioskodawczynię prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego właśnie od dnia osiągnięcia tego wieku nie były przez strony kwestionowane, Sąd przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia 2 marca 2014r. Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił art. 24 ust. 1 i 1a pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu z daty wniosku, tj. w brzmieniu sprzed dnia 1 października 2017r. (ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego; wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie od dnia 1 października 1953r. do dnia 31 grudnia 1953r. wynosi co najmniej 60 lat i 4 miesiące; Dz.U. z 2017r., poz. 1383; tekst obecny Dz.U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna). Wnioskowaną emeryturę przyznano z prawem obliczenia jej wysokości bez zastosowania niezgodnego z Konstytucją RP art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, a więc bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury ustalonej zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej o kwotę stanowiącą sumę pobranej emerytury wcześniejszej.

Data, od której przyznano prawo do emerytury, jest uzasadniona brzmieniem art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem świadczenia co do zasady wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. W rozpatrywanej sprawie wniosek o świadczenie złożono wprawdzie już w lutym 2014r., jednak ukończenie
powszechnego wieku emerytalnego nastąpiło w dniu 2 marca 2014r. Należy zaznaczyć,
że prawo do emerytury nie mogło zostać przyznane od miesiąca wniosku, pomimo wcześniejszego osiągnięcia obecnie obowiązującego powszechnego wieku emerytalnego kobiet, wynoszącego 60 lat. Wynika to stąd, że przywracająca ten wiek emerytalny ustawa z dnia
16 listopada 2016r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017r. poz. 38 ze zmianami) pozwala
na nabycie prawa do świadczenia w tymże przywróconym wieku (60 lat w przypadku kobiet) nie wcześniej niż w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej, czyli nie wcześniej niż w dniu 1 października 2017r. (por. art. 18 ustawy zmieniającej).

Niezgłoszone wcześniej w organie rentowym żądanie wypłaty odsetek Sąd na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 kpc przekazał pozwanemu. Należy bowiem wyjaśnić, że zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji (art. 477 ¹⁴ i art. 477 ^14a kpc) w granicach jej treści i przedmiotu. Zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w tych sprawach wyznaczony jest zatem w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu zaskarżonej do sadu, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego, określonego zakresem odwołania od decyzji organu rentowego do sądu. W konsekwencji w sprawie, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, przedmiot sporu nie może wykraczać poza treść tej decyzji, a dochodzenie przed Sądem prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które nie było przedmiotem decyzji organu rentowego, jest co do zasady niedopuszczalne. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się zatem do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Oznacza to, że przed sądem ubezpieczony może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował.