Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 857/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z 22 sierpnia 2019 r. w sprawie II K 550/18

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

L. W.

poczytalność oskarżonego

opinia sądowo psychiatryczna

242- 250

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

L. W.

niepoczytalność oskarżonego

opinia sądowo psychiatryczna

242-250

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

opinia sądowo psychiatryczna

Żadna ze stron postępowania, ani obrońca nie kwestionowali wartości dowodowej opinii sądowo psychiatrycznej dotyczącej oskarżonego L. W. w sprawie PR Ds (...).D Prokuratury Rejonowej w Janowie Lubelskim. Sąd odwoławczy nie znalazł powodów, aby zaprzeczać wartości dowodowej tej ekspertyzy z urzędu. Została wydana po analizie akt sprawy, przeprowadzeniu wywiadu z oskarżonym, jego zbadaniu. Biegli posłużyli się czytelnymi metodami badawczymi, nie dokonywali oceny osobowych źródeł dowodowych, wysnuli logiczne wnioski, spójne z pozostałym materiałem dowodowym w sprawie. Wnioski zostały umotywowane. Odpowiedzieli na zadane im pytania. Okoliczności te w powiązaniu z ich wiedzą, wykształceniem, doświadczeniem zawodowym pozwoliły sądowi odwoławczemu uznać ich wnioski za własne.

Opinia sądowo psychiatryczna z w/w postępowania Prokuratury Rejonowej w Janowie Lubelskim weryfikuje negatywnie zasygnalizowane przez L. W. i jego obrońcę (w apelacji) wątpliwości co do jego poczytalności. Jedynym "dowodem" wskazującym na problemy natury psychicznej oskarżonego L. W. były jego oświadczenia do protokołu przesłuchania w charakterze podejrzanego, iż leczył się psychiatrycznie (k. 51 v). Oskarżony zastrzegał od razu, iż nie ma żadnej dokumentacji medycznej i nie zna adresu jednostek służby zdrowia w których się leczył. Na etapie apelacyjnym oskarżony napisał do sądu, że leczył się w A., przyjmował leki na chorobę afektywną dwubiegunową, jednak ponownie nie podał adresu placówki medycznej, ani dokumentacji lekarskiej (k. 233 v). Nie można analizując te stwierdzenia L. W. pominąć tego, że na rozprawie przed Sądem Rejonowym w Opocznie zmienił zdanie, oświadczył, że nie leczy i nie leczył się psychiatrycznie, neurologicznie, ani odwykowo (k. 164v). Z opinii sądowo psychiatrycznej przeprowadzonej w postępowaniu przygotowawczym o którym mowa wyżej, sporządzonej 16 października 2019 r. , a więc odpowiadającej aktualnemu stanu zdrowia oskarżonego płynie wniosek, iż nie jest on chory psychicznie, ani upośledzony umysłowo, nie cierpiał w chwili popełnienia zarzucanych mu czynów na zaburzenia urojeniowe, miał w pełnie zachowaną poczytalność i nie ma przeszkód, aby brał udział w postępowaniu. Stwierdzona u oskarżonego dysharmonijnie ukształtowana osobowość o wyraźnych cechach dyssocjalnych pozostawała bez wpływu na poczytalność i zdolność udziału w postępowaniu. Badanie nie wykazało, iżby oskarżony kierował się przy popełnieniu zarzucanych czynów pobudkami urojeniowymi lub stanem zaburzonej świadomości (k. 248-249). Nie ma powodów, aby potwierdzać te wnioski w niniejszym postępowaniu w drodze osobnej opinii, ponieważ konkluzje załączonej ekspertyzy można odnieść do niniejszego postępowania. Chodzi o tego samego sprawcę, okresy obu zarzucanych czynów częściowo pokrywają się. Czyn z art. 209 § 1a kk jest przestępstwem innym rodzajowo, niż z art. 107 § 1 kks zarzucany L. W. w sprawie PR Ds 596.2019.D, jednak łączy je to, że mają charakter prosty i sąd okręgowy nie widzi powodu, aby przyjąć niedorzeczne założenie, że oskarżony urządzał gry na automatach będąc poczytalnym i w tym czasie w wyniku urojeń czy psychozy nie płacił alimentów. Z resztą nic takiego nie wynika z wyjaśnień oskarżonego, który nie uskarżał się na swój stan zdrowia psychiatrycznego, nie twierdził, jakoby z tego powodu nie płacił alimentów. Nie twierdził też, że z powodu zaburzeń psychicznych nie był w stanie pojąć, że jest zobowiązany do łożenia na utrzymanie syna. W latach 2015-2017 r. prowadził działalność gospodarczą w kilku lokalizacjach (vide wyroki skazujące Sądu Rejonowego w Janowie Lubelskim w sprawie II K 260/17, Sądu Rejonowego w Biłgoraju w sprawie II K 164/17), był wielokrotnie karany przez sądy rejonowe i nigdy nie stwierdzono, jakoby był niepoczytalny czy też działał w warunkach poczytalności ograniczonej. W niniejszej sprawie wypowiadał się składnie, nie wygłaszał urojeń, kierował do prokuratury pismo w sprawie zaprzeczenia ojcostwa, składał wnioski dowodowe, oświadczenie o gotowości poddania się karze. Wymowa przedstawionego kompleksu dowodów i wynikających z niego okoliczności sprawy wyklucza istnienie uzasadnionych wątpliwości co do poczytalności oskarżonego usuwając konieczność przeprowadzenia opinii sądowo psychiatrycznej; wątpliwości zasiane mętnymi oświadczeniami oskarżonego co rzekomego leczenia psychiatrycznego, które nie zostało w żaden sposób potwierdzone, okazały się pozorne. O "wartości" rewelacji oskarżonego co złego stanu jego zdrowia psychicznego i sugestii jakoby cierpiał na chorobę afektywną dwubiegunową, o czym "przypomniał sobie" przed sądem okręgowym (co też nie jest przypadkowe) świadczy wykluczenie biegłych psychiatrów, iż oskarżony nie cierpi na chorobę psychiczną. Choroby psychiczne są trwałym rozstrojem zdrowia, którego nie da się wyleczyć, a jedynie zaleczyć, więc gdyby oskarżony rzeczywiście był taką chorobą dotknięty, niemożliwym wręcz było, aby biegli nie dostrzegli jej śladów u niego podczas badania.

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku ( art 438 pkt 2 kpk ) poprzez nieuwzględnienie wniosku dowodowego o zasięgnięcie informacji z ośrodków pomocy społecznej w J. L. i W., na okoliczność złej sytuacji rodzinnej i finansowej oskarżonego w okresie objętym zarzutem, co skutkowało naruszeniem art. 7 kpk w zakresie oceny materiału dowodowego i błędnym ustaleniem, jakoby L. W. miał obiektywną możliwość wywiązywania się obowiązku alimentacyjnego wobec I. M..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Błędnym jest pogląd apelującego, że korzystanie ze środków pomocy społecznej w formie zasiłków, świadczeń pieniężnych stanowi dowód niewydolności finansowej beneficjenta tych świadczeń i tym samym koniecznie należy go przeprowadzić; tym samym zaniechanie tej czynności dowodowej przez sąd rejonowy było błędem. Po pierwsze: obrońca nie sprecyzował jakiego okresu mają dotyczyć zaświadczenia z właściwych urzędów pomocy społecznej. Kwestię tą precyzują wyjaśnienia oskarżonego z dochodzenia, potwierdzone na rozprawie, świadczące że na dzień przesłuchania o czym świadczy słowo "obecnie" korzysta ze świadczeń. Z wyjaśnień L. W. nie można wywnioskować, aby sytuacja taka miała miejsce już wcześniej. Przesłuchanie miało miejsce 24 kwietnia 2018 r., więc sytuacja ta nie dotyczyła okresu objętego zarzutem, który trwał od grudnia 2012 r. do 29 stycznia 2018 r. (k 51,164v). Zatem okoliczność ta nie miałaby znaczenia dla rozstrzygnięcia. Po drugie instytucje gminne przyznające te świadczenia działają na podstawie oświadczeń osób ubiegających się o przyznanie tego rodzaju wsparcia finansowego, nie mają możliwości pełnej weryfikacji źródeł dochodu tym, którym przyznawane są świadczenia (w odróżnieniu od Urzędów Skarbowych czy sądów). Doświadczenie życiowe pokazuje zaś, że ubiegający się, mając w tym żywotny interes, często zatajają przed instytucjami dysponującymi środkami rzeczywiste dochody, wykonując pracę zarobkową bez formalnej umowy, bądź też prowadzą działalność gospodarczą bez rejestracji i opłacania podatków. Zatem ustalenia co do sytuacji majątkowej poczynione w tego rodzaju postępowaniach nie mogą być miarodajne. Po trzecie: w postępowaniu o niealimentację, sąd interesują nie tyle wykazywane formalnie dochody oskarżonego, co jego rzeczywiste możliwości zarobkowe. Nie ma więc znaczenia, że oskarżony uzyskał zasiłek dla bezrobotnych czy też inne świadczenie z zabezpieczenia społecznego, skoro był osobą młodą, zdrową, nie pozostawał w izolacji penitencjarnej, co dawało możliwość wykonywania pracy fizycznej i uzyskiwania dochodów. W tym przypadku należy uwzględnić sytuację na rynku pracy, która od kilku lat jest znakomita, rynek pracy jest otwarty i w obrocie istnieje wiele ofert pracy na różnych stanowiskach. Do pracy na terytorium Polski przyjeżdżają obcokrajowcy. Zestawiając te okoliczności z posiadanym przez oskarżonego atrakcyjnym wykształceniem w zawodzie operatora maszyn górniczych, pogląd sądu rejonowego wskazujący, iż uzyskiwanie dochodów pozwalających na pokrycie rat alimentacyjnych uznać należy za prawidłowy. Materiał aktowy świadczy o dużej operatywności oskarżonego na polu gospodarczym i to, co najważniejsze w okresie objętym zarzutem. Chociażby z wyroku Sądu Rejonowego w Biłgoraju w sprawie II K 164/17 z 28 kwietnia 2017 r. wynika, że w okresie od 23 lutego 2015 r. do 30 listopada 2016 r. prowadził działalność gospodarczą pod nazwą "L. W. Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Usługowe (...), polegającą na nielegalnym urządzaniu gier hazardowych (k. 64). Za analogiczne przestępstwo popełnione od 1 czerwca 2016 r. do 5 kwietnia 2017 r. oskarżony został skazany w sprawie II K 260/17 Sądu Rejonowego w Janowie Lubelskim (k 37). Dwa skazania dowodzą, że działalność ta ma charakter stały. Doświadczenie życiowe, a także wnioski z analizowanych wielu spraw o czyny z art.107 § 1 kks świadczą, że jest to działalność przynosząca znaczne dochody, na tyle intratna, iż osoby ją urządzające godzą się na łamanie prawa i zapłatę grzywien, uwzględniając płynące z niej profity finansowe. Okoliczność ta została pominięta zarówno w apelacji, jak i wyjaśnieniach oskarżonego, co czyni zarzut dotyczący braku należytej weryfikacji finansowej oskarżonego niezasadnym. Zatajenie rzeczywistych źródeł dochodu nie mogło być pominięte przy ocenie wyjaśnień oskarżonego w zakresie możliwości wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego. W tym kontekście zakładając hipotetycznie załączenie do akt zaświadczeń urzędowych, dokumentujących pobieranie przez oskarżonego świadczeń z pomocy społecznej, nie było w stanie w świetle doświadczenia życiowego i elementarnej logiki przekonać sąd okręgowy, że oskarżony nie uzyskiwał, bądź też nie mógł uzyskiwać dochodów pozwalających, aby wydzielić z nich niewielką kwotę 300 złotych na uregulowanie raty alimentacyjnej.

Podkreślić należy, iż oskarżony przez cały czas trwania obowiązku alimentacyjnego wobec I. M. zapłacił na jego rzecz tylko jedną ratę alimentacyjną w kwocie 300 złotych 22 sierpnia 2013 r. ; ma również syna z pierwszego związku małżeńskiego z którym nie utrzymuje kontaktów. W pozostałym czasie nie próbował, nawet częściowo wywiązywać się obowiązku alimentacyjnego, co nie znajduje żadnego usprawiedliwienia, świadcząc negatywnym stosunku psychicznym do tej powinności i uporczywości w tym zaniechaniu. Jak wynikało z jego wyjaśnień z rozprawy kwestionował w ogóle, że był biologicznym ojcem dziecka, twierdził że matka I. M. w okresie koncepcyjnym "spała z wieloma mężczyznami", a nawet dopuszczała się kazirodztwa, co "dawało mu prawo do" do niepłacenia alimentów. Sęk jednak w tym, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Opocznie z 5 grudnia 2012 r. w sprawie III RC 263/11 ustalone zostało prawomocnie ojcostwo oskarżonego w stosunku do I. M. i zobowiązano oskarżonego do płacenia alimentów. Oskarżony od tego wyroku nie odwoływał się. Nie wnosił też nigdy o korektę alimentów w dół. Wyrok ten wiązał nie tylko oskarżonego, ale i sąd karny w niniejszym postępowaniu (art. 8 § 2 kpk). Próby zaprzeczenia ojcostwa zainicjowane pod koniec 2018 r. skończyły się fiaskiem (k. 161). Chcąc nie chcąc oskarżony musiał to orzeczenie w dwóch aspektach realizować, a jego nie poparte żadnymi obiektywnymi dowodami zastrzeżenia co do ojcostwa I. M. nie mogły usprawiedliwiać zaniechania w płaceniu alimentów. Znamieniem czynu z art. 209 § 1a kk jest nierealizacja obowiązku alimentacyjnego ustalonego m.in. orzeczeniem sądu (...). Na pierwszy plan wysuwa się więc rozliczenie oskarżonego z tego czy respektował wydan w tym zakresie wyrok Jak napisano, ani sąd karny, ani też oskarżony nie posiada samodzielności w rozstrzyganiu, czy jest ojcem pokrzywdzonego i ma łożyć na jego utrzymanie, gdyż kompetencje posiada tutaj sąd rodzinny. Skoro więc istniał prawomocny wyrok ustalający ojcostwo i zobowiązujący oskarżonego do płacenia alimentów na rzecz I. M., który nie został uchylony, oskarżony, nie płacąc bez usprawiedliwienia alimentów wyczerpywał znamiona przepisu art. 209 § 1a kk (por. uchwałę SN z 18 czerwca 1966 r. w sprawie VI KZP 10/66, LEX 20836).

Nie można było w tej sytuacji procesowej uwzględnić wniosku oskarżonego o dowód z opinii genetycznej na okoliczność czy jest ojcem dziecka, gdyż dowód taki miałby znaczenie jedynie w postępowaniu o zaprzeczenie ojcostwa, którego oskarżony sam nie zainicjował, zaś Prokuratura Rejonowa w Opocznie swoją suwerenną decyzją odmówiła z wystąpieniem z takim pozwem do sądu.

Wniosek

O dopuszczenie dowodu z zaświadczeń z ośrodków pomocy społecznej oraz o zmianę ustaleń faktycznych w zakresie istnienia po stronie oskarżonego możliwości wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie było podstaw, ani do przeprowadzenia dowodu z dokumentów z ośrodków pomocy społecznej na okoliczność pobierania przez oskarżonego świadczeń i zmiany ustalenia, że L. W. miał obiektywną możliwość regulowania alimentów i w sposób zawiniony tego nie uczynił.

3.2.

Rażąca niewspółmierność wymierzonej kary pozbawienia wolności (art. 438pkt 4 kpk) podczas gdy kara ta nie spełni funkcji kompensacyjnej na rzecz uprawnionego do alimentów, ponieważ w izolacji oskarżony nie będzie mógł podjąć zatrudnienia i regulować rat alimentacyjnych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Kara wymierzona przez Sąd Rejonowy w Opocznie nie jest rażąco niewspółmiernie surowa, ponieważ uwzględnia okoliczności na niekorzyść oskarżonego, które są w absolutnej przewadze. Chodzi o wyjątkowo długi okres niealimentacji wynoszący ponad 7 lat oraz to, że pokrzywdzonym jest małoletnie dziecko, wielokrotną uprzednią karalność oskarżonego. Kara ograniczenia wolności, proponowana przez apelującego, byłaby niewspółmierna do wagi czynu i winy oskarżonego. Wielokrotna uprzednia karalność oskarżonego, wskazująca na jego głęboką demoralizację, przekonuje o konieczności przesunięcia akcentów w zakresie prewencji indywidualnej na cel zapobiegawczy, który może być zrealizowany jedynie w drodze pozbawienia oskarżonego wolności. Wywody apelującego zakotwiczone w "kompensacyjnym" celu kary, rozumianym jako umożliwienie skazanemu wykonywania pracy w czasie odbywania kary, pomijają podstawową okoliczność, iż w katalogu sądowych dyrektyw wymiaru kary (art. 53 i 54 kk) nie ma kompensacji. Naprawienie szkody Kodeks Karny realizuje w drodze obowiązku naprawienia szkody (art. 46 § 1 kk, art. 72 § 2 kk), a nie w rodzaju i rozmiarze kary. Zapewnienia obrony, jakoby oskarżony zmienił swoje nastawienie psychiczne i chciał zrealizować obowiązek łożenia na syna I. M. nie koreluje w żaden sposób, ani z dotychczasową postawą oskarżonego, który praktycznie w ogólne nie płacił rat alimentacyjnych przez 7 lat, ani też z jego deklaracjami. Wszak na rozprawie mówił, że nie poczuwa się do wywiązywania się alimentacji, bo nie jest ojcem pokrzywdzonego. Niemniej jednak, gdyby było inaczej nie ma przeszkód prawnych, aby oskarżony wykonywał pracę zarobkową w trakcie odbywania kary (art. 102 pkt 4 kkw).

Wniosek

Zmiana kary na karę ograniczenia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Kara nie jest rażąco niewspółmiernie surowa.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wyrok jest zgodny z prawem i słuszny.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4.

Na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw z art 17 ust 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych ( Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) sąd zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w tym opłat za II instancje w całości uznając, iż ich opłacenie przekraczałoby jego wydolność finansową. Skazany przebywa w jednostce penitencjarnej, obecnie nie uzyskuje dochodów, nie ma majątku, a posiada znaczne zadłużenie alimentacyjne.

7.  PODPIS