Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: stażysta Robert Nędza

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2019 r. w Krakowie

na rozprawie sprawy z wniosku M. G., U. W., B. G., G. G., A. M.

przy uczestnictwie (...) S.A. z siedzibą w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawczyni M. G. od postanowienia Sądu Rejonowego
dla K. w K. z dnia 23 kwietnia 2018 r., sygnatura akt
XII Ns 339/16/P

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie III w ten sposób, że: „nakazać ściągnięcie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Krakowa - Podgórza w Krakowie od wnioskodawców solidarnie i od uczestnika kwoty po 1255,20 zł (jeden tysiąc dwieście pięćdziesiąt pięć złotych 20/100) tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa w toku niniejszego postępowania.”;

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  zasądzić od wnioskodawców solidarnie na rzecz uczestnika kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Joanna Ćwik – Bielińska SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSR Katarzyna Gajda - Roszczynialska

UZASADNIENIE

W ostatecznie sprecyzowanym żądaniu wniosku złożonym w Sądzie Rejonowym
w dniu 25 lutego 2013 r. M. G., B. G., G. G., A. M., U. W. (następcy prawni pierwotnego wnioskodawcy K. G.) domagali się ustanowienia służebności przesyłu na rzecz uczestniczki (...) S.A. z siedzibą w K. na ich nieruchomości położonej w K., oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), obręb (...), dla której tut. Sąd Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), polegającej na posadowieniu słupów energetycznych oraz prowadzeniu linii elektronenergetycznej za wynagrodzeniem
w wysokości 50 000 zł. Jednocześnie wnieśli o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na wniosek z dnia 16 września 2013 r. uczestniczka wniosła o oddalenie wniosku, a także o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2018 r. Sąd Rejonowy w sprawie o sygn. akt XII Ns 339/16/P w punkcie I. oddalił wniosek, w punkcie II. stwierdził, że wnioskodawcy
i uczestniczka ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, natomiast w punkcie III. nakazał ściągnąć od wnioskodawców solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Kasy Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie kwotę 2.510,39 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa w toku niniejszego postępowania.

Sąd ustalił, że zgodnie z treścią księgi wieczystej nr (...), właścicielem nieruchomości składającej się z działki ewidencyjnej nr (...), obręb (...), położonej w K. przy ul. (...), był K. G., tj. pierwotny wnioskodawca w niniejszej sprawie. K. G. zmarł w dniu (...) r. w K.; zgodnie z aktem poświadczenia dziedziczenia sporządzonym w dniu 21 grudnia 2015 r. (Rep. A nr (...)) przez notariusz J. B. w Kancelarii Notarialnej w K., spadek po nim
w całości nabyli żona M. G. w ¼ oraz dzieci spadkodawcy – G. G., A. M., U. W., B. G., każdy w 3/16 części.

Nieruchomość wnioskodawców objęta jest miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego przyjętego uchwałą nr XXI/243/11 Rady Miasta K. z dnia 6 lipca 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru (...).

Sieć transformatorowa nr (...) powstała w 1964 r. W 1993 r. dokonano kapitalnego remontu, poprzez zastąpienie dotychczas istniejących drewnianych słupów elektrycznych, słupami betonowymi. Powyższe nastąpiło na wniosek z 1985 r. Ówczesny właściciel działki
nr (...) P. G. - wyraził zgodę pisemnie na przeprowadzenie remontu linii w zakresie,
w jakim przebiega ona przez jego nieruchomość.

Przewody elektryczne przebiegające nad działką (...) w obr. (...) przy ul. (...) są częścią linii energetycznej zasilanej ze stacji transformatorowej (...). Na wysokości podwójnego betonowego słupa energetycznego zlokalizowanego w narożniku północnym działki (...) istnieje pozostałość prawdopodobnie po drewnianym słupie energetycznym, zlokalizowanym przy ogrodzeniu działki nr (...) od strony chodnika. Przebieg tej linii mógł ulec więc niewielkim zmianom w stosunku do uprzedniej lokalizacji, gdyż pierwotnie linia energetyczna była posadowiona na słupach drewnianych, obecnie są to słupy betonowe. Odległość pomiędzy pozostałością po słupie drewnianym zlokalizowanym przed granicą przedmiotowej działki do ogrodzenia nieruchomości wynosi 0,40m. Odległość od pozostałości po drewnianym slupie do betonowego słupa usadowionego obecnie na działce nr (...) wynosi 1,33 m. Pozostałość po drewnianym słupie znajduje się w odległości 0,40 m od przedłużenia linii przesyłowej w zakresie, w jakim biegnie ona po działce wnioskodawców. Odległość od ogrodzenia zachodniego w/w działki do pierwszego słupa betonowego posadowionego na działce wnioskodawców wynosi 2,55 m, zaś odległość od granicy zachodniej nieruchomości do pozostałości po drewnianym słupie wynosi 2,95 m.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań świadków P. P., R. Z., a także
na podstawie opinii biegłego S. P.. Wiarygodność powołanych w uzasadnieniu dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu. Ich autentyczność i miarodajność nie była negowana przez żadną ze stron niniejszego postępowania, stąd też zdaniem Sądu orzekającego w sprawie stanowiły one pełnowartościowy materiał dowodowy będący podstawą ustaleń w rozpoznawanej sprawie.

W ocenie Sądu wskazane zeznania świadków są wiarygodne i dał im wiarę.
Nie wzbudziły zastrzeżeń Sądu co do ich treści, nie były też kwestionowane przez żadną
ze stron. Uznał, że były one spójne, logiczne, zgodne z doświadczeniem życiowym oraz potwierdzały one okoliczności wynikające z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, jak również potwierdzały opinię biegłego. Sąd zwrócił uwagę, że P. P. jak i R. Z. jednoznacznie wskazali, że przedmiotowa linia energetyczna istnieje co najmniej
od 1978 r. (a jak wskazał R. Z., dokumentacja potwierdza, że została posadowiona w latach 60), pracownicy zakładu energetycznego dokonywali okresowych oględzin oraz usuwali sporadyczne awarie. Obaj świadkowie wskazali, iż linia energetyczna nie zmieniła swojego przebiegu, wymianie uległy jedynie słupy drewniane na betonowe, co też znajduje potwierdzenie w dokumentach archiwalnych przedłożonych przez uczestniczkę i znajduje odzwierciedlenie w wynikach dokonanych oględzin przedmiotowej nieruchomości.

Opinię biegłego Sąd ocenił jako fachową i wykonaną z uwzględnieniem wszystkich aspektów sprawy. Badania przeprowadzone przez biegłego są w opinii Sądu rzetelne, zaś sformułowane wnioski końcowe należy uznać za logicznie. Sąd uwzględnił przedstawione przez biegłego jednoznacznie wyrażone stanowisko, iż przewody elektryczne przebiegające nad działką (...) w obr. (...) przy ul. (...) są częścią linii energetycznej zasilanej ze stacji transformatorowej (...), a także wziął pod uwagę zasygnalizowaną przez biegłego okoliczność związaną z istnieniem pozostałości po słupie drewnianym, jakkolwiek nie miało to ostatecznie wpływu na kształt rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd oddalił wnioski o uzupełniające przesłuchanie świadków, a także wniosek
o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budowy i eksploatacji sieci elektroenergetycznych – na podstawie art. 207 § 6 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. Sąd wskazał,
że wniosek o uzupełnienie przesłuchania świadków oraz wezwanie uczestniczki w ww. zakresie były ewidentnie spóźnione, gdyż zostały złożone na ostatniej rozprawie, w długim okresie czasu po pierwotnym przesłuchaniu świadków ( którzy zeznawali już na okoliczność remontu linii i jego zakresu ), wydaniu opinii głównej i uzupełniającej przez biegłego i po dokonaniu oględzin nieruchomości, na które żadna ze stron się nie stawiła, dlatego też podlegały prekluzji na podstawie art. 207 § 6 k.p.c. Sąd wyjaśnił że kwestie, które miałyby zostać wyjaśnione przy pomocy ww. środków dowodowych, były irrelewantne z punktu widzenia ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy, co powodowało oddalenie ww. wniosków również na podstawie art. 227 k.p.c. Sam fakt minimalnego przesunięcia słupa energetycznego przy okazji wymiany słupów drewnianych na betonowe nie wpływa zdaniem Sądu rozpoznającego sprawę w I instancji na kwestie związane z zasiedzeniem służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu.

Odnosząc się do wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego wyjaśnił, jako że zgromadzony materiał dowodowy dawał już tym etapie postępowania podstawy
do końcowego rozstrzygnięcia w postaci oddalenia wniosku, to oczywiste jest, że prowadzenie postępowania dowodowego w kierunku ustalenia obszaru koniecznego dla prawidłowego wykonywania prze uczestniczkę uprawnień wynikających z ustanowienia służebności przesyłu oraz celem ustalenia wynagrodzenia należnego wnioskodawcy za ustanowienie służebności przesyłu, byłoby niecelowe i powodowałoby jedynie do kompletnie zbędnej przewłoki postępowania i narażało strony na niepotrzebne koszty postępowania.

W motywach rozstrzygnięcia Sąd powołując się w szczególności na treść: art. 305 ¹ k.c., art. 292 k.c., art. 336 k.c., art. 339-341 k.c., art. 7 k.c., art. 172 k.c. oraz art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. nr 55, poz. 321) i art. XLI Przepisów wprowadzających kodeks cywilny (Dz.U. 1964, nr 16, poz. 94 ze zm.) wskazał, że służebność korzystania ze stacji transformatorowej wraz z urządzeniami technicznymi, umiejscowionymi na gruncie – działce nr (...) objętej wnioskiem - to niewątpliwie służebność gruntowa.

Wyjaśnił, że nabycie w dobrej wierze praw do urządzenia widocznego i trwałego, najpóźniej w dniu 1 lutego 1989 r. otwierało drogę do zasiedzenia służebności. W chwili tej (a ta chwila jest miarodajna dla oceny biegu zasiedzenia), przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) wykonujący uprawnienia Skarbu Państwa działał w dobrej wierze, tj. w przekonaniu, że przysługuje mu uprawnienie do korzystania z sieci pozostających w jego majątku. W ocenie Sądu Rejonowego w rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia ze zmianą charakteru posiadania z wykonywanego w cudzym imieniu na posiadanie wykonywane samoistnie we własnym imieniu. A w okolicznościach rozpatrywanej sprawy nie ma wątpliwości, że przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...), a następnie Zakład (...) S.A z siedzibą w K., a dalej (...) S.A. władały sporną nieruchomością, utrzymywały ją, sprawowały zarząd, obsługiwały i w miarę potrzeby wymieniały elementy urządzeń. Stan taki trwał w ciągu całego, długiego terminu zasiedzenia. Sąd wskazał, że jeżeli okres zasiedzenia służebności gruntowej podobnej do przesyłu w przedmiotowej sprawie rozpoczął się 1 lutego 1989 r. to z uwzględnieniem przepisu art. 172 k.c. 20 – letni okres zasiedzenia zakończyłby bieg 1 lutego 2009 r. Niezależnie od tego w niniejszej sprawie czy przyjąć datę początkową biegu zasiedzenia na dzień 4 grudnia 1980 r. (jak w pierwotnie wyrażonym stanowisku uczestniczki), czy też na 1964 r., a także niezależnie od dobrej lub złej wiary, to najpóźniej do zasiedzenia służebności w niniejszej sprawie doszło 4 grudnia 2010 r.

Zdaniem Sądu z materiału dowodowego wynika niewątpliwie, iż lina przesyłowa biegnąca po działce nr (...), należąca obecnie do następców prawnych pierwotnego wnioskodawcy powstała na pewno w 1980 r., a z pewnością już wcześniej, w 1993 r. zaś była remontowana. Opinia biegłego geodety potwierdziła twierdzenia uczestniczki, iż przewody elektryczne przebiegające nad działką (...) są częścią linii energetycznej zasilanej ze stacji transformatorowej (...), ta zaś – jak wynika z zeznań słuchanych w sprawie świadków
na wniosek uczestniczki – z pewnością powstała przed 1980 r. , co wynika z przedłożonych przez uczestniczkę dokumentów, opisanych w części faktycznej uzasadnienia – kartoteki stacji transformatorowej, planu sieci niskiego napięcia opatrzonego datą 3 i 4 grudnia 1980 r. ,
zaś o remoncie linii w 1993 r. świadczy protokół odbioru technicznego i przekazania
do eksploatacji robót inwestycyjnych i po kapitalnym remoncie. Skoro remont miał miejsce
w 1993 r. to za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadków poparte pozostałą dokumentacją przedłożoną przez uczestniczkę, iż najprawdopodobniej linia powstała w latach jeszcze 60 – tych, a z pewnością istniała już w roku 1980. Zdaniem Sądu istotnym elementem dla ustalenia momentu posadowienia spornych urządzeń jest plan sytuacyjny sieci zasilanej ze stacji (...) datowany na 3 listopada 1967 r., zaś z wykazu właścicieli użytkowników gruntów nad którymi przebiega lina elektroenergetyczna (...) wymieniona jest działka (...), wykaz ten
z kolei pochodzi z 1991 r. Ponadto uczestniczka przedłożyła zgodę ówczesnego właściciela działki (...) z 1992 r. na remont linii energetycznej przechodzącej przez przedmiotową działkę Jednocześnie uczestniczka przedłożyła dokumenty, jakimi dysponował odnośnie przeprowadzanego remontu sieci w latach 1992- 1993, z których wynika, iż remont ten nastąpił w oparciu o wniosek z 1985 r., co ewidentnie oznacza, iż linia napięcia musiała już być uprzednio eksploatowana przez dłuższy czas. Co więcej - jak wynika z zeznań świadków, linia ta nie zmieniała swego przebiegu, nie ulegała przebudowie, jakkolwiek świadkowie potwierdzili, iż mogła podlegać remontowi w postaci wymiany słupów. W sąsiedztwie zaś sieci niskiego napięcia nie stwierdzono, aby od lat 80 - tych powstał inny odcinek linii. Odnosząc się zatem do zarzutu wnioskodawców, jakoby linia przesyłowa w zakresie w jakim przebiega przez przedmiotową działkę ulegała zmianie, Sąd stwierdził, iż zarzut ten nie został wykazany i jako sprzeczny z zebranym w sprawie materiałem dowodowym nie zasługiwał na uwzględnienie.

Jak wynika z opinii biegłego przebieg linii zasilanej ze stacji (...) o ile zmieniał się, to jedynie w bardzo niewielkim stopniu w stosunku do pierwotnej lokalizacji. Świadczyć o tym może (w odniesieniu do przedmiotowej działki) pozostałość po drewnianym słupie zlokalizowana przed granicą z działką (...) (o ile w ogóle można przyjąć, iż ta pozostałość jest po slupie służącym dla linii przesyłowej uczestniczki, albowiem okoliczność ta jest wątpliwa i nie została jednoznacznie ustalona w sprawie).

W ocenie Sądu Rejonowego nie sposób uznać, aby do zmiany treści służebności doszło
na skutek przesunięcia słupa o odległość kilku czy nawet kilkunastu metrów (podkreślił,
iż w przedmiotowej sprawie przesunięcie słupa w trakcie remontu miało charakter minimalny). Nie sposób zdaniem Sądu uznać, aby przestawienie słupa doprowadziło do tego, iż powstał nowy, różny od poprzedniego stan posiadania (inny niż przed 1993 r.), odpowiadający odmiennej treści służebności. Zdaniem Sądu Rejonowego nie może budzić wątpliwości, iż istotą omawianej służebności jest przebieganie linii wysokiego napięcia nad nieruchomością wnioskodawców. Z tego faktu, a nie z posadowienia na gruncie słupa w nieznacznie tylko zmienionym miejscu wnioskodawcy wywodzą ograniczenie możliwości normalnego korzystania z nieruchomości. Dla uczestniczki znaczenie ma istnienie i określony przebieg linii energetycznej, zaś to, w którym miejscu posadowione są słupy, stanowi jedynie kwestię wtórną. Zdaniem Sądu tak niewielkie korekty w przebiegu linii energetycznej stanowią tę samą służebność w tym samym pasie, tym bardziej, iż jej powierzchnia pozostała praktycznie niezmieniona. Wskazał, że treścią służebności jest bowiem ogół uprawnień przysługujących właścicielowi nieruchomości władnącej albo obowiązków właściciela nieruchomości obciążonej, zatem zasadne jest przyjęcie, iż zmiana miejsca usadowienia słupa stanowiła wyłącznie zmianę sposobu wykonywania służebności, nie zaś jej treści, co niewątpliwie prowadzi do wniosku, iż wnioskodawcom nie przysługuje skuteczne prawo domagania się ustanowienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem.

Uwzględniając zatem podniesiony przez uczestniczkę zarzut zasiedzenia i przyjmując, iż remont przeprowadzony w 1993 r. nie miał wpływu na treść służebności przesyłu, Sąd oddalił wniosek.

O kosztach Sąd Rejonowy orzekł na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. ze względu na to,
iż uczestniczka wnosząca o oddalenie wniosku wprawdzie wygrała sprawę, jednakże na chwilę zamknięcia rozprawy nie był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Dodatkowo Sąd obciążył wnioskodawców solidarnie obowiązkiem zwrotu poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa kosztów wynagrodzenia biegłego tj. łącznie kwotą 2 510,39 zł, a to na podstawie art. 113 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od powyższego wyroku wniosła wnioskodawczyni M. G. zaskarżając je w całości zarzucając:

1)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. polegające na dokonaniu dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego i w konsekwencji błędne ustalenie, że przebieg linii energetycznej przez nieruchomość wnioskodawców i wynikający z niego zakres posiadania przez uczestniczkę służebności przesyłu nie ulegał zmianom na przestrzeni czasu,

2)  naruszenie art. 227 k.p.c. i art. 241 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. polegające
na oddaleniu wniosków dowodowych wnioskodawczyni o uzupełniające przesłuchanie świadków i wezwanie uczestniczki do złożenia oświadczenia na okoliczność zakresu remontu linii energetycznej w 1993 roku i wynikającej stąd zmiany przebiegu tej linii nad nieruchomością wnioskodawców, mimo istotnego znaczenia tej okoliczności dla rozstrzygnięcia sprawy,

3)  naruszenie art. 227 k.p.c. i art. 229 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. polegające na nieprzeprowadzeniu dowodu z przesłuchania wnioskodawczyni, pomimo dopuszczenia tego dowodu i pomimo posiadania przez wnioskodawczynię informacji istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy,

4)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że na remont linii energetycznej w roku 1992 zgodę wyraził ówczesny właściciel działki nr (...)- P. G., podczas gdy osoba ta zmarła w dniu 11 sierpnia 1986 roku,

5)  naruszenie art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ¹ k.c. polegające na przyjęciu, że uczestniczka nabyła przez zasiedzenie służebność przesyłu na nieruchomości wnioskodawców,

6)  naruszenie art. 103 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. polegające na obciążeniu wnioskodawców kosztami opinii biegłego w sytuacji, w której konieczność przeprowadzania tego dowodu wynikała jedynie z uchylenia się przez uczestniczkę
od udzielenia wyjaśnień na temat zakresu remontu linii energetycznej w 1993 roku
i wynikającej stąd zmiany przebiegu tej linii przez nieruchomość wnioskodawców.

Uzasadnienie apelacji zawiera rozwinięcie postawionych zarzutów.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wnioskodawczyni wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania apelacyjnego.

W przypadku nieuwzględnienia wniosku o zwrot sprawy do Sądu I instancji celem jej ponownego rozpoznania wnioskodawczyni wniosła o zmianę pkt III zaskarżonego postanowienia poprzez obciążenie kosztami opinii biegłego uczestniczki, ewentualnie Skarbu Państwa.

W odpowiedzi na apelację uczestniczka postępowania wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestniczki kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu a podniesione w niej zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego i materialnego uznać należy za chybione.

Odnosząc się do postawionych zarzutów naruszenia art. 227 k.p.c. i art. 241 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. polegającego na oddaleniu wniosków dowodowych wnioskodawczyni, to wskazać należy że kwestia przebiegu linii przesyłowej po działce nr (...) przy ul. (...) w K. i jego ewentualnej zmiany była podnoszona przez uczestnika już w odpowiedzi na wniosek z dn. 12.09.2013 r. , w której uczestnik sam wskazywał, że przedmiotowa linia istnieje przynajmniej od 1980 roku, a w 1993 roku była modernizowana bez zmiany przebiegu ( vide str. 3 odpowiedzi na wniosek). Przebieg linii i jej modernizacja były zatem okolicznościami znanymi stronom niemal od samego początku postępowania. Jeśli doszło do zmiany przebiegu tej linii to rolą wnioskodawców było wskazanie w jakim zakresie zmienił się jej przebieg w stosunku do istniejących na działce nr (...) obiektów: budynku mieszkalnego nr (...), budynku garażu i ogrodzenia i kwestia ta mogła być przedmiotem przesłuchania świadków podczas rozprawy w dniu 4 kwietnia 2016 roku, co więcej świadkom zadawano pytania odnośnie przebiegu tej linii i jej modernizacji.

Zasadnie zatem Sąd Rejonowy oddalił wniosek dowodowy zgłoszony przez wnioskodawczynię na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2018 roku o uzupełniające przesłuchanie świadków, albowiem zakres przesłuchania miał dotyczyć kwestii , co do których wnioskodawcy w istocie nie sformułowali na wcześniejszym etapie sprawy żadnych konkretnych twierdzeń, mimo stanowiska uczestnika zawartego w odpowiedzi na wniosek i dalszych pismach procesowych, nadto po zapoznaniu się z wnioskami opinii biegłego sądowego S. P. z 8 września 2017 r. wnioskodawczyni , mimo zakreślonego terminu nie złożyła żadnych wniosków dowodowych i nie sformułowała żadnych twierdzeń o faktach związanych z posadowieniem linii, jej przebiegiem i remontem , tylko podtrzymała stanowisko co do ustanowienia służebności przesyłu.

Nie naruszył też Sąd art. 227 k.p.c. i art. 299 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. pomijając dowód z przesłuchania wnioskodawczyni , albowiem ani wnioskodawca K. G., ani jego następcy prawni nie wnioskowali o przez przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron postępowania. Jakkolwiek rozprawa w dniu 4 kwietnia 2016 roku została odroczona celem umożliwienia pełnomocnikom stron zajęcia ostatecznego stanowiska w sprawie oraz celem przesłuchania wnioskodawców z terminem na dzień 27.06.2016 r. , jednakże Sąd Rejonowy ostatecznie nie dopuścił dowodu z przesłuchania stron i ostatecznie tego dowodu nie przeprowadził, a rozprawa w dn. 27.06.2016 r. uległa odroczeniu w związku z dopuszczeniem dowodu z opinii biegłego co do przebiegu linii i jej podłączeniu do stacji transformatorowej (...) , wobec braku możliwości zajęcia stanowiska przez wnioskodawczynie co do przebiegu tej linii.

Sąd Rejonowy nie popełnił zatem zarzucanego mu uchybienia przepisom prawa procesowego wobec braku wniosku dowodowego zainteresowanej wynikiem postępowania strony, nadto oddalając wnioski dowodowe na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2018 roku zasadnie przyjął , że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności znajdują oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, a okoliczności na które przesłuchani mieli zostać świadkowie mogły być wyjaśnione na wcześniejszym etapie postępowania wobec zajętych przez strony stanowisk, tym bardziej że jak już wskazano strony posiadały wiedzę o modernizacji linii w 1993 roku , a twierdzenia o zmianie przebiegu linii eksponowane są dopiero w apelacji , przy jednoczesnym braku jakichkolwiek twierdzeń w tym przedmiocie.

Jeśli jest tak jak sugeruje się w apelacji , że podczas prac modernizacyjnych w 1993 roku doszło do zmiany przebiegu linii to wnioskodawczyni bądź jej poprzednik prawny – mąż K. G. powinni mieć szczegółową wiedzę o tym fakcie jako osoby zamieszkujące przedmiotową nieruchomość. Nie sposób bowiem przyjąć iż zamieszkując przy ul. (...) K. G. czy też jego żona nie spostrzegli istotnej zmiany przebiegu linii przesyłowej w związku z powadzonymi w 1993 roku pracami remontowymi, tym bardziej jeżeli przeprowadzenie tych prac wiązało się z wymianą słupów. Formuje się w apelacji twierdzenia, iż pierwotnie słup podpierający linię mógł znajdować się poza posesją wnioskodawcy co miało spowodować znaczące przesunięcie przebiegu linii w stosunku do jej pierwotnego przebiegu, czemu jednak przeczy ich stanowisko prezentowane w sprawie, bowiem poza wątpliwościami o połączeniu spornej linii ze stacją transformatorową (...) , nigdy nie sformułowali stwierdzenia iż drewniany słup z początkiem lat 90-dziesiątych został zamieniony na słup o dwóch podporach w całości posadowiony na działce wnioskodawców w miejscu zupełnie innym niż pierwotny drewniany. Nie sposób przyjąć by takowej zmiany ograniczającej możliwość korzystania z północnego narożnika działki nie zauważył K. G. ani jego żona, czy też zamieszkujący działkę pozostali uczestnicy postępowania. Twierdzenia o znaczącym przesunięciu linii są próbą wykreowania stanu faktycznego i stanowią raczej reakcję na wyniki opinii , zwłaszcza w zakresie zwrócenia przez biegłego uwagi na istnienie pozostałości słupa drewnianego poza posesja wnioskodawców, bez jednoznacznego wskazania czy rzeczywiście służył on dla podparcia przewodów elektrycznych.

Chybiony był zatem zarzut apelującej naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego i w konsekwencji przyjęcie iż doszło do zasiedzenia przez poprzednika prawnego uczestnika służebności gruntowej odpowiadającej swoją treścią służebności przesyłu.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy dokonując oceny materiału dowodowego nie uchybił regułom wymienionym art. 233 § 1 k.p.c. albowiem swoje ustalenia oparł w całości na materiale dowodowym zaoferowanym przez strony postępowania.

Uczestnik przedłożył dowody zweryfikowane następnie opinią biegłego S. P., które wskazywały iż w latach sześćdziesiątych na terenie S. zainstalowano stację transformatorową nr (...) , a w rejonie ulicy (...), w tym na terenie posesji poprzedników prawnych K. G. posadowiona została linia elektroenergetyczna połączona z tym transformatorem. Położenie stacji transformatorowej i przebieg tej linii od tamtego czasu nie uległy zmianie, poza modernizacją linii powiązaną z wymianą słupów, do której doszło w 1993 r. Wbrew twierdzeniu apelującej, na co zresztą wskazuje Sąd I instancji, remont przeprowadzony z początkiem lat dziewięćdziesiątych był efektem wniosku złożonego w 1985 r. co dowodzić miało nie tylko faktu istnienia tejże linii od stosunkowo długiego czasu, skoro wymagała ona już wówczas remontu, ale także czyniło prawidłowym ustalenie Sądu, iż wniosek o modernizację linii podpisał ówczesny właściciel nieruchomości, a poprzednik K. G. – jego ojciec P. G., który zmarł jak wskazuje się w apelacji w sierpniu 1986 r.

Zadaniem wnioskodawców było w niniejszej sprawie wykazanie, iż przebieg linii w 1993 roku uległ zmianie w taki sposób, że doszło do jej wzniesienia w innym miejscu, niepowiązanym z jej dotychczasowym przebiegiem, (przeniesienie spoza działki - na jej teren). Tymczasem ani K. G., ani jego następcy nie sformułowali żadnych konkretnych twierdzeń, które wskazywać by miały w jakim zakresie tenże przebieg uległ zmianie, kwestionując jedynie wnioski wynikające z opinii biegłego S. P..

Trafnie także wnioskuje sąd z treści zebranego materiału dowodowego że zlokalizowane dopiero przez biegłego (sic!) w pobliżu ogrodzenia posesji wnioskodawców resztki drewnianego słupa niekoniecznie służyły wsparciu linii, o której mowa w przedmiotowej sprawie.

Z zebranego materiału dowodowego wyprowadzić można wniosek, iż linia przesyłowa w miejscu istniejącym do dziś wybudowana została z początkiem lat 70-tych i od tamtego czasu funkcjonowała doprowadzając energię elektryczną nie tylko do domu poprzedników wnioskodawców ale i sąsiednich posesji. Przebiegu tejże linii nie zmienił także przeprowadzony w 1993 r. remont , albowiem ten musiałby być zauważony zwłaszcza na terenie posesji wnioskodawców w narożnikach której, przy ul. (...) znajdują się słupy , na których rozprowadzone są przewody w kierunku sąsiednich posesji.

Sąd Okręgowy przychyla się do stanowiska jakie w sprawie zajął Sad Rejonowy, że nawet gdyby doszło do zmiany miejsca usytuowania słupa w taki sposób że oba jego przęsła w całości znalazły się na działce wnioskodawców, to przebieg samej linii przesyłowej nie uległ zmianie. W każdym razie zmiany tego przebiegu w żaden sposób nie wykazano i wbrew temu co twierdzi się w apelacji nie zaoferowano w tym względzie żadnego materiału dowodowego, co więcej nie sformułowano na etapie postępowania przed sądem I instancji konkretnych twierdzeń w tym przedmiocie.

Wywody uzasadnienia apelacji oparte są na przedstawieniu stanu faktycznego jaki w przedmiotowej sprawie chcieliby dowieść wnioskodawcy, czego jednak nie zdołali uczynić, względnie na hipotetycznych założeniach jakiem w sprawie miał zająć Sąd I instancji.

Wbrew podnoszonym zarzutom Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w sprawie, opierając się na materiale dowodowym należycie ocenionym. Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. jest zatem całkowicie pozbawiony podstaw, bowiem w ramach tego zarzutu „skarżący może, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, wykazywać tylko, że sąd naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2011 roku, III CKN 176/99, Lex nr 550939), co w niniejszej sprawie nie zostało uczynione, a w apelacji przybrało postać polemiki i przedstawienia własnego, hipotetycznego stanu faktycznego.

Nie mógł odnieść rezultatu zarzut naruszenia art. 305 ¹ k.c. (i niewyartykułowany wprost, lecz możliwy do wyprowadzenia z treści uzasadnienia apelacji zarzut naruszenia art. 292 k.c. w zw. z art. 172 § 1 i 2 k.c.), bowiem – wbrew twierdzeniem wnioskodawców – nabycie służebności gruntowej, o treści odpowiadającej służebności przesyłu, było możliwe także przed wprowadzeniem do Kodeksu cywilnego szczególnych uregulowań dotyczących służebności przesyłu. Podzielając w pełni utrwalone w tym zakresie stanowisko judykatury, warto przypomnieć, odwołując się w szczególności do treści uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 roku, II CSK 626/12 (Lex nr 1341262), stanowiącego swego rodzaju „kompendium” poglądów Sądu Najwyższego odnośnie omawianej kwestii, że w odniesieniu do służebności przesyłu wyraźnie oddzielić należy od siebie dwie konstrukcje: służebności przesyłu oraz służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, która - jak wynika z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz wspierających go poglądów w doktrynie - mogła zostać nabyta przez zasiedzenie przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Kluczowe znaczenie dla ukształtowania się tego poglądu miały uchwały Sądu Najwyższego: z dnia z 17 stycznia 2003 r., III CZP 73/02 (OSNC 2003, Nr 11, poz. 142) oraz z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08 (Biul. SN 2008, nr 10, s. 7). Przyjęto w nich, że możliwe jest nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej o cechach odpowiadających służebności przesyłu, uregulowanej następnie w art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. Stanowisko to, w którym posłużono się określeniem "służebność odpowiadająca treści służebności przesyłu" było podzielane w późniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. m.in. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2011 r., III CZP 10/11, OSNC 2011, Nr 12, poz. 129, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2008 r., II CSK 389/08, LEX nr 484715, oraz postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 26 lipca 2012 r., II CSK 752/11, LEX nr 1218185, z dnia 18 kwietnia 2012 r., V CSK 190/11, LEX nr 1212828 oraz z dnia 6 lipca 2011 r., I CSK 157/11, B. (...), nr 11). Praktyka ukształtowana powołanymi orzeczeniami miała ze swej natury charakter interpretacyjny. Jej celem i rezultatem było ustalenie treści norm prawnych - przepisów o służebnościach gruntowych - w odniesieniu do stanów faktycznych związanych z urządzeniami przesyłowymi. Z perspektywy systemu prawa wprowadzenie art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. oznaczało uszczegółowienie treści przepisów prawa i nie wiązało się z wprowadzeniem nowych norm prawnych, które znacząco odbiegałyby od norm obowiązujących już wcześniej w ramach ogólnej regulacji służebności gruntowych. Potwierdzają one jednoznacznie, że przed wprowadzeniem do kodeksu cywilnego osobnej regulacji służebności przesyłu możliwe było nabycie przez zasiedzenie służebności, o treści odpowiadającej służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorcy, określanego mianem przedsiębiorcy przesyłowego. Beneficjentem tej służebności - podobnie jak w obecnym stanie prawnym - mógł być jedynie przedsiębiorca, zaś prawo to wchodziło w skład prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym. Reasumując, skoro (...) S.A. i jej poprzednicy prawni od co najmniej od dnia połowy lat 70-tych (od 1975 roku – vide zeznania świadków) byli posiadaczami urządzeń przesyłowych na działce nr (...) w K. S. , to z dniem 1 stycznia 2006 roku nabyli służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu, a co za tym idzie nie zachodzi potrzeba ustanowienia służebności przesyłu na podstawie art. 305 ² § 2 k.c., bowiem nie jest ona konieczna do korzystania z urządzeń przesyłowych posadowionych na tym gruncie, skoro przedsiębiorstwo przesyłowe dysponuje innym niż służebność przesyłu tytułem prawnym do nieruchomości, a to służebnością gruntową odpowiadającą swą treścią służebności przesyłu.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy oddalił apelację co do meritum sprawy , na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Przychylił się natomiast Sąd Okręgowy do zarzutu apelacji co do sposobu rozliczenia kosztów postępowania i w tym zakresie uznał, że wydana w sprawie opinia służyła obu stronom albowiem z jednej strony miała potwierdzić, że wzniesiona linia przesyłowa łączy się z transformatorem (...) wybudowanym w 1967 roku , a z drugiej jej celem było zweryfikowanie twierdzeń wnioskodawców o zmianie jej ewentualnego przebiegu.

Zasadnym jest zatem , by stosownie do art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z art. 520 § 1 k.p.c. każda ze spierających się stron w części pokryła jej koszty, tym bardziej że jakkolwiek wnioskodawcy ostatecznie przegrali sprawę , jednakże wydana opinia posłużyła też uczestnikowi w wykazaniu jego twierdzeń.

Z tych też względów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmianie podlegał punkt II skarżonego postanowienia.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., a założyło się na nie taryfowe wynagrodzenie pełnomocnika uczestniczki, obliczone zgodnie z § 5 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokatów.

SSO Joanna Ćwik Bielińska SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSR Katarzyna Gajda-Roszczynialska