Pełny tekst orzeczenia

Sygn.akt III AUa 356/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 sierpnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Alicja Sołowińska (spr.)

Sędziowie: SA Teresa Suchcicka

SA Barbara Orechwa-Zawadzka

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 sierpnia 2019 r. w B.

sprawy z odwołania Z. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wypłatę renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 15 lipca 2017 r. do 31 stycznia 2018 r.

na skutek apelacji wnioskodawcy Z. C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 kwietnia 2019 r. sygn. akt IV U 873/18

I.  oddala apelację;

II.  odstępuje od obciążania Z. C. kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego za II instancję.

SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Alicja Sołowińska SSA Teresa Suchcicka

Sygn. akt: III AUa 356/19

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 8 czerwca 2018 r. przyznał ubezpieczonemu Z. C. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 lutego 2018 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

W odwołaniu od powyższej decyzji Z. C. domagał się wypłacenia renty również za okres od 15 lipca 2017 r. do 31 stycznia 2018 r. wskazując na wyrok Sądu Rejonowego z dnia 21 lutego 2018 r. (IV U 98/17), gdzie Sąd przyznał odwołującemu się Z. C. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres po 16 grudnia 2016 r. na dalsze 7 miesięcy, czyli do 14 lipca 2017 r.

Organ Rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc argumentację zawarta w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji .

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 17 kwietnia 2019 r. oddalił odwołanie Z. C..

Sąd I instancji ustalił, że Z. C. złożył 28 lutego 2018 r. wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 8 czerwca 2018 r. przyznał ubezpieczonemu Z. C. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 lutego 2018 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek - na podstawie art. 57 - w związku z art. 100 i art. 129 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017r., poz. 1383, ze zm.). Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przyznana została do 31 maja 2019 r.

Ubezpieczony w dniu 11 sierpnia 2017 r. złożył wniosek o świadczenie rehabilitacyjne. Postanowieniem z dnia 4 września 2017 r. organ rentowy
zawiesił postępowanie w sprawie, ponieważ w Sądzie Rejonowym w Olsztynie toczyło się postępowanie odwoławcze od decyzji z dnia 20 stycznia 2017 r. o przedłużenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego po 16 grudnia 2016 r.

Po wydaniu wyroku przez Sąd Rejonowy w Olsztynie (IV U 98/17), na mocy którego Sąd przyznał ubezpieczonemu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego do 14 lipca 2017 r., organ rentowy wydał w dniu 20 kwietnia 2018 r. decyzję odmawiającą odwołującemu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego po dniu 15 lipca 2017 r.

Z. C. zaskarżył powyższą decyzję odmawiającą mu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego po dniu 15 lipca 2017 r., na skutek czego toczyło się postępowanie w Sądzie Rejonowym w Olsztynie pod sygn. akt IV U 366/18. Postępowanie to zostało umorzone, w związku z cofnięciem odwołania.

Sąd Okręgowy powołał treść art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227), zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Wskazał, że ubezpieczony złożył wniosek o przyznania prawa do renty w dniu 28 lutego 2018 r., zatem prawo do renty mogło zostać mu przyznane najwcześniej z dniem 1 lutego 2018 r. Sąd I instancji zaznaczył, że przepis art. 129 ust. 1 jest kategoryczny w swym brzmieniu i jedynym wyjątkiem jaki kształtuje ustawodawca w analizowanej materii jest ust. 2 powołanego przepisu stanowiący, iż w razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny. W sytuacji zaś renty z tytułu niezdolności do pracy ustawodawca nie przewidział jakiejkolwiek uznaniowości, bądź dowolności dla sądu w kwestii przyznana owego świadczenia. Wykładnia językowa wskazanej normy nie pozostawia jakichkolwiek wątpliwości co do zasadności zaskarżonej decyzji. Sąd omówił, że reguła wynikająca z dyspozycji art. 129 ust. 1 cyt. ustawy wyklucza możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, tj. za okres po nabyciu prawa, a przed złożeniem wniosku, co w literaturze przedmiotu uzasadnia się zapobieganiem powstawaniu zjawiska kapitalizacji świadczeń.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na mocy art. 477 14 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

Apelację od powyższego wyroku złożył Z. C..

Skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego - art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędne przyjęcie że odwołującemu chodzi o możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, tj. za okres po nabyciu prawa, a przed złożeniem wniosku, odwołujący się złożył go w terminie objętym odwołaniem tylko pod inną nazwą, oraz naruszenie art. 233 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, wybiórczo wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego oraz pominięciu w ocenie faktu, że odwołujący złożył wniosek o rentę znacznie wcześniej niż wynika to z ustaleń Sądu. Skarżący podkreślił tez, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku sąd nie wskazał dowodów, na których oparł rozstrzygnięcie jak i przyczyn dla których odmówił wiarygodności i mocy dowodowej pozostałym dowodom.

Powołując się na wskazane zarzuty Z. C. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uwzględnienie odwołania przyznanie świadczenia rentowego za okres od 15 lipca 2017 r. do 31 stycznia 2018 r.

Z uzasadnienia apelacji wynika, że za datę złożenia wniosku o rentę należy w ocenie skarżącego przyjąć datę zgłoszenia wniosku o świadczenie rehabilitacyjne, co nastąpiło 11 sierpnia 2017 r. gdyż wyrok co do tego świadczenia zapadł dopiero 21 lutego 2018 r., nadto podniósł błędna informację pracowników ZUS.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i na ich podstawie wydal trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości ustalenia faktyczne jak i wywody prawa poczynione przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia prawa procesowego wskazanego w apelacji, tj. art. 233 § 1 i 2 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. W sprawie niniejszej istotne było ustalenie kiedy wnioskodawca złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, które to świadczenie organ rentowy przyznał od 1 lutego 2018 r. W sytuacji gdy Z. C. domagał się przyznania renty od 15 lipca 2017 r. (zakończenie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego) do 31 stycznia 2018 r. ta okoliczność miała decydujące znaczenie dla oceny zaskarżonej decyzji w zakresie daty od której przyznano rentę.

Zgodnie z art. 100 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS , prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia. Nabycie prawa nie przesądza jednak o możliwości jego realizacji, gdyż zgodnie z art. 129 ust. 1 ww. ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania do nich prawa, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Do urzeczywistnienia i konkretyzacji prawa oraz wysokości świadczenia wymagany jest wniosek zainteresowanego, o którym mowa w art. 116 ust. 1 ustawy emerytalnej. Świadczenia określone w ustawie, w tym rentę z tytułu niezdolności do pracy wypłaca się bowiem poczynając od dnia powstania prawa, jednak nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku. Oznacza to, że jeżeli prawo do świadczenia powstało przed wniesieniem przez zainteresowanego wniosku o to świadczenie, to i tak wypłata świadczenia następuje od miesiąca w którym złożono wniosek.

Z prawidłowych ustaleń Sądu I instancji wynika, że wniosek o rentę Z. C. złożył 28 lutego 2018 r. , a zatem organ rentowy po ustaleniu, że wnioskodawca spełnia wszystkie przesłanki do przyznania renty określone przepisem art. 57 ustawy emerytalnej, w tym jest całkowicie niezdolny do pracy od 19 kwietnia 2017 r. (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z 21 maja 2018 r. k. 18 akt ZUS) prawidłowo przyznał wnioskodawcy rentę od 1 lutego 2018 r.

Wbrew twierdzeniom skarżącego brak jest podstaw do przyjęcia, że wniosek o rentę został złożony w okresie uprawniającym do wypłaty (przyznania) renty od 15 lipca 2017 r. (tj. od dnia zakończenia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. Z bezspornych ustaleń faktycznych sprawy wynika, że Z. C. był uprawniony do świadczenia rehabilitacyjnego, które to świadczenie organ rentowy pierwotnie przyznał do 16 grudnia 2016 r. Na skutek wniosku o ustalenie prawa do tego świadczenia na dalszy okres ZUS wydal decyzję z 20 stycznia 2017 r. r. odmawiającą wnioskodawcy świadczenia rehabilitacyjnego po 16 grudnia 2016 r. wobec ustalenia, że jest on zdolny do pracy. Decyzja z 20 stycznia 2017 r. była przedmiotem odwołania i Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem z 21 lutego 2018 r. przyznał Z. C. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na dalszy okres tj. po 16 grudnia 2016 r. na 7 miesięcy. Okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego upływał wnioskodawcy 14 lipca 2017 r.

Pomimo wiedzy – co jednoznacznie wynika z uzasadnienia decyzji z 20 stycznia 2016 r., iż świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres maksymalnie 12 miesięcy (360 dni) 11 sierpnia 2017 r. Z. C. złożył do organu rentowego wniosek o świadczenie rehabilitacyjne i wskutek tego wniosku została wydana decyzja z 20 kwietnia 2018 r. odmawiająca prawa do tego świadczenia. Odwołanie od tej decyzji w sprawie IV U 366/18 zostało umorzone.

W świetle przedstawionych okoliczności Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że wniosek o rentę po raz pierwszy skarżący złożył 28 lutego 2018 r. Przed ta datą występował wyłącznie o świadczenie rehabilitacyjne, czego nie kwestionował, a wręcz stwierdził, że błędnie występował o świadczenie rehabilitacyjne zamiast o rentę. W ocenie Sądu Apelacyjnego wniosku o świadczenie rehabilitacyjne złożonego 11 sierpnia 2017 r. nie można potraktować jako wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Wniosek o przyznanie prawa do świadczenia powinien bowiem określać rodzaj świadczenia, którego wnioskujący się domaga. Tymczasem przed 28 lutym 2018 r. Z. C. składał wnioski wyłącznie o świadczenia rehabilitacyjne.

Podkreślić należy, że organy rentowe są obowiązane udzielać informacji, w tym wskazówek i wyjaśnień w zakresie dotyczącym warunków i dowodów wymaganych do ustalenia świadczeń (§ 2 Rozp. Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe). W orzecznictwie przyjmuje się, że przewidziany w tym przepisie obowiązek organu rentowego dotyczący tylko świadczeń objętych konkretnym postępowaniem i staje się bezprzedmiotowy wówczas, gdy wniosek o przyznanie określonego świadczenia jest jasny i kompletny. Wobec tego organ rentowy nie jest zobowiązany do każdorazowego informowania potencjalnego świadczeniobiorcy o wszystkich wynikających z obowiązujących przepisów prawa możliwości przyznawania świadczeń, a jedynie tych do których prawo wynika z wnioskowanego świadczenia (por. wyr. Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 28 maja 2013 r. LEX nr 1321945; wyrok Sądu Najwyższego z 19 stycznia 2017 r. I UK 17/16, LEX nr 22441406). Decyzja co do rodzaju dochodzonego świadczenia określonego we wniosku złożonym w organie rentowym należy wyłącznie do ubezpieczonego.

Mając powyższe na względzie apelacja jako nieuzasadniona z mocy art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu. O kosztach postępowania za II instancję Sąd orzekł na mocy art. 102 k.p.c. Sąd miał na uwadze przede wszystkim charakter dochodzonego świadczenia obejmujący rentę z tytułu niezdolności do pracy za okres od 15 lipca 2017 r. do 31 stycznia 2018 r. oraz subiektywne przekonani wnioskodawcy o słuszności dochodzonego roszczenia, zwłaszcza, że spełniał warunki konieczne do przyznania renty przed 1 lutego 2018 r.

SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Alicja Sołowińska SSA Teresa Suchcicka