Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

21 sierpnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na posiedzeniu niejawnym w składzie:

Przewodniczący SSA Sławomir Bagiński (spr.)

Sędziowie: SA Dorota Elżbieta Zarzecka

SA Bożena Szponar-Jarocka

po rozpoznaniu 21 sierpnia 2019 r. w B.

sprawy z odwołania K. K.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość świadczenia

na skutek zażalenia K. K.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 11 lipca 2019 r. w sprawie o sygnaturze akt V U 1071/19

postanowił:

uchylić zaskarżone postanowienie.

D. Z. S. B. (1) S.-J.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Białymstoku postanowieniem z 11 lipca 2019 r. na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie o sygnaturze akt V U 1071/19 do czasu prawomocnego zakończenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie o sygnaturze akt P 4/18. W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z 24 stycznia 2018 r., wydanym w sprawie o sygnaturze akt XIII 1 U 326/18, zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym o stwierdzenie zgodności zaskarżonych przez odwołującego przepisów z Konstytucja RP. Sąd w niniejszej sprawie uznał, że rozstrzygnięcie tego zagadnienia będzie miało istotny wpływ na wydanie orzeczenia w obecnie rozpoznawanej sprawie.

K. K. złożył zażalenie na to postanowienie. Zaskarżając postanowienie w całości i zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez jego niezastosowanie, czego skutkiem było zawieszenie postępowania z uwagi na wystąpienie przez Sąd Okręgowy w Warszawie w innej sprawie z zapytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, co powoduje znaczną zwłokę w rozpoznaniu sprawy, a tym samym znaczną stratę majątkową po jego stronie, spowodowaną kolejnymi miesiącami otrzymywania świadczenia obniżonego przez ustawę, będącą podstawą wydania decyzji;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez zawieszenie postępowania w sprawie z uwagi na wystąpienie przez Sąd Okręgowy w Warszawie w innej sprawie z zapytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, w sytuacji gdy Sąd, w tym sądy powszechne, stosują przepisy Konstytucji bezpośrednio;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydania skarżonego postanowienia, polegający na ustalenia, że rozpoznanie sprawy wymaga skierowania zapytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego, podczas gdy w odwołaniu podniesiono, niezależnie od zarzutów niezgodności przepisów ustawy z Konstytucją, także szereg zarzutów związanych z naruszeniem przepisów tej ustawy, nawet gdyby uznać ją za zgodną z Konstytucją, co powinno skutkować wyznaczeniem rozprawy i rozpoznaniem w pierwszej kolejności zarzutów skutkujących stwierdzeniem, że ustawa nie powinna w ogóle objąć odwołującego.

Wskazując na te zarzuty, K. K. wniósł o uchylenie skarżonego postanowienia w całości.

Sąd Apelacyjny zważył:

Zaskarżonymi w sprawie decyzją z 30 czerwca 2017 r. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury, wydaną na podstawie art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. ponownie ustalił K. K. wysokość emerytury policyjnej.

Postanowieniem z 24 stycznia 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygnaturze akt XIII 1 U 326/18 zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, czy zastosowane w zaskarżonych decyzjach przepisy Ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin są zgodne z Konstytucją RP. Postępowanie w przedmiocie udzielenia odpowiedzi na to pytanie prawne toczy się przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie o sygnaturze akt P 4/18.

Sąd pierwszej instancji uznał, iż rozstrzygnięcie tego zagadnienia prawnego będzie miało wpływ na wynik niniejszej sprawy i na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. zawiesił postępowania w sprawie. Zgodnie z tym przepisem sąd może zawiesić postępowanie z urzędu jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym albo Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wprowadzając regulację zawartą w tym przepisie, intencją ustawodawcy było dopuszczenie możliwości zawieszenia postępowania cywilnego w sytuacji, w której rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym. Powyższa podstawa zawieszenia obejmuje zarówno przypadek, w którym to sąd orzekający zwrócił się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, jak i przypadek, gdy z pytaniem takim wystąpił inny sąd, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem. Słusznie Sąd Okręgowy wskazał, iż zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 §1 pkt 3 ¹ k.p.c., a zatem w związku z postępowaniem toczącym się przed Trybunałem Konstytucyjnym albo Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest fakultatywne. Nawet zatem jeżeli rozstrzygnięcie spawy zależy od wyniku toczącego się postępowania, ustawa nie wymaga od sądu rozpoznającego sprawę zawieszenia postępowania, dając w tym zakresie samodzielność w podjęciu takiej decyzji. Chodzi zatem o to, aby decyzja o zawieszeniu postępowania nie zapadała mechanicznie, ale w uwzględnieniu konkretnych okoliczności sprawy. Nie bez znaczenia w tym zakresie jest nie tylko ścisły związek rozstrzygnięcia Trybunału z przedmiotem postępowania, ale znaczenie ma to, czy w sprawie nie zgłoszono innych zarzutów i roszczeń, których rozstrzygnięcie nie pozostaje już w takim związku, jak też znaczenie ma sam charakter sprawy. Nie można bowiem nie zauważyć, iż prawo strony dostępu do sądu i rozpoznania jej sprawy w rozsądnym terminie, gwarantowane art. 6 ust 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w dniu 4 listopada 1950 r. w R. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) i art. 45 Konstytucji RP jest szczególnie akcentowane w sprawach, w których przedmiotem są świadczenia mające istotne znaczenie dla egzystencji ubezpieczonych (emerytury, renty, wynagrodzenia za pracę). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w S. na tle art.6 ust.1 wspomnianej Konwencji sprawy dotyczące źródeł utrzymania należą do spraw o szczególnym znaczeniu dla strony (ubezpieczonego) i konieczne jest aby postępowanie w tych sprawach toczyło się szczególnie szybko (por. m.in., O. przeciwko Austrii, wyrok z 28 czerwca 1990 r., § 72; C. przeciwko W., wyrok z 24 maja 1991 r., § 17; L. przeciwko Polsce wyrok 19 października 2004 r. Skarga nr (...) § 34; M. przeciwko Polsce, wyrok z 14 września 2004 r. skarga nr (...)).

W kontekście powołanej przez Sąd Okręgowy przyczyny zawieszenia postępowania tj. oczekiwania na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego trzeba też zauważyć, iż w orzecznictwie (...) przyjęty jest pogląd, że jeżeli przyczyną przewlekłości postępowania (nierozpoznania sprawy w rozsądnym terminie) jest oczekiwanie na rozstrzygnięcie w innej sprawie, a zatem jeżeli zwłoka w rozpoznaniu jest skutkiem opieszałości innego Sądu niż sąd orzekający w danej sprawie, to nie jest to wystarczającym usprawiedliwieniem przewlekłości postępowania, w sprawie sądu orzekającego oczekującego na orzeczenie innego sądu (por. w tym zakresie wyrok (...) z 7 lipca 2009r. w sprawie W. i P. przeciwko Polsce, skarga Nr (...) i (...)).

Rozpoznając przedmiotowe zażalenie należało zatem wziąć pod uwagę wszystkie te wyżej wskazane okoliczności, w szczególności i to, że skarżący aktualnie ma 68 lat. Należy też zauważyć w kontekście przytoczonego wyżej orzecznictwa (...), iż niewyznaczenie dotychczas przez Trybunał Konstytucyjny terminu rozpoznania pytania prawnego w sprawie P 4/18 prowadzi do faktycznego uniemożliwienia odwołującemu – prawidłowego określenia wysokości świadczenia i pozbawia go dostępu do Sądu i rozpoznania sprawy o wysokość świadczenia w rozsądnym terminie (bez nieuzasadnionej zwłoki). Taki stan rzeczy może zatem prowadzić do naruszenia zarówno art. 6 wspomnianej wyżej Konwencji, art. 45 Konstytucji i RP jak i rodzić konsekwencje przewidziane w przepisach ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. z 2016 r. poz. 1259 ze zm.). Analizując przesłanki do zawieszenia postępowania należy również mieć na uwadze, że z mocy art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. ma ono charakter fakultatywny, zaś przedmiotowa sprawa toczy się od listopada 2017 r.

Należało zwrócić uwagę na fakt, że K. K. twierdzi, że w spornym okresie od 1 stycznia 1984 r. do 31 lipca 1990 r. nie wykonywał żadnych prac określonych w art. 13b ww. ustawy, a więc nie pełnił służby na rzecz totalitarnego państwa. Odwołujący wskazywał, że w tym spornym okresie pracował w Wydziale Łączności K. Wojewódzkiej Policji w B.. Odwołujący kwestionuje również zasadność zastosowania w stosunku do niego przepisów ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, a nie tylko ich konstytucyjność. Należało zatem zgodzić się z odwołującym, że także z tego powodu decyzja Sądu Okręgowego o zawieszeniu postępowania przed przeprowadzeniem i oceną postępowania dowodowego była co najmniej przedwczesna.

W pierwszej kolejności należy więc ustalić, czy sporny okres służby można zakwalifikować jako służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z 18 lutego 1994 r., a w konsekwencji, czy istnieją podstawy do obniżenia świadczeń emerytalno-rentowych odwołującego na podstawie art. 15c cytowanej ustawy. Dopiero po dokonaniu oceny tej kwestii, w szczególności gdy sąd dojdzie do przekonania, że do odwołującego mają zastosowanie przepisy powołanej ustawy, rozważeniu podlegać mogłoby, czy zasadny jest wniosek organu rentowego o zawieszenie postępowania w sprawie. W tym kontekście należy jednak uwzględnić, że nie jest obecnie widoczna perspektywa zakończenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, co jak wskazano wcześniej może naruszać istotne uprawnienia konstytucyjne i wynikające z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Z informacji uzyskanej w sprawie o sygnaturze akt III AUz 73/19, toczącej się przed tutejszym sądem wynika, że do dnia dzisiejszego nie został wyznaczony termin rozpoznania pytania prawnego w sprawie o sygnaturze akt P 4/18. Na stronie internetowej Trybunału, także obecnie brak jest informacji no wyznaczeniu rozprawy.

Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzeczono jak wyżej.

D. Z. S. B. (1) S.-J.

(...)

-

K. K.,

-

(...)

(...)

(...)

S. B. (2)