Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Alicja Kowalska-Kulik

Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Ciągło

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2018 roku w Nowym Sączu

na rozprawie

odwołania W. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 26 stycznia 2018 roku znak: (...)

w sprawie W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

o emeryturę

I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje W. M. emeryturę od dnia 3 stycznia 2018 roku;

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. na rzecz W. M. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 282/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 stycznia 2018 roku znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz.1270 t.j.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił W. M. przyznania emerytury, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił on 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. ZUS przyjął za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 roku okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, 5 miesięcy i 14 dni, w tym żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż nie uznano W. M. okresu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w T. od dnia 1 listopada 1975 roku do dnia 13 sierpnia 1983 roku, gdyż z przesłanego zakresu czynności wynika, że wykonywał nie tylko prace transportowe, ale również polowe. Zatem nie wykonywał on prac transportowych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Od powyższej decyzji odwołał się W. M., wnosząc o jej zmianę
i przyznanie emerytury. Odwołujący się wskazał, że organ rentowy niezasadnie odmówił mu uznania pracy w warunkach szczególnych w okresach: od dnia 5 lipca 1973 roku do dnia 13 sierpnia 1983 roku- kierowca ciągnika oraz od dnia 15 sierpnia 1983 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku - kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Jednocześnie odwołujący wyjaśnił, iż tuż po zatrudnieniu w lipcu 1973 roku został skierowany do odbycia zasadniczej służby wojskowej a po jej zakończeniu powrócił na stanowisko w Spółdzielni Usług Rolniczych. Potwierdzeniem tych okoliczności są świadectwa pracy oraz dokumenty wypisane przez ówczesnego Prezesa Kółek Rolniczych (...) , świadczące o wykonywaniu w/w prac w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w N. wniósł o jego oddalenie. Ustosunkowując się do argumentacji zawartej w odwołaniu wskazał, że decyzja organu rentowego jest zasadna i zgodna z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ odwołujący się nie wykazał na dzień 1 stycznia 1999 roku żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Bezspornym w niniejszej sprawie jest, że odwołujący się W. M. (ur. (...)), na dzień 1 stycznia 1999 roku wykazał 25 lat, 5 miesięcy i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Odwołujący się nie jest członkiem OFE. Wniosek o emeryturę złożył w dniu 3 stycznia 2018 roku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 5 lipca 1973 roku odwołujący W. M. został zatrudniony w Kółku Rolniczym w T. na stanowisku kierowcy ciągnika w pełnym wymiarze czasu pracy. Odwołujący rozpoczął pracę jako traktorzysta, przewożąc ciągnikiem (...) materiały budowlane, np. wapno z T., cegły z Z. z B., pustaki ze S., cegłę szamotkę z J.. Prace polowe wykonywał sporadycznie. Odwołujący posiadał uprawnienia do kierowania ciągnikiem. W okresie od dnia 24 października 1973 roku do dnia 14 października 1975 roku W. M. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po powrocie ze służby wojskowej w dniu 1 listopada 1975 r. odwołujący powrócił na to samo stanowisko i wykonywał te same czynności co poprzednio, przy czym otrzymał do użytku nowy ciągnik (...).W tym czasie Kółko Rolnicze w T. przekształciło się w Spółdzielnię Usług Rolniczych w T.. Po powrocie z wojska odwołujący nadal wykonywał prace głównie w transporcie, przewożąc ciągnikiem z dwiema przyczepami materiały budowlane (wapno, piasek, cegły, pustaki i inne) na terenie (...), ale jeździł także do J.. Materiały budowlane były dostarczane prywatnym odbiorcom. Sporadycznie wykonywał prace polowe, przy czym 90% wykonywanych przez niego prac to były prace w transporcie. Wykonywanie prac polowych polegało na np. wywożeniu na przyczepach wapna lub obornika na pola; nie wykonywał natomiast takich prac jak orka czy bronowanie. Kiedy odwołujący wrócił z wojska, to jeździł około 3 lata bez kabiny w czapce pilotce. Zimą zajmował się też odśnieżaniem dróg. Odwołujący pracował w Spółdzielni Usług Rolniczych w T. do dnia 13 sierpnia 1983 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty. Traktorzyści dostawali dodatki pieniężne do wynagrodzenia za szkodliwe warunki pracy, dostawali mleko i napoje chłodzące.

Pracujący z odwołującym na identycznych stanowiskach J. K. i M. K., pobierają przyznaną przez organ rentowy emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych w Spółdzielni Usług Rolniczych w T. na stanowiskach kierowców ciągnika.

W okresie od dnia 15 sierpnia 1983 roku do dnia 31 stycznia 1988 roku W. M. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) ( (...)) Oddział L. był w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego z przyczepą o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W czasie zatrudnienia w (...) odwołujący został oddelegowany do T. do Zakładów (...). Przewoził na terenie całej Polski wyroby tych zakładów, np. wino, soki, marmoladę i inne. Innych prac nie wykonywał . Następnie zakład ten został przejęty przez (...) S.A. w D., w którym to zakładzie odwołujący pracował od dnia 2 lutego 1988 roku do dnia 31 grudnia 1989 roku. Na początku zatrudnienia – do dnia 31 maja 1988 r. jeździł ciągnikiem z dwiema przyczepami i przewoził z zakładu przy ul. (...) w N. butelki szklane do T. w paczkach. W okresie od dnia 1 czerwca 1988 roku do 31 grudnia 1988 r. poruszał się pojazdem m-ki Ż. rozwożąc mięso po okolicznych sklepach. Ż. „izoterma” był pojazdem z chłodnią, która ważyła 1,5 tony. Od dnia 1 stycznia 1989 roku do końca zatrudnienia, tj. do 31 grudnia 1989 roku odwołujący był kierowcą samochodu ciężarowego m-ki J. o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

dowód: świadectwa pracy k. 6 , 7, 8, 9 10 akta niniejszej sprawy, książeczka wojskowa k. 62 , legitymacja ubezpieczeniowa k. 62, akta (...):, świadectwo pracy z dnia 15 sierpnia 1983 roku k. 9, świadectwo pracy z dnia 29 stycznia 1988 roku k. 10, świadectwo pracy z dnia 12 stycznia 1990 roku k. 12, akta emerytalne : świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 12 lipca 2010 roku k.11, akta osobowe dotyczące zatrudnienia w (...) SA w D., akta osobowe dotyczące pracy w (...), akta osobowe dotyczące zatrudnienia w (...) T. , zeznania świadków: W. G. k. 55, J. K. k. 55-56, M. K. k. 56, J. B. k. 56, zeznania W. M. nagranie od 00:01:56 do 00:37:24 min, k. 59-60, akta emerytalne M. K. i J. K.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy i aktach osobowych, której wiarygodności i mocy dowodowej nie podważała żadna ze stron. Sąd oparł się również na zeznaniach odwołującego się oraz świadków, uznając je za wiarygodne, spójne, logiczne i zgodne z pozostałym materiałem zgromadzonym w sprawie. Świadkowie pracowali wspólnie z odwołującym się i wskazali na czym polegał charakter jego pracy. Zeznania przesłuchanych w sprawie świadków oraz zgodne z nimi zeznania odwołującego potwierdziły w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości charakter zatrudnienia i rodzaj pracy wykonywanej przez odwołującego. Sąd miał na uwadze dokumentację zgromadzoną w aktach osobowych, w tym angaże dowodzące na jakich stanowiskach odwołujący był zatrudniony w poszczególnych okresach i jakie czynności wykonywał konfrontując treść tej dokumentacji z treścią zeznań świadków, którzy pracowali razem z odwołującym.

Sąd, w oparciu o zebrane dowody, uznał, iż zatrudnienie odwołującego od dnia 5 lipca 1973 r. w Kółku Rolniczym w T. było realizowane w warunkach stosunku pracy, chociaż umowę zawartą na piśmie nazwano zleceniem. Należy zaznaczyć, iż o rodzaju stosunku prawnego, na podstawie którego świadczona jest praca, decyduje nie jej formalna nazwa, lecz rzeczywista wola stron. Jak wynika z ustaleń Sądu odwołujący faktycznie wykonywał pracę od 5 lipca 1973 r. na podstawie stosunku pracy, o czym świadczy wykonywanie pracy codziennie, w określonych godzinach, otrzymanie na piśmie zakresu czynności, sposób wypłaty wynagrodzenia (raz w miesiącu), ustalenie godzinowej stawki wynagrodzenia, istnienie odpowiedzialności materialnej, podporządkowanie pracownicze (odwołujący miał przełożonego spedytora). Odwołujący został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, otrzymał też legitymację ubezpieczeniową, w której potwierdzono zatrudnienie odwołującego od lipca 1973 r.). Wreszcie na umowie pracodawca nakreślił adnotację, że umowa nazwana zleceniem jest w istocie umową o pracę.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie W. M. zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie czy odwołujący się spełnia przesłanki do przyznania emerytury.

W związku z tym, że W. M. nie osiągnął powszechnego wieku emerytalnego, jest osobą urodzoną po 31 grudnia 1948 roku należało rozważyć czy spełnia przesłanki do przyznania wcześniejszej emerytury na podstawie art.
184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 t.j.).

Stosownie do tego przepisu ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 20 lat
w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.

Stosownie do ust. 2 cytowanego przepisu, emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Zgodnie z ust. 2 art. 32 cyt. ustawy dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Warunki przejścia na emeryturę przez wymienionych powyżej pracowników określa rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. Nr 8 poz. 43 ze zm.). Wyszczególnienie prac uznawanych za wykonywane w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zawierają wykazy A i B stanowiące załącznik do wskazanego wyżej rozporządzenia. Do treści tych załączników były dostosowane resortowe wykazy stanowisk.

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełni łącznie następujące warunki: osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla kobiet 55 lat, 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej
15 lat pracy w szczególnych warunkach. Za wymagany okres zatrudnienia uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.( § 3 i 4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku).

W świetle § 2 ust. 2 w/w rozporządzenia zakład pracy stwierdza zatrudnienie w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okoliczności także w oparciu o inne dowody. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, stąd też w niniejszej sprawie Sąd – wobec zakwestionowania świadectwa pracy w szczególnych warunkach - dopuścił dowód z zeznań świadków oraz przesłuchania odwołującego się na okoliczność wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach.

Bezspornym w niniejszej sprawie było, że odwołujący się osiągnął z dniem (...) roku wiek 60 lat i w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnął 25 lat, 5 miesięcy i 14 dni pracy w warunkach szczególnych, odwołujący nie przystąpił też do otwartego funduszu emerytalnego.

Spór dotyczył zatem posiadania okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a w szczególności czy praca, którą W. M. świadczył w trakcie zatrudnienia w Kółku Rolniczym w T. (przekształconym następnie w Spółdzielnię Usług Rolniczych w T.), (...) w L. i Zakładach (...) w D. w pełnym wymiarze czasu pracy może być uznana za pracę, o której mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Za pracę w szczególnych warunkach uznać należy taką pracę, która spełnia kryteria określone w przepisach w/w rozporządzenia Rady Ministrów – a mianowicie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowiskach wymienionych w wykazie A lub B stanowiących załącznik do rozporządzenia. Zgodnie z wykazem A, dział VIII, pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych - należą do prac w warunkach szczególnych.

Z ustalonego stanu faktycznego wynika w sposób jednoznaczny, że odwołujący się w spornym okresie od dnia 5 lipca 1973 roku do dnia 13 sierpnia 1983 roku (z przerwą na służbę wojskową) pracował w Kółku Rolniczym w T. (przekształconym następnie w Spółdzielnię Usług Rolniczych w T.), na stanowisku kierowcy ciągnika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Okres ten, w ocenie Sądu, podlega zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy odmówił odwołującemu się emerytury, motywując swoje stanowisko tym, że zakwalifikowanie pracy kierowcy ciągnika do prac wykonywanych w transporcie wyklucza wykonywanie prac polowych. Sąd nie podzielił argumentacji organu rentowego, że praca kierowcy ciągnika, czy kombajnu musi być związana z transportem. Zwrócić należy uwagę, iż w tej samej pozycji wykazu A działu VIII wyszczególniono prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Maszyny takie jak kombajny (maszyna rolnicza) czy pojazdy gąsienicowe (używane np. w wojsku) nie są pojazdami służącymi do transportowania towarów. Zestawienie w jednej jednostce redakcyjnej kierowców ciągników, kombajnów i pojazdów gąsienicowych wyraźnie wskazuje na fakt, że praca świadczona na każdej z tych maszyn, stanowi pracę w warunkach szczególnych, a tym samym nie jest konieczne spełnienie żadnych dodatkowych przesłanek, by za taką mogła być uznana. Umieszczenie tych prac w dziale dotyczącym transportu, a nie w dziale rolnictwo świadczy o tym, że prace traktorzystów mogły być wykonywane nie tylko w rolnictwie, ale również w innych działach gospodarki. Istotne jest to, aby ubezpieczony świadczył pracę kierowcy wskazanego pojazdu.

Jak zasadnie wskazał Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia z dnia 8 czerwca 2017 roku sygn. akt III AUa 1343/16, kółka rolnicze nie należą sensu stricto do sektora transportowego gospodarki, ale pod poz. 3 działu VIII tego wykazu cytowanego już rozporządzenia, poza pracą kierowców ciągników, wymienione zostały również prace kierowców kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Kombajny czy pojazdy gąsienicowe nie służą do transportu po drogach towarów, przedmiotów, produktów, natomiast zawarta w przepisach regulujących zasady ruchu drogowego definicja ciągnika - pojazd silnikowy skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych, lub ogrodniczych i może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych - wskazuje na jego podstawowe przeznaczenie wyłącznie do wykonywania prac rolniczych a jedynie wyjątkowo pracy w transporcie (po odpowiednim przystosowaniu). Obecna definicja określa ciągnik rolniczy jako pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia rozwijanie prędkości nie mniejszej niż 6 km/h, skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych lub ogrodniczych; ciągnik taki może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych. Nie ulega wątpliwości, że kombajny i ciągniki rolnicze są maszynami rolniczymi służącymi do prac polowych. Prawodawca wymieniając te pojazdy i pracę kierowców w dziale transportu nie miał zatem zamiaru wyłączenia pracy operatorów tego sprzętu, ograniczając wyłącznie do pracy transportowej pracę w warunkach szczególnych. Podobnie pojazdy gąsienicowe nie są urządzeniami służącymi do poruszania się po drogach publicznych, a jako pojazdy poruszające się z nieznaczną szybkością - nie służą do prac transportowych, lecz stosowane są powszechnie w wojsku i jako maszyny do robót ziemnych. Tym samym Sąd Apelacyjny przyjął, że ustawodawca regulując ten rodzaj pracy w dziale VIII, pod pozycją 3, wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wziął pod uwagę to, że pracą w szczególnych warunkach jest też praca kierowcy ciągnika rolniczego, kombajnu i kierowcy pojazdu gąsienicowego, które są typowymi, klasycznymi pracami w rolnictwie. Zestawienie tych trzech rodzajów prac (kierowca ciągnika, kombajnu i pojazdu gąsienicowego) łącznie pod poz. 3 działu VIII - w transporcie spowodowane było uznaniem tych prac za prace w warunkach szczególnych właśnie ze względu na samo kierowanie tymi pojazdami, a nie ze względu na wykonywanie takiej pracy wyłącznie w transporcie - w ruchu publicznym. Ustawodawca wziął pod uwagę to, że praca kierowcy ciągnika w polu (a więc w rolnictwie), który może i w istocie wykonuje te same lub zbliżone przedmiotowo czynności co kierowca kombajnu czy kierowca pojazdu gąsiennicowego, jest też pracą w szczególnych warunkach. Przeciwna wykładnia wskazanych przepisów zaprzeczałaby bowiem istotę pracy w szczególnych warunkach związaną z wpływem szkodliwych czynników na organizm pracownika. Sąd Apelacyjny podniósł, że obniżenie wieku emerytalnego niektórym grupom zawodowym uzasadnia się narażeniem tych osób na szybsze niż przeciętne zrealizowanie się emerytalnego ryzyka z powodu wystąpienia w ich zawodach czynników negatywnych (szkodliwych dla zdrowia lub obniżających sprawność psychofizyczną), które doprowadzają do wcześniejszej niż powszechnie utraty sił do wykonywania dotychczasowej pracy. Prawo do emerytury w wieku niższym wynika więc ze szczególnych właściwości wykonywanej pracy. Charakter pracy kierowcy ciągnika rolniczego przystosowanego do transportu i wykonującego wyłącznie transport oraz kierowcy ciągnika wykonującego prace polowe za pomocą ciągnika i współpracujących z nim maszyn i urządzeń rolniczych jest tożsamy. Dlatego też nie ma znaczenia, że prace kierowców ciągników ujęte zostały w dziale VIII rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. - w transporcie.

Sąd Okręgowy w całości podziela zaprezentowane wyżej stanowisko Sądu Apelacyjnego w Lublinie oraz akceptuje przedstawioną argumentację.

Niezależnie od powyższego podnieść należy, iż odwołujący w 90 % wykonywał prace transportowe, co potwierdzili przesłuchani w sprawie świadkowie, w tym J. B., pracujący jako prezes Spółdzielni. Prace polowe odwołujący wykonywał sporadycznie. Istotna jest również okoliczność, że organ rentowy przyznał emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych świadkom J. K. i M. K., zeznającym w niniejszej sprawie, zatrudnionym w tym samym zakładzie pracy i na tym samym stanowisku, nie kwestionując pracy kierowcy ciągnika jako pracy w szczególnych warunkach.

Sąd zaliczył odwołującemu do okresu pracy w warunkach szczególnych również okres zasadniczej służby wojskowej.

Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 16 października 2013 roku II UZP 6/13, LEX nr 1385939 wskazał, iż czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony PRL, zalicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy podniósł, że do oceny określonego stanu faktycznego, w tym zrealizowanego przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach, wywołującego określony skutek prawny, należy stosować przepisy obowiązujące w czasie realizacji tego stanu faktycznego (por. też wyrok z dnia 20 marca 2013 r., I UK 544/12, w którym przyjęto, że dla kwalifikacji okresu zasadniczej służby wojskowej jako okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, należy stosować regulacje prawne obowiązujące w okresie odbywania tej służby). W okresie odbywania przez odwołującego służby wojskowej (od 1973-1975), szczególne uprawnienia żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową regulował art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony i § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. Z przepisów tych wynikała zasada, że pracownikowi, który we wskazanym terminie po zakończeniu służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w chwili powołania do tej służby, okres służby podlegał wliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Ustanawiały więc one tzw. fikcję prawną, z której wynika, że pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach, który po zakończeniu czynnej służby wojskowej powraca do tego zatrudnienia w przepisanym terminie, zachowuje status pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w okresie pełnienia tej służby.

Przepis art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony PRL, w brzmieniu obowiązującym w okresie odbywania przez odwołującego służby wojskowej stanowił, że czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Zgodnie z ust. 3 cyt. przepisu warunkiem wliczenia służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest zachowanie terminów, o których mowa w art. 106 ust. 1 lub w art. 107 ust. 1. Art. 106 ust. 1 stanowił, iż zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Niezachowanie tego terminu powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że niezachowanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.

Szczegółowe zasady zaliczenia zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia zostały uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. z 1968r. nr 44 poz. 318) obowiązującym do dnia 1 września 1979 roku. Zgodnie z § 5 ust. 1 cyt. rozporządzenia, żołnierzowi, który podjął zatrudnienie stosownie do zasad określonych w § 2-4, wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Z kolei według § 2 ust. 1 i 2 cyt. rozporządzenia , zakład pracy, który zatrudniał żołnierza w dniu powołania do służby wojskowej, był obowiązany niezwłocznie zatrudnić go na stanowisku poprzednio zajmowanym lub równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby żołnierz zgłosił powrót do zakładu pracy. Niezachowanie przez żołnierza terminu, o którym mowa w ust. 1, powodowało wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że niezachowanie terminu nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych.

Jak podniósł Sąd Najwyższy w uzasadnieniu cyt. wyżej uchwały, z językowej wykładni w/w przepisów , w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że pod rządem ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej i wydanego na jej podstawie (art. 108 ust. 4) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy, żołnierzowi zatrudnionemu przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych (I kategorii zatrudnienia), który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach czas odbywania służby wojskowej wliczał się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem przed powołaniem do służby wojskowej oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Oznacza to, że w powyższych okolicznościach taki okres służby wojskowej jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Innymi słowy, jeżeli zostały spełnione przez pracownika wskazane wyżej warunki powrotu do poprzedniego zatrudnienia zostaje zachowana tzw. ciągłość pracy, a okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem zatrudnienia na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do tej służby.

W niniejszej sprawie W. M. w okresie od 24 października 1973 roku do 14 października 1975 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową; a przed jej odbyciem był zatrudniony w Kółku Rolniczym w T. w szczególnych warunkach (jako kierowca ciągnika). Po odbyciu służby wojskowej podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy (który tylko zmienił nazwę) na tym samym stanowisku. Odwołujący zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu zatrudnienia w terminie wskazanym w cyt. wyżej przepisach. Okres ten podlega zatem zaliczeniu przy obliczaniu stażu pracy w warunkach szczególnych.

Nadto z ustalonego stanu faktycznego, opartego na zeznaniach świadków oraz dokumentów, wynika, iż odwołujący w okresie od dnia 15 sierpnia 1983 roku do dnia 31 stycznia 1988 roku w Przedsiębiorstwie (...) ( (...)) Oddział L. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego z przyczepą o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Zgodnie z wykazem A, dział VIII, pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony należą do prac w warunkach szczególnych. Okres ten zatem również podlega zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach. Do tego okresu zaliczyć trzeba również zatrudnienie odwołującego się w Zakładach (...) SA w D., przy czym nie w całości, a w okresie od 2 lutego 1988 r. do 30 maja 1988 r. (praca kierowcy ciągnika w transporcie) oraz od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1989 r. (praca kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony). Sąd nie uwzględnił okresu zatrudnienia odwołującego w w/w zakładzie pracy od dnia 1 czerwca 1988 roku do dnia 31 grudnia 1988 roku, ponieważ z akt osobowych odwołującego się wynika, że w tym okresie pracował jako kierowca samochodu m-ki Ż., rozwożąc mięso po okolicznych sklepach usytuowanych w N. oraz M..

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania należy stwierdzić, że powyższe okresy pracy zaliczone przez Sąd do pracy w szczególnych warunkach wynoszą powyżej 15 lat. W. M. spełnił zatem konieczne przesłanki wymagane do przyznania emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W tym stanie rzeczy, Sąd - na podstawie 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz powołanych wyżej przepisów prawa materialnego- orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania Sąd orzekł na zasadzie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 roku, poz. 265 ).