Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 46/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący : sędzia Przemysław Majkowski

Protokolant : sekr. sąd. Joanna Wołczyńska - Kalus

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2020 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank SA z siedzibą w W.

przeciwko J. M.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej J. M. na rzecz powoda (...) Bank SA z siedzibą w W. kwotę 143.971,26 ( sto czterdzieści trzy tysiące dziewięćset siedemdziesiąt jeden 26/100 ) złotych z umownymi odsetkami wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 23 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądza od pozwanej J. M. na rzecz powoda (...) Bank SA z siedzibą w W. kwotę 6.751,83 ( sześć tysięcy siedemset pięćdziesiąt jeden 83/100 ) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty,

3.  zasądza od pozwanej J. M. na rzecz powoda (...) Bank SA z siedzibą w W. kwotę 3.583,62 ( trzy tysiące pięćset osiemdziesiąt trzy 62/100 ) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty,

4.  zasądza od pozwanej J. M. na rzecz powoda (...) Bank SA z siedzibą w W. kwotę 1.972,84 ( jeden tysiąc dziewięćset siedemdziesiąt dwa 84/100) zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

5.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu na rzecz adwokata M. B. kwotę 4.428,00 ( cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem ) zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej dla pozwanej J. M. z urzędu.

Sygn. akt I C 46/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 sierpnia 2018 r. (data wpływu) wniesionym do Sądu Rejonowego - L. (...) w L. pełnomocnik powoda (...) Bank S.A. zwrócił się o wydanie w elektronicznym postępowaniu upominawczym nakazu zapłaty przeciwko J. M. z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, (pozew k. 3-7).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 12 października 2018 r. w sprawie o Sygn. akt VI Nc-e 1622744/18 Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie nakazał pozwanej J. M. w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłacić powodowi kwotę 154.306,71 zł, w tym kwotę 143.971,26 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 23 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty, kwotę 6.751,83 zł z odsetkami: ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2018 r. do dnia zapłat, kwotę 3.583,62 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.929 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, albo w tym terminie wnieść sprzeciw do Sądu (nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 12 października 2018 r. k. 9, 10).

W dniu 20 listopada 2018 r. pozwana J. M. skutecznie złożyła sprzeciw od tego orzeczenia, wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W sprzeciwie pozwana podniosła, że strona powodowa nie udowodniła podstawy istnienia i wysokości roszczenia dochodzonego pozwem, brak legitymacji czynnej powoda, brak wykazania w pozwie sposobu wyliczenia wysokości dochodzonych kwot, brak wskazania w pozwie i udowodnienia podstaw do wypowiedzenia umowy, brak wskazania w pozwie i udowodnienia istnienia podstawy wymagalności dochodzonego roszczenia, brak skutecznego doręczenia pozwanej wezwania do zapłaty, ewentualnie brak skutecznego doręczenia pozwanej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, brak dokonania pełnego rozliczenia zadłużenia wskazującego kwotę dochodzonej należności, (sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 11-15).

W piśmie z dnia 19 czerwca 2019 r. (data wpływu) pełnomocnik pozwanej podniósł zarzut rażącej sprzeczności umowy kredytu z zasadami współżycia społecznego prowadzącą do nieważności umowy oraz podniósł zarzut sankcji kredytu darmowego z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim , (pismo pełnomocnika pozwanej k. 75-80).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powód (...) Bank S.A. z siedzibą w W. w dniu 10 czerwca 2016 r. zawarł z pozwaną J. M. umowę kredytu konsolidacyjnego nr (...) mocą, której przekazał do dyspozycji pozwanej środki pieniężne, zaś pozwana zobowiązała się do ich zwrotu w terminach oraz na warunkach wskazanych w umowie. W związku z powstaniem zaległości w dniu 22 grudnia 2017 r. powód wezwał pisemnie stroną pozwaną do dobrowolnej spłaty zaległości, informując jednocześnie o możliwości restrukturyzacji zadłużenia zgodnie z art. 75 c Prawa Bankowego. W związku z brakiem restrukturyzacji oraz zapłaty zaległych rat, strona powodowa wypowiedziała przedmiotową umowę stawiając całą należności w stan wymagalności. Przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego strona powodowa podjęła próbę polubownego, pozasądowego rozwiązania sporu, wzywając do zapłaty stronę pozwaną pismem z dnia 25 czerwca 2018 r. Strona pozwana nie spłaciła wymagalnej wierzytelności do dnia sporządzenia pozwu. W dniu 15 października 2019 r. strona pozwana przesłała stronie powodowej oświadczenie, w którym podała, że w trybie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim korzysta z sankcji kredytu darmowego, (dowód: kserokopia umowy kredytu k. 44-46, kserokopia wezwania do zapłaty k. 47-48, kserokopia oświadczenia banku o wypowiedzeniu umowy k. 49-50, kserokopia ostatecznego wezwania do zapłaty k. 51, zestawienie należności i spłat kredytu k. 33-34, historia rachunku k. 35-43, kserokopia umowy ubezpieczenia k. 88-95, historia rachunku pozwanej k. 96-98, oświadczenie pozwanej k. 109-110, częściowo zeznania pozwanej- protokół rozprawy z dnia 25 października 2019 r. k. 130v).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wytoczone powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2018 poz. 993) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym w myśl ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Z kolei z przepisu art. 5 pkt 8 ustawy wynika, że całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu.

Zgodnie z art. 353 k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego sprawy, na wstępie wskazać należy, że strona powodowa uczyniła zadość ciążącemu na niej obowiązkowi i w sposób należyty wykazała, że między stronami doszło do skutecznego zawarcia umowy pożyczki, że strona powoda przekazała stronie pozwanej środki pieniężne określone w umowie oraz że pozwana uchybiła warunkom umowy nie wywiązując się z obowiązku spłaty zaciągniętej wierzytelności. W ocenie Sądu stronie pozwanej z kolei nie udało się wykazać zasadności podniesionych przez nią zarzutów, a ciężar dowodu w odniesieniu do zarzutów i twierdzeń podniesionych w treści zarzutów spoczywał bezspornie na pozwane Zgodnie bowiem z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Stosownie zaś do treści art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Przepis art. 232 k.p.c. stanowi natomiast, że strony zobowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powyżej powołane przepisy statuują jedną z podstawowych zasad procesu cywilnego, jaką jest zasada kontradyktoryjności. Zgodnie z jej założeniem ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie, zaś Sąd orzekający nie jest obciążony odpowiedzialnością za rezultat postępowania dowodowego, którego dysponentem są strony ( por. wyrok SN z dnia 07 października 1998 r., II UN 244/98, OSNP 1999/20/662).

Z dowodów załączonych do akt sprawy przez stronę powodową w postaci: kserokopii umowy o kredyt konsumencki, kserokopii wypowiedzenia umowy, kserokopii wezwania do zapłaty, tabel opłat i prowizji, historii rachunku, w sposób jednoznaczny wynika, iż środki na podstawie umowy zostały pozwanej przekazane, że wierzytelność powoda istnieje, a także jaka jest jej wysokość oraz iż jest ona wymagalna.

Zawierając umowę pozwana w sposób swobodny i dobrowolny przyjęła i zaakceptowała warunki umowy. Tym samym zobowiązała się do spłaty zaciągniętego zobowiązania w terminach i wysokości określonej w zawartej umowie. W związku z niewywiązywaniem się z umowy powód wypowiedział umowę, a roszczenie w całości zostało postawione w stan wymagalności. W przedmiotowym przypadku roszczenie było precyzyjnie określone w treści wypowiedzenia, gdzie wskazana była data i numer umowy, z którego wynika dochodzona wierzytelność. Zdaniem Sądu, pozwana nie udowodniła kwestii spełnienia przedmiotowego roszczenia w całości czy tez udzielenia prolongaty w spłacie, a to na pozwanym spoczywa ciężar dowodu. Zgodnie z umową powód zobowiązał się przekazać pozwanej wskazaną kwotę, co też uczynił na okoliczność czego przedstawił stosowne dokumenty. Zgodnie zaś z postanowieniami umowy na pozwanej jako kredytobiorcy spoczywał obowiązek uiszczania na rzecz powoda spłaty zadłużenia. W niniejszej sprawie pozwana nie przedstawiła żadnego dowodu na tę okoliczność. Z tego względu należało dać wiarę stronie powodowej, że pozwana nie uregulowała rat pożyczki i na dzień wniesienia pozwu z tego tytułu był winna powódce żądaną kwotę, co też wynika z załączonych przez stronę powodową dowodów. Podejmując czynność faktyczną częściowej spłaty zadłużenia stanowiącą realizację postanowień umowy, pozwana potwierdziła istnienie pomiędzy nią, a powodem stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy. W związku z zaprzestaniem spłaty, powód wypowiedział umowę, a roszczenie w całości zostało postawione w stan wymagalności. Strona powodowa przedstawiła do akt sprawy wyciąg z ksiąg banku, z którego jednoznacznie wynika wysokość zadłużenia pozwanej i wyliczenie sumy należnych odsetek od niespłaconego kredytu. Co prawda wyrokiem z dnia 15 marca 2011 roku w sprawie P 7/09 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że w że art. 95 ust. 1 ustawy Prawo bankowe jest niezgodny z określonymi przepisami Konstytucji w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, co jednoznacznie wskazuje, że wyciąg ten nie może być w przedmiotowej sprawie dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c., a więc nie korzysta z domniemania autentyczności i prawdziwości dokumentu urzędowego. Niemniej jednak wyciąg ten jest dokumentem prywatnym, o którym mowa w art. 245 k.p.c. Dokument prywatny stanowi pełnoprawny środek dowodowy, który sąd orzekający może uznać za podstawę swoich ustaleń faktycznych, a następnie wyrokowania. Moc dowodowa dokumentu prywatnego jest słabsza aniżeli moc dowodowa dokumentu urzędowego, nie przeszkadza to jednak w tym, aby sąd orzekający w ramach swobodnej oceny dowodów (art 233 k.p.c.) uznał treść dokumentu prywatnego za zgodną z rzeczywistym stanem rzeczy (por. Krzysztof Knoppek, Komentarz do art. 245 kodeksu postępowania cywilnego, Lex). Treść dołączonego do pozwu wyciągu z ksiąg rachunkowych banku zawiera wszelkie dane niezbędne do identyfikacji umowy, z której wynika dochodzone pozwem roszczenie, szczegółowo określa kwotę roszczenia i wysokość odsetek. Do tego dokument ten w pełni koreluje z postanowieniami łączącej strony umowy jak również ze złożonymi przez stronę powodową wykazami szczegółowego rozliczenia umowy.

Zasadniczym dowodem na wymagalność dochodzonego roszczenia jest oświadczenie z dnia 24 kwietnia 2018 roku w przedmiocie wypowiedzenia umowy przesłane na adres pozwanej. To na J. M. spoczywał ciężar udowodnienia, że korespondencji tej nie otrzymała. Takiego dowodu strona pozwana nie przeprowadziła (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 października 2011 roku wydany w sprawie VI ACa 445/11). Co więcej z dokumentu znajdującego się w aktach sprawy wynika jednoznacznie, że wbrew swojemu twierdzeniu, pozwana odebrała osobiście korespondencję w postaci wypowiedzenia umowy w dniu 02 maja 2018 r. co potwierdziła własnoręcznym podpisem (patrz k. 50-50v).

Chybiony okazał się również podniesiony przez stronę pozwaną zarzut rażącej sprzeczności umowy kredytu z zasadami współżycia społecznego prowadzący do nieważności wskazanej umowy. Zaznaczyć w tym miejscu również należy, że zawierając umowę pozwana w sposób swobodny i dobrowolny przyjęła i zaakceptowała warunki umowy. Tym samym zobowiązała się do spłaty zaciągniętego kredytu na wskazanych w umowie warunkach. Pozwana decydując się na zawarcie umowy, której przedmiotem jest obowiązek zwrotu środków, a więc świadczenie o nieskomplikowanej konstrukcji prawnej dokonała czynności, która nie wymagała dużej wiedzy, a zatem można uznać, że zawarcie takiej umowy nie przekraczało jej poziomu staranności i rozwagi. W związku z zaprzestaniem spłaty kredytu powódka wypowiedziała umowę, a roszczenie w całości zostało postawione w stan wymagalności. Kierując się zasadami słuszności stwierdzić należy, że pozwana nie powinna czerpać korzyści z tego, że zaprzestała spłacać zaciągnięte zadłużenie. W odniesieniu do zastrzeżeń strony pozwanej co do wysokości prowizji od kredytu wskazać należy, że pozwana zawierając umowę znała wysokość prowizji, zgodziła się na jej wysokość, która to wysokość nie przekraczała maksymalnego pułapu określonego w art. 36a ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim. Prowizja określona w zawartej umowie w kwocie 46.474,28 zł nie przekraczała maksymalnej wartości pozaodsetkowych kosztów kredytu zgodnie z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim określonych na kwotę 115.457 zł.

Nietrafny okazał się także zarzut skorzystania przez stronę pozwaną z sankcji kredytu darmowego w związku z oświadczeniem pozwanej złożonym względem powoda w dniu 15 października 2019 r. Przypomnieć w tym miejscu należy, iż zgodnie z art. 45 ust. 1 u.k.k, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Sankcja kredytu darmowego polega zatem w ogólności na uprawnieniu konsumenta do spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. Celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych. Ustawa wskazuje wyraźnie, że sankcja kredytu darmowego odnosi się oprócz odsetek jedynie do kosztów należnych kredytodawcy. Sankcja ta w daleko idący sposób modyfikuje treść stosunku prawnego łączącego kredytodawcę z konsumentem na niekorzyść tego pierwszego. Co do zasady zatem przepisy sankcjonujące dane postępowanie powinny być możliwie ściśle interpretowane nie pozwalając na pojawienie się obszarów niepewności prawnej. Podstawę do zastosowania sankcji kredytu darmowego może stanowić m.in. brak informacji o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunkach, na jakich koszty te mogą ulec zmianie, oraz brak informacji o ewentualnych innych opłatach z tytułu zaległości w spłacie kredytu. W ocenie strony pozwanej w zawartej umowie doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt. 6,8 i 11 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim poprzez brak podania wysokości odsetek maksymalnych w § 7 umowy kredytu konsolidacyjnego, braku informacji o kolejności zaliczania rat kredytu na poczet należności kredytobiorcy oraz braku wskazania rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego. Tak sformułowany zarzut nie znajduje oparcia w realiach niniejszej sprawy. Wskazać bowiem należy, iż w § 7 zawartej umowy wysokość odsetek została określona poprzez odniesienie do przepisów prawa powszechnie obowiązującego, w § 3 ust. 7 wskazano zaś, że jedynie w razie opóźnień istniała konieczność wskazania kolejności zaliczania wpłat na koszty, odsetki podwyższone, zaległe odsetki umowne, zaległe odsetki kapitałowe. Natomiast w razie braku zaległości środki będą zaliczane w całości na ratę kredytu wskazaną w umowie, a zatem nie ma wówczas innych należności, na które mogłyby zostać zaliczone środki. W świetle powyższego przyjąć należało, iż wbrew sugestii skarżącego zawarta między stronami umowa zawierała wszystkie niezbędne informacje i określała je w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Powyższe sprawia, że nie istniały żadne podstawy do zastosowania sankcji kredytu darmowego określonej w treści art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Mając powyższe na uwadze, Sąd stwierdził, że powód w pełni wykazał zasadność dochodzonego roszczenia i zasądził od pozwanej J. M. na rzecz powoda (...) Bank SA z siedzibą w W. kwotę 143.971,26 złotych z umownymi odsetkami wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 23 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty, kwotę 6.751,83 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty, kwotę 3.583,62 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty. Nadto Sąd w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w treści art. 98 k.p.c. zasądził od pozwanej J. M. na rzecz powoda (...) Bank S.A. z siedzibą w W. kwotę 1.972,84 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd zasądził również, na podstawie § 8 pkt. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz.U. z 2016r. poz. 1714 ze zm.), od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu na rzecz adwokata M. B. kwotę 4.428,00 zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej dla pozwanej J. M. z urzędu.