Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12. maja 2017 roku Instytut (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (dalej zwana również: Instytut (...)) wystąpiła przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (dalej zwaną również: (...)) o zapłatę kwoty 12.095,80 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od kwot:

-

179,37 zł od dnia 8. września 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.766,03 zł od dnia 15. września 2016 r. do dnia zapłaty,

-

169,86 zł od dnia 12. października 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.766,03 zł od dnia 15. października 2016 r. do dnia zapłaty,

-

167,74 zł od dnia 28. października 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.766,03 zł od dnia 15. listopada 2016 r. do dnia zapłaty,

-

137,55 zł od dnia 2. grudnia 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.766,03 zł od dnia 15. grudnia 2016 r. do dnia zapłaty,

-

132,08 zł od dnia 30. grudnia 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.766,03 zł od dnia 14. stycznia 2017 r. do dnia zapłaty,

-

145,36 zł od dnia 9. lutego 2017 r. do dnia zapłaty,

-

1.766,03 zł od dnia 15. lutego 2017 r. do dnia zapłaty,

-

567,66 zł od dnia 15. marca 2017 r. do dnia zapłaty,

a także o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu od pozwanego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, iż łączyła ją z pozwanym umowa, na podstawie, której wraz ze współwłaścicielem nieruchomości, udostępniła swoją działkę gruntową pozwanemu pod reklamę wolnostojącą posiadającą dwie oświetlone powierzchnie ekspozycyjne, w zamian za co pozwany zobowiązał się do uiszczenia comiesięcznego czynszu. Po wygaśnięciu zaś umowy, tj. 30. czerwca 2016 r., pozwany był zobowiązany do usunięcia nośnika reklamowego, co uczynił w dniu 24. marca 2017 r. W związku z tym strona powodowa domaga się zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz oświetlenia reklam zlokalizowanych na nośniku przez ten okres (pozew, k. 2–6).

W dniu 30. maja 2017 r., wydany został w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (nakaz zapłaty, sygn. akt IX GNc 3514/17, k. 83). Jego odpis został doręczony stronie pozwanej w dniu 4. lipca 2017 r. (k. 104).

W dniu 18. lipca 2017 r. pozwany złożył sprzeciw od ww. nakazu zapłaty i zaskarżając go w całości, wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko strona pozwana podniosła zarzut przedwczesności powództwa. Pozwany wskazał, iż wpłacił powodowi depozyt gwarancyjny w kwocie 15.000,00 zł. Powód był upoważniony do dokonania z kwoty depozytu demontażu nośnika, z którego to uprawnienia nie skorzystał. Pozwany podniósł, iż prowadzi z powodem rozmowy dotyczące skompensowania dochodzonej kwoty z wpłaconym depozytem. Konkludując stwierdził, że powód został zaspokojony z depozytu gwarancyjnego. Nie kwestionował wysokości dochodzonego roszczenia ani okoliczności bezumownego korzystania z rzeczy przez pozwaną spółkę (sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 94-97).

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12. marca 2015 roku, pomiędzy Instytutem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. ( (...)) i W. W. (Wynajmujący) a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., doszło do zawarcia umowy najmu. Przedmiotem zawartej umowy było udostępnienie spółce (...) przez Wynajmujących terenu nieruchomości zlokalizowanej przy ul. (...) w W. dz. E.. Nr 18/1 obręb 1-08-22 pod reklamę wolnostojącą posiadającą dwie oświetlone powierzchnie ekspozycyjne o wymiarach 18x6m, każda z przeznaczeniem na eksponowanie reklam na siatkach winylowych (nośnik reklamowy) (§1 umowy). Wynajmujący zobowiązali się także do udostępnienia spółce (...) przez cały okres obowiązywania umowy zasilania w energię elektryczną o mocy min. 2 KW, niezbędnej do oświetlenia reklam (§3 pkt 1). Umowa została zawarta na czas określony do dnia 30. czerwca 2016 r. (§7). Strony ustaliły, że M. będzie zobowiązany do usunięcia nośnika reklamowego wraz z elementami mocowania podziemnego, w terminie 30 dni od rozwiązania umowy na własny koszt (§6 pkt 2). Jeśli M. nie wywiązałby się w okresie 30 dni z podjętego zobowiązania dot. usunięcia nośnika reklamowego, miał zostać on zdemontowany przez (...) Sp. z o.o. Na poczet tej okoliczności M. miał wpłacić (...) Sp. z o.o., w ciągu 7 dni od podpisania umowy, pod rygorem nieważności umowy, depozyt gwarancyjny w wysokości 15.000,00 zł (§6 pkt 3). Z depozytu (...) Sp. z o.o. miał pokryć koszty demontażu i usunięcia nośnika oraz dokonać rewitalizacji terenu (§6 pkt 4). Z tytułu wykonania postanowień umowy M. zobowiązał się do zapłaty Wynajmującym czynszu najmu w wysokości 2.000,00 zł netto za jedną stronę reklamy lub 3.500,00 zł netto za cały nośnik w przypadku wykorzystania obu powierzchni reklamowych (§8 pkt 1). Czynsz miał być płatny na podstawie prawidłowo wystawionych i doręczonych M. faktur VAT, z terminem płatności 14 dni od dostarczenia (§8 pkt 2). Faktury miały być wystawiane przez Wynajmujących w następujący sposób: 71,79% przez Instytut (...), 28,21% przez W. W., a faktury za energię elektryczną do oświetlenia reklamy miały być wystawiane przez Instytut (...) (§8 pkt 3). W §13 umowy strony zastrzegły, że jakiekolwiek zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności (okoliczności bezsporne; umowa najmu, k. 64-66).

Pismem z dnia 28. września 2016 r. spółka Instytut (...) zawiadomiła spółkę (...), iż wobec wygaśnięcia umowy najmu z dnia 12. marca 2015 r. oraz braku woli kontynuowania współpracy wraz z zakończeniem obecnej ekspozycji na tablicy reklamowej zlokalizowanej w W. przy ul. (...), kończy się współpraca stron. Jednocześnie spółka Instytut (...) przypomniała o obowiązku wynikającym z §6 umowy (pismo z dnia 28. września 2016 r. wraz z dowodem doręczenia, k. 67-68v.).

W odpowiedzi na powyższe pismo, spółka (...) zwróciła się do spółki Instytut (...) o wyznaczenie terminu spotkania, na którym zostanie ustalony termin oraz szczegóły demontażu nośnika reklamowego (pismo z dnia 4. października 2016 r., k. 69).

Pismem z dnia 13. grudnia 2016 r. spółka Instytut (...) wyznaczyła spółce (...)-dniowy termin na dokonanie wizji, jednocześnie prosząc o informacje o dacie i godzinie dokonywanej wizji, celem udziału upoważnionego pracownika (...) Sp. z o.o. w wizji. Spółka Instytut (...) przypomniała także o uiszczonym depozycie gwarancyjnym w wysokości 15.000,00 zł i wezwała do uregulowania zaległości z tytułu bezumownego korzystania z nośnika reklamowego (pismo z dnia 13. grudnia 2016 r. wraz z dowodem nadania, k. 70-71).

W dniu 23. grudnia 2016 r. spółka Instytut (...) zwróciła się do spółki (...) o wskazanie daty, kiedy zakończy się ekspozycja reklamy oraz o podanie daty przeprowadzenia wizji przez pracowników spółki (...) (wiadomość e-mail, k. 75).

Pismem z dnia 3. stycznia 2017 r. spółka Instytut (...) wyznaczyła spółce (...)-dniowy termin na usunięcie części naziemnej reklamy oraz ustalenia trybu demontażu części podziemnej reklamy, jednocześnie prosząc o informacje o dacie i godzinie demontażu części naziemnej, celem udziału upoważnionego pracownika (...) Sp. z o.o. Spółka Instytut (...) przypomniała także o uiszczonym depozycie gwarancyjnym w wysokości 15.000,00 zł i wezwała do uregulowania zaległości z tytułu bezumownego korzystania z nośnika reklamowego (pismo z dnia 13. grudnia 2016 r. wraz z dowodem nadania, k. 76-79).

W związku z korzystaniem przez spółkę (...) z nośnika reklamowego znajdującego się na nieruchomości Instytutu (...), spółka Instytutu (...) wystawiła na rachunek spółki (...) następujące faktury VAT:

-

nr F/15/08/2016 z dnia 24. sierpnia 2016 r. na kwotę 179,37 zł brutto, za energię elektryczną, z terminem płatności do dnia 7. września 2016 r.,

-

nr F/18/08/2016 z dnia 31. sierpnia 2016 r. na kwotę 1.766,03 zł brutto, za bezumowne korzystanie z nośnika reklamowego na działce (...), z terminem płatności do dnia 14. września 2016 r.,

-

nr F/16/09/2016 z dnia 27. września 2016 r. na kwotę 169,86 zł brutto, za energię elektryczną, z terminem płatności do dnia 11. października 2016 r.,

-

nr F/22/09/2016 z dnia 30. września 2016 r. na kwotę 1.766,03 zł brutto, za bezumowne korzystanie z nośnika reklamowego na działce (...), z terminem płatności do dnia 14. października 2016 r.,

-

nr F/15/10/2016 z dnia 13. października 2016 r. na kwotę 167,74 zł brutto, za energię elektryczną, z terminem płatności do dnia 27. października 2016 r.,

-

nr F/18/10/2016 z dnia 31. października 2016 r. na kwotę 1.766,03 zł brutto, za bezumowne korzystanie z nośnika reklamowego na działce (...), z terminem płatności do dnia 14. listopada 2016 r.,

-

nr F/17/11/2016 z dnia 17. listopada 2016 r. na kwotę 137,55 zł brutto, za energię elektryczną, z terminem płatności do dnia 1. grudnia 2016 r.,

-

nr F/18/11/2016 z dnia 30. listopada 2016 r. na kwotę 1.766,03 zł brutto, za bezumowne korzystanie z nośnika reklamowego na działce (...), z terminem płatności do dnia 14. grudnia 2016 r.,

-

nr F/16/12/2016 z dnia 15. grudnia 2016 r. na kwotę 132,08 zł brutto, za energię elektryczną, z terminem płatności do dnia 29. grudnia 2016 r.,

-

nr F/21/12/2016 z dnia 30. grudnia 2016 r. na kwotę 1.766,03 zł brutto, za bezumowne korzystanie z nośnika reklamowego na działce (...), z terminem płatności do dnia 13. stycznia 2017 r.,

-

nr F/19/01/2017 z dnia 25. stycznia 2017 r. na kwotę 145,36 zł brutto, za energię elektryczną, z terminem płatności do dnia 8. lutego 2017 r.,

-

nr F/22/01/2017 z dnia 31. stycznia 2017 r. na kwotę 1.766,03 zł brutto, za bezumowne korzystanie z nośnika reklamowego na działce (...), z terminem płatności do dnia 14. lutego 2017 r.

-

nr F/20/02/2017 z dnia 28. lutego 2017 r. na kwotę 567,66 zł brutto, za bezumowne korzystanie z nośnika reklamowego na działce (...), z terminem płatności do dnia 14. marca 2017 r.

(faktury VAT z potwierdzeniem nadania i odbioru, k. 19-53).

W związku z nieuregulowaniem powyższych należności przez spółkę (...), spółka Instytut (...), pismami z dnia 19. grudnia 2016 r. oraz 17. marca 2017 r., wezwała spółkę (...) do zapłaty należności wynikających z wystawionych faktur VAT. Jednocześnie spółka Instytut (...), wraz z pismem z dnia 17. marca 2017 r. wezwała spółkę (...) do potwierdzenia salda na kwotę 12.095,80 zł (wezwania do zapłaty z potwierdzeniem nadania, k. 54-59, potwierdzenie salda, k. 60-63).

Kwota depozytu nie została rozliczona pomiędzy stronami (zeznania świadka R. K., k. 178, zeznania świadka K. D., k. 178-178v.).

Stan faktyczny opisany powyżej Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dowodów z dokumentów oraz twierdzeń o faktach bezspornych między stronami. Powołane powyżej odpisy dokumentów prywatnych przedłożone przez strony, Sąd uczynił podstawą dokonanych ustaleń – w zakresie wskazanym wyżej, przy odpowiednich partiach ustaleń. Wiarygodność dokumentów i wydruków nie była kwestionowana przez strony, Sąd zaś nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły również zeznania świadków R. K. i K. D., które zasługują na przymiot wiarygodności, gdyż były one logiczne, konsekwentne, pozbawione wewnętrznych sprzeczności, a przez to przekonujące. Świadkowie nie potwierdzili okoliczności rozliczenia depozytu gwarancyjnego przez strony.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 9. października 2018 r. Sąd oddalił dalej idący wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków K. D. i R. K., zgłoszony po raz pierwszy na rozprawie, jako objęty prekluzją dowodową na mocy art. 207 § 6 k.p.c. Zgodnie z jego treścią, Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba, że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Strona pozwana nie uprawdopodobniła natomiast, że potrzeba powołania tych twierdzeń i zarzutów wynikła później. Strona pozwana już bowiem na etapie sporządzania sprzeciwu od nakazu zapłaty znała stanowisko powoda, które w toku postępowania nie uległo zmianie. W związku z powyższym zgłoszone przez pełnomocnika pozwanego dopiero na rozprawie w dniu 9. października 2018 r., nowe twierdzenia oraz wnioski dowodowe dotyczące okoliczności, których strona pozwana wcześniej nie kwestionowała, tj. braku bezumownego korzystania, winny zostać powołane w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Wobec niedokonania tych czynności w przewidzianym terminie, zgłoszone na rozprawie twierdzenia oraz wnioski dowodowe uległy prekluzji. W związku z powyższym, w ocenie Sądu, nowe twierdzenia i dowody, powołane przez pełnomocnika pozwanego dopiero na rozprawie, zmierzały wyłącznie do przedłużenia postępowania. Sam pełnomocnik pozwanego nie wykazał, ani nawet nie twierdził, żeby w sprawie zachodziły wyjątkowe okoliczności, o których mowa w ostatnio powołanym przepisie. W szczególności nie można uznać za taką okoliczność wskazywanego przez pełnomocnika pozwanego uznawania roszczenia za przedwczesne wobec niewykorzystania przez strony wszystkich możliwości ugodowego zakończenia sporu. Nie zasługuje na uznanie twierdzenie pozwanego, jakoby potrzeba zgłoszenia nowych twierdzeń i wniosków powstała dopiero w związku z zadeklarowanym w toku rozprawy brakiem po stronie powodowej woli zawarcia ugody. Ponadto, należy mieć na uwadze, że w związku z podjętą przez pozwanego obroną i zgłoszonymi w sprzeciwie osobowymi wnioskami dowodowymi Sąd w sposób adekwatny zaplanował przebieg rozprawy w sprawie i czas potrzebny na przeprowadzenie zawnioskowanych przezeń dowodów. Tezy dowodowe wniosków pozwanego o przesłuchanie świadków obejmowały tylko jedną okoliczność, tj. zaspokojenie roszczeń powódki z depozytu gwarancyjnego. W związku z powyższym Sąd przeznaczył na rozprawę 25 minut, co było działaniem prawidłowym. Potwierdza to rzeczywisty przebieg rozprawy. Rozprawa, w toku której pojawiły się nowe wnioski pozwanego, wymagające rozstrzygnięcia, trwała 48 minut, zaś przesłuchanie świadków trwało 23 minuty (protokół, k. 178 i 178 v.). Uwzględnienie nowych wniosków strony pozwanej prowadziłoby niewątpliwie do dalszego, jeszcze większego opóźnienia w wywoływaniu kolejnych spraw z wokandy lub spowodowałoby konieczność odroczenia rozprawy w niniejszej sprawie na kolejny termin. Powyższe prowadzi do wniosku, że doszłoby do wystąpienia zwłoki w rozpoznaniu sprawy (niniejszej lub także kolejnych z wokandy).

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 9. października 2018 r. Sąd oddalił wnioski dowodowe pełnomocnika powoda dotyczące dokumentów i wydruków załączonych do odpowiedzi na sprzeciw, na podstawie art. 227 k.p.c., jako dotyczące okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Kwestie związane z przekazaniem pozwanemu dokumentacji niezbędnej do usunięcia nośnika (teza dowodowa sformułowana na rozprawie) są irrelewantne w sprawie.

W tym miejscu wymaga zaznaczenia, że w toku rozprawy pełnomocnik pozwanego wskazał, że nie otrzymał odpisu pisma powoda stanowiącego odpowiedź na sprzeciw, chociaż potwierdził, że odpis pisma, zgodnie z dowodem nadania przedstawionym przez stronę powodową, został wysłany na prawidłowy adres. Pełnomocnik pozwanego wniósł o odroczenie rozprawy i zobowiązanie go do złożenia pisma przygotowawczego, w którym ustosunkuje się do pisma przeciwnika. Sąd powyższe wnioski oddalił wskazując, że pismo nie zawiera nowych twierdzeń i wniosków, zgłoszonych po raz pierwszy, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd umożliwił pełnomocnikowi pozwanego zapoznanie się z pismem na rozprawie a następnie oddalił wnioski dowodowe pełnomocnika powoda dotyczące dokumentów i wydruków złożonych przy odpowiedzi na sprzeciw, o czym była mowa powyżej.

Na podstawie art. 299 k.p.c. - a contrario - Sąd oddalił wniosek powoda o przesłuchanie stron uznając, że w sprawie nie pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód dochodził zapłaty od pozwanego wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania przez niego z nośnika reklamowego znajdującego się na nieruchomości powoda (współwłaściciela rzeczy). Powód nie wskazywał podstawy prawnej dochodzonego roszczenia. Co do zasady w rachubę mogą wchodzić przepisy kodeksu cywilnego o: ochronie prawa własności (art. 224, 225, 230 k.c.), odpowiedzialności za nienależyte wykonanie umowy (art. 471 i nast. k.c.) oraz bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i nast. k.c.). Sąd nie zobowiązał powoda do wskazania podstawy prawnej roszczenia uznając, że wobec postawy pozwanego opierającego swoją obronę na zarzucie spełnienia świadczenia, kwestia ta - mająca co do zasady znaczenie dla określenia rozkładu ciężaru dowodu w sprawie - jest w okolicznościach niniejszej sprawy pozbawiona znaczenia. Prima facie w każdym z powołanych reżimów prawnych roszczenie nadaje się do uwzględnienia, gdyż działanie pozwanego wyczerpuje hipotezy powołanych wyżej przepisów, stanowiąc bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy, nienależyte wykonanie umowy polegające na niezwróceniu rzeczy po upływie uzgodnionego przez strony okresu najmu oraz bezpodstawne wzbogacenie pozwanego. W ocenie Sądu jednak, dopiero wówczas, gdy okaże się, że umowa stron, ani przepisy regulujące dany stosunek prawny nie przewidują sposobu rozliczenia skutków bezumownego korzystania, jak również nie ma podstaw do stosowania wprost lub odpowiednio art. 224-225 k.c., zastosowanie znajdzie art. 405 k.c., bowiem przepisy art. 224-225 k.c. mają charakter szczególny wobec art. 405 i nast. k.c.

Ponieważ swoje roszczenie powód zdaje się wywodzić z faktu posiadania przezeń statusu właściciela nieruchomości, podstawy prawnej żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie należy w pierwszej kolejności upatrywać w przepisach art. 224 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. Stosownie do art. 224 § 1 k.c. samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Według art. 224 § 2 k.c. od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Stosownie zaś do treści art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z zestawienia przytoczonych przepisów wynika, że roszczenie właściciela o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy jest uzależnione od tego, czy posiadacz jest w dobrej czy też w złej wierze. Występuje tutaj wyraźne zróżnicowanie sytuacji prawnej trzech podmiotów – „posiadacza w dobrej wierze” (art. 224 § 1 k.c.), „posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu powództwa o wydanie rzeczy” (art. 224 § 2 k.c.) i „posiadacza w złej wierze” (art. 225 k.c.). Zgodnie zaś z art. 230 k.c. przepisy te stosuje się do posiadacza zależnego. Oznacza to, że roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy może być skierowane przeciwko: posiadaczowi w dobrej wierze od momentu, w którym dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, oraz posiadaczowi w złej wierze. Ustawodawca wykluczył możliwość dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy od posiadacza w dobrej wierze, zanim nie wytoczono przeciwko niemu roszczenia windykacyjnego, a ściślej zanim nie dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu takiego powództwa.

Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, przewidziane w art. 224 i 225 k.c. należy do roszczeń uzupełniających, przysługujących właścicielowi w razie władania jego rzeczą przez osobę nieposiadającą skutecznego wobec niego tytułu prawnego. Mają one na celu przywrócenie właścicielowi równowagi ekonomicznej, naruszonej bezprawnym wkroczeniem w sferę jego własności. Roszczenia uzupełniające mają charakter obligacyjny. Mają zastosowanie do rozliczeń pomiędzy właścicielem i posiadaczem w stosunkach bezumownych, wyprzedzają regulacje dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia. Przesłankami ich dochodzenia są: brak tytułu do posiadania rzeczy, powstanie roszczenia windykacyjnego oraz korzystanie z rzeczy, pobieranie pożytków, odpowiedzialność za uszkodzenie, zniszczenie lub utratę. Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy łączy w sobie pierwiastki roszczenia odszkodowawczego, jak zwrot kosztów poniesionych przez właściciela w związku z koniecznością korzystania z cudzej rzeczy lub utraty korzyści, które uzyskałby w razie oddania rzeczy w najem lub dzierżawę oraz roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, obejmującego wydanie korzyści uzyskanych przez posiadacza w wyniku korzystania z cudzej rzeczy. Możliwość dochodzenia tych roszczeń nie została uzależniona od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz odniósł korzyść (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1998 r., III CZP 62/97, OSNC 1998, nr 6, poz. 91; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2016 r., III CZP 12/16).

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawała okoliczność korzystania przez pozwanego bez tytułu prawnego z nieruchomości powoda, jak również posiadania wiedzy przez pozwanego o obowiązku uiszczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy po wygaśnięciu umowy, powodowi zatem przysługuje roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy w myśl art. 224 k.c. w zw. z art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c.

Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy, o którym mowa art. 224 § 2 k.c. powinna odpowiadać stawkom za korzystanie z rzeczy określonego rodzaju, biorąc pod uwagę ceny występujące na rynku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4. lipca 2012 r. I CSK 641/11; uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów - zasada prawna z dnia 10. lipca 1984 r. III CZP 20/84). Natomiast właściwym kryterium ustalenia wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, o którym mowa w art. 225 k.c., powinna być kwota, jaką posiadacz w normalnym toku rzeczy musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27. września 2012 r. I ACa 474/12).

W niniejszej sprawie strona pozwana nie kwestionowała ani wysokości naliczonego przez powoda wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, ani długości okresu bezumownego korzystania z rzeczy przez pozwanego. Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 230 k.p.c., uznał te fakty za przyznane przez pozwanego. Treść powyższego artykułu stanowi, że gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. W przepisie tym mowa jest o tzw. faktach milcząco przyznanych. Za przyznane można uznać tylko fakty, a nie ich ocenę prawną, która nie wiąże sądu. Do sądu, niezależnie od poglądów prawnych wyrażanych przez strony, należy bowiem dokonanie własnej oceny ustalonych w sprawie faktów i zastosowanie w związku z tym właściwych przepisów prawa materialnego. Co prawda samo milczenie (niewypowiedzenie się) strony, co do twierdzeń strony przeciwnej, nie może być podstawą do uznania faktów za przyznane, jednakże wobec treści art. 230 k.p.c., o jego zastosowaniu decyduje zebrany w sprawie materiał dowodowy, przy uwzględnieniu charakteru i przedmiotu postępowania. Sąd w przedmiotowej sprawie, na podstawie całego materiału procesowego nabrał przekonania, że pozwany nie zaprzeczył istnieniu faktów przytoczonych przez stronę przeciwną w zakresie wysokości należnego powodowi wynagrodzenia, czy też opóźnienia w zapłacie. W związku z brakiem wątpliwości w tym zakresie, Sąd zastosował art. 230 k.p.c.

W tym miejscu wymaga zaznaczenia, że ogólnikowe zaprzeczenie twierdzeniom strony powodowej uznać należy za bezskuteczne. Zgodnie z art. 210 § 2 k.p.c., każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności faktycznych. Wypowiedzenie się co do twierdzeń strony przeciwnej o okolicznościach faktycznych winno odnosić się w sposób konkretny i jednoznaczny do wszystkich podniesionych przez tę stronę twierdzeń. Obowiązek przewidziany w art. 210 § 2 k.p.c. zmierza do zakreślenia okoliczności spornych i bezspornych między stronami i ma wpływ na zakres ewentualnego postępowania dowodowego. Dowodzeniu podlegają bowiem tylko okoliczności sporne między stronami, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 212 k.p.c., art. 227 k.p.c., art. 229 k.p.c.). W sytuacji, w której strona obarczona obowiązkiem wypowiedzenia się co do twierdzeń strony przeciwnej o okolicznościach faktycznych, co do nich się nie wypowie, naraża się na zastosowanie przez Sąd dyspozycji art. 230 k.p.c., zgodnie z którym, gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Jeżeli strona chce zaprzeczyć twierdzeniom strony przeciwnej o faktach, powinna uczynić to wyraźnie, odnosząc się do konkretnych okoliczności faktycznych i przedstawiając jednocześnie własne twierdzenia odnośnie kwestionowanej okoliczności. W związku z tym, jako zaprzeczenie twierdzeniom strony przeciwnej o faktach nie może być traktowane ogólnikowe zaprzeczenie wszelkim okolicznościom podanym przez stronę przeciwną.

W ocenie Sądu zatem, spór pomiędzy stronami w niniejszej sprawie sprowadzał się do kwestii związanych z możliwością zaspokojenia roszczenia powoda z wpłaconego przez pozwanego depozytu gwarancyjnego.

W ocenie Sądu powyższy zarzut pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie. W pierwszej kolejności, podkreślenia wymaga, iż pozwany w niniejszym procesie nie zgłosił zarzutu potrącenia obejmującego jego ewentualną wierzytelność o zwrot depozytu gwarancyjnego, zatem brak było podstaw do hipotetycznego choćby rozważania możliwości umorzenia wzajemnych wierzytelności do wierzytelności niższej. Pozwany nie wykazał też, ani nie twierdził, by oświadczenie takiej treści zostało złożone mu przez powoda. Brak jakiegokolwiek rozliczenia przez strony kwoty depozytu wynika z zeznań przesłuchanych świadków K. D. i R. K..

W ocenie Sądu, powód nie mógł zaspokoić swojego roszczenia z depozytu wpłaconego przez pozwanego w chwili podpisania umowy najmu. Jak wynika z §6 pkt 4 umowy, z depozytu powód miał pokryć koszty demontażu i usunięcia nośnika oraz dokonać rewitalizacji terenu, w przypadku nie wykonania tego przez pozwanego w zakreślonym terminie. Depozyt był zatem przeznaczony na zabezpieczenie roszczeń powoda wobec pozwanego, z tytułu nieusunięcia nośnika reklamowego.

W tym miejscu wymaga zaznaczenia, iż kaucja gwarancyjna, czy też jak w niniejszym przypadku depozyt gwarancyjny, to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania, stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania. Cechą charakterystyczną kaucji jest to, że może ona zostać wykorzystana tylko w ściśle określonym przypadku, tj. w razie niedopełnienia konkretnego zobowiązania. Zabezpieczenie wykonania umowy, przez ustanowienie kaucji ma charakter gwarancyjny, co oznacza, iż ustanowiona jest ona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję, nie wywiązała się z niej. Wówczas druga strona umowy może zaspokoić się ze złożonej kaucji. W przeciwieństwie do najmu lokalu mieszkalnego, ustawodawca nie wprowadził żadnej regulacji odnoszącej się do kaucji gwarancyjnej. Zatem uregulowanie tej kwestii leży w gestii samych stron, które w umowie wprowadziły obowiązek złożenia depozytu gwarancyjnego przez pozwanego. Brak konkretnych regulacji w kodeksie cywilnym daje w zasadzie pełną swobodę w zakresie kształtowania tego rodzaju stosunku w ramach zasady swobody umów. Co do zasady kaucja aż do zakończenia umowy powinna pozostawać nienaruszona. Jednakże strony mogą postanowić, że wynajmujący ma prawo zaspokajać się z niej na bieżąco, np. w przypadku zwłoki w płatności czynszu lub innych opłat. W takim przypadku umowa powinna określać termin, w jakim najemca obowiązany jest uzupełnić kaucję oraz ewentualną sankcję za jego niedotrzymanie. Wobec powyższego istotną kwestią w rozstrzygnięciu zasad rozliczania kaucji gwarancyjnej jest ustalenie, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy. Wykładnia umowy wymaga analizy zgodnego zamiaru stron i celu umowy, której dokonuje się z uwzględnieniem całego kontekstu oświadczeń badanego w aspekcie treści, jak i okoliczności, w których zostały złożone. Sąd stwierdzając, że strony w sposób tożsamy rozumiały użyte w umowie sformułowania, ze względu na brzmienie art. 65 § 2 k.c. nakazującego w pierwszej kolejności badać zgodną wolę stron niż dosłowne brzmienie umowy, jest związany dokonaną przez nie zgodną interpretacją postanowień umowy. Dopiero w przypadku braku porozumienia stron co do rozumienia treści złożonych przez nie oświadczeń woli, do dokonania ich wykładni zastosowanie ma wynikająca z art. 65 k.c. dyrektywa interpretacyjna, nakazująca tłumaczyć oświadczenia woli tak, jak wymagają tego ze względu na okoliczności, w których zostały złożone, zasady współżycia społecznego i ustalone zwyczaje (tzw. obiektywny wzorzec wykładni oświadczeń woli). Przy czym wykładnia taka, nie może prowadzić do wniosków nonsensownych (wyrok SN z dnia 8 lipca 2004 roku, IV CK 582/03, wyrok SN z dnia 22 lutego 2002 roku, V CKN 931/00). Z treści umowy najmu łączącej strony nie wynika zamiar stron, aby z depozytu były pokrywane bieżące należności z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy i opłat eksploatacyjnych. Z treści tej umowy wynika niewątpliwie, iż zamiarem stron było wyłącznie zabezpieczenie pokrycia kosztów demontażu nośnika w przypadku opóźnienia się w wykonaniu tego zobowiązania przez pozwanego (§6 pkt 4 umowy). Za taką wykładnią przemawia nadto fakt, iż strony w umowie nie uregulowały kwestii ewentualnego uzupełnienia depozytu o kwoty potrącane na bieżąco, a zatem nie było to zamiarem stron umowy. Konkludując ten fragment rozważań należy wskazać, że pozwany nie twierdził, ani też nie wykazał, żeby strony w inny, zgodny sposób rozumiały użyte w umowie sformułowania dotyczące depozytu gwarancyjnego.

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 224 k.c. w zw. z art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę w wysokości 12.095,80 zł, tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy przez pozwanego po wygaśnięciu umowy najmu.

O obowiązku zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od poszczególnych kwot składających się na należność główną roszczenia, Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, na podstawie art. 481 k.c. Daty początkowe, od których strona powodowa domagała się odsetek, a zarazem początek opóźnienia pozwanego w spełnieniu świadczenia, nie była kwestionowana przez stronę pozwaną (fakt bezsporny, art. 230 k.p.c.).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22. października 2015 r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804). Na kwotę zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda składa się wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 3.600,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz opłata od pozwu w kwocie 605,00 zł.

Biorąc pod uwagę wszystkie powołane wyżej okoliczności, Sąd na podstawie wskazanych w uzasadnieniu przepisów orzekł jak w wyroku.

SSR Aleksandra Zielińska-Ośko

Z. Odpis uzasadnienia wraz z odpisem wyroku doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.