Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 18 kwietnia 2019 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku Wydział X Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Dorota Zabłudowska

Protokolant: Marta Filipiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2019 r. sprawy:

J. C. (1) , syna P. i J., urodzonego (...), PESEL (...)

oskarżonego o to, że:

w okresie czasu od stycznia 2016 roku do 17 maja 2018 roku w P. uporczywie uchylał się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego z mocy ustawy oraz wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk Południe w Gdańsku V Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 2 maja 2011 roku, sygn. akt V RC 135/11 oraz wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk Południe w Gdańsku V Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 18 stycznia 2016, sygn. akt V RC 16/15 wobec J. C. (2), narażając ją przez to na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, przy czym zaległość z tego tytułu przekracza równowartość trzech świadczeń okresowych,

tj. o czyn z art. 209 § 1 oraz 1 a k.k.

I.  oskarżonego J. C. (1) uznaje za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu aktem oskarżenia, który kwalifikuje z art. 209 § 1 i 1a k.k. i za to na mocy art. 209 § 1a k.k. w zw. z art. 34 § 1, §1a pkt 1, §1b i §2 k.k. i art. 35 § 1 k.k. skazuje go i wymierza mu karę roku ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze 20 (dwudziestu) godzin w stosunku miesięcznym;

II.  na podstawie art. 34 § 3 k.k. i art. 72 § 1 pkt 3 k.k. zobowiązuje oskarżonego do systematycznego wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia rat alimentacyjnych na utrzymanie pokrzywdzonej J. C. (2) w okresie wykonywania kary ograniczenia wolności;

III.  na mocy art. 626 § 1 k.p.k., art. 627 k.p.k., art. 1, art. 2 ust. 1 pkt. 3 i ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe, w tym 261,83 zł (dwieście sześćdziesiąt jeden złotych 83/100) tytułem wydatków oraz 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem opłaty.

Sygn. akt X K 1177/18

UZASADNIENIE

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. C. (1) jest ojcem J. C. (2), urodzonej (...). Wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku V Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 18 stycznia 2016 roku w sprawie V RC 16/15 J. C. (1) został zobowiązany do łożenia na utrzymanie małoletniej J. C. (2) w kwocie 800 złotych miesięcznie w miejsce zasądzonych alimentów wyrokiem Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku z dnia 2 maja 2011 roku wydanego w sprawie V RC 135/11. Alimenty miały być płatne z góry do rąk matki E. B. w terminie do 10 dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki.

/ Dowody: odpis skrócony aktu urodzenia k. 3,

odpis wyroku zaocznego k. 85,

zeznania E. B. k. 11,

kopia wyroku V RC 135/11 k. 2.

J. C. (1) od chwili zasądzenia alimentów do chwili obecnej nie wpłacił na rzecz córki ani jednej kwoty tytułem wywiązania się z obowiązku alimentacyjnego. Początkowo widywał się ze swoją córką, jednak później przestał ją odwiedzać. Sporadycznie do niej dzwoni. W związku z powyższym sprawa została skierowana do komornika. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych okazała się jednak bezskuteczna.

/ Dowody: zeznania E. B. k. 51, 105-106, 117-118, 273-274,

wyjaśnienia J. C. (1) k. 162, 203-204,

zeznania M. Z. k. 23, 114-115, 274,

informacja o stanie zadłużenia k. 86 – 87v.,

zaświadczenie o dokonanych wpłatach k. 22, 271-271v.,

zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji k. 83-84, 270.

E. B. obecnie zamieszkuje ze swoim konkubentem M. Z.. Nie pracuje, otrzymuje pieniądze z Funduszu Alimentacyjnego w kwocie 500 złotych oraz z programu 500+. Od 1 listopada 2017 roku otrzymywała zasiłek rodzinny w kwocie 124 złote miesięcznie. Miesięczny koszt utrzymania córki 1000 złotych. Ponieważ E. B. nie jest w stanie z uzyskiwanych dochodów zapewnić podstawowych potrzeb życiowych córce, w utrzymaniu pomaga jej konkubent. M. Z. otrzymuje dochód rzędu 2000 złotych brutto miesięcznie. Stałe miesięczne wydatki w ich gospodarstwie domowym to 1330 złotych tytułem wynajmu mieszkania oraz 100 złotych za prąd.

/ Dowody: zeznania E. B. k. 11, 105-106,

zeznania M. Z. k. 23, 114-115, 274,

decyzja MOPS w P. k. 80-81, 82-82v.

W okresie od lipca 2017 roku do grudnia 2017 roku J. C. (1) pracował w Holandii, a ponadto zajmuje się renowacją mebli w Polsce, które następnie sprzedaje za granicą.

/ Dowody: zeznania E. B. k. 117 – 118,

wydruk z maila: k. 119-126,

umowa o pracę na czas określony k. 172-178,

formularz upoważnienia do zawarcia ubezpieczenia zdrowotnego k. 179,

specyfikacja wypłaty k. 180 – 193,

wydruk ze strony myotto.nl/pl k/ 194,

e-mail z potwierdzeniem zatrudnienia k. 195-197

J. C. (1) jest stanu wolnego, ma czwórkę dzieci w wieku 41, 40, 15 i 15 lat. Ma zasądzone alimenty na J. C. (2) i syna z innego związku. Posiada wykształcenie wyższe, z zawodu jest rzeźbiarzem. Jest bezrobotny, pozostaje na utrzymaniu córki. Nie był leczony psychiatrycznie. Leczył się odwykowo w 2013 roku. Nie był karany.

J. C. (1) został poddany jednokrotnemu badaniu przez biegłych psychiatrów. W wyniku przeprowadzonego badania ustalono, że nie jest on chory psychicznie ani upośledzony umysłowo i nie zachodzą wobec niego warunki z art. 31 § 1 i 2 k.k. Biegli stwierdzili również, że oskarżony tempore criminis nie miał wyłączonej ani w znacznym stopniu ograniczonej zdolności rozpoznania znaczenia swojego czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

/ Dowody: dane z protokołu przesłuchania 162-162v., 203,

dane o karalności k. 102,

dane osobo poznawcze k. 169,

opinia sądowo – psychiatryczna k. 212-216

W postępowaniu przygotowawczym J. C. (1) był dwukrotnie słuchany w charakterze podejrzanego i nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Nie stawił się na terminie rozprawy, o którym był prawidłowo zawiadomiony; nie usprawiedliwił swojej nieobecności, nie wnosił o nieprzeprowadzanie rozprawy pod jego nieobecność, a jego obecność nie była obowiązkowa.

Jednocześnie z uwagi na wymóg zwięzłości uzasadnienia wynikający z art. 424§1 k.p.k. odstąpiono od cytowania całości wyjaśnień oskarżonego odstępując do wskazanych poniżej kart akt postępowania.

/ vide: wyjaśnienia J. C. (1) k. 162v., 204

Sąd zważył, co następuje:

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w szczególności zeznania E. B. oraz zgromadzona dokumentacja nadesłana przez komornika sądowego dostarczyły podstaw do przypisania oskarżonemu J. C. (1) tego, że w okresie czasu od stycznia 2016 roku do 17 maja 2018 roku w P. nie wywiązywał się z obowiązku, określonego z mocy ustawy oraz wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk Południe w Gdańsku V Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 2 maja 2011 roku, sygn. akt V RC 135/11 oraz wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk Południe w Gdańsku V Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 18 stycznia 2016, sygn. akt V RC 16/15 wobec J. C. (2).

Ustalając stan faktyczny w sprawie, Sąd oparł się w pierwszym rzędzie na zeznaniach E. B., która zeznawała zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i na rozprawie głównej. Sąd doszedł do przekonania, że zeznania byłej partnerki oskarżonego są wiarygodne, nie zawierają wewnętrznych sprzeczności, a nadto, korespondują ze zgromadzonym materiałem dowodowym w postaci dokumentów, przede wszystkim zaświadczenia o dokonanych wpłatach oraz informacji o stanie zaległości. E. B. występująca w charakterze oskarżycielki posiłkowej dostarczyła wiedzy odnośnie tego, jak wygląda kontakt oskarżonego z córką. Na rozprawie podtrzymała złożone wcześniej zeznania wskazując na to, że kontakt ten uległ pogorszeniu w ostatnim czasie i oskarżony nie odwiedza już swojej córki. E. B. podawała również, iż J. C. (1) nie zamierza podejmować pracy w sposób legalny z obawy na zajęcie wówczas wynagrodzenia przez komornika. Depozycje w tym zakresie znalazły potwierdzenie w wyjaśnieniach J. C. (1), który wskazywał, iż podjęcie pracy byłoby dla niego nieopłacalne.

Sąd zważył, że oskarżycielka posiłkowa żądała ukarania sprawcy za uporczywe uchylanie się od łożenia rat alimentacyjnych na ich wspólne dziecko, co w okolicznościach niniejszej sprawy jest jak najbardziej zrozumiałe, gdyż z pewnością przez cały ten czas miała trudną sytuację finansową, zaś biologiczny ojciec jej córki nie poczuwał się do obowiązku partycypowania w kosztach jej utrzymania. Odnośnie korzystania z pomocy ze strony państwa, E. B. zeznała krótko i treściwie, a jej wskazania są zgodne z informacją nadesłaną z (...) w P..

Na walor wiarygodności zasługiwały również zeznania M. Z. – obecnego konkubenta E. B.. Sąd doszedł do przekonania, że jako partner E. B., pozostając z nią w związku przez dłuższy czas i z nią zamieszkując, ma informacje odnośnie sytuacji bytowej i majątkowej swojej partnerki, jak również odnośnie kontaktów dziecka z jej biologicznym ojcem. Świadek podał orientacyjnie, ile wynoszą miesięczne opłaty, wskazując jednocześnie, że zajmuje się tym E. B. i to ona ma szczegółową wiedzę na temat tych opłat.

Sąd oddalił wniosek o przesłuchanie świadka M. C., zważając na to, że jej zeznania nie mają znaczenia dla sprawy.

Ponadto, oskarżony J. C. (1) nie kwestionował twierdzeń E. B., a wręcz przeciwnie, w dużej mierze potwierdził jej twierdzenia w kwestii tego, że od czasu zasądzenia alimentów nie łożył na utrzymanie córki i podał powody, dla których nie uiszczał rat alimentacyjnych. Sąd nie dał wiary oświadczeniu J. C. (1) dotyczącemu tego, że nie przyznaje się do popełnienia zarzuconego mu oskarżeniem czynu. Sąd miał na względzie, że J. C. (1) w inkryminowanym czasie, jak wynika z załączonej do akt dokumentacji, pracował okresowo i osiągał dochody, a mimo to nawet nie starał się regulować zaległych kwot alimentów. Nadto oskarżony jest osobą zdrową, nie był w tym czasie pozbawiony wolności i nic nie stało na przeszkodzie, by podjął pracę i wywiązywał się ze swojego ojcowskiego obowiązku. Jednocześnie podkreślić należy, że Sąd dał wiarę oskarżonemu w tym zakresie, w jakim wskazywał on, że jest mu trudno podjąć stałą pracę z uwagi na jego wiek i ochronę przedemerytalną, to jednak uznał, iż nie to było powodem niepodjęcia stałej pracy, a chęć uniknięcia zajęcia części wynagrodzenia przez komornika.

Sąd uznał również za podstawę ustaleń faktycznych w sprawie dokumenty ujawnione w trybie art. 394 § 1 i 2 k.p.k., art. 393 § 1 i 2 k.p.k., w szczególności w postaci umów o pracę, wydruków z maila, dokumentacji nadesłanej od komornika, skróconego odpisu aktu urodzenia, danych osobo poznawczych, danych o karalności, odpisów wyroków, których autentyczność, wiarygodność i rzetelność nie była kwestionowana, a które zostały sporządzone przez upoważnione osoby i podmioty, w zakresie ich kompetencji.

Prokuratura Rejonowa w Pruszczu Gdańskim skierowała do sądu akt oskarżenia przeciwko J. C. (1), oskarżonemu o przestępstwo z art. 209 § 1 i 1a k.k.. Po wnikliwej analizie materiału dowodowego, zgromadzonego w toku postępowania przygotowawczego. Sąd doszedł do przekonania, że postawienie J. C. (1) w stan oskarżenia jest zasadne.

Rozpoczynając rozważania odnośnie kwalifikacji prawnej czynu popełnionego przez oskarżonego, sytuacja w niniejszej sprawie jest o tyle skomplikowana, że oskarżony dopuścił się zarzucanego mu czynu w okresie obowiązywania dwóch stanów prawnych.

Artykuł 209 § 1 k.k. w aktualnym brzmieniu stanowi, że karze za ten czyn podlega ten, kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. J. C. (1) nie uiszczał kwot alimentów orzeczonych wyrokiem Sądu w okresie od stycznia 2016 roku do 17 maja 2018 roku, tym samym powodując powstanie zaległości w regulowaniu rat alimentacyjnych na okres znacznie dłuższy niż 3 miesiące.

Dla bytu przestępstwa z art. 209 § 1 k.k. w czasie sprzed dnia nowelizacji, tj. przed dniem 31 maja 2017 r. konieczne było natomiast wystąpienie przesłanki uporczywości uchylania się. Zgodnie z poglądem przyjętym w orzecznictwie, uporczywość zachodzi w sytuacji powtarzającego się uchylania zabarwionego ujemnie z uwagi na złą wolę sprawcy, która wyraża się najczęściej w ignorowaniu w sposób tendencyjny obowiązku świadczenia opieki materialnej (wyr. SN z 3.7.2003 r., II K.K. 125/03, OSNwSK 2003, Nr 1, poz. 1458; wyr. SN z 27.2.1996 r., II KRN 200/95, Prok. i Pr. 1996, Nr 10, poz. 8; post. SA w K. z 13.12.2000 r., II AKz 289/00, KZS 2000, Nr 12, poz. 28). Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy, nie budzi wątpliwości, że oskarżony mając świadomość zobowiązania jakie na nim ciąży, w sposób celowy i tendencyjny nie łożył na rzecz swojej córki, co sam oskarżony przyznał wskazując, iż nie podejmował pracy „ze względu na fakt, iż komornik i tak mu zajmie 60% wynagrodzenia”. Zatem zachowanie J. C. (1) bez wątpienia wypełniło znamiona art. 209 § 1 k.k. w poprzednim brzmieniu.

Ponadto, jak wykazano w sprawie, swoim postępowaniem oskarżony naraził osobę uprawnioną do alimentacji na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Zakres pojęcia "podstawowe potrzeby życiowe", użytego w art. 209 § 1 k.k. w uprzednim brzmieniu wyznaczają warunki społeczne, poziom rozwoju gospodarczego, technologicznego, stan świadomości społecznej. Niewątpliwie, E. B. bez pomocy ze strony konkubenta oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego, 500+ i zasiłku rodzinnego przy uwzględnieniu jej wydatków związanych z miesięcznym utrzymaniem nie byłaby w stanie zapewnić podstawowych potrzeb życiowych J. C. (2). Zapewne miałaby z tym trudności nawet gdyby podjęła pracę. Wobec powyższego zachowanie oskarżonego wyczerpało znamiona zarówno przestępstwa z art. 209§1 k.k. tak w poprzednim brzmieniu, jak i odpowiadającej temu przepisowi aktualnie postaci kwalifikowanej przestępstwa niealimentacji ujętej w art. 209§1a k.k. Mając na względzie identyczność zagrożenia karnego Sąd zastosował do tego czynu ustawę aktualnie obowiązującą i zakwalifikował czyn popełniony przez oskarżonego z art. 209 § 1 i 1a k.k.

Przechodząc do omówienia wymiaru kary orzeczonej względem J. C. (1) za popełniony czyn, Sąd miał na względzie dyrektywy wymiaru kary wskazanymi w art. 53 § 1 k.k. Sąd wymierzył karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Zgodnie z artykułem stanowiącym podstawę skazania J. C. (1) (art. 209 § 1a k.k.) sprawca tego czynu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Sąd wymierzając J. C. (1) karę za przypisany mu wyrokiem czyn, miał na uwadze okoliczności obciążające, jak i przemawiające na korzyść oskarżonego. I tak, niewątpliwie okolicznością łagodzącą jest to, że zachowanie J. C. (1) było incydentalne, bowiem nie wchodził nigdy w konflikt z prawem, o czym świadczy jego dotychczasowa niekaralność. Ponadto, Sąd uznał, że rzeczywiście oskarżony mógł napotkać trudność związaną z zatrudnieniem z uwagi na swój wiek. Bacząc jednak na okoliczności obciążające przejawiające się w tym, że zachowanie oskarżonego naruszało dobro prawne osoby mu najbliższej, jak również stosunkowo długi czas nieuiszczania alimentów, a także bezkrytyczny stosunek J. C. (1) do popełnionego czynu, Sąd doszedł do przekonania, że kara roku ograniczenia wolności polegająca na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, wskazanej przez Sąd, w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym. Kara ta jest w ocenie Sądu do przypisanego oskarżonemu czynu. Niewątpliwie kara ograniczenia wolności będzie wiązała się z pewną dolegliwością dla oskarżonego, przejawiającą się w konieczności wykonywania nieodpłatnej pracy, to przede wszystkim powinna uświadomić mu naganność jego zachowania i oraz to, że uchylanie się od obowiązków jest nieopłacalne.

Natomiast, w ocenie Sądu wymierzenie innej kary przewidzianej ustawą niż kara ograniczenia wolności nie spełni celów wychowawczych, jakie ma nieść kara. Orzeczenie względem oskarżonego kary pozbawienia wolności skutkowałoby tym, że zostałby on wyeliminowany z życia społecznego, tym samym nie miałby możliwości zarobkowania, a w konsekwencji dalece prawdopodobne jest, że skutkowałoby tym, że oskarżony nadal nie wywiązywałby się z zobowiązania ciążącego na nim względem J. C. (2). Natomiast orzeczenie wobec niego kary grzywny wobec jest bezcelowe, bowiem nie będzie możliwe jej wykonanie.

Ponadto, w ocenie Sądu zasadne było zobowiązanie oskarżonego na mocy art. 72 § 1 pkt 3 k.k. do systematycznego wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie swojej córki w okresie wykonywania kary ograniczenia wolności. Zdaniem Sądu środek ten będzie czynnikiem mobilizującym oskarżonego do wywiązywania się na bieżąco z obowiązku alimentacyjnego, a ewentualne zaniedbanie przez oskarżonego tej powinności spowoduje, że możliwe będzie egzekwowanie od niego odpowiedzialności z tego tytułu. Obawa przed ukaraniem powinna być dodatkowym czynnikiem, który skłoni oskarżonego do prawidłowej realizacji obowiązków rodzicielskich.

Sąd w punkcie III wyroku rozstrzygnął o kosztach postępowania, zasądzając je od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa. Koszty te nie są wysokie, a ponieważ zawinione zachowanie J. C. (1) spowodowało wszczęcie postępowania karnego, powinien on ponieść koszty z tym związane.

(...)

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

2)  (...)

3)  (...).

G., dnia 28 maja 2019 r.