Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 lutego 2020 r.

Sąd Rejonowy w Łomży I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Jędrzejewska

Protokolant: Anna Świderska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lutego 2020 r. w Ł.

sprawy z wniosku K. S. (1)

z udziałem J. S.

o podział majątku wspólnego

postanawia:

I. Ustalić, iż w skład majątku wspólnego K. S. (1) i J. S. wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 46,40 m ², pozostające w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. wraz wkładem budowlanym.

II. Dokonać podziału majątku wspólnego w ten sposób, że na rzecz K. S. (1) przyznać spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 46,40 m ², pozostające w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. wraz wkładem budowlanym.

III. Zasądzić od wnioskodawczyni K. S. (1) na rzecz uczestnika J. S. kwotę 275,11 zł (dwieście siedemdziesiąt pięć złotych jedenaście groszy), płatną w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia powyższemu terminowi płatności.

IV. Stwierdzić, iż zainteresowani ponoszą koszty postępowanie związane ze swoim udziałem w sprawie.

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni K. S. (1) wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego z J. S., w którego skład wchodziło spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 46,40 m ², pozostające w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. wraz wkładem budowlanym. Wniosła o przyznanie powyższego lokalu na jej rzecz bez spłaty na rzecz uczestnika.

W uzasadnieniu wniosku podała, iż przed ślubem posiadała studencką książeczkę mieszkaniową, na podstawie której otrzymała przydział spółdzielczego lokatorskiego prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 35,50 m ², pozostającego w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł.. W 1991 r. doszło do zamiany mieszkań z sąsiadką, w wyniku czego otrzymała spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 46,40 m ², ze wzajemnym zrzeczeniem się wkładów lokatorskich, zamienianych mieszkań. W dniu 29.12.1992 r. dokonała przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do powyższego lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do powyższego lokalu mieszkalnego. Dopłata wkładu budowlanego pochodziła w całości z jej majątku osobistego w postaci darowizny od rodziców.

Uczestnik J. S. przychylił się do wniosku. Przyznał skład majątku wspólnego oraz sposób jego podziału poprzez przyznanie prawa do przedmiotowego lokalu na rzecz wnioskodawczyni ze spłatą na jego rzecz. Kwestionował fakt, darowizny od rodziców wnioskodawczyni na poczet wkładu budowlanego.

Sąd Rejonowy w Łomży ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawczyni K. S. (1) posiadała książeczkę oszczędnościową w (...) nr (...) z wkładem w kwocie 17.000 zł (przed denominacją) na dzień 1.10.1974 r. (wniosek o przydział mieszkania k.-12 akt członkowskich).

W dniu 29.12.1981 r. otrzymała przydział spółdzielczego lokatorskiego prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 35,50 m ², pozostającego w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. z wymaganym wkładem mieszkaniowym w kwocie 24.900 zł (przed denominacją), na poczet którego zaliczono wkład z książeczki mieszkaniowej wnioskodawczyni w kwocie 20.200 zł (przed denominacją) (przydział k.-29 akt członkowskich, informacja (...) k.-198).

Na budowę powyższego lokalu (...) w latach 70-tych zaciągnęła kredyt w wysokości 64.251 zł (przed denominacją) (informacja (...) k.-198).

W dniu 20.08.1982 r. K. S. (1) i J. S. zawarli związek małżeński przed Kierownikiem (...) Cywilnego w Ł. (odpis skrócony aktu małżeństwa k.-8). Małżonkowie nie zawierali umów o rozdzielności majątkowej przed zawarciem tego związku.

W dniu 8.10.1991 r. Zarząd (...) w Ł. wyraził zgodę na wzajemną zamianę spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 35,50 m ², na spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 46,40 m ², przysługującego H. M.. K. S. (1) jednocześnie zrzekła się wkładu spółdzielczego lokatorskiego prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) w kwocie 11.715.000 zł (przed denominacją) oraz spłaconego kredytu lokatorskiego w wysokości 39.767zł (przed denominacją) na rzecz H. M., która również zrzekła się wkładu spółdzielczego lokatorskiego prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) w kwocie 15.312.000 zł (przed denominacją) oraz spłaconego kredytu lokatorskiego w wysokości 51.983 zł (przed denominacją) (decyzja akta członkowskie, informacja (...) k.-198).

Na mocy umowy z dnia 29.11.1992 r. rodzice wnioskodawczyni I. i T. B. dokonali na jej rzecz darowizny kwoty 19.029.300 zł (przed denominacją) na poczet wkładu budowlanego za przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) na własnościowe (umowa k.-13). Powyższą kwotę wpłacili bezpośrednio na konto (...) w Ł. w dniu 8.12.1992 r. (dowód wpłaty k.-14, informacja (...) k.-198).

Na wniosek K. S. (1) i J. S. w dniu 23.12.1992 r. Zarząd (...) w Ł. dokonał przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 46,40 m ² na spółdzielcze własnościowe prawo do powyższego lokalu (decyzja akta członkowskie, informacja (...) k.-198). Dopłata wkładu budowlanego pochodziła w całości z majątku osobistego K. S. (1) w postaci darowizny od rodziców (dowód wpłaty k.-14, informacja (...) k.-198).

Sąd Okręgowy (...) wyrokiem z dnia 31.10.2016 r. - sygn. akt (...) rozwiązał przez rozwód małżeństwo K. S. (1) i J. S. (wyrok k.-25-26, 28-29, odpis skrócony aktu małżeństwa k.-8).

Bezsporną okolicznością w niniejszej sprawie jest, iż zainteresowani nie zawierali umów majątkowych dotyczących wyłączenia, ograniczenia czy też rozszerzenia wspólności majątkowej oraz to, że z mocy wyroku Sądu Okręgowego (...) z dnia 31.10.2016 r. - sygn. akt (...) rozwiązującego przez rozwód małżeństwo, ustała pomiędzy K. S. (1) i J. S. wspólność majątkowa łączna. Dlatego też każdy z byłych małżonków był uprawniony od tego momentu do wystąpienia z żądaniem podziału ich majątku wspólnego.

Z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy zainteresowanymi powstała z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich – art. 31 krio.

Zainteresowani zgodnie wskazali, iż w skład ich majątku wspólnego wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 46,40 m ², pozostające w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. wraz wkładem budowlanym, co potwierdzają akta członkowskie (...) w Ł..

Zainteresowani zgodnie również wnieśli o przyznanie prawa do powyższego lokalu na rzecz wnioskodawczyni.

Uwzględniając zatem powyższy, zgodny sposób podziału majątku wspólnego zainteresowanych Sąd na podstawie art. 567 § 3 kpc w zw. z art. 684 kpc w zw. 688 kpc w zw. z art. 622 § 2 kpc orzekł jak w pkt. II postanowienia.

Uczestnik wnosił o zasądzenie od wnioskodawczyni na jego rzecz spłaty odpowiadającej wartości jego udziału w prawie do powyższego lokalu mieszkalnego.

Wnioskodawczyni twierdziła, iż uczestnikowi nie przysługuje spłata albowiem prawo do przedmiotowego lokalu zostało nabyte na zasadzie surogacji na skutek zamiany mieszkań. Bowiem przed ślubem posiadała lokal poł. przy ul. (...), który został zamieniony w 1991 r. na przedmiotowy lokal nr (...), prawo do którego następnie zostało przekształcone na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i wymagany wkład budowlany został pokryty w całości z darowizny od jej rodziców.

Art. 33 pkt 3 krio przewiduje tzw. surogację, która polega na zaliczeniu do majątku odrębnego każdego z małżonków przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej w zamian za stanowiące jego majątek odrębny przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności albo nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, np. nieruchomość nabyta w drodze zamiany z nieruchomością darowaną jednemu z małżonków. Ciężar udowodnienie, że określony przedmiot majątkowy należy w wyniku surogacji do majątku odrębnego, spoczywa na tym małżonku, który twierdzi, że przedmiot ten jest surogatem nabytym ze środków uzyskanych w zamian za przedmioty majątkowe nabyte przez tego małżonka przed powstaniem wspólności ustawowej (art. 6 kc).

Dla powstania wspólności spółdzielczego prawa do lokalu nie ma znaczenia, które z małżonków, z jakich funduszy i w jakiej części lub wysokości wniosło wkład mieszkaniowy lub budowlany. Jeżeli między małżonkami istnieje wspólność ustawowa, wkład pochodzący z podlegającego surogacji majątku odrębnego jednego lub obojga małżonków stanowi nakład na majątek wspólny (teza I pkt. 1 uchwały pełnego składu Izby Cywilnej SN z 30.11.1974 r. III CZP 1/74).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, iż wnioskodawczyni K. S. (2) przed ślubem z uczestnikiem posiadała spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 35,50 m ², pozostające w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł.. Potwierdza to przydział (k.-29 akt członkowskich) oraz informacja (...) z dnia 16.11.2018 r. (k.-198). Powyższe przyznał także uczestnik podczas przesłuchania w charakterze strony (k.-68-68v)

Poza sporem pozostaje także fakt, iż w dniu 8.10.1991 r. Zarząd (...) w Ł. wyraził zgodę na wzajemną zamianę spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 35,50 m ², na spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) o pow. 46,40 m ², przysługującego H. M., co potwierdza decyzja (...) z dnia 9.10.1991 r., akta członkowskie oraz informacja (...) z 16.11.2018 r. (k.-198).

Z powyższej informacji (...) wynika również, iż K. S. (1) jednocześnie zrzekła się wkładu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) w kwocie 11.715.000 zł (przed denominacją) oraz spłaconego kredytu lokatorskiego w wysokości 39.767zł (przed denominacją) na rzecz H. M., która również zrzekła się wkładu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) w kwocie 15.312.000 zł (przed denominacją) oraz spłaconego kredytu lokatorskiego w wysokości 51.983 zł (przed denominacją).

Uczestnik natomiast twierdził, iż zamiana mieszkań odbyła się za dopłatą z reki do ręki. Nie przedstawił jednakże, żadnych dowodów na potwierdzenie swoich twierdzeń w tym zakresie, w szczególności dowodów wpłat. Nie wskazał także jaką kwotę zapłacili z tego tytułu.

W ocenie Sądu w świetle powyższych dokumentów i braku dowodów przeciwnych należy ustalić, iż zamiana mieszkań odbyła się bez dodatkowych dopłat ,dokonanych przez zainteresowanych.

Uczestnik twierdził także, iż środki na przekształcenie prawa do przedmiotowego lokalu na własnościowe pochodziły ze wspólnych środków. Zaprzeczył aby środki na ten cel pochodziły z darowizny od rodziców wnioskodawczyni.

Tymczasem wnioskodawczyni złożyła do akt sprawy umowę darowizny, z której wynika, iż w dniu 29.11.1992 r. jej rodzice I. i T. B. dokonali wyłącznie na jej rzecz darowizny kwoty 19.029.300 zł (przed denominacją) na poczet wkładu budowlanego za przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) na własnościowe (umowa k.-13). Zawarcie powyższej umowy potwierdziła także I. O., która była świadkiem powyższej umowy i jej podpis znajduje się pod treścią umowy (zeznania k.-108v-109). Również świadkowie przesłuchani w spawie J. M. (k.109v), B. F. (k.-127v) i C. K. (k.-128) potwierdzili, fakt darowizny środków na wykup mieszkania.

Ponadto wnioskodawczyni złożyła do akt sprawy dowód wpłaty (k.-14), z którego bezsprzecznie wynika, iż jej rodzice I. i T. B. w dniu 8.12.1992 r., wpłacili bezpośrednio na konto (...) w Ł. kwotę19.029.300 zł na poczet wkładu budowlanego. Potwierdza to również informacja (...) z dnia 16.11.2018 r. (k.-198).

W świetle powyższych dokumentów i zeznań świadków w ocenie Sądu zeznań świadków w osobie rodzeństwa uczestnika A. Ł. (k.-128-128v) i M. S. w części dotyczącej pochodzenia środków na przekształcenie prawa do przedmiotowego lokalu nie można uznać za wiarygodne. Bowiem swoją wiedze w tym zakresie posiadają jedynie na zasadzie obserwacji i domysłów, gdyż żadne z nich nie było przy wpłacaniu środków do (...).

W ocenie Sądu należy jednakże ustalić, iż zainteresowani poczynili nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci spłaty kredytu, zaciągniętego przez (...) w Ł. na budowę spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, poł. w Ł. przy ul. (...), stanowiącego majątek osobisty wnioskodawczyni wraz odsetkami.

Bowiem jak wynika z informacji (...) z dnia 30.09.2019 r. (k.-343), K. S. (1) od dnia zawarcia związku małżeńskiego z uczestnikiem tj. 20.08.1982 r. do dnia zamiany mieszkań w dniu 8.10.1991 r. spłaciła z tytułu kredytu lokatorskiego kwotę 50.545 zł (przed denominacją). Z tego w okresie od 20.08.19982 r. do 19.04.1990 r. kwotę 10.778 zł (przed denominacją) i w dniu 19.04.1990 r. dokonała jednorazowej spłaty kredytu w kwocie 39.767 zł (przed denominacją) oraz odsetki w kwocie 10.366 zł (przed denominacją). W momencie zamiany mieszkań tj. 8.10.1991 r. kredyt lokatorski na mieszkanie przy ul. (...) był już całkowicie spłacony w dniu 21.05.1990 r. przez M. M. w kwocie 51.983 zł (przed denominacją).

Ponadto fakt spłaty kredytu został potwierdzony przez wnioskodawczynię w piśmie kierowanym do (...) z dnia 22.10.1992 r. w którym wskazała „spłaciłam również kredyt lokatorski w dniu 27.04.1990 r”.

Zatem nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci spłaty kredytu, zaciągniętego przez (...) w Ł. na budowę spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, poł. w Ł. przy ul. (...) stanowi kwotę 60.911 zł (przed denominacją) (10.778 zł + 39.767 zł +10.366 zł).

Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2018.0.845) osoba, o której mowa w ust. 1, wnosi wkład mieszkaniowy według zasad określonych w statucie w wysokości odpowiadającej różnicy między kosztem budowy przypadającym na jej lokal a uzyskaną przez spółdzielnię pomocą ze środków publicznych lub z innych środków uzyskanych na sfinansowanie kosztów budowy lokalu. Jeżeli część wkładu mieszkaniowego została sfinansowana z zaciągniętego przez spółdzielnię kredytu na sfinansowanie kosztów budowy danego lokalu, osoba, o której mowa w ust. 1, jest obowiązana uczestniczyć w spłacie tego kredytu wraz z odsetkami w części przypadającej na jej lokal.

Wartość zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) na datę zamiany mieszkań stanowiła kwotę 11.779.251 zł (przed denominacją), co wynika z informacji (...) z dnia 24.12.2018 r. (k.-219). Nakład z majątku wspólnego zainteresowanych na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci spłaty kredytu, zaciągniętego przez (...) w Ł. na budowę spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, poł. w Ł. przy ul. (...) w kwocie 60.911 zł zatem stanowi 0,50 % zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego na datę zamiany mieszkań.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ¹ ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2018.0.845) w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu.
Zgodnie z ust. 2 ² z wartości rynkowej lokalu potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 umowa o budowę lokalu ust. 1 pkt. 1, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy. Jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal oraz kwoty zaległych opłat, o których mowa w art. 4 pokrywanie kosztów eksploatacji i utrzymania lokali ust. 1, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu.

Z informacji (...) z dnia 9.04.2019 r. (k.-265) zaś wynika, iż w przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego poł. w Ł. przy ul. (...) jego rynkowa wartość wyjściowa do przetargu stanowiłaby kwotę 110.046,79 zł. Zatem nakład zainteresowanych z ich majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci spłaty kredytu, zaciągniętego przez (...) w Ł. na budowę spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, poł. w Ł. przy ul. (...) stanowiącego 0,50 % rynkowej wartości wyjściowej do przetargu, stanowiącej kwotę 110.046,79 zł wynosi kwotę 550,23 zł.

Biorąc zatem powyższe pod uwagę zdaniem Sądu uczestnikowi nie przysługuje od wnioskodawczyni spłata, odpowiadająca wartości jego udziału w majątku wspólnym, którego wartość stanowi kwotę 143.376 zł, ustaloną na podstawie niekwestionowanej przez pełnomocników zainteresowanych opinii biegłego S. K. z dnia 28.09.2018 r. (k.-162-163). Bowiem prawo do przedmiotowego lokalu zostało nabyte na zasadzie surogacji w trybie bez kosztowej zamiany mieszkań a następnie w wyniku przekształcenia prawa na własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, na co środki pochodziły z majątku osobistego wnioskodawczyni, z tytułu darowizny od jej rodziców.

W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi (art. 567 § 1 kpc, art. 686 kpc). Podstawę materialnoprawną tych roszczeń stanowią przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, a zwłaszcza art. 207 kc, a także przepisy o czynach niedozwolonych, przede wszystkim art.415 kc. Ponadto zgodnie z art. 45 krio każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód.

Uczestnikowi zatem przysługuje kwota 275,11 zł z tytułu ½ części nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci spłaty kredytu, zaciągniętego przez (...) w Ł. na budowę spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, poł. w Ł. przy ul. (...).

Z tych względów Sąd na podstawie art. 567 § 1 kpc, art. 686 kpc, art. 207 kc i art. 45 krio orzekł jak w pkt. III postanowienia.

O odsetkach Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 481 § 1 i 2 kc.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 520 § 1 kpc.

Na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) odstąpiono od obciążania zainteresowanych nieuiszczoną opłatą od wniosku, którą przejęto na rachunek Skarbu Państwa.