Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 lutego 2019 r. znak (...) - (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił odwołującemu się G. B. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 4 września do 1 października 2017 r. od 4 do 31 października 2017 r. oraz zobowiązał go do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego w łącznej kwocie 5 473,67 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia doręczenia zaskarżonej decyzji do dnia zapłaty. W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wskazał, że odwołujący wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Zaznaczył, że odwołujący się w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy świadczył pracę na rzecz innych płatników składek, tj. na rzecz Sekret Ochrona Osób i Mienia W. G. i T. (...) spółki jawnej w Ś. i Zarządu (...) spółki akcyjnej, z którymi to miał zawarte umowy zlecenia. Dodał, że płatnik składek potwierdził to, że odwołujący się w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy wykonywał pracę na jego rzecz, za którą to pracę na podstawie wystawianych przez siebie rachunków odwołujący otrzymał wynagrodzenie.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł G. B.. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że w rzeczywistości w okresach spornych nie świadczył pracy na rzecz Sekret ochrona Osób i Mienia W. G. i T. (...) spółki jawnej w Ś. na podstawie zawartej z nią umowy zlecenia ani też nie pobierał wynagrodzenia od tej spółki. Nie wykonywał też w okresach spornych pracy na podstawie umowy zlecenia zawartej z Zarządem (...) spółką akcyjną. Być może w okresach tych droga mailową przekazywał jakieś informacje do (...), lecz wysiłek z tym związany równy jest wysiłkowi wysłania maila np. do rodziny i nie wpłynęło to na jego stan zdrowia. Wyjaśnił, że w okresie objętym żądaniem zwrotu zasiłku chorobowego doszło u niego do nasilenia choroby nowotworowej, w związku z którym musiał poddać się leczeniu szpitalnemu.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o jego oddalenie w całości, a nadto o zasądzenie od odwołującego się kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu stanowiska organ powołał się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

G. B. zatrudniony jest w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. od dnia 3 kwietnia 2007 r. na podstawie umowy o pracę. Z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu.

Niesporne, a nadto dowód: przesłuchanie G. B. w charakterze strony – k. 38-40, k. 49 i k. 70-71, umowa o pracę – k. 26

G. B. miał orzeczoną niezdolność do pracy w okresach od dnia 4 września do dnia 1 października 2017 r. i od dnia 4 października do dnia 31 października 2017 r. z powodu choroby nowotworowej.

Niesporne

W okresie od 4 września do 1 października 2017 r. i od 4 do 31 października 2017 r. G. B. nie świadczył na podstawie umowy zlecenia żadnej pracy na rzecz Sekret Ochrona Osób i Mienia W. G. i T. (...) spółki jawnej w Ś. oraz nie pobierał z tego tytułu wynagrodzenia.

Dowód : zaświadczenie zleceniodawcy – k. 15, przesłuchanie G. B. w charakterze strony – k. 38-40, k. 49 i k. 70-71, umowa zlecenie – k. 30, pismo Sekret O chrona O sób i M ienia W. G. i T. W. s półki j awnej w Ś. z dnia 7.12.2018 r. – w aktach organu (nienumerowana karta)

G. B. w dniu 15 grudnia 2016 r. zawarł umowę zlecenia (Nr (...)) z Zarządem (...) spółką akcyjną w S. na okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2017 r. Z tego tytułu przysługiwało mu wynagrodzenie miesięczne w kwocie 1.000 zł brutto. Wypłata wynagrodzenia nie zależała od przepracowania przez G. B. określonej ilości godzin w miesiącu, lecz od wykonania należących do niego obowiązków wynikających z umowy zlecenia, których nasilenie w poszczególnych miesiącach mogło być różne. W zakres obowiązków G. B. na podstawie tej umowy wchodziło m.in. wystawianie przepustek portowych w imieniu zleceniodawcy i faktur za te usługi, nadzorowanie pełnienia służby przez pracowników na terenie Terminalu Promowego Ś., wykonywanie zadań oficera ochrony tego obiektu portowego oraz zastępowanie oficera ochrony obiektów portowych (...) Handlowego (...) w Ś.. Praca dla zleceniodawcy nie miała związku z pracą wykonywaną przez G. B. dla jego pracodawcy - (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś..

Dowód: umowa zlecenie – k. 24 – 25, przesłuchanie G. B. w charakterze strony – k. 38-40, k. 49 i k. 70-71

W przypadku nieobecności G. B., jego obowiązki wynikające z umowy zlecenia zawartej z (...) pełnił jego zastępca B. P. (1). G. B. i B. P. (1) (będący oficerem ochrony obiektów portowych (...) Handlowego (...) w Ś.) zastępują się wzajemnie w sytuacji, gdy jeden z nich z różnych przyczyn nie może pełnić swoich obowiązków.

Dowód: przesłuchanie G. B. w charakterze strony – k. 38-40, k. 49 i k. 70-71, przesłuchanie świadka A. P. – k. 47 – 49

G. B. w okresach orzeczonej niezdolności do pracy od dnia 4 września do dnia 1 października 2017 r. i od dnia 4 października do dnia 31 października 2017 r. wykonywał pracę na rzecz zleceniodawcy Zarządu (...) spółki akcyjnej w S..

Dowód: pismo przewodnie zleceniodawcy wraz z fakturami (...) – k. 59 – 65, raport kasowy – wrzesień 2017 – k. 45, raport kasowy – październik 2017 r. – k. 46, częściowo przesłuchanie G. B. w charakterze strony – k. 38-40, k. 49 i k. 70-71, częściowo zeznania świadka A. P. – k. 47-49, pismo (...) z dnia 11.12.2028 r. – w aktach organu (nienumerowana karta)

Za okres ten G. B. otrzymał od (...) wynagrodzenie w pełnej wysokości.

Niesporne, a nadto dowód: przesłuchanie G. B. w charakterze strony – k. 38-40, k. 49 i k. 70-71, pismo (...) z dnia 11.12.2028 r. – w aktach organu (nienumerowana karta)

W tym czasie G. B. sporządził, zweryfikował i zatwierdził własnoręcznym podpisem raporty kasowe dotyczące wystawionych przepustek za miesiąc wrzesień 2017 r. i październik 2017 r. Raporty te zostały wygenerowane przy pomocy systemu komputerowego funkcjonującego w (...), do którego dostęp G. B. posiadał w swoim miejscu zamieszkania. Raporty te odebrał z jego miejsca zamieszkania pod koniec września i pod koniec października 2017 r. odwiedzający go A. P. – kierownik działu bezpieczeństwa portów w (...). Raporty kasowe w (...) powinny być sporządzane w terminie 3 dni przed końcem każdego miesiąca. Raport kasowy mógłby także sporządzić zastępujący G. B. B. P. (1).

Ponadto, w dniach 27 i 29 września 2017 r. oraz 13, 16, 24, 26 października 2017 r. G. B. własnoręcznie podpisał faktury VAT za wystawione przepustki dla klientów (...). Zgodnie z prawem na fakturach tych nie był potrzebny podpis wystawcy, ale G. B. podpisywał je, bo wymagał tego (...). Faktury generowane były przy pomocy systemu i przynosił je G. B. do miejsca zamieszkania pracownik (...).

W dniu 26 października 2017 r. wysyłał do zleceniodawcy wiadomość mailową przekierowującą służbową wiadomość mailową otrzymaną przez niego w dniu 21 września 2017 r. rentgena na terminalu.

Niesporne, a nadto dowód: korespondencja email – k. 66, pismo przewodnie zleceniodawcy wraz z fakturami (...) – k. 59 – 65, raport kasowy – wrzesień 2017 r. – k. 45, raport kasowy – październik 2017 r. – k. 46, przesłuchanie G. B. w charakterze strony – k. 38-40, k. 49 i k. 70-71, zeznania świadka A. P. – k. 47-49

G. B. za okres niezdolności do pracy od dnia 4 września do 1 dnia października 2017 r. oraz od dnia 4 do dnia 31 października 2017 r. otrzymał zasiłek chorobowy. Wniosek o przyznanie zasiłku chorobowego w imieniu G. B. złożył pracodawca. G. B. miał świadomość o zakazie wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy.

Niesporne, a nadto d owód: przesłuchanie G. B. w charakterze strony – k. 38-40, k. 49 i k. 70-71

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się nieuzasadnione.

Stan faktyczny sprawy ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów, których prawdziwość i rzetelność nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd nie znalazł również podstaw do kwestionowania wiarygodności przedłożonych dokumentów, przez co były one miarodajne dla podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie. Podstawą ustalenia stanu faktycznego były także zeznania świadka A. P., które Sąd uznał za wiarygodne jako spontaniczne i konsekwentne. Zeznania odwołującego się G. B. uwzględniono w przeważającej części, mając na uwadze jednak fakt, iż końcowa ich część różniła się w pewnym zakresie od przesłuchania informacyjnego. Mianowicie o swoich czynnościach związanych z wystawieniem faktur za przepustki G. B. zeznał dopiero podczas uzupełniającego przesłuchania w charakterze strony kiedy do Sądu wpłynęły dowody w postaci tychże faktur VAT złożone przez Zarząd (...) S.A. w S. na żądanie Sądu.

Przedmiotem rozpoznania niniejszej sprawy było prawo odwołującego się do zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 września do dnia 1 października 2017 r. i od dnia 4 do dnia 31 października 2017 r. oraz obowiązek zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za ten okres.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 i art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, (t.j. Dz. U z 2017 r., poz. 1368), zwanej w dalszej części rozważań „ustawą zasiłkową” zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, przy czym ubezpieczony obowiązkowo (a takim jest pracownik) nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia.

Nie było kwestą sporną, że G. B. był niezdolny do pracy w ww. okresach i że miało to miejsce w czasie podlegania pracowniczemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Ustawodawca wyłączył jednak w pewnych sytuacjach prawo do zasiłku chorobowego. Uczynił to w art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z wymienionym przepisem ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

W myśl zaś art. 66 ust. 2 ustawy zasiłkowej jeżeli bezpodstawna wypłata zasiłku nastąpiła wskutek okoliczności o których mowa w art. 15 – 17 i art. 59 ust. 6 i 7 ustawy wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w drodze egzekucji administracyjnej.

Organ rentowy odmówił odwołującemu się prawa do zasiłku chorobowego z uwagi na wykonywanie przez niego pracy zarobkowej w czasie orzeczonej niezdolności do pracy. Z tego też względu nie badano drugiej negatywnej przesłanki czy wykorzystywał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem.

Jak przyjmuje się w utrwalonym w tym zakresie orzecznictwie, zasadą jest to, że wykonywanie pracy zarobkowej stanowi negatywną przesłankę do wypłaty zasiłku chorobowego. Ustawa nie określa wyjątków, niemniej przyjmuje się, że sporadyczna, wymuszona okolicznościami aktywność zawodowa może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego. Możliwość uznania, że nie dochodzi do utraty prawa do zasiłku chorobowego, w przypadku aktywności zmierzającej do osiągnięcia zarobku w czasie pobierania zasiłku, występuje tylko wówczas, gdy ma ona charakter incydentalny i wymuszony okolicznościami. Praca zarobkowa natomiast to każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym m.in. wykonywanie umowy cywilno – prawnej, prowadzenie działalności pozarolniczej, wykonywanie zatrudnienia etc. (por. uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2018 r. I UK 42/17 Lex nr 2518846, z dnia 3 marca 2010 r. III UK 71/09, Lex 585848, z dnia 15 czerwca 2007r. II UK 223/06 OSNP 2008/15 – 16/231, z dnia 9 października 2006r. II UK 44/06, OSNP 2007/19 – 20/295, z dnia 20 stycznia 2005r. I UK 154/04 OSNP 2005/19/307, z dnia 5 kwietnia 2005r. I UK 370/04 OSNP 2005/21/342, z dnia 5 października 2005r. I UK 44/05 OSNP 2006/17 – 18/279).

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć, że w spornym okresie G. B. wykonywał czynności zmierzające wprost do wykonania zawartej umowy zlecenia łączącej go z Zarządem (...) S.A. w S. za co otrzymał wynagrodzenie w pełnej miesięcznej wysokości (nie był on zobowiązany do przepracowania określonej ilości godzin na rzecz tej spółki i jego praca miała charakter zmienny ilościowo w każdym miesiącu w zależności od natężenia obowiązków). Mianowicie G. B. sporządził, zweryfikował i zatwierdził własnoręcznym podpisem raporty kasowe dotyczące wystawionych przepustek za miesiąc wrzesień 2017 r. i październik 2017 r. Raporty te zostały wygenerowane przy pomocy systemu komputerowego funkcjonującego w (...), do którego dostęp G. B. posiadał w swoim miejscu zamieszkania podczas grzecznościowej wizyty u niego w domu pracownika (...) A. P.. Sporządzenie raportów nie było incydentalne, gdyż odwołujący się postąpił w ten sam sposób nie jednorazowo, lecz pod koniec każdego z miesięcy, podczas których pozostawał na zwolnieniu lekarskim. Czynności odwołującego się nie były też wymuszone okolicznościami, gdyż jak wynika z zeznań samego odwołującego, mógł to za niego uczynić jego zastępca B. P. (2). Ponadto, w dniach 27 i 29 września 2017 r. oraz 13, 16, 24, 26 października 2017 r., co również wyklucza przyjęcie incydentalnego działania, G. B. własnoręcznie podpisał faktury VAT za wystawione przepustki dla klientów (...), a więc za wszystkie przepustki jakie w imieniu (...) wystawiono (zgodnie z raportami kasowymi k. 45 i 46) w miesiącach wrzesień i październik 2017 r. I w tym przypadku nic nie stało na przeszkodzie, aby faktury podpisał jako wystawca zastępca odwołującego się - B. P. (2), a niepodpisanie faktur przez odwołującego nie groziło wyrządzeniem żadnej szkody (...). Tymczasem, według zeznań samego odwołującego się, zgodnie z prawem na fakturach tych nie był potrzebny podpis wystawcy, a G. B. podpisywał je, bo wymagał tego (...). Zeznania odwołującego w tym zakresie potwierdzają także zeznania świadka A. P..

Częstotliwość dokonywanych przez odwołującego się czynności i ich ilość ilości wykluczają przyjęcie incydentalnego charakteru incydentalnego, a ponadto, jak wskazano wyżej, nie były one wymuszone okolicznościami.

W rezultacie Sąd uznał, że odwołujący wykonywał czynności składające się na pojęcie pracy zarobkowej (na rzecz (...)) w rozumieniu art. 17 ustawy zasiłkowej. Dokonywane czynności nie miały charakteru incydentalnego i prowadziły bezpośrednio do uzyskania dochodu. Nie potwierdziły się natomiast zarzuty organu odnośnie pracy w spornych okresach odwołującego na rzecz Sekret Ochrona Osób i Mienia W. G. i T. (...) spółki jawnej w Ś., gdyż jak wynika z zeznań odwołującego i zaświadczenia wystawionego przez tę spółkę nie wykonywał on wówczas żadnych czynności na jej rzecz ani też nie otrzymał za ten okres wynagrodzenia od tej spółki.

Zgodnie z treścią przepisów art. 84 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11 (ust. 2).

Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia (ust. 2).

Podstawą zwrotu przez G. B. wypłaconego mu zasiłku chorobowego wraz z odsetkami za okresy od dnia 4 września do dnia 1 października 2017 r. i od dnia 4 października do dnia 31 października 2017 r. jest przepis art. 84 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 powołanej wyżej ustawy.

Zwrócić należy uwagę na pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2019 r. w sprawie o sygn. III UK 157/18 Lex nr 2688343, w którym wskazano, że złożenie przez osobę wykonującą w okresie zwolnienia lekarskiego pracę zarobkową zaświadczenia o niezdolności do pracy jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o zasiłek chorobowy w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do tego świadczenia, co jak już powiedziano, jest wprowadzeniem w błąd organu rentowego w rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, prowadzącym do konieczności uznania pobranych w ten sposób świadczeń za nienależne i podlegające zwrotowi po myśli art. 84 ust. 1 ustawy systemowej (podobnie także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2017 r. i UK 287/16, Lex nr 2382448).

Odwołujący się przedkładając zatem pracodawcy zaświadczenie lekarskie przy jednoczesnym wykonywaniu pracy zarobkowej na rzecz zleceniodawcy wprowadził organ rentowy w błąd, zwłaszcza, iż jak przyznał podczas przesłuchania odwołujący się, miał on świadomość o zakazie wykonywania pracy zarobkowej podczas zwolnienia lekarskiego.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie w niniejszej sprawie.

W pkt II wyroku zawarte zostało orzeczenie o kosztach procesu. Jego podstawą był przepis art. 98 k.p.c. G. B. przegrał proces, stąd winien zwrócić Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. poniesione koszty, na które składało się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika – radcy prawnego (180 zł) ustalone w oparciu o stawki określone w § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

21.02.2020 r.