Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2019 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 września 2019r. w Warszawie

sprawy J. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania J. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 8 marca 2019r., znak: (...)-2014

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że do obliczenia kapitału początkowego uwzględnia J. Z. okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od 1 stycznia 1984r. do 31 marca 1984r.

UZASADNIENIE

W dniu 6 maja 2019r. J. Z. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 8 marca 2019r., znak: (...)-2014, o ponownym ustaleniu kapitału początkowego.

Odwołujący wskazał, że w zaskarżonej decyzji nie został uwzględniony okres jego zatrudnienia w PZ (...) od 1 stycznia 1984r. do 31 marca 1984r. Dokumentem potwierdzającym to zatrudnienie jest świadectwo pracy wystawione w dniu 31 marca 1984r., które zostało złożone w ZUS. Odwołujący wyjaśnił, że nie zna numeru (...) oraz nie wie, do którego oddziału odprowadzano składki. Dla niego dokumentem potwierdzającym zatrudnienie jest otrzymane od pracodawcy świadectwo pracy. Na jego podstawie wniósł więc o uwzględnienie całego okresu zatrudnienia od 1 maja 1983r. do 31 marca 1984r. (odwołanie z dnia 6 maja 2019r., k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30 maja 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od odwołującego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy, powołując się na treść art. 174 ust. 2 i art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wyjaśnił, że w zaskarżonej decyzji ponownie wyliczył kapitał początkowy odwołującego na kwotę 74.004,81 zł. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego i obliczenia wskaźnika wysokości przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych, tj. 1972-1974, 1976-1979, 1983-1988 oraz 1992-1998. Przy ustalaniu kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresu, kiedy pracodawca nie zgłosił odwołującego do ubezpieczenia społecznego, tj. od 1 stycznia 1984r. do 1 marca 1984r. (odpowiedź na odwołanie z dnia 30 maja 2019r., k. 5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 1 maja 1983r. do 31 marca 1984r. J. Z. był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie (...) w B. (woj. (...), pow. (...)). Pracował na stanowisku magazyniera - kierowcy w bazie transportowej położonej w M. (Pustelnik) przy ul. (...). W całym ww. okresie otrzymywał ustalone z pracodawcą wynagrodzenie. W miesiącach styczeń, luty i marzec 1984r. miesięczna kwota do wypłaty wynosiła 20.000 zł. Dodatkowo w marcu 1984r. odwołujący otrzymał świadczenie w związku z niezdolnością do pracy, która miała miejsce od 8 do 13 lutego 1984r. (świadectwo pracy z 31 marca 1984r., k. 19 akt kapitałowych, karta zasiłkowa, k. 21 akt kapitałowych, listy płac k. 23-42 akt kapitałowych).

W dniu 19 czerwca 2012r. J. Z. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o ustalenie kapitału początkowego.
Do wniosku dołączył dokumentację z przebiegu zatrudnienia, w tym dotyczące okresu pracy w (...): świadectwo pracy z dnia 31 marca 1984r., kartę zasiłkową oraz listy płac z okresu maj 1983r. – marzec 1984r. Po przeprowadzeniu postępowania organ rentowy wydał w dniu 15 października 2014r. decyzję, znak: (...)-2014, w której ustalił kapitał początkowy odwołującego na dzień 1 stycznia 1999r. w wysokości 75.068,62 zł. Do ustalenia kapitału początkowego został uwzględniony okres zatrudnienia odwołującego w (...) od 1 maja 1983r. do 31 grudnia 1983r., natomiast nie został uwzględniony okres zatrudnienia od 1 stycznia 1984r. do 31 marca 1984r. (wniosek odwołującego z 19 czerwca 2012r. o ustalenie kapitału początkowego z załącznikami, k. 1-43 akt kapitałowych, decyzja ZUS z 15 października 2014r. ws. ustalenia kapitału początkowego, k. 71-81 akt kapitałowych).

Po upływie kilku lat, w związku ze złożeniem przez J. Z.
w dniu 4 lutego 2019r. wniosku o emeryturę, ZUS (...) Odział w W. wydał
w dniu 8 marca 2019r. decyzję, znak: (...)-2014, o ponownym ustaleniu kapitału początkowego. Do obliczenia przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 724,35 zł, obliczoną według wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 59,33%, do którego ustalenia przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych, tj. 1972-1974, 1976-1979, 1983-1988 oraz 1992-1998. W decyzji wskazano, że do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresu od 1 lutego 1979r. do 31 grudnia 1979r. z uwagi na rozbieżności w dacie ustania zatrudnienia oraz okresu od 1 stycznia 1984r. do 31 marca 1984r., ponieważ dokumentacja będąca w posiadaniu ZUS nie potwierdza okoliczności wykazanych w świadectwie pracy (wniosek o emeryturę z 4 lutego 2019r., k. 1-13 akt emerytalnych, decyzja ZUS z 8 marca 2019r., k. 85-93 akt kapitałowych).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie wymienionych dokumentów, które w zakresie, w jakim dotyczą zatrudnienia J. Z. w PZ (...), były spójne, a zarazem nie zostały zakwestionowane przez strony. Stanowisko organu rentowego, odmawiające uwzględnienia okresu zatrudnienia u ww. pracodawcy od 1 stycznia 1984r. do 31 marca 1984r. opierało się na braku potwierdzenia zgłoszenia odwołującego w tym okresie do ubezpieczeń społecznych. Organ rentowy nie podważał natomiast autentyczności list płac, karty zasiłkowej i świadectwa pracy, złożonych przez odwołującego, ani tego, co z nich wynika. Sąd zatem, mając na uwadze powyższe nie znalazł podstaw do kwestionowania tych dokumentów. Z uwagi na to, że są spójne, zostały ocenione jako wiarygodne, podobnie jak inne dokumenty, na podstawie których został ustalony stan faktyczny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. Z. podlegało uwzględnieniu.

Rozpatrywana sprawa została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. Wymieniony przepis przewiduje, że Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie żadna ze stron nie wnioskowała o przeprowadzenie rozprawy bądź dowodów wymagających wyznaczenia rozprawy. Wobec tego, mając na względzie, że zgromadzony materiał dowodowy był kompletny, nie zachodziła potrzeba rozpoznania sprawy na rozprawie.

Analizując stanowiska stron procesu, w pierwszej kolejności należy wskazać, że w myśl art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). Z kolei art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przewiduje, że kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (art. 174 ust. 3).

Spór w przedmiotowej sprawie powstał wobec nieuwzględnienia przez organ rentowy przy ustalaniu kapitału początkowego okresu zatrudnienia J. Z. w Przedsiębiorstwie (...) od 1 stycznia 1984r. do 31 marca 1984r. Z wyjaśnień organu rentowego zamieszczonych w uzasadnieniu decyzji wynika, że przyczyną tego był brak potwierdzenia w dokumentacji ubezpieczeniowej, będącej w posiadaniu ZUS, okoliczności wykazanych w świadectwie pracy. Z kolei w odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wskazał, że w ww. okresie pracodawca nie zgłosił odwołującego do ubezpieczenia społecznego.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd wynika, że J. Z., składając po raz pierwszy wniosek o ustalenie kapitału początkowego w czerwcu 2012 roku, przedstawił oryginały dokumentów dotyczących jego zatrudnienia w PZ (...) w postaci świadectwa pracy wystawionego przez ten zakład pracy w dniu 31 marca 1984r., karty zasiłkowej oraz list płac za okres od maja 1983r. do marca 1984r. Z tych dokumentów wynika, że w okresie od 1 maja 1983r. do 31 marca 1984r. był zatrudniony w ww. zakładzie na stanowisku magazyniera-kierowcy, w bazie transportowej położonej w M. (Pustelnik) przy ul. (...) i przez cały okres pobierał wynagrodzenie za pracę. Organ rentowy w celu potwierdzenia powyższego okresu ubezpieczenia wystąpił do Wydziału (...) i Składek Oddziału ZUS w P., jednakże nie uzyskał informacji
dotyczącej daty zwolnienia J. Z. z pracy ani podstawy wymiaru składek za rok 1984. W wyniku tego w decyzjach z dnia 15 października 2014r. oraz z dnia 8 marca 2019r. nie uwzględnił okresu zatrudnienia odwołującego w PZ (...) od 1 stycznia 1984r. do 31 marca 1984r. Nie zakwestionował natomiast pracy J. Z. u ww. pracodawcy w okresie od 1 maja 1983r. do 31 grudnia 1983r., a także złożonych przez odwołującego dokumentów, tj. świadectwa pracy z 31 marca 1984r., karty zasiłkowej oraz list płac. Jedyną okolicznością, jaka stanowiła dla ZUS podstawę nieuwzględnienia okresu pracy J. Z. od 1 stycznia 1984r. do 31 marca 1984r. był brak informacji w zakresie opłacania przez pracodawcę składek na ubezpieczenie i zgłoszenia odwołującego do ubezpieczeń w ww. okresie.

Wskazane stanowisko organu rentowego należało ocenić jako nietrafne. Kwestia nieopłacenia przez pracodawcę składek za pracownika była już przedmiotem licznych wypowiedzi judykatury. W wyroku z dnia 6 kwietnia 2006r. (II UK 185/06) Sąd Najwyższy przyjął, że dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 tej ustawy, nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia, uzależnienie uznania okresu zatrudnienia wykonywanego w poprzednim stanie prawnym za okres składkowy od opłacenia przez pracodawcę składek, kłóciłoby się z zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych sformułowaną w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, bowiem wprowadzałoby zróżnicowanie pracowników pozostających w zatrudnieniu przed wejściem w życie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez nałożenie obowiązku wykazania faktu opłacenia składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne tylko na niektórych, a nie wszystkich pracowników. Wynika to stąd, że w świetle rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990r.
w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (tekst jedn. Dz. U. z 1993r. Nr 68, poz. 330 ze zm.), wydanego na podstawie art. 33 ust. 2 ustawy o organizacji i finansowania ubezpieczeń społecznych, obowiązek imiennego zgłaszania do ubezpieczenia społecznego miały zakłady pracy zatrudniające nie więcej niż 20 pracowników, a zakłady zatrudniające większą liczbę pracowników zgłaszały ich
do ubezpieczenia przez podanie łącznej liczby pracowników zatrudnionych w okresie rozliczeniowym (§ 12 ust. 3 i 4). W przypadku nieuregulowania przez pracodawcę zatrudniającego więcej niż 20 pracowników składek na ubezpieczenie społeczne w należnej wysokości, nie było możliwości stwierdzenia faktu opłacenia składek na ubezpieczenie konkretnego pracownika. W takiej sytuacji, biorąc pod uwagę, że wykazanie faktu opłacenia składek przez pracodawcę nie było wymagane do uznania większości pracowników za ubezpieczonych i w konsekwencji uznania ich okresu zatrudnienia za okres składkowy, nie można przyjąć, by dla pozostałej, wąskiej grupy pracowników został wprowadzony dodatkowy warunek, jakim jest opłacenie składki przez pracodawcę. Warunki uzyskania prawa do świadczeń lub ich wysokości nie mogą być bowiem zróżnicowane w stosunku do pracowników w zależności od wielkości zatrudniającego ich zakładu pracy. W konsekwencji powyższego dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy emerytalnej za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 2 tej ustawy nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę faktu opłacenia przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. Zważyć przy tym należy, że powyższy pogląd – który Sąd Okręgowy aprobuje w całości – jest ugruntowany w orzecznictwie od lat, a tym samym winien być organowi rentowemu znany (zob. również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2018r., II UK 151/17; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 6 lutego 2019r., III AUa 882/18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 19 września 2018r., III AUa 445/18; wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 21 kwietnia 2016r.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 4 grudnia 2012r., III AUa 586/12; V U 952/15; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 10 stycznia 2012r., III AUa 1535/11).

Kierując się powyższym Sąd Okręgowy stwierdził, że skoro J. Z. przedstawił organowi rentowemu wymagane dokumenty, to odmowa uwzględnienia tego okresu, oparta jedynie na stwierdzeniu braku opłacenia składek czy też braku zgłoszenia odwołującego do ubezpieczeń, nie jest dostatecznie uzasadniona. Należy przy tym zaznaczyć, że zgodnie z § 22 pkt 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. 2011r. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są takie dokumenty jak świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu lub inny dokument, w tym w szczególności legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Takie też dowody – w postaci świadectwa pracy, a dodatkowo również karty zasiłkowej i list płac za cały okres zatrudnienia – odwołujący przedstawił, wykazując tym samym fakt zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...). Nie mogło być natomiast mowy o obowiązku złożenia dodatkowych dowodów stwierdzających zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek.

W opisanych okolicznościach Sąd Okręgowy ocenił odwołanie J. Z.
jako zasadne i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję poprzez uwzględnienie odwołującemu, przy obliczaniu kapitału początkowego, okresu jego zatrudnienia w PZ (...) od 1 stycznia 1984r. do 31 marca 1984r.

ZARZĄDZENIE

(...)