Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 października 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan - Karasińska

Protokolant: sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 września 2019 r. w Warszawie

sprawy W. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania W. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 29 czerwca 2018 r. znak: (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od odwołującego się W. B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 180,00 (sto osiemdziesiąt złotych) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 984/18

UZASADNIENIE

W dniu 1 sierpnia 2018 r. W. B. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 29 czerwca 2018 r., znak: (...)w przedmiocie odmowy prawa do przeliczenia emerytury. Odwołujący wniósł o zmianę w całości poprzez przyznanie prawa do emerytury z uwzględnieniem faktycznego bądź przeciętnego a nie minimalnego wynagrodzenia za lata 1973 r. do 1978 r. oraz uwzględnienie go do wysokości podstawy wymiaru emerytury, oraz ponowne ustalenie kapitału początkowego przez przyjęcie do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz wyliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy faktyczną bądź przeciętną a nie minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wynagrodzenia za lata 1973 r. do 1978 r. oraz uwzględnienie do podstawy wymiaru składek dodatku rozłąkowego. W uzasadnieniu odwołania W. B. wskazywał, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjął minimalne wynagrodzenia obowiązujące w sferze gospodarki narodowej za lata 1973 - 1978. Organ rentowy wskazał, że brak jest dokumentów stwierdzających faktyczną wysokość osiąganych przez odwołującego dochodów.

Odwołujący wskazywał, iż w okresie od 16 czerwca 1973 r. do 03 października 1978 r. był zatrudniony w Zakładach (...) (później Zakłady (...) S.A.) i oddelegowany do Zakładów (...) w B. w Republice Czeskiej. Pracował początkowo na stanowisku kowal, następnie tokarz w pełnym wymiarze czasu pracy. Składki na ubezpieczenie społeczne były opłacane w polskim organie ubezpieczeń społecznych. Uzyskiwał dochód w koronach czeskich w wysokości ok. 1630 kč w pierwszym roku pracy, a następnie co rok otrzymywał podwyżkę o 300 kč, tj. w drugim roku zarabiał ok. 1930 kč, w kolejnym ok. 2300 kč itd. Dodatkowo otrzymywał premie wraz z rozłąkowym. Stanowiło to 2-3 krotność stawki jaką zarabiał pracownik na tym samym stanowisku w macierzystym zakładzie w Polsce.

Odwołujący podnosił, że o wysokości podstawy wymiaru, jako jednego z elementów mających niewątpliwy wpływ na obliczenie kapitału początkowego, decyduje wysokość rzeczywiście uzyskiwanego przez Ubezpieczonego wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w okresie wskazanym do ustalenia tej podstawy. Dopiero w przypadku braku takowych ustaleń, zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników. Ubezpieczony wskazywał, iż w jego przypadku wysokość rzeczywiście uzyskiwanego wynagrodzenia jest możliwa do udowodnienia i nie została właściwie zbadana a ponadto istnieją również inne możliwości pozwalające ustalić faktyczną wysokość wynagrodzenia (odwołanie z dnia 1 sierpnia 2018 r. k. 3- a.s).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 28 sierpnia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania W. B. od decyzji z dnia 29 czerwca 2018r., znak (...) na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 15 ust. 1 i 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

W. B. został poinformowany w zaskarżonej decyzji o możliwości ponownego rozpatrzenia wniosku po dostarczeniu dokumentów potwierdzających wysokość osiąganego wynagrodzenia za lata, za które przyjęto wynagrodzenie minimalne, tj. za okres zatrudnienia w (...) S.A. i Zakładach (...).

Złożone przez Odwołującego zarówno do wniosku z 8 czerwca 2018 r., jak i do odwołania kserokopie dokumentów potwierdzają jedynie zatrudnienie w określonych zakładach pracy, a nie wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego przez W. B. (odpowiedź na odwołanie k. 21 – 21v. a.s.).

Na rozprawie w dniu 1 lipca 2019 r. odwołujący wskazał nazwiska pracowników zatrudnionych na tym samym stanowisku co odwołujący w Czechosłowacji - w Polsce (protokół rozprawy z dnia 1 lipca 2019 r. k. 70).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. B. urodził się w dniu (...) Decyzją z dnia 7 września 2017 r., znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych z urzędu przyznał W. B. emeryturę. Decyzjami z dnia 2 stycznia 2018 r., 11 stycznia 2018 r. organ rentowy ponownie ustalił emeryturę odwołującego. W dniu 8 czerwca 2018 r. ubezpieczony ponownie wystąpił z wnioskiem o przeliczenie emerytury. Decyzją z dnia 29 czerwca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ponownego przeliczenia emerytury w uzasadnieniu wskazując, , że przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty nie powodują zmiany wysokości świadczenia. Przeliczenie świadczenia z lat wskazanych przez odwołującego we wniosku tj. lat 1973 – 1978 r. zamiast 1966 do 1970 jest dla ubezpieczonego niekorzystne. Organ rentowy wskazał, iż sprawa może być ponownie rozpatrzona po dostarczeniu przez odwołującego dokumentów potwierdzających wysokość osiąganego wynagrodzenia za lata, za które przyjęto wynagrodzenie minimalne. Od powyższej decyzji W. B. się odwołał, inicjując niniejsze postępowanie. (decyzja z dnia 7 września 2017 r. k. 261 a.r. o przyznaniu emerytury, decyzja z dnia 2 stycznia 2018 r. k. 277 a.r., decyzja z dnia 11 stycznia 2018 r. k. 301 a.r., wniosek o przeliczenie emerytury z dnia 8 czerwca 2018 r. k. 305 a.r., decyzja z dnia 29 czerwca 2018 r. k. 350 a.r., odwołanie k. 3 – 8 a.s.).

W. B. w dniu 6 września 1966 r. został przyjęty do Fabryki (...) z P. Spiekanych w Ł. w celu odbycia praktycznej nauki zawodu tokarza na okres 3 lat. Od 2 stycznia 1970 z. rozpoczął prace zawodową na stanowisku tokarza narzędziowego i był zatrudniony do dnia 19 kwietnia 1971 r. tj. do czasu powołania go zasadniczej służby wojskowej. Następnie ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w W. w okresie od 16 czerwca 1973 r. do dnia 3 października 1978 r. W w/w okresie ubezpieczony był oddelegowany do Zakładów (...) w B. w Republice Czeskiej, początkowo pracując jako kowal a następnie tokarz z ostatnim wynagrodzeniem w kwocie 3460 kč oraz dodatkiem wysokości 2250 zł z tytułu rozłąki z krajem. Umowy z odwołującym były podpisywane corocznie i tak: w dniu 16 czerwca 1973 r. odwołujący zawarł z Zakładami (...) umowę o przyuczenie zawodu i pracę na czas określony od 16.06.1973 r. do dni 31.12.1973 r. Zakład pracy zobowiązał się zatrudnić ubezpieczonego w zawodach metalurgicznych lub mechanicznych w Zakładach (...) w B. z wynagrodzeniem walutowym w wysokości 1580 kč. Niezależnie od wynagrodzenia walutowego ubezpieczony otrzymywał stałe wynagrodzenie złotowe w kraju w wysokości 5,30 zł na godzinę bez premii.

W dniu 20.12.1974 r. odwołujący zawarł z Zrzeszeniem (...) umowę o przyuczenie zawodu i pracę na czas określony od 1.01.1975 r. do 31.12.1975 r. Zakład pracy zobowiązał się zatrudnić ubezpieczonego w zawodach metalurgicznych lub mechanicznych w Zakładach (...) w B. z wynagrodzeniem walutowym w wysokości 1960 kč. Niezależnie od wynagrodzenia walutowego ubezpieczony otrzymywał stałe wynagrodzenie złotowe w kraju w wysokości 7 zł na godzinę bez premii.

W dniu 15.12.1975 r. odwołujący zawarł z Zrzeszeniem (...) umowę o przyuczenie zawodu i pracę na czas określony od 1.01.1976 r. do 31.12.1976 r. Zakład pracy zobowiązał się zatrudnić ubezpieczonego w zawodach metalurgicznych lub mechanicznych w Zakładach (...) w B. z wynagrodzeniem walutowym w wysokości 2600 kč. Niezależnie od wynagrodzenia walutowego ubezpieczony otrzymywał stałe wynagrodzenie złotowe w kraju w wysokości 8 zł na godzinę bez premii.

W dniu 15.12.1976 r. odwołujący zawarł z Zrzeszeniem (...) umowę o przyuczenie zawodu i pracę na czas określony od 1.01.1977 r. do 31.12.1977 r. Zakład pracy zobowiązał się zatrudnić ubezpieczonego w zawodach metalurgicznych lub mechanicznych w Zakładach (...) w B. z wynagrodzeniem walutowym w wysokości 2900 kč. Niezależnie od wynagrodzenia walutowego ubezpieczony otrzymywał stałe wynagrodzenie złotowe w kraju w wysokości 8 zł na godzinę bez premii (opinia z dnia 16 kwietnia 1973 r., k. 5 a.o., świadectwo pracy k. 9 a.s., k. 1 a.o., legitymacja ubezpieczeniowa k. 10 – 15 a.s., k. 16 – 19 a.s., umowa z dnia 16.06.1973 r. k. 23 – 25v. a.o., umowa o pracę z dnia 15.12.1975 r. k. 11 – 14v. a.o., umowa o pracę z dnia 15.12.1976 r. k. 20-30v. a.o.).

Hipotetyczna wysokość kapitału początkowego z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia za okres od 16 czerwca 1973 r. do 3 października 1978 r. na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 137 290,01 zł. Przy tak obliczonym kapitale początkowym wysokość emerytury na dzień 1 czerwca 2018 r. wynosi 2 792,06 zł + kwota zwiększenia rolnego 59,33 zł, łącznie 2 851,39 zł brutto. Wyliczenie nie uwzględnia kwoty dodatku rozłąkowego, z uwagi na brak informacji o jego wysokości (pismo procesowe organu rentowego z dnia 2 października 2018 r. k. 36 a.s.)

Hipotetyczna wysokość kapitału początkowego z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia za okres od 16 czerwca 1973 r. do 3 października 1978 r. oraz dodatku rozłąkowego w kwocie 2250 zł za rok 1978 na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 137 687,11 zł . Przy tak obliczonym kapitale początkowym wysokość emerytury na dzień 1 czerwca 2018 r. wynosi 2 799,21 zł + kwota zwiększenia rolnego 59,33 zł, łącznie 2 858,55 zł brutto. (pismo procesowe organu rentowego z dnia 8 lutego 2019 r. k. 57 a.s.).

Ubezpieczony nie przedstawił wynagrodzenia zastępczego za okres pracy w Czechosłowacji. Wskazane przez niego osoby, które w okresie, w którym odwołujący zatrudniony był w Czechosłowacji pracowałaby w Polsce na stanowisku, które ubezpieczony zajmował przed wyjazdem i miały podobny do niego staż pracy, tak, aby zarobki tej osoby mogły stanowić wynagrodzenie zastępcze dla ubezpieczonego. L. B. był starszym mistrzem w U., E. B. (1) był zatrudniony jako kierowca mechanik w U. w latach 1973-1975, J. J. pracował od 1992 r. do 1996 r. w Zakładzie (...), był zatrudniony jako starszy mistrz spawania bądź mistrz gniazda spawania w 1975 r., w 1984 r. jako starszy mistrz. J. K. był zatrudniony od 1979 r. jako ślusarz, zaś w 1976 r. jako wykańczacz odlewów, A. E. był zatrudniony w 1979 roku jako szlifierz płaszczyzn wałków i otworów, naprawa przyrządów, grupa zaszeregowania 8, wynagrodzenie godzinowe 18,50 złotych za godzinę (akta osobowe L. B., E. B. (2), J. J., J. K., A. E.).

Powyższy stan faktyczny był bezsporny, a poza tym w całości możliwy do ustalania w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach rentowych ubezpieczonego, oraz jego aktach osobowych, jak również aktach osobowych L. B., E. B. (2), J. J., J. K., A. E. oraz aktach sądowych. Strony nie kwestionowały prawdziwości tych dokumentów, Sąd I instancji również uznał je za autentyczne. Zeznania świadków okazały się być nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem okazało się, że zeznający w niniejszej sprawie świadkowie wspólnie z ubezpieczonym pracowali w tym samym okresie w Czechosłowacji. Żaden z nich nie był osobą, która w czasie, w którym odwołujący był zatrudniony w Czechosłowacji pracowałaby w Polsce na stanowisku, które on zajmował przed wyjazdem lub na stanowisku o podobnych charakterze.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się na wysokości emerytury W. B.. Odwołujący kwestionował nieuwzględnienie przez organ rentowy w ramach ustalania wysokości emerytury zarobków otrzymywanych przez ubezpieczonego za okres jego pracy za granicą. Kwestionując zaskarżoną decyzję odwołujący domagał się ponownego przeliczenia przysługującej mu emerytury, w tym również kapitału początkowego, z uwzględnieniem faktycznych bądź przeciętych wartości wynagrodzenia za okres wykonywania pracy w delegacji na przełomie 1973-1978 oraz uwzględnienia do podstawy wymiaru składek dodatku rozłąkowego.

Sąd rozpatrując odwołanie miał na względzie, że W. B.,
jako osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., przysługuje prawo do emerytury w myśl
art. 24 i następnych ustawy emerytalnej. Zasady obliczania wysokości przysługującej ubezpieczonej emerytury określają przepisy art. 25-26 ustawy emerytalnej. Zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie,
o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270), z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Jednym z podstawowych elementów obliczenia wysokości emerytury jest kapitał początkowy. Zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy,
tj. na dzień 1 stycznia 1999 r. (ust. 3). Z kolei w myśl art. 174 ust. 1 i 2 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.
Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Regulacje określające dowody dopuszczalne przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r.
w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. nr 237,
poz. 1412). Zgodnie z § 21 ww. rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Z kole zgodnie
z § 22 ust. 1 rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia
na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy
o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1)  legitymacja ubezpieczeniowa;

2)  legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę,
wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika
w czasie trwania zatrudnienia.

Zważyć przy tym należy, że w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych
w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom. Według art. 473 § 1 k.p.c.
w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków
i z przesłuchania stron. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt (np. taki, którego ustalenie jest niezbędne do przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury), może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007 r., I UK 111/07). Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Pamiętać jednak należy, że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych
i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007 r.; I UK 36/07; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013 r.,
III AUa 269/13).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy zważył, że bezspornie W. B. w spornym okresie od 16 czerwca 1973 r. do 3 października 1978 r.
był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w W.. Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoznając wniosek odwołującego o emeryturę nie miał jednak możliwości, aby uwzględnić wynagrodzenie uzyskiwane przez odwołującego w okresie wykonywania pracy na terenie Czechosłowacji.

Zgodnie z § 10 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent, jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia, jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed 1 stycznia 1991r., kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju, w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę (tzw. wynagrodzenie zastępcze). Wskazany przepis rozporządzenia został przez Trybunał Konstytucyjny zakwestionowany, jako niezgodny z konstytucją w zakresie, w jakim uzależnia ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty od tego, czy pracownik był zatrudniony w kraju przed wyjazdem zagranicę (wyrok TK z dnia 2 lipca 2012 r., sygn. akt P 35/10).

Sąd Okręgowy podziela pogląd, zgodnie z którym norma prawna wynikająca z § 10 pkt 2 rozporządzenia z 1985 r., jest taka, że dla zatrudnionych za granicą do końca 1990r. do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie zastępcze. Wysokość tego wynagrodzenia potwierdza pracodawca, który zatrudniał pracownika przed jego wyjazdem za granicę. Od 1 stycznia 1991 r. po zmianie przepis ten stanowił, że podstawę wymiaru składek za pracowników zatrudnionych za granicą w polskich zakładach pracy stanowi kwota zadeklarowana, za zgodą pracownika, przez zakład pracy, nie niższa od przeciętnego wynagrodzenia (wyrok SN z dnia 4 marca 2010 r., z dnia 4 marca 2010 r., sygn. akt I UK 306/09; por. wyrok SN z dnia 9 stycznia 2012 r., II UK 74/11).

Uregulowanie zawarte w § 10 pkt 2 rozporządzenia z 1985 r. w sposób jasny i precyzyjny wskazuje, iż pojęciem tzw. wynagrodzenia zastępczego ustawodawca objął kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę. Przy ocenie normy prawnej wynikającej z tego przepisu rozporządzenia należy mieć na uwadze, dwie podstawowe kwestie. Przede wszystkim - jak już wyżej wskazano - rozporządzenie z 1985r. zawiera wyjątki od ogólnej zasady ustalania podstaw wymiaru emerytur i rent (odpowiednio kapitału początkowego) a to oznacza, iż regulacji tam zawartych nie wolno interpretować w sposób rozszerzający. Po drugie, każdej interpretacji przepisów prawa towarzyszyć musi założenie racjonalności ustawodawcy, a zatem należy uznać, że gdyby ustawodawca zamierzał dopuścić możliwość ustalenia wynagrodzenia zastępczego - w rozumieniu § 10 pkt 2 rozporządzenia z 1985r. w oparciu o inne czynniki, to wskazałby to wprost.

Rozporządzenie z 1985 r. w dalszym ciągu zachowało swoją moc obowiązującą na podstawie art. 194 ustawy emerytalnej. Okoliczność ta nie budziła również wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, któremu dał wyraz w wyroku z dnia 2 lipca 2012 r., (sygn. P 35/10). Podkreślić należy, że wobec pojawiających się w praktyce trudności z uzyskaniem dokumentacji wskazującej na wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika zatrudnionego na tym samym lub podobnym stanowisku, ustawodawca dokonał nowelizacji przepisów ustawy emerytalnej. Z dniem 1 stycznia 2009 r. wprowadzono do ustawy emerytalnej art. 15 ust. 2a, zgodnie z którym jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Wobec powyższego wskazać należy, że organ rentowy istotnie nie mógł uwzględnić dla potrzeb ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego wysokości faktycznego wynagrodzenia, które otrzymał w walucie ubezpieczony, bowiem w tym zakresie obowiązany był zastosować wynagrodzenie zastępcze z § 10 pkt 2 rozporządzenia z 1985r. To na ubezpieczonym spoczywał ciężar przedstawienia dokumentów mających na celu wykazanie wysokości takiego wynagrodzenia. Dokumentów takich ubezpieczony nie przedstawił w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym, również postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem Okręgowym nie odniosło zakładanego przez ubezpieczonego skutku. Wskazać należy bowiem, że Sąd nie mógł przyjąć, że wynagrodzeniem zastępczym w rozumieniu przepisów powołanego wyżej rozporządzenia z 1985r. może być wynagrodzenie osób wskazanych przez odwołującego się, albowiem żaden ze wskazanych przez odwołującego pracowników U. wykonujący pracę w Polsce nie wykonywał pracy na takim samym bądź na podobnym stanowisku co odwołujący. Również świadkowie składający zeznania w niniejszej sprawie, co prawda wykonywali tożsamą pracę, co odwołujący w niniejszej sprawie ale w okresie wykonywania pracy przez odwołującego się w Czechosłowacji. Co prawda odwołujący wskazywał, iż w U. wykonywał pracę jako szlifierz, co mogłoby ewentualnie stanowić podstawę do ustalenia wynagrodzenia zastępczego w odniesieniu do pracy wykonywanej przez A. E., tym niemniej, powyższe oświadczenie nie znalazło odzwierciedlenia ani w aktach osobowych, ani rentowych odwołującego, a ponadto sam odwołujący wskazał, iż jako szlifierz pracował jedynie doraźnie.

Wobec braku innych dokumentów wskazujących na wysokość wynagrodzenia zastępczego, organ rentowy uprawniony i zobowiązany był do zastosowania regulacji z art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej i przyjęcia w okresie wykonywania przez ubezpieczonego pracy poza granicami kraju - wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Wobec powyższego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia odwołania, oddalił je, o czym orzekł w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w pkt 2 sentencji wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. związku § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).

Z. (...)

KM