Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2019 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie XI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Dorota Dobrzańska

Protokolant Julia Biegaj

przy udziale Prokuratora Wiesława Greszty

po rozpoznaniu dnia 28 listopada 2019 roku

sprawy O. S. syna M. i N. z domu S., urodzonego (...) w Z. (U. (...))

oskarżonego z art. 86 § 1 i 4 kks w zb. z art. 63 § 2 i 6 kks w zb. z art. 54 § 1 i 3 kks w zw.
z art. 7 § 1 kks

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 26 lipca 2019 roku sygn. akt. VII K 17/18

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę O. S. przekazuje Sądowi Rejonowemu w Chełmie do ponownego rozpoznania.

XI Ka 975/19 UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 lipca 2019 r. Sąd Rejonowy w Chełmie uniewinnił oskarżonego O. S. od dokonania przestępstwa skarbowego z art. 86§1 i innych kks.

Z takim orzeczeniem nie zgodził się prokurator i wniósł apelację zarzucając naruszenie przepisów postępowania – art. 7, 167, 366§1 i 410 kpk poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy wskutek niewykorzystania dowodów w postaci zeznań I. S. i M. T. i jednocześnie nieprzeprowadzenie z urzędu innych koniecznych dowodów, co mogło mieć wpływ na treść wyroku i doprowadziło do niesłusznego uniewinnienia, dowolną i sprzeczną z zasadami prawidłowego rozumowania ocenę wyjaśnień oskarżonego, pominięcie zeznań J. C., swobodną interpretację zeznań T. P., co miało wpływ na poczynienie błędnych ustaleń o braku sprawstwa oskarżonego.

Oskarżyciel publiczny wniósł o przesłuchanie wskazanych świadków na okoliczność rozumienia języka polskiego i porozumiewania się z funkcjonariuszami celnymi przez I. S. i M. T., odtworzenie nagrania z monitoringu na okoliczność kontroli autokaru oraz zachowań kierowców i podróżnych oraz domagał się uchylenia wyroku i przekazania sprawy o ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja oskarżyciela publicznego jest słuszna i dlatego zasługuje na uwzględnienie. Spośród przywołanych przez prokuratora naruszonych przepisów proceduralnych, zarzut obrazy art. 7 kpk okazał się być podstawowym dla uchylenia wyroku. U jego źródła leżało bezpodstawne pominięcie przez Sąd I instancji zeznań kierowców autokaru.

Jak wynika z uzasadnienia, Sąd Rejonowy nie odczytał wyjaśnień I. S. i M. T. (przesłuchanych w charakterze podejrzanych w toczącym się dochodzeniu), gdyż pominął te dowody powołując się na wytyczne Sądu Okręgowego w Lublinie w sprawie XI Ka 1000/17. Mylnie jednak zinterpretował stanowisko ówczesnego Sądu odwoławczego, co zauważa prokurator w środku odwoławczym. Otóż Sąd ten, opierając się na zapisie w protokole rozprawy z 1.02.2017 r. (k.170) ujawniającym stanowisko Przewodniczącej składu orzekającego co do braku porozumienia w języku polskim ze świadkami uznał, że od początku postępowania istniały wątpliwości co do odtwarzania przez świadków przebiegi zdarzeń (k.281). Było to podstawą do uchylenia sprawy do ponownego rozpoznania ze wskazaniem wyeliminowania zauważonego uchybienia. Absolutnie nie można było odczytać tak sformułowanych wytycznych jako nakaz pominięcia zeznań istotnych świadków. Wszak kodeks postępowania karnego zawiera przepisy pozwalające na odczytanie czy ujawnienie bez odczytania zeznań świadków, których nie można przesłuchać bezpośrednio, a którzy zostali przesłuchani w postępowaniu przygotowawczym. Tylko w przypadku stwierdzenia, że dowód został uzyskany w warunkach wyłączających swobodną relację albo jest niewiarygodny z innych powodów, nie stanowi on podstawy ustaleń faktycznych. Jednakże i wówczas jest ujawniony. Słusznie podnosi autor apelacji, że wobec niemożności przesłuchania niestawających świadków mających stałe miejsce zamieszkania za granicą, wątpliwości sygnalizowane przez poprzedni Sąd odwoławczy należało wyjaśnić w inny sposób. W każdym razie nie było żadnej podstawy do odrzucenia a priori dowodów z zeznań kierowców autokaru, stanowiących przecież bardzo istotny dowód. Podkreślić przy tym należy, że żadnego użytku Sąd Rejonowy nie uczynił z zeznań J. C. (k.315v-316), funkcjonariuszki celnej przesłuchującej I. S. i M. T. i twierdzącej, że nie miała żadnych problemów z porozumieniem się z nimi w języku polskim, dlatego też nie potrzebowała tłumacza. Jeżeli istniałyby dalej wątpliwości po stronie organu orzekającego, winien był przesłuchać innych funkcjonariuszy służby celnej, mających kontakt ze świadkami. Na marginesie Sąd Okręgowy nie może oprzeć się wrażeniu, że zaprezentowany brak znajomości języka przed Sądem Rejonowym – wobec późniejszego nieodbierania wezwań, może świadczyć o celowym pozorowaniu i niechęci do stawiennictwa. Taka jednak sytuacja procesowa nakazywała zweryfikowanie, czy zapis wyjaśnień w protokołach na k. 3-5, 15-17 odpowiada rzeczywistej relacji ówczesnych podejrzanych. W świetle zeznań J. C. wydaje się, że nie można mieć do tego zastrzeżeń. Osobną kwestią jest, że celniczka mogła łatwiej rozumieć nawet łamany język polski z racji częstego kontaktu z Ukraińcami na granicy. Analizując wartość dowodową omawianych wyjaśnień należało również sięgnąć do zeznań pozostałych świadków, wyjaśnień oskarżonego, nagrania z monitoringu i przeprowadzić logiczny wywód, czy wyjaśnienia kierowców autokaru pozostają w zgodności z całokształtem materiału dowodowego. Przemawiałoby to za wnioskiem, że zapisy ich wyjaśnień odpowiadają temu, co opisywali, a J. C. nie miała problemów ze zrozumieniem.

Odnosząc się w tym miejscu pobocznie do zarzutu obrońcy, sygnalizowanego w pismach procesowych, nadmienić trzeba, że ujawnienie wyjaśnień uprzednio podejrzanego czy oskarżonego, zeznającego następnie jako świadek, ma swoje oparcie w art. 391§2 kpk.

Z tych względów wyrok uchylono i sprawę przekazano do ponownego rozpoznania z uwagi na treść art. 454§ 1 kpk.

Procedując ponownie Sąd I instancji będzie miał w polu widzenia wyżej wskazane zapatrywania. Powtórzy w całości postępowanie dowodowe, rozważy, czy zebranie dodatkowych dowodów będzie konieczne. Ze względu na ustalone w dotychczasowym postępowaniu trudności z doręczeniem wezwań świadkom przebywającym za granicą, wyjaśnienia I. S. i M. T. będą mogły zostać ujawnione na podstawie art. 391§1 i 2 kpk z uwzględnieniem aktualnego brzmienia art. 394§2 kpk lub w trybie art. 405§2 kpk. W sporządzonym uzasadnieniu Sąd przedstawi swój tok rozumowania, z zachowaniem reguł art. 7 kpk oraz wg wymogów art. 424 kpk.