Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2019 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu, I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodnicząca: Sędzia SR Monika Malinowska - Wasiak

Protokolant: sek. sąd. J. S.

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2019 roku w Zgierzu na rozprawie sprawy

z powództwa M. B.

przeciwko S. P. (1) i S. P. (2)

o immisje

1.  oddala powództwo,

2.  o kosztach procesu orzeka zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, pozostawiając szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu.

Sygnatura akt I C 1310/17

UZASADNIENIE

W dniu 10 maja 2017 roku M. B. wystąpił do Sądu Rejonowego w Zgierzu z pozwem przeciwko S. P. (1) oraz S. P. (2) wnosząc o zakazanie pozwanym dokonywania immisji na teren nieruchomości powoda polegających na wjeżdżaniu i parkowaniu samochodów ciężarowych, składowaniu i sprzedaży węgla oraz innych paliw stałych węglopochodnych oraz udostępniania tej nieruchomości innym osobom w celu wykonywania na niej określonej działalności. Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie od strony pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniesiono, iż S. P. (1), na działce będącej własnością pozwanych, przylegającej do działki powoda otworzył skład węgla. Takie usytuowanie działek w kontekście prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej prowadzi do znacznych immisji z jego nieruchomości na nieruchomość powoda. Węgiel przechowywany luzem na nieruchomości pozwanego powoduje bardzo duże pylenie, zwłaszcza przy załadunku i rozładunku. Dodatkowo z funkcjonowaniem składu opału wiąże się bardzo uciążliwy hałas. Wszystko to sprawia, że powód nie może normalnie funkcjonować na swojej nieruchomości.

(pozew – k. 2 – 6)

W dniu 20 czerwca 2017 roku S. P. (2) oraz S. P. (1) wnieśli do Sądu Rejonowego w Zgierzu odpowiedź na pozew, wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniesiono, iż twierdzenia powoda zawarte w pozwie są bezzasadne, a postepowanie jest próbą zwalczenia prowadzonej przez pozwanych działalności jako konkurencyjnej względem składu węgla prowadzonego przez rodzinę powoda. Wskazano, iż nieruchomość w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego znajduje się na terenach, gdzie jako podstawowe przeznaczenie ustalono m.in. zakłady produkcyjne, magazyny, składy oraz usługi, jak również na terenach przeznaczonych na zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, ale także usługi o niskiej uciążliwości oraz urządzenia obsługi technicznej. Podniesiono, iż z badań przeprowadzanych na wniosek organów administracyjnych wynika, iż immisje z nieruchomości pozwanych nie przekraczają norm wyznaczanych dla terenów mieszkalnych.

(odpowiedź na pozew – k. 41 – 43v.)

Na dalszym etapie strony podtrzymały swoje stanowisko w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany S. P. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo (...) w miejscowości T.. Głównym przedmiotem działalności pozwanego było prowadzenie składu węgla. Oprócz tego pozwany zajmuje się sprzedażą butli gazowych, kory ozdobnej, miału, brykietu do kominka, ziemi ogrodowej, a także tzw. „ekogroszku”. Działalność gospodarczą pozwany prowadzi od dnia
1 maja 2010 roku. Główną część sprzedaży stanowiła sprzedaż ekogroszku. Zdecydowana jego większość sprzedawana jest w postaci workowanej. Powód większość prac wykonuje samodzielnie, niekiedy dorywczo pomaga mu kolega.

(bezsporne, a nadto zeznania S. P. (1) – k. 197v. - 198)

Działalność składu węgla prowadzona jest w godzinach od 8:00 do 17:00 od poniedziałku do piątku oraz w soboty w godzinach od 08:00 do 14:00. Dostawy węgla w okresie zimowym następuje co dwa, trzy dni. Natomiast w okresie letnim są to dostawy w wysokości dwóch, trzech miesięcznie. Wyładunek dostawy węgla trwa od 5 minut do 15 minut. Sprzedaż oraz dostawa węgla trwa przez cały rok, przy czym zwiększone są w okresie zimowym. Workowanie węgla nie wywołuje żadnego hałasu. Hałdy miału oraz ekogroszek na chwilę obecną są przykryte plandekami. Między nieruchomością powoda i pozwanego znajduje się mur o wysokości około 150 cm. Najbliżej granicy z nieruchomością powoda ułożone są worki z ekogroszkiem.

(zeznania J. B. (1) – k. 72 – 73; zeznania J. B. (2) – k. 73, 73v. zeznania S. B. – k. 74, 74v.; zeznania Z. B. – k. 85v. – 86; zeznania B. T. – k. 86, 86v.; zeznania H. F. – k. 86v.)

W bezpośrednim sąsiedztwie nieruchomości należącej do powoda znajduje się także inny skład węgla, żwirownia, drukarnia, skład stali, przeładownia kontenerów. W bezpośrednim sąsiedztwa przebiega także droga, zaś w dalszej odległości torowisko. Hałas
z drogi jest słyszalny w domach.

(zeznania A. B. – k. 73v. – 74; zeznania S. B. – k. 74, 74v.; zeznania R. G. – k. 85v.; zeznania A. G. – k. 108, 108v.)

Na posesji powoda wycięte zostały cztery duże sosny. Jako przyczynę ich wycięcia powód wskazuje działalność prowadzoną przez pozwanego.

(zeznania J. B. (1) – k. 72 – 73; zeznania J. B. (2) – k. 73, 73v.)

W dniu 21 września 2010 roku pracownicy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony (...) w Ł. przeprowadzili kontrolę w przedsiębiorstwie pozwanego połączoną z pomiarami hałasu. Z kontroli sporządzony został protokół.

(kserokopia pisma Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony (...) – k. 44; kserokopia protokołu z kontrolnego pomiaru poziomu hałasu emitowanego do środowiska – k. 54 – 56; protokół kontroli nr 134 – k. 57 - 61)

Zgodnie z raportem z badań Laboratorium Wojewódzkiego (...) w Ł. z dnia 5 października 2010 roku uznano, iż nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Opinię wydano na podstawie faktycznego zagospodarowania terenu.

(kserokopia Raportu z badań Laboratorium Wojewódzkiego (...) w Ł. – k. 50 – 52v.)

Pismem datowany na dzień 22 listopada 2010 roku Urząd Miasta Gminy S. poinformował S. P. (2), iż teren na którym zlokalizowane są działki nr ew. (...) w miejscowości T., gmina S. oznaczone są na planie zagospodarowania przestrzennego symbolem –(...)

(kserokopia pisma – k. 62)

Pismem datowanym na dzień 17 stycznia 2011 roku Starostwo Powiatowe w Z. wskazało, iż dla terenów o symbolu P-U ustalono m.in. zakłady produkcyjne, magazyny, składy ( w tym gromadzenie odpadów przewidzianych do unieszkodliwienia i odzysku), usługi (z wykluczeniem oświaty, zdrowia), jako podstawowe przeznaczenie terenu. Natomiast dla terenów oznaczonych symbolem MN/U w w/w planie ustalono m.in. takie przeznaczenie terenów jak: zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna w formie wolnostojącej, bliźniaczej jako podstawowe przeznaczenia terenu; usługi o uciążliwości, nieprzekraczającej granic działki stanowiące uzupełnienie funkcji mieszkaniowej, jako dopuszczalnie przeznaczenie terenu. W warunkach zagospodarowania działek dla tych terenów w planie ustalono także, iż obowiązuje dopuszczalny poziom hałasu w środowisku określony w obowiązujących przepisach o ochronie środowiska dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniowo – usługową.

(kserokopia pisma Starostwa Powiatowego w Z. – k. 64, 64v.; kserokopia fragmentu Uchwały nr (...) Rady Miejskiej w S. z dnia 28 lipca 2009 roku – k. 65 – 68)

W grudniu 2017 roku główna część składu węgla przesunięta została w głąb działki pozwanych, a jednocześnie w większej odległości od domu powoda. Przesunięcie wiązało się z wymaganiami przewidzianymi w przepisach przeciwpożarowych.

(zeznania M. B. – k. 147 – 147v.; zeznania S. P. (1) – k. 197v. - 198)

Ruch pojazdów klientów przedsiębiorstwa pozwanego nie stanowi problemu akustycznego – ten ruch jest co prawda zauważalny, ale jednocześnie jest to hałas o takim samym charakterze jak hałas komunikacyjny z drogi publicznej, po której porusza się znacznie więcej pojazdów. W przypadku transportu ekogroszku ładowarką do stodoły i workowania liczba tych operacji musiałaby przekraczać 50, żeby wystąpiło przekroczenie albo 25 operacji, żeby udział tego hałasu był znaczący. Proces workowania jest niemierzalny w punkcie obserwacji na posesji powoda. Co do załadunku pojazdu o ładowności ok. 2000 kg bezpośrednio na wadze samochodowej do 5 operacji (spedycja ok. 10 ton) nie występują przekroczenia, w przypadku jednego dnia 8 takich operacji wystąpi przekroczenie dopuszczalnego poziomy o 1,7dB. W przypadku dostawy węgla samochodami ciężarowymi (24 tony), dla dostawy węgla typu „groszek” przy jednej dostawie nie będzie przekroczenia dopuszczalnego poziomu 55db tylko pod warunkiem ograniczenia liczby kursów pojazdu L. do nie więcej niż 3. Ograniczenie ogólne w dniu bez dostawy dla ładowania samochodu L. na wadze wynosi do 5 operacji na dzień, zaś w przypadku ładowania na hałdzie do 17 operacji dziennie. W przypadku transportu do stodoły operacje te stanowić mogą łącznie 50 operacji na dzień. Hałasy wszelkiej działalności pozwanego są rozpoznawalne na posesji powoda i jako takie są odebrane jako uciążliwe i denerwujące co jest związane z psychofizycznym oddziaływaniem dźwięku na człowieka i stanowi podstawę definicji hałasu jako dźwięku niepożądanego w danym miejscu i czasie przez danego obserwatora.

(opinia biegłego w zakresie akustyki – k. 117 – k. 124; raport sporządzony przez biegłego – k. 125 – 135; opinia uzupełniająca – k. 150 – 152; opinia uzupełniająca – k. 165 – 170; opinia uzupełniająca – k. 186 - 191)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie załączonych przez strony w trakcie niniejszego postępowania dokumentów, które to nie były przez żadną ze stron kwestionowane. Przede wszystkim zaś Sąd oparł swoje ustalenia na podstawie opinii biegłego z zakresu akustyki. Opinię złożoną w niniejszej sprawie należało uznać za spójną i logiczną. W ocenie Sądu biegły także zdecydowanie oraz merytorycznie odniósł się w opinii uzupełniającej do wszelkich zastrzeżeń oraz pytań. Biorąc pod uwagę podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków Sąd uznał sporządzoną opinię za w pełni miarodajną. Na to, iż opinia ma charakter wyczerpujący wskazują sporządzone przez biegłego m.in. tabela dla różnych sytuacji akustycznych, tabela stanowiąca oszacowanie dopuszczalnej liczby operacji dla różnych konfiguracji w dniu dostawy oraz tabela stanowiąca oszacowanie dopuszczalnej liczby operacji dla różnych konfiguracji bez odstaw.

Sąd pominął jednak niemal w całości zeznania J. B. (1) oraz J. B. (3) w zakresie w jakim odnosiły się one do hałasu na terenie nieruchomości pozwanych, gdyż stanowiły one jedynie subiektywną ocenę świadków. Sąd pominął także zeznania świadków w zakresie odnoszącym się do innych działalności gospodarczych prowadzonych w pobliżu nieruchomości powoda, jak również co do czasu wykonywania prac w składzie węgla, gdyż zeznania te pozostają w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym w tym z zeznaniami innych świadków. Z tych samych względów w powyższym zakresie Sąd pominął zeznania powoda M. B.. Za wiarygodne uznać należało natomiast zeznania pozwanego jak i pozostałych świadków gdyż były one jasne, spójne i w całości korespondowały one ze sobą jak i z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Za całkowicie nieprzydatne okazały się zaś zeznania samej pozwanej, gdyż stanowiły one wyłącznie potwierdzenie zeznań pozwanego.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Jak stanowi art. 144 k.c., właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Przepis dotyczy tzw. immisji, tj. oddziaływania na nieruchomości sąsiednie przez działania wykonywane na własnej nieruchomości. Immisje dzieli się na bezpośrednie i pośrednie. Pierwsze z nich stanowią bezpośrednią ingerencję w sferę cudzej własności, na przykład sztuczne skierowanie na nieruchomość sąsiednią wód opadowych. Immisje bezpośrednie, podobnie jak fizyczne wtargnięcie na cudzą nieruchomość, są zakazane wprost przez art. 140 k.c., który to przepis uprawnia właściciela do korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1968 roku, sygn. akt III CRN 41/68, Lex nr 6298). Drugie natomiast pośrednio oddziałują na nieruchomość sąsiednią, na przykład na skutek wytwarzania hałasu, ciepła, dymu, nieprzyjemnych zapachów itp., zakłócając korzystanie z nieruchomości sąsiednich.

Oddziaływanie pośrednie na nieruchomości sąsiednie jest dopuszczalne, jeśli mieści się w granicach przeciętnej miary, której oceny dokonuje się według 2 kryteriów: społeczno-gospodarczego przeznaczenia obu nieruchomości i stosunków miejscowych. Co do oceny przeciętnej miary w rozumieniu art. 144 k.c. wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 listopada 1985 roku, sygn. akt II CR 149/85 (OSNCP 1986/10/162), stwierdzając, że musi być ona dokonana na podstawie obiektywnych warunków, panujących w środowisku osób zamieszkujących na danym terenie, a nie jedynie na podstawie subiektywnych odczuć właścicieli. Przy ocenie przeciętnej miary należy uwzględnić przeznaczenie nieruchomości, które wynika z jej charakteru i sposobu z niej korzystania. Przy wykładni art. 144 k.c. należy uwzględniać takie czynniki jak: częstotliwość zakłóceń, długotrwałość oddziaływań i ich intensywność, a także zakres niedogodności i ograniczeń, jakich w związku z nimi doznają właściciele nieruchomości sąsiednich. Nieprzerwane występowanie immisji pośrednich jest istotnym, ale nie jedynym elementem oceny stopnia zakłóceń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2003 roku, sygn. akt I CKN 497/01, LEX nr 121698).

Określenie „stosunki miejscowe” odnosi się zarówno do miejsca, jak i czasu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 1969 roku, sygn. akt II CR 208/69, OSPiKA 1971/5/87). Oznacza to, że ocena zakłóceń powinna zapewnić powiązanie jej z konkretną w danym czasie i miejscu sytuacją. Wówczas nie będzie ona oderwana od rzeczywistości. Decydujące znaczenie ma przy tym charakter środowiska (wieś, miasto, teren przemysłowy, rekreacyjny itp.). W wyniku oddziaływania pośredniego, zakłócającego ponad przeciętną miarę korzystanie z sąsiednich nieruchomości, ich właściciele mogą żądać przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechania dalszych naruszeń - roszczenie negatoryjne (art. 222 § 2 k.c.). Jeżeli zakłócenia wywołują nadto szkodę, to wtedy można dochodzić odszkodowania na podstawie przepisów art. 415 k.c. i następnych - o czynach niedozwolonych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 1976 roku, sygn. akt III CRN 367/75, Lex nr 7793).

Stosownie do brzmienia art. 222 § 2 k.c., przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli poprzez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi rzeczy roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem oraz o zaniechanie naruszeń, zaś przywrócenie stanu z prawem może polegać na zaniechaniu niedozwolonych oddziaływań bądź też na ich zminimalizowaniu do tego stopnia, że nie będą przekraczały granic przeciętnej miary.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy w pierwszej kolejności, iż działalność gospodarcza polegająca w głównej mierze na prowadzeniu przez pozwanego składu węgla oraz sprzedaży ekogroszku zgodna jest z planem zagospodarowania przestrzennego. Teren na którym prowadzona jest bowiem działalność gospodarcza tj. teren działek o nr ew. (...) w miejscowości T., gmina S. oznaczone są symbolem – (...). Dla terenów o symbolu P-U ustalono zaś m.in. zakłady produkcyjne, magazyny, składy ( w tym gromadzenie odpadów przewidzianych do unieszkodliwienia i odzysku), usługi (z wykluczeniem oświaty, zdrowia), jako podstawowe przeznaczenie terenu. Natomiast dla terenów oznaczonych symbolem MN/U ustalono m.in. takie przeznaczenie terenów jak: zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna w formie wolnostojącej, bliźniaczej jako podstawowe przeznaczenia terenu; usługi o uciążliwości, nieprzekraczającej granic działki stanowiące uzupełnienie funkcji mieszkaniowej, jako dopuszczalnie przeznaczenie terenu. Należy zatem zaznaczyć, iż prowadzenie składu węgla przez S. i S. P. (2) w żaden sposób nie narusza społeczno-gospodarczego przeznaczenia obu nieruchomości tj. nieruchomości powoda oraz pozwanego. W świetle obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego nic nie stało na przeszkodzie, aby pozwani przystąpili do prowadzenia działalności o wyżej wskazanym charakterze i z tej też możliwości skorzystali. Nie sposób zatem uznać, iż tylko z tej przyczyny zakłócają powodowi korzystanie z nieruchomości ponad przeciętną miarę.

Niemniej jednak dążąc do ustalenia wszelkich okoliczności niezbędnym było także ustalenie czy faktycznie prowadzona przez pozwanych działalność powoduje pylenie oraz tworzy uciążliwy hałas uniemożliwiający powodowi korzystanie z nieruchomości ponad przeciętną miarę.

W odniesieniu do potencjalnego nadmiernego zapylenia zauważyć należy, iż w wyniku działalności firmy do powietrza emitowane są gazy i pyły powstałe ze spalania w czasie użytkowania pojazdów niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej o takim charakterze. Co więcej ma miejsce również ewentualna emisja pyłów, ale tylko w trakcie rozładunku i załadunku węgla. Niemniej jednak emisja gazów związanych z użytkowaniem pojazdów z całą pewnością nie jest jedyną przyczyną ewentualnego pogarszania się stanu powietrza w tym rejonie, gdyż w pobliskim sąsiedztwie nieruchomości należącej do powoda prowadzonych jest kilka innych działalności gospodarczych w tym: inny skład węgla, żwirownia, drukarnia, skład stali, przeładownia kontenerów. W bezpośrednim sąsiedztwa przebiega także droga. Z tych tez względów nie sposób uznać, iż emisja gazów ma związek wyłącznie z prowadzoną przez stronę pozwaną firmy. Nie bez znaczenia jest przy tym fakt, iż pozwani prowadząc działalność nie korzystają z dużej ilości ciężkiego sprzętu. Dostawa węgla w okresie zimowym następuje zaś co dwa, trzy dni, a w okresie letnim dwa, trzy razy miesięcznie. Wyładunek dostawy węgla trwa od 5 minut do 15 minut. Nie sposób tym samym uznać w ocenie Sądu, iż krótkotrwałe zwiększone zapylenie w jakikolwiek sposób ponad przeciętną miarę uniemożliwia powodowi korzystanie z nieruchomości.

Kolejne z naruszeń wskazane przez stronę powodową odnosi się do emisji hałasu
o nadmiernej wysokości. W warunkach zagospodarowania przestrzennego wyżej wskazanych działek ustalono, iż obowiązuje dopuszczalny poziom hałasu w środowisku, określony w obowiązujących przepisach o ochronie środowiska dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniowo – usługową. Do ustalenia jednak czy emisja hałasów jest na poziomie uniemożliwiającym ponad przeciętną miarę korzystanie z nieruchomości przez powoda, niezbędnym było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu akustyki. Biegły dokonał w tym zakresie niezbędnych wyliczeń oraz przedstawił zestawienia. Z powyższego jednoznacznie wynika, iż mając na względzie, że dostawa węgla w okresie zimowym następuje co dwa, trzy dni, a w okresie letnim dwa, trzy razy miesięcznie to nie sposób uznać, iż przez swoją działalność strona pozwana będzie generować hałas w zakresie uniemożliwiającym powodowi korzystanie z nieruchomości. Należy przy tym zaznaczyć o, że ruch pojazdów klientów przedsiębiorstwa pozwanego nie stanowi problemu akustycznego – ten ruch jest co prawda zauważalny, ale jednocześnie jest to hałas o takim samym charakterze jak hałas komunikacyjny z drugi publicznej, po której porusza się znacznie więcej pojazdów. Podkreślenie wymaga także fakt, iż biegły ustalił, że hałas emitowany w trakcie procesu workowania jest niemierzalny w punkcie obserwacji na posesji powoda. Również świadkowie w niniejszej sprawie, którzy w głównej mierze mieszkają w bliskim sąsiedztwie pozwanych nie wskazują, iż prowadzona przez nich działalność gospodarcza w jakimkolwiek znacznym stopniu utrudniają im funkcjonowanie przez generowanie czy to zapylenia czy też nadmiernego hałasu. Wręcz przeciwnie często wskazywali, iż to właśnie inne działalności prowadzone w pobliżu są przez nich odczuwalne. Z tych też względów w ocenie Sądu nie sposób uznać, iż w niniejszej sprawie mamy do czynienia z immisjami pośrednimi, które ponad przeciętną miarę uniemożliwiają M. B. korzystanie z nieruchomości. Tym samym sąd oddalił powództwo o czym to orzekł w pkt 1 wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c., pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie Referendarzowi sądowemu stosownie do przepisu art. 108 zd. drugie k.p.c.

W tym stanie faktycznym należało orzec jak w sentencji.