Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 928/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu z dnia 27 czerwca 2019 r., sygn. akt VIII K 358/18

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXX

XXXXXX

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXX

XXXXXX

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

XXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

XXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Naruszenie art. 12 ust. 1 prawa prasowego

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy Prawo Prasowe dziennikarz jest obowiązany zachować szczególną staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości lub podać ich źródło.

Europejski Trybunał Praw Człowieka stale podkreśla w swoim orzecznictwie wagę obowiązków ciążących na osobach korzystających ze swobody wypowiedzi. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem tego organu Konwencja chroni prawo dziennikarzy do ujawniania informacji o sprawach stanowiących przedmiot powszechnego zainteresowania, pod warunkiem, że działają oni w dobrej wierze, dostarczają wiarygodnych i precyzyjnych wiadomości, które mają potwierdzenie w faktach, oraz postępują zgodnie z etyką dziennikarską ( tak np. wyrok z 21.01.1999 r., 29183/95, Fressoz i Roire p. Francji; wyrok z 20.05.1999 r., 21980/93, Bladet Tromsø i Stensaas p. Norwegii; wyrok z 7.05.2002 r., 46311/99, McVicar p. Zjednoczonemu Królestwu; wyrok z 17.12.2004 r., 49017/99, Pedersen i Baadsgaard p. Danii; wyrok z 17.12.2004 r., 33348/96, Cumpănă i Mazăre p. Rumunii; wyrok z 1.05.2007 r., 510/04, Tønsbergs Blad AS i Haukom p. Norwegii) (Zaremba M. (red.), Drozdowicz K., Łoszewska-Ołowska M., Prawo prasowe. Komentarz, LEX el.).

Pojęcie rzetelności na gruncie art. 12 ust. 1 ustawy Prawo Prasowe obejmuje (…) odpowiedzialność za słowo, uczciwość i solidność. Natomiast szczególna staranność to nic innego jak powinność sprawdzenia zgodności z prawdą uzyskanych informacji, ich weryfikacji u osób, których dotyczą opisywane zdarzenia, przy czym dziennikarz nie ma obowiązku w każdych okolicznościach zwracać się o wyjaśnienia do osoby, o której ma zamiar krytycznie wypowiedzieć się lub napisać artykuł ( tak m.in. wyrok SA w Łodzi z 15 stycznia 2013 r., I ACa 1014/2012 , LexisNexis nr 5155085) (Brzozowska-Pasieka M., Olszyński M., Pasieka J., Prawo prasowe. Komentarz praktyczny, LEX el.).

Mając na względzie powyższe rozważania potrzebny i zasadny okazał się zarzut obrony kwestionujący ocenę prawną dokonaną przez Sąd meriti staranności H. S. przy zbieraniu materiałów do przedmiotowych artykułów prasowych i ich redagowaniu. Do dokonania przez Sąd Rejonowy oceny, że oskarżona naruszyła ww. standardy nie uprawnia sam fakt, że H. S. (1) dokonała zapytania prasowego skierowanego do A. D. i OSP P. za pośrednictwem odpowiednio wiadomości sms czy portalu społecznościowego. Prawo prasowe nie przewiduje wszakże żadnych obostrzeń co do formuły zapytania prasowego. Oskarżona nie miała też obowiązku bezpośredniego skontaktowania się z osobami, których miał dotyczyć materiał ani informowania tychże osób o zamiarze publikacji. Przy ocenie działań oskarżonej należało wziąć pod uwagę, czego zaniechał Sąd I instancji, status prawny i funkcje publiczne osób, do których odnosiła się treść artykułów prasowych oraz zakres tzw. dopuszczalnej prawnie w omawianym przypadku krytyki, o czym jeszcze poniżej.

Wniosek

1. zmiana zaskarżonego wyroku,

2. ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zważywszy na naruszenie przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego, w tym art. 12 ust. 1 prawa prasowego w sposób opisany powyżej konieczna była zmiana wyroku w kierunku proponowanym przez apelujących, tj. przez uniewinnienie oskarżonej od przypisanych jej czynów.

Sąd Rejonowy z kolei prawidłowo i w sposób pełny przeprowadził postępowanie dowodowe w sprawie, w konsekwencji należycie ustalając stan faktyczny. Brak było zatem podstaw do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji celem jego ewentualnego uzupełnienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Rozpoznanie ograniczono tylko do zarzutów pozwalających na wydanie orzeczenia.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Zgodnie z art. 436 kpk Sąd może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania.

Argumentacja zawarta w apelacji oskarżonej a dotycząca oceny dowodów z dokumentów i zeznań świadków w kontekście oceny okoliczności wyboru P. J. do wzięcia udziału w wyjeździe do Estonii okazała się irrelewantna z punktu widzenia rozstrzygnięcia w sprawie. Teksty opublikowane przez oskarżoną na łamach lokalnej prasy nie dają bowiem jednoznacznej odpowiedzi na pytanie dlaczego P. J. wyjechał do Estonii i kto go wybrał. Nie jest natomiast w realiach niniejszej sprawy sporne, co też zresztą wynika z publikacji autorstwa oskarżonej, iż P. J. jest funkcjonariuszem policji oraz, że wyjechał do Estonii w ramach OSP P.. Ocena treści tekstu autorstwa H. S. nie daje zdaniem Sądu Odwoławczego podstaw do tego, by przyjąć że oskarżona swoim zachowaniem wypełniła znamiona przestępstwa z art. 212 § 1 i 2 k.k.

Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, iż podstawowym błędem jakiego dopuścił się Sąd Rejonowy na gruncie niniejszej sprawy było uznanie H. S. (1) za winną zarzuconych jej czynów bez względu na obowiązujące w Europie standardy pracy dziennikarza oraz przyjęte granice tzw. dopuszczalnej prawnie krytyki w stosunku do polityków i ich działań politycznych. Standardy te oraz zasady i granice znajdują poparcie w ugruntowanym już orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, judykaturze krajowej oraz doktrynie. W szczególności podkreślenia wymaga, że „ prasa (w tym także internetowe lokalne serwisy informacyjne) jest czynnikiem pozwalającym na rozpowszechnianie debat w sprawach interesu publicznego, lecz ma także rolę ujawniania i podawania do wiadomości publicznej informacji, które mogą wzbudzić takie zainteresowania i stać się przyczyną tego rodzaju debaty w społeczeństwie” ( tak: wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 4 lipca 2017 r., sygn. akt 10947/11), co też miało miejsce w sprawie niniejszej.

Poza tym nie bez znaczenia dla oceny sprawy w punktu widzenia przypisanych H. S. czynów jest wybrany przez autorkę tekstu gatunek dziennikarski i jego charakter oraz sposób przedstawienia konkretnej historii (również wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 4 października 2016 r., sygn. akt 44436/13).

W dalszej kolejności Sąd Odwoławczy zauważa, że obrońca oskarżonej popadł w sprzeczność z jednej strony dążąc do przypisania oskarżonej (jednego) czynu, z drugiej strony wnosząc o jej uniewinnienie (ewentualnie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania).

Wobec poczynionych wyżej rozważań prawnych i uznania, że H. S. (1) nie popełniła zarzucanych jej czynów, jako bezprzedmiotowe uznać należy zarzuty obrońcy naruszenia przez Sąd I instancji art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., 85 § 1 i 2 k.k., 86 § 1 k.k., 33 § 1 i 3 k.k., 413 § 1 i 2 k.p.k. W takich okolicznościach jako bezcelowy jawił się także zarzut obrony obrazy art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.p.k.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmiana zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej od przypisanych jej czynów.

Zwięźle o powodach zmiany

Ocena prawna działań H. S. (1) winna zostać dokonana przez Sąd Rejonowy przez pryzmat obowiązujących europejskich standardów pracy dziennikarza oraz przyjętych granic tzw. dopuszczalnej prawnie krytyki w odniesieniu do polityków, osób publicznych i ich działań politycznych, które to granice wobec ww. osób są szersze aniżeli wobec osób prywatnych.

Po drugie nie zyskała aprobaty Sądu Okręgowego ocena prawna działań H. S. (1) dokonana przez Sąd pierwszej instancji w zakresie nałożonego na nią jako dziennikarkę ustawowego obowiązku staranności dziennikarskiej w kontekście regulacji zawartej w art. 12 prawa prasowego o czym już była mowa powyżej ( vide: punkt 3 tabeli).

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

4.1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Wydatkami postępowania sądowego za obie instancje obciążono oskarżycieli prywatnych w zakresie już poniesionym na podstawie art. 632 ust. 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k.

7.  PODPIS

Ewa Taberska