Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 312/19

Je ż eli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niekt ó rych czyn ó w lub niekt ó rych oskar ż onych, s ą d mo ż e ograniczy ć uzasadnienie do cz ęś ci wyroku obj ę tych wnioskiem. Je ż eli wyrok zosta ł wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo je ż eli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygni ę cie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, s ą d mo ż e ograniczy ć uzasadnienie do informacji zawartych w cz ęś ciach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1. 

A. B.

Punkt I wyroku.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

1.  Oskarżony A. B. jest ojcem małoletniej pokrzywdzonej N. B. urodzonej (...)

2.  Sąd Okręgowy w Olsztynie postanowieniem z dnia 5 sierpnia 2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VI RC 838/11 udzielił zabezpieczenia alimentów na czas trwania sprawy o rozwód z J. B. (1) zobowiązując A. B. do płacenia alimentów w kwocie 600 zł na rzecz małoletniej córki N. B.. Ostatecznie wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 24 października 2014 r. A. B. został zobowiązany do płacenia alimentów w takiej samej kwocie.

3.  Oskarżony A. B. wcześniej (przed dobrowolnym rozdysponowaniem składnikami swojego majątku) miał możliwości zarobkowe i majątkowe, aby uczynić zadość zobowiązaniu alimentacyjnemu na rzecz córki N. B.. Był m.in. (...) Sp. Jawna z udziałami 33 % i osiągał znaczne dochody z tego tytułu. Był również właścicielem nieruchomości zabudowanej domem o wartości ok. 500.000 zł (477.070 zł wg. operatu szacunkowego wykonanego przez rzeczoznawcę majątkowego). Oskarżony żył na względnie wysokim poziomie.

4.  Oskarżony od chwili wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia uporczywie nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego. Zapowiedział również matce małoletniej, że nie będzie płacił alimentów.

5.  Oskarżony wcześniej został prawomocnie skazany za przestępstwo molestowania seksualnego małoletniej córki, tj. m.in. za czyn z art. 200 kk. Oskarżony został w związku z powyższym pozbawiony władzy rodzicielskiej. Pomimo prawomocnego skazania, oskarżony nadal kwestionuje jego słuszność. Utrzymuje, że padł ofiarą spisku byłej żony i teścia. Byłej żonie dawał do zrozumienia, że swoją postawę w kwestii alimentów uzależnia od równoległych spraw, m.in. związanych z kontaktami z córką.

6.  Oskarżony A. B., wiedząc, że ma zobowiązania alimentacyjne, zaczął wyzbywać się wartościowych składników swojego majątku z zamiarem udaremnienia zaspokojenia alimentów małoletniej wierzycielki N. B.. M.in. darował swoje dochodowe udziały w spółce rodzinie, ograniczając swój udział jedynie do 10 %.

7.  Ponadto, A. B. w roku 2005 zaciągnął wspólnie z bratem Z. B. kredyt na budowę domu i kredyt ten do roku 2011 spłacał regularnie. Na nieruchomości zostały wpisane hipoteki na kwotę 100.000 zł (hipoteka umowna) i 100.000 zł (hipoteka kaucyjna). Łączna wysokość środków własnych wynosiła zgodnie z umową 279.232,28 zł. W dniu 8 listopada 2012 roku oskarżony i jego brat Z. B. podpisali z bankiem (...) S.A aneks mocą którego miesięczne spłaty kredytu miały być faktycznie realizowane przez Z. B.. Na dzień 19.03.2014 r. zadłużenie na rachunku kredytowym wynosiło 0,04 zł. Z. B. nie mieszkał w tym domu. Mieszkał tam i opiekował się posesją ojciec braci B..

8.  Oskarżony nie płacił dobrowolnie alimentów na rzecz córki w zasądzonej wysokości. Alimenty były uiszczane w niewielkiej części i nieregularnie, co spowodowało, że wobec A. B. jako dłużnika alimentacyjnego została w roku 2011 wszczęta egzekucja komornicza. Ostatecznie matka małoletniej w 2013 r. złożyła do Komornika w P. wniosek o egzekucję z nieruchomości oskarżonego w miejscowości J. przy ul. (...), albowiem egzekucja z innych składników majątku oskarżonego nie przyniosła rezultatów.

9.  W marcu 2014 r. Komornik przystąpił do czynności zmierzających do przeprowadzenia egzekucji z nieruchomości oskarżonego i na dzień 18 marca 2014 r. wyznaczył dokonanie oględzin nieruchomości przed przygotowywanym opisem i oszacowaniem. Wcześniej, komornik wpisał ostrzeżenie o toczącej się egzekucji z nieruchomości do działu III Księgi wieczystej nieruchomości oskarżonego o nr KW (...).

10.  Oględziny rzeczoznawcy P. S. w dniu 18 marca 2014 r. nie doszły do skutku, albowiem posesja była zamknięta. Komornik nie był obecny na miejscu.

11.  Już następnego dnia, tj. 19 marca 2014 r. oskarżony A. B. darował bratu Z. B. ½ udziału we własności zajętej wcześniej przez komornika nieruchomości. Umowa została zawarta w dniu 19 marca 2014 r. przed notariuszem w Kancelarii Notarialnej notariusza A. G. (1) i wpisana do Repertorium (...)Wierzytelność z tytułu alimentów na rzecz małoletniej córki wynosiła wówczas 35.789,57 zł. Zarówno A. B. jak i Z. B. wiedzieli o ostrzeżeniu wpisanym do księgi wieczystej o toczącej się egzekucji, albowiem wynikało to z wpisów w księdze wieczystej, jak i z treści aktu notarialnego. Pomimo tego dokonali czynności cywilnoprawnej - umowy darowizny.

12.  Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 21 listopada 2019 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 491/19 oddalił apelację A. B., utrzymując tym samym w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 8 maja 2019 r. w sprawie o sygn. akt I C 396/18 uznającego za bezskuteczną w stosunku do N. B. zawartą między Z. B., a A. B. umowę darowizny ½ udziału w nieruchomości położonej w m. J. ul. (...) – celem ochrony i zaspokojenia wierzytelności powódki w łącznej kwocie 35 789,57 zł wraz z odsetkami, jaka to wierzytelność objęta została prawomocnym postanowieniem o zabezpieczeniu z dnia 5.08.2011 r. oraz wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 24.10.2014 r. wydanymi w sprawie VI RC 838/11.

13.  Sąd Apelacyjny w Białymstoku w treści uzasadnienia do powyższego wyroku wskazał, że po umorzeniu postępowania egzekucyjnego, aktualnie egzekucję można skierować wyłącznie do udziału ½ części. Skoro nieruchomość, kiedy była skierowana do niej egzekucja jako do całości, okazała się niezbywalna, bo nie znalazł się żaden nabywca, to tym bardziej niezbywalny będzie udział ½ części. Jest to nieruchomość położona na terenie niewielkiej miejscowości, gdzie ewentualnie tylko miejscowi mieszkańcy mogą być zainteresowani, a w sytuacji sprzedaży licytacyjnej z uwagi na znajomości między ludźmi, nikt nie chce narazić się na konflikt chociażby z rodziną B.. Dywagacje dłużnika alimentacyjnego A. B., że można przecież zaspokoić się z tego udziału, są oczywiście chybione, skoro taka możliwość jest bardzo iluzoryczna i dokonaną czynność należało ocenić jako pogłębiającą stan niewypłacalności A. B..

14.  Nadto, wystąpiła ewidentna dysproporcja pomiędzy darowizną (darowanym udziałem), a wierzytelnością jaką spłacał Z. B. na rzecz banku. Wierzytelność z chwili darowizny kształtowała się na poziomie nieco ponad 60.000 zł. W toku egzekucji sporządzone zostały opis i szacowanie nieruchomości. Wskazano wartość w granicach około 500.0000 zł. Zatem udział w ½ części to ok. 250.000 zł. Wystąpiła tu zatem rażąca dysproporcja. Biorąc pod uwagę wartość nieruchomości z oszacowania, przy jej sprzedaży, uzyskałoby się taką wartość, że wystarczyłaby ona na zaspokojenie wszystkich wierzycieli A. B., w tym małoletniej córki i banku. Nadto, jeszcze pozostałaby pokaźna kwota przypadająca A. B. – na rozdysponowanie według własnego uznania (np. na polepszenie własnej sytuacji finansowej). Przy darowaniu bratu wartościowego składnika swego majątku w postaci ½ udziału we własności nieruchomości, oskarżonemu przyświecał jeden główny cel - zamiar udaremnienia zaspokojenia swojego wierzyciela ze sprzedaży rzeczonej nieruchomości – małoletniej córki N. B.. I jak pokazało życie, oskarżony udaremnił to zaspokojenie skutecznie.

15.  Sąd Apelacyjny w Białymstoku podkreślił w uzasadnieniu, że nie jest rzeczą dłużnika wybieranie wierzycieli, których należy zaspokoić w pierwszej kolejności. Ustawodawca określił na wypadek egzekucji kolejność zaspokajania wierzycieli. Wpisanie hipoteki zabezpieczającej taką wierzytelność, nie daje wszakże bankowej wierzytelności pierwszeństwa przed wierzytelnościami alimentacyjnymi.

16.  Na dzień 1 października 2019 r. zaległość oskarżonego wynosiła: 44.772,12 alimenty zaległe dla wierzyciela, 5.829,96 odsetki, 6.284,86 świadczenia wypłacone z Funduszu Alimentacyjnego, 1.027,69 odsetki zaległe dla FA, 8.679,69 opłata egzekucyjna, 1.196,05 wydatki gotówkowe.

17.  Sąd Rejonowy w Koszalinie wyrokiem z dnia 08 marca 2018 r. skazał oskarżonego za przestępstwo z art. 209 §1 kk (uchylanie się od alimentów).

18.  A. B. w dniu 08 stycznia 2020 r. wystąpił do Sądu Rejonowego w Koszalinie z pozwem o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. W postępowaniu egzekucyjnym w dniu 26 listopada 2019 r. złożył skargę na czynność komornika.

a.  zeznania świadków: A. G. (2)

b.  W. M.

c.  P. S.

d.  J. B. (1)

e.  Zaświadczenia Komornika Sądowego o prowadzonych postępowaniach egzekucyjnych

f.  Karta K.

g.  Wyrok Sądu Rejonowego w Koszalinie w sprawie II K 231/17

h.  Zaświadczenie od Komornika Sądowego o dokonanych wpłatach

i.  Postanowienie z dnia 28 listopada 2017 r. SR w Koszalinie w sprawie I. N. 203/17

j.  Postanowienie z dnia 17 kwietnia 2018 r. SR w Koszalinie w sprawie I. N. (...)

k.  Akt oskarżenia z dnia 29 czerwca 2019 r. w sprawie PR 2 Ds.. 1270.2018

l.  Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 listopada 2019 r. sygn. akt I ACa 491/19 wraz z uzasadnieniem

m.  Kopie dokumentów wraz z fotokopiami dokumentów na kartach formatu A4 złożone przez oskarżonego w dniu 19 grudnia 2019 r.

n.  Informacja z Banku (...)odnośnie zadłużenia kredytu na dzień 19.03.2014 r.

o.  Umowa kredytu wraz z załącznikami i aneksami

p.  Pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego z dnia 08 stycznia 2020 r.

q.  Skarga dłużnika na czynność komornika z dnia 26 listopada 2019 r.

Dokumenty w aktach sprawy PR w P. PR Ds. 573.2019, w szczególności:

r.  Wydruk zupełny treści księgi wieczystej

s.  Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 24 października 2014 r. w sprawie VI Rc 838/11

t.  Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa

u.  Pełnomocnictwo

v.  Dokumenty postępowania egzekucyjnego

w.  Operat szacunkowy

x.  Postanowienie o zabezpieczeniu

y.  Akt notarialny – umowa Darowizny Repertorium (...)

k. 47 – 48; k. 36v. z akt PR w P. Ds. (...).2018; k. 293v.

k. 48 – 49; k. 299v. – 300 z akt PR w P. PR Ds. (...).2018;

k. 49 – 49v.; k. 302v. – 303 z akt PR w P. PR Ds. (...).2018;

k. 90 – 92;

k. 60 - 65;

k. 67 – 67v.;

k. 93 – 93v., k. 102 – 102v.;

k.94 – 96, k. 103 - 104;

k. 100;

k. 101;

k. 105 – 106;

k. 115, k. 141 - 144;

k. 120 – 134;

k. 146;

k.147 -157v.;

k. 159 – 160v.

k. 118;

k. 4 – 9v.;

k. 10 – 12;

k. 15 – 18;

k. 19;

k. 64 – 207;

k. 208 – 229;

k. 241;

k. 286 – 287;

1.2.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.

A. B.

Punkt I wyroku.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

1.  A. B. nie działał z zamiarem udaremnienia zaspokojenia swojego wierzyciela – małoletniej córki N. B., a jego decyzja o nieodpłatnym przekazaniu ½ udziału w domu na rzecz brata Z. B. była uzasadniona okolicznościami związanymi z trudną sytuacją życiową i finansową oskarżonego, w tym w szczególności zadłużeniem na rzecz banku (...) z tytułu umowy z dnia 31.01.2005 r. kredytu mieszkaniowego budowlano - hipotecznego.

2.  A. B. przekazał dobrowolnie swoje intratne udziały w spółce rodzinnej albowiem był do tego zmuszony trudną sytuacją życiową, nie był w stanie podołać swoim obowiązkom w spółce w ramach tych udziałów. Przekazanie udziałów było racjonalne i uzasadnione ekonomicznie.

3.  Pozostawiony udział ½ w przedmiotowej nieruchomości jest tak samo zbywalny, jak całość nieruchomości i można z niego skutecznie zaspokoić wierzytelność małoletniej N. B.. Darowizna nie prowadziła do udaremnienia zaspokojenia N. B. i nie doprowadziła do takiego udaremnienia. Była konieczna i niezbędna z punktu widzenia oskarżonego A. B., uzasadniona ekonomicznie z jego punktu widzenia. Świadczenia pomiędzy tym, co Z. B. uzyskał, a co miał spłacić na rzecz banku były ekwiwalentne (proporcjonalne).

4.  Czyn zarzucony oskarżonemu A. B. nie był zabroniony prawem i podlegał „odrzuceniu”.

5.  Alimenty od 2014 roku wygasły z uwagi na zmieniony wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku zmieniający wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie.

6.  A. B. w ostatnim czasie, w okresie zimowym, pracował na rzecz rodzinnej spółki w ramach pozostawionych udziałów za niewielkim wynagrodzeniem.

7.  Wobec oskarżonego A. B. „dokonywano nadużyć”.

8.  „Strona przeciwna doprowadziła sytuację oskarżonego do bezpośredniej ruiny jego majątku”.

a.  zeznania świadków: J. B. (2)

b.  Z. B.

c.  D. C.

d.  R. B.

e.  E. B.

k. 81 – 83v.;

k. 83v. – 84v.

k. 85;

k. 85 – 85v.;

k. 85v. – 86;

2.  OCena DOWOdów

1.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Zeznania świadków (pkt a - d)

Pozostałe, poza - osobowe źródła dowodowe (pkt e – y)

Sąd dał wiarę wskazanym świadkom, albowiem z urzędu nie dopatrzył się w ich zeznaniach okoliczności tego rodzaju, że pozwalały poddać w wątpliwość złożone w sprawie zeznania. Świadkowie podali to jedynie, co zdołali zaobserwować i zapamiętać, każdy ze swojej perspektywy. A. G. (2) i J. B. (1) zeznali tylko i wyłącznie na okoliczności związane z trudnościami w pozyskaniu od A. B. zasądzonych sądownie alimentów na rzecz małoletniej N. B., a okoliczność ta w sprawie była w zasadzie bezsporna. We wzajemnym dowodzeniu różniły się jedynie powody tych trudności. Ponadto, okoliczność ta wynikała wprost z załączonych do akt sprawy dokumentów, w szczególności orzeczeń sądowych i dokumentacji związanej z nieskuteczną egzekucją komorniczą alimentów na rzecz małoletniej. Świadkowie potwierdzili, że zarówno sam A. B. jak i jego rodzina wcześniej zaliczali się do ludzi majętnych, żyli na wysokim poziomie. Od momentu orzeczenia alimentów na rzecz małoletniej córki oskarżony wyzbywał się swojego majątku, udziałów w spółce rodzinnej i połowy domu. Prowadzone egzekucje okazały się bezskuteczne, a zadłużenie alimentacyjne stale wzrastało. Komornik W. M. i rzeczoznawca majątkowy P. S. podawali zaś na okoliczności związane ze swoimi obowiązkami zawodowymi, a w szczególności tymi, które zostały przeprowadzone w stosunku do oskarżonego A. B. jako dłużnika alimentacyjnego. Ich zeznania zasługiwały na wiarę. Zeznania tych świadków pozwoliły ustalić chronologię wydarzeń w postępowaniu egzekucyjnym i umocowanie prawne podejmowanych przez nich czynności. Zeznania wskazanych świadków zazębiały się zatem i stanowiły logiczną całość. Korelowały z załączonymi do akt sprawy dokumentami.

Sąd dał wiarę zgromadzonym w sprawie dokumentom zarówno co do treści, jak i ich cech zewnętrznych. Dokumenty nie budziły zastrzeżeń. Stwierdzały to jedynie, co zostało w nich zapisane. Zostały one bowiem sporządzone przez uprawnione organy lub osoby w ramach ich kompetencji.

1.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.

Zeznania świadków (pkt. a - e)

Zeznania świadków były sprzeczne z pozostałym, wiarygodnym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. I tak Sąd sceptycznie podszedł do zeznań świadków J. B. (2) i Z. B.. Świadkowie nie potrafili racjonalnie wytłumaczyć jakie to konkretnie przyczyny legły u podstaw decyzji finansowo – majątkowych ich brata A. B., a będących w zainteresowaniu niniejszego postępowania. Indagowani ograniczali się raczej do lakonicznych lub emocjonalnych sformułowań, np. że brat popadł w kłopoty finansowe, został doprowadzony przez „stronę przeciwną” do ruiny, był „męczennikiem sądów”, „alimenty wygasły”, zachowanie brata było niepodważalnie zgodne z prawem. Powyższe jednak nie wynikało z załączonych do akt sprawy dokumentów. Dokumenty przeczyły tym okolicznościom. Chybione okazały się również twierdzenia J. B. (2), że były to czynności prawnie dozwolone (vide wyrok ze skargi pauliańskiej), potwierdzający, że czynność nie była prawnie skuteczna wobec N. B.. Świadkowie często zasłaniali się niepamięcią lub uchylali od odpowiedzi wprost na zdawane pytania. A jeśli już udzielali odpowiedzi, to w sposób sprzeczny z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. I tak nie potrafili logicznie wytłumaczyć, jaki był racjonalny sens przekazania dochodowych udziałów w rodzinnej spółce. Tłumaczenie, że oskarżony zrzekł się intratnych dochodów bo mało się angażował w firmę było w ocenie Sądu tendencyjne i infantylne. Wszakże, to właśnie takie działania sprawiły, że A. B. teraz w okresie zimowym był zmuszony pracować w firmie jak to ujął J. B. (2) „za kilo ryżu” – czemu Sąd oczywiście nie dał wiary. Z jednej strony J. B. (2) podawał, że to działania byłej żony, postępowania sądowe, doprowadziły jego brata na skraj wyczerpania psychicznego, ruiny finansowej, a z drugiej strony nie zauważał, że A. B. miał wcześniej znaczne dochody i majątek, którego się wyzbywał dobrowolnie (vide zeznania Z. B.). Wcześniej A. B. osiągał znaczne dochody, był m.in. w stanie za względnie niewielkim kredytowaniem wybudować dom wart ok. 500.000 zł. Na pytanie o zarobki brata J. B. (2) odpowiadał wymijająco, że trzeba to sprawdzić w zeznaniu rocznym, składanym do Urzędu Skarbowego. Ponadto, Sąd miał na uwadze, że w odrębnym postępowaniu cywilnym (wskutek „skargi pauliańskiej”) uznano za bezskuteczną w stosunku do N. B. zawartą między Z. B., a A. B. umowę darowizny ½ udziału w nieruchomości położonej w m. J. ul. (...). Wiarygodność omawianych świadków w sprawie była od samego początku wątpliwa, z uwagi na rolę jaką pełnili w tym procederze. To właśnie bracia J. i Z. B. wspierali swojego brata w jego działaniach, czego nie kryli, przejmując nieodpłatnie części jego majątku na siebie (1/2 udziału w domu, udziały w spółce), pisząc skargi na czynności komornika (vide zeznania J. B. (2)). Ich twierdzenia były wyraźnie sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym, wyrokami sądów (alimenty nie wygasły), postępowaniem egzekucyjnym i informacjami bankowymi (wartość darowanego udziału vs stan zadłużenia kredytu). I tak twierdzenia Z. B., jakoby był zmuszony wziąć na siebie ½ udziału w domu darowizną, w zamian za spłacanie zobowiązania wobec banku, również nie znalazły oparcia w dokumentach. Z dokumentów wynikało, że były to świadczenia w sposób oczywisty nieekwiwalentne i nieopłacalne z punktu widzenia A. B.. Na dzień darowizny zadłużenie wynosiło w banku 0,04 zł. Ponadto, wystąpiła ewidentna dysproporcja pomiędzy darowizną (darowanym udziałem), a wierzytelnością jaką spłacał Z. B. na rzecz banku. Wierzytelność z chwili darowizny kształtowała się na poziomie nieco ponad 60.000 zł. W toku egzekucji sporządzone zostały opis i szacowanie nieruchomości. Wskazano wartość w granicach około 500.0000 zł. Zatem udział w ½ części to ok. 250.000 zł. Wystąpiła tu zatem rażąca dysproporcja. Dając wiarę temu świadkowi Sąd jednocześnie musiałby odmówić wiarygodności wszelkim innym dowodom zgromadzonym w sprawie, a także przekreślić prawomocne ustalenia dwóch innych Sądów w sprawie cywilnej: sądu okręgowego, jak i apelacyjnego. Ponadto, świadkowie podawali pokrętnie, w sposób wybiórczy, sprzeczny, a momentami wręcz infantylny. Ponadto, jako bracia oskarżonego (więzy krwi) byli żywo zainteresowani korzystnym dla niego rozstrzygnięciem w niniejszej sprawie i ukierunkowani w sposób, aż nadto oczywisty, na uwolnienie go od grożącej mu odpowiedzialności karnej.

Odnośnie zeznań świadków D. C., R. B. i E. B., należy wskazać, że były to zeznania nieistotne dla ostatecznego rozstrzygnięcia. Sam oskarżony z resztą miał problem ze wskazaniem okoliczności (tezy dowodowej) na jakie powołał tych świadków. Świadkowie nie posiadali żadnej wiedzy odnośnie prowadzonego postępowania, a przekazane informacje nie były istotne. Nie miały znaczenia do ustalenia faktów. W kontekście szwagra D. C. sam oskarżony przyznał w trakcie przesłuchania uczciwie, że wezwał tego świadka tylko dlatego, bo nie chciał żeby sprawa została przekazana do K. (k. 85). R. B. przyznał, że raz wpłacał za A. B. alimenty, ale uczynił to na jego prośbę i w zamian za podwózkę do W. po samochód (było to świadczenie wzajemne – ekwiwalentne). Świadkowie R. B. i E. B. z jednej strony podawali, że bardzo przyjaźnią się z A. B., pożyczają sobie wzajemnie drobne sumy pieniędzy, częstują go obiadem, spotykają się towarzysko, a z drugiej strony podali, że nie mają wiedzy na temat – czym na co dzień zajmuje się A. B., tj. gdzie pracuje oskarżony. Powyższe czyni ich wersję wątpliwą i nieszczerą. Powszechnie wiadomym jest, że osoby utrzymujące ze sobą bliższe relacje, orientują się przynajmniej w ogólnych faktach z życia jak np. adres zamieszkania, zatrudnienie, sytuacja rodzinna, zdrowotna czy majątkowa. Zeznania świadków w tym fragmencie były zatem tendencyjne. Świadkowie wyraźnie chcieli uniknąć odpowiedzi na pytania odnośnie źródeł utrzymania i dochodu oskarżonego. Sąd oczywiście miał na względzie, że świadkowie chcieli wspomóc oskarżonego swoimi zeznaniami, z uwagi na więzi przyjaźni, nie mniej ich zeznania nie miały charakteru przesądzającego w sprawie.

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

1.3.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

A. B.

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Zgodnie z art. 300 § 2 kk kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, bądź usuwa znaki zajęcia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

W ocenie Sądu oskarżony A. B. wypełnił wszystkie znamiona zarzucanego mu czynu, albowiem w celu udaremnienia wykonania orzeczeń sądu (postanowienia zabezpieczającego o alimentach, a później wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie zasądzającego alimenty w sprawie o sygn. akt VI RC 838/11) ostatecznie udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela (małoletniej córki N. B.) przez to, że darował bratu (umowa darowizny z dnia 19 marca 2013 r.) składnik swojego majątku (1/2 udziału we własności) zajęty przez komornika sądowego (nieruchomość zabudowana budynkiem mieszkalnym w miejscowości J. przy ul. (...)).

Najtrafniej w ocenie Sądu w tym przypadku definicję „udaremnienia” na kanwie tożsamych faktów, co w niniejszej sprawie karnej, określił Sąd Apelacyjny w Białymstoku w postępowaniu dotyczącym skargi pauliańskiej. Sąd Apelacyjny w treści uzasadnienia do wyroku wskazał, że po umorzeniu postępowania egzekucyjnego, aktualnie egzekucję można skierować wyłącznie do udziału ½ części. Skoro nieruchomość, kiedy była skierowana do niej egzekucja jako do całości, okazała się niezbywalna, bo nie znalazł się żaden nabywca, to tym bardziej niezbywalny będzie udział ½ części. Jest to nieruchomość położona na terenie niewielkiej miejscowości, gdzie ewentualnie tylko miejscowi mieszkańcy mogą być zainteresowani, a w sytuacji sprzedaży licytacyjnej z uwagi na znajomości między ludźmi, nikt nie chce narazić się na konflikt chociażby z rodziną B.. Dywagacje dłużnika alimentacyjnego A. B. (tu oskarżonego), że można przecież zaspokoić się z tego udziału, są oczywiście chybione, skoro taka możliwość jest bardzo iluzoryczna i dokonaną czynność należało ocenić jako pogłębiającą stan niewypłacalności A. B..

W post. SN z 20.1.2005 r. (I KZP 31/04, OSNKW 2005, Nr 2, poz. 20) wskazano, iż "zbycie rzeczy zajętej w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego, może wyczerpywać znamiona przestępstwa określonego w art. 300 § 2 KK – mimo przewidzianej w art. 848 KPC (możliwości kontynuowania postępowania egzekucyjnego przeciwko nabywcy rzeczy – o ile zaistnieje skutek w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela". Wprawdzie cytowane orzeczenie odnosi się wprost do rzeczy ruchomej, to należy zauważyć, iż podobne skutki zostały określone w art. 930 kpc w stosunku do nieruchomości. W realiach niniejszej sprawy również zachodziła wprawdzie możliwość kontynuowania postępowania egzekucyjnego, co nie wykluczyło, że jednocześnie z uwagi na uwarunkowania nastąpił skutek w postaci udaremnienia zaspokojenia wierzyciela, a taki zamiar właśnie przy podejmowaniu czynności darowizny przyświecał oskarżonemu A. B.. Ostatecznie, co zweryfikowało życie, skutek się ziścił, albowiem wierzyciel nie został zaspokojony (wykonanie orzeczenia jak i zaspokojenie wierzyciela z wartościowego wszakże składnika majątku zostało skutecznie udaremnione ).

Pod pojęciem zajęcia należy uznać decyzje, akt organu egzekucyjnego lub sytuację prawem przewidzianą, które powodują pozbawienie dłużnika możliwości zarządu składnikiem swojego mienia.

Orzeczenie sądu lub innego organu państwowego to konkretnie-indywidualne rozstrzygnięcie sądu lub innego organu państwowego działającego na podstawie ustawy, w sprawie cywilnej, administracyjnej, karnej lub upadłościowej, które jest wykonalne.

Przestępstwo z art. 300 § 2 KK ma charakter skutkowy – SN wyr. z 22.9.2005 r. (III KK 140/05, OSNwSK 2005, Nr 1, poz. 1731) zauważył: "do kompletu znamion przestępstwa z art. 300 § 2 KK należy także spowodowanie skutku w postaci – udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia swojego wierzyciela. Materialny charakter tego przestępstwa wynika wprost z przytoczonego sformułowania, a także został jednoznacznie wskazany w orzecznictwie Sądu Najwyższego" (vide Kodeks karny. Komentarz red. prof. dr hab. R. S.).

1.4.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

1.5.  Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

1.6.  Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

1.7.  Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

A. B.

I

I

Ostatecznie Sąd przyjął, że oskarżony dopuścił się występku z art. 300§ 2 kk i za to skazał go przy zastosowaniu art. 4 § 1 kk na karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd wymierzył zatem karę w granicach zagrożenia ustawowego przewidzianego dla przestępstwa z art. 300 § 2 kk.

Jeżeli zaś w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy (art. 4 § 1 kk). Sąd uznał, że ustawa Kodeks Karny obowiązująca w czasie popełnienia przez oskarżonego przestępstwa, tj. w dniu 19 marca 2014 r. jest względniejsza dla sprawcy niż ustawa obecnie obowiązująca, dlatego przy wymiarze kary zastosował ustawę obowiązującą uprzednio. Dawała ona na przykład możliwość warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności w wymiarze do 2 lat, a nie jak obecna do roku.

Przy wymiarze kary Sąd kierował się przesłankami określonymi w rozdziale VI Kodeksu karnego, w szczególności dyrektywami art. 53 i 58 kk, biorąc pod uwagę tak okoliczności łagodzące, jak i obciążające oskarżonego. Nie stwierdzono w sprawie żadnych okoliczności wyłączających winę oskarżonego. Oskarżony był osobą dorosłą, sprawną intelektualnie, zdolną do rozpoznania znaczenia swych czynów i pokierowania swoim postępowaniem, w przeszłości był wspólnikiem dobrze prosperującej spółki. W dacie czynu oskarżony nie był osobą karaną sądownie. Jako okoliczność obciążającą Sąd wziął pod uwagę właściwości i warunki osobiste oskarżonego, motywację i stopień szkodliwości społecznej czynu.

Kara jest współmierna zarówno do stopnia winy oskarżonego jak i społecznej szkodliwości popełnionego przez niego przestępstwa. Ukształtowana w powyższy sposób dolegliwość karna – kara pozbawienia wolności w wymiarze 10 miesięcy pozbawienia wolności – stanowi zdaniem Sądu sprawiedliwą reakcję karną na czyn oskarżonego, należycie realizując cele w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, właściwie uwzględniając cele zapobiegawcze i wychowawcze oraz stanowiąc dla oskarżonego wystarczającą przestrogę na przyszłość. Ponadto, orzeczenie w takim kształcie uczyni zadość pokrzywdzonej małoletniej wierzycielce – N. B.. Sąd powyższym orzeczeniem dał jasny wyraz temu, że kto występuje przeciwko interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym musi liczyć się z nieuchronną sankcją karną i nie ma tu miejsca na aprobatę postępowania jakiego dopuścił się A. B..

Zdaniem Sądu orzeczona kara jest wyważona i sprawiedliwa, nie może być uznana za rażącą swoją surowością, zwłaszcza mając na uwadze ustawowe zagrożenie za przypisany oskarżonemu czyn.

Jednocześnie na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 1 pkt 1 kk i art. 73 § 1 kk Sąd wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego A. B. karę pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 2 (dwóch) lat.

Dotychczasowy tryb życia oskarżonego zdaniem Sądu prowadził do wniosku, że kara bezwzględnego pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania byłaby zbyt rażąca swoją surowością. W ocenie Sądu orzeczona kara spełni swoje cele w zakresie prewencji ogólnej, a w szczególności indywidualnej, zapobiegając powrotowi oskarżonego do przestępstwa, jednocześnie skłoni oskarżonego do przestrzegania obowiązujących przepisów prawa. Sąd wyraża nadzieję, że oskarżony zrozumie naganność swojego postępowania i uświadomi sobie, że wchodzenie w konflikt z prawem zwyczajnie nie popłaca. Wyznaczony okres próby ostatecznie zweryfikuje postawę oskarżonego. Kara bezwzględnego pozbawiania wolności byłaby niewspółmierna. Oskarżony zasługuje na szansę, aby poprawić swoje zachowanie w warunkach wolnościowych. Dozór kuratora sądowego wspomoże go w tym celu i pozwoli zweryfikować ostatecznie postawę oskarżonego w warunkach wolnościowych.

5.  1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

1.6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosowa ł określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

Oskarżony A. B., w zasadzie przez całe postępowanie karne przed tutejszym sądem, zarówno w pismach procesowych jak i w formie oświadczeń ustnych do protokołu, podnosił zarzut braku skargi uprawnionego oskarżyciela w niniejszej sprawie do wystąpienia z subsydiarnym aktem oskarżenia, co oczywiście nie mogło umknąć uwadze Sądu. Oskarżony powoływał się przy tym na Uchwałę Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izby Karnej z dnia 30 września 2010 r. I KZP 10/10, traktującą o tym, że „rodzic małoletniego nie może, działając w charakterze przedstawiciela ustawowego, wykonywać praw tego małoletniego jako pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, w tym także w postępowaniu z oskarżenia prywatnego, jeżeli oskarżonym jest drugi z rodziców”.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że Sąd nie podzielił poglądu oskarżonego, uznając, że w niniejszej sprawie, wbrew zarzutom oskarżonego, wystąpił uprawniony oskarżyciel z subsydiarnym aktem oskarżenia, tj. małoletnia pokrzywdzona N. B., reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego – matkę J. B. (1), działającą przez prawidłowo umocowanego pełnomocnika – adwokata M. P. (k. 19 akt postępowania przygotowawczego PR Ds. 573.2019).

Sąd z przywoływanej uchwały SN wyciągnął bowiem wręcz przeciwne wnioski, do tych zaprezentowanych przez oskarżonego. Przy takiej konkluzji, należy odwołać się w pierwszej kolejności do rzeczonej uchwały SN, ale nie w jej fragmentarycznym i wybiórczym brzmieniu, jak przytaczał ją konsekwentnie oskarżony (zawężając swoje zarzuty jedynie do samej sentencji uchwały SN), ale w jej całościowym kształcie:

I tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do powyższej uchwały wskazał wprost, że problem reprezentacji małoletniego pokrzywdzonego w procesie karnym został wprawdzie uregulowany w art. 51 § 2 KPK, zgodnie z którym to przepisem, jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje. Niemniej jednak pogląd wyrażany w niektórych orzeczeniach Sądu Najwyższego na gruncie poprzedniego stanu prawnego – pomimo tego, że był to stan praktycznie analogiczny z obecnym – jakoby kwestia wykonywania praw małoletniego pokrzywdzonego została unormowana w Kodeksie postępowania karnego jednoznacznie i nie zachodzi zatem potrzeba posiłkowego stosowania przepisów prawa cywilnego i prawa rodzinnego, które określają zakres swobody działania osób poddanych władzy rodzicielskiej, opiece lub kurateli (por. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 4 marca 1968 r. VI KZP 30/67, OSNKW 1968, z. 5, poz. 52 i z dnia 17 grudnia 1970 r. VI KZP 43/68, OSNKW 1971, z. 7–8, poz. 101), nie może być uznany za zasadny (…)

(…) Dla powiększonego składu Sądu Najwyższego oczywiste jest, że w pierwszej z wyżej zasygnalizowanych kwestii wręcz muszą znajdować zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Brak zdolności do czynności prawnych oznacza, że małoletni nie może praw przysługujących pokrzywdzonemu wykonywać osobiście, lecz przez swojego przedstawiciela ustawowego lub osobę, pod której pieczą się znajduje. Przedstawicielem ustawowym małoletniego jest przy tym osoba, której umocowanie do występowania w jego imieniu nie wynika z woli reprezentowanego, ale z przepisu ustawy. O tym, że przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską (a więc małoletniego) są rodzice, stanowi w polskim systemie prawnym właśnie art. 98 § 1 KRO w zw. z art. 92 KRO. Tak więc brak uwzględniania przy wykładni art. 51 § 2 KPK odesłania systemowego do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wręcz uniemożliwiałby wykonywanie przez małoletnich praw przysługujących pokrzywdzonym.

I dalej (…) Zgodnie z art. 98 § 2 pkt 2 KRO żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania. Zgodnie zaś z kolejną jednostką redakcyjną art. 98 KRO, to jest z § 3, przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym.

Po drugie, treść art. 98 § 2 pkt 2 in fine KRO – zgodnie z którym to unormowaniem wyłączenie możliwości reprezentacji dziecka przez jednego z rodziców nie dotyczy czynności dotyczących należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania – oraz wielokrotnie już eksponowana w niniejszej uchwale potrzeba zachowania konsekwencji w odesłaniu systemowym, przemawiają za odmiennym spojrzeniem na możliwość złożenia wniosku o ściganie w imieniu małoletniego pokrzywdzonego przez jednego z rodziców w wypadku popełnienia przez drugiego z rodziców występku określonego w art. 209 § 1 KK, czyli tzw. przestępstwa niealimentacji.

W realiach rozstrzyganej sprawy przyjęto kwalifikację prawną czynu z art. 300 § 2 kk, albowiem dokonana przez oskarżonego czynność, obliczona była jedynie na uniemożliwienie (udaremnienie) egzekwowania z tej nieruchomości należności alimentacyjnych właśnie, należnych pokrzywdzonej małoletniej, a więc dotyczyła czynności związanych z należnemu dziecku od drugiego rodzica środków utrzymania i wychowania. Tym samym, możliwość reprezentacji dziecka przez matkę J. B. (1) w tym przypadku nie była wyłączona. Niezrozumiałym byłoby w ocenie Sądu, jeżeli matka mogłaby z jednej strony reprezentować małoletnią córkę w sprawach przeciwko ojcu, tj:

- występować do Sądu w imieniu córki o alimenty,

- w postępowaniu egzekucyjnym w celu skutecznego uzyskania alimentów,

- w sprawach z art. 209 § 1 kk (tzw. przestępstwa nie alimentacji),

- w sprawach z tzw. „skargi pauliańskiej” w celu uznania czynności wobec małoletniej za nieskuteczną

a pozbawiona byłaby tej możliwości (brak skargi uprawnionego oskarżyciela) w postępowaniu z art. 300 § 2 kk, skoro ostatecznie sprowadza się to również do kwestii związanej z uzyskaniem od drugiego rodzica środków utrzymania i wychowania.

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV.

W punkcie III wyroku Sąd przyznał kwotę 5.219 złotych tytułem zwrotu poniesionych przez oskarżyciela posiłkowego – subsydiarnego kosztów procesu, w tym 4.919 zł z tytułu wydatków poniesionych w sprawie związanych z ustanowieniem jednego pełnomocnika wg. załączonego spisu kosztów (k. 161). Spis kosztów nie budził po stronie Sądu wątpliwości i był rzetelny pod względem rachunkowym, jak i zgodny pod względem prawnym z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Sąd doliczył do tych kosztów 300 zł tytułem opłaty od subsydiarnego aktu oskarżenia, która została uiszczona w całości (k. 19).

Na kanwie niniejszej sprawy było oczywistym, że nałożenie na oskarżonego A. B. obowiązku uiszczenia kosztów sądowych byłoby bezcelowe. Oskarżony oficjalnie nie posiadał stałego zatrudnienia i źródeł dochodu. Przez całe postępowanie dowodził trudnej sytuacji finansowej. Postępowania egzekucyjne były umarzane z powodu bezskuteczności egzekucji, albowiem oskarżony nie ujawniał się ze swoimi dochodami, a jak pokazało niniejsze postępowanie wartościowe składniki majątku przekazał nieodpłatnie na rzecz innych członków rodziny.

6.  1Podpis