Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: Sędzia Sebastian Mazurkiewicz

Sędziowie: Sędzia Aleksandra Mazurek

Sędzia (del.) Justyna Dołhy (spr.)

protokolant: protokolant sądowy- stażysta Aleksander Wawer

przy udziale prokuratora Marka Traczyka

po rozpoznaniu dnia 27 sierpnia 2019 r. w Warszawie

sprawy M. P. syna G. i Z. urodzonego (...) w M.

oskarżonego o przestępstwa z art. 177 § 2 kk w zw. z art. 178 § 1 kk i z art. 178a § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie

z dnia 20 marca 2019 r. sygn. akt V K 319/18

I.  utrzymuje w mocy wyrok w zaskarżonej części,

II.  zasądza od oskarżonego na rzecz oskarżycieli posiłkowych K. K. i M. K. kwoty po 840 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocników w instancji odwoławczej,

III.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wołominie na rzecz adw. D. B. kwotę 516,60 zł obejmującą wynagrodzenie za obronę z urzędu oskarżonego w instancji odwoławczej oraz podatek VAT,

IV.  zwalnia oskarżonego od uiszczenia kosztów sądowych w II instancji, przejmując wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

Sędzia (del.) Justyna Dołhy Sędzia Aleksandra Mazurek Sędzia Sebastian Mazurkiewicz

Sygn. akt VI Ka 884/19

UZASADNIENIE

M. P. wyrokiem Sądu Rejonowego w Wołominie z dnia 20 marca 2019 r. w sprawie o sygn. akt V K 319/18 został uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 kk w zw. z art. 178 § 1 kk, za które wymierzono mu karę 8 lat pozbawienia wolności oraz środek karny w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych oraz za winnego popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 kk, za które wymierzono mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, środek karny zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat oraz świadczenie pieniężne w wysokości 5.000 zł. Sąd orzekł wobec oskarżonego karę łączną 8 lat pozbawienia wolności oraz łączny środek karny w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego, który wskazał, iż skarży orzeczenie Sądu Rejonowego w całości na korzyść oskarżonego co do kary pozbawienia wolności. Obrońca zarzucił wyrokowi błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i orzeczenie kary łącznej 8 lat pozbawienia wolności pomimo nienagannej postawy oskarżonego w trakcie procesu, przyznania się do popełnienia zarzucanych czynów, krytycznego stosunku do nich, ustabilizowanego życia prywatnego, dotychczasowej niekaralności, a przede wszystkim niewzięcie przez Sąd pod uwagę przyczynienia się pokrzywdzonego do wypadku poprzez nagłe wtargnięcie pod samochód oskarżonego, co miało wpływ na wymiar kary.

Podnosząc powyższy zarzut obrońca oskarżonego wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu ewentualnie o zmianę wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary łącznej 4 lat pozbawienia wolności.

Wyrok został zaskarżony również przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej M. K. w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze za występek z art. 177 § 2 kk w zw. z art. 178 § 1 kk i karze łącznej. Pełnomocnik zarzucił wyrokowi rażącą niewspółmierność kary orzeczonej wobec oskarżonego w stosunku do jego zawinienia i zachowania, w tym i stopnia społecznej szkodliwości czynów, prewencji ogólnej i indywidualnej.

Podnosząc powyższy zarzut pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wniósł o zmianę wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary surowszej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

W niniejszej sprawie na wstępie należy podkreślić, iż sąd odwoławczy, zgodnie z przepisem art. 433 § 1 kpk rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia, a jeżeli w środku odwoławczym zostały wskazane zarzuty stawiane rozstrzygnięciu - również w granicach podniesionych zarzutów. Postawiony przez obrońcę oskarżonego w apelacji zarzut został nieprawidłowo sformułowany. Obrońca bowiem złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu I instancji tylko w zakresie rozstrzygnięcia o karze (vide k. 495). Tymczasem lektura apelacji wskazuje na kwestionowanie przez skarżącego ustaleń faktycznych co do przebiegu zdarzenia z dnia 21 stycznia 2018 r. pod kątem przyczynienia się pokrzywdzonego do zaistniałego wypadku. W przypadku złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia jedynie w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze za niedopuszczalne i niepodlegające rozpoznaniu uznać należy zarzuty apelacji skierowane przeciwko rozstrzygnięciom pozostającym poza zakresem wniosku o uzasadnienie. Nie dotyczy to przypadków, w których sąd odwoławczy może orzekać niezależnie od granic zaskarżenia i postawionych zarzutów (np. postanowienie Sądu Najwyższego - Izby Karnej z dnia 13 czerwca 2017 r. w sprawie IV KK 480/16).

Mając na uwadze powyższe stwierdzić trzeba, że apelacja obrońcy podlegała rozpoznaniu tylko w zakresie rozstrzygnięcia o karze pod kątem jej rażącej niewspółmierności.

Apelacje obrońcy oskarżonego jak i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej należało uznać za niezasadne.

Zarzut rażącej niewspółmierności kary jest zasadny wtedy, gdy kara wprawdzie mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, ale nie uwzględnia w sposób właściwy okoliczności dotyczących sądowego ich wymiaru określonych w art. 53–56 kk. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury rażąca niewspółmierność kary występuje wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celu kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą, czyli zasłużoną (np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2017 II KK 156/17).

Zarzut rażącej niewspółmierności kary może być zasadny wtedy, gdy jego autor wskaże na nowe okoliczności, które są istotne dla wymiaru kary, a nie zostały ustalone przez Sąd I instancji, względnie wykaże, że okoliczności prawidłowo ustalone mają takie znaczenie i ciężar gatunkowy, których orzeczona kara nie uwzględnia w stopniu dostatecznym.

Sąd Rejonowy wymierzając karę oskarżonemu w sposób trafny, jasny i niebudzący wątpliwości wskazał w uzasadnieniu orzeczenia jakie okoliczności obciążające, a jakie łagodzące wziął pod uwagę. Rację ma przy tym Sąd wskazując na znaczny stopień społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonemu przestępstw przejawiający się w wysokim stanie nietrzeźwości oraz tragicznym skutku wypadku. Okolicznościami, które Sąd Rejonowy zasadnie poczytał na korzyść oskarżonego są natomiast jego uprzednia niekaralność, ustabilizowana sytuacja życiowa, pozytywna opinia z aresztu oraz fakt udzielania przez niego pomocy na miejscu (co wbrew wywodom apelacji pełnomocnika wynika z zeznań świadka M. Z.). Z kolei podczas orzekania o karze łącznej Sąd I instancji słusznie dał prymat zasadzie absorpcji uwzględniając łączność przedmiotową i czasową występków.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że wbrew twierdzeniom skarżących, Sąd Rejonowy kwestionowaną karę jednostkową jak i łączną ukształtował w sposób prawidłowy, uwzględniając przy tym granice zagrożenia karą za przypisane oskarżonemu przestępstwa jak również cele kary w zakresie prewencji szczególnej jak i ogólnej. Zarówno obrońca jak i pełnomocnik nie wykazali w swoich środkach odwoławczych, aby Sąd I instancji przy wymiarze kary nie uwzględnił ogólnych dyrektyw wymiaru kary z art. 53 § 1 kk jak i okoliczności mających znaczenie przy jej wymiarze wskazanych w art. 53 § 2 kk albo nadał im niedostateczną rangę. Nie można podzielić uwag czynionych przez obrońcę, a dotyczących orzeczonego dożywotnio środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych pod kątem jego surowości i wystarczającej reakcji karnej przemawiającej za obniżeniem orzeczonej kary pozbawienia wolności, ponieważ orzekając środek karny Sąd wprawdzie odpowiednio stosuje dyrektywy z art. 53 kk, ale wymiar kary i środka karnego musi łącznie oddawać całokształt reakcji karnoprawnej wobec sprawcy przestępstwa. Nie można również podzielić stanowiska pełnomocnika, który argumentuje rażącą niewspółmierność kary również nieorzeczeniem nawiązki, ponieważ sam pełnomocnik nie formułował w toku procesu wniosków o charakterze kompensacyjnym, a nadto wymiar kary jest niezależny od orzekania środków o charakterze odszkodowawczym związanych z naprawieniem wyrządzonej przestępstwem szkody.

Mając na uwadze powyższe, należy uznać, iż kwestionowana kara 8 lat pozbawienia wolności wymierzona oskarżonemu wyraża prawidłową ocenę stopnia winy oskarżonego, stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez niego przestępstwa, jak i pozostałych okoliczności o jakich mowa w art. 53 § 1 i 2 kk, w tym uwzględnia cele zapobiegawcze i wychowawcze. Sąd Rejonowy wymierzył bowiem kary według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by ich dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonemu czynów oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (art. 53 § 1 kk). Wymierzając karę, Sąd I instancji uwzględnił rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu. Oczywiście zarzut obrońcy oskarżonego dotyczący przyczynienia się przez pokrzywdzonego do wypadku jest całkowicie chybiony, ponieważ jak prawidłowo ustalił Sąd I instancji takie przyczynienie nie miało miejsca. Orzeczona kara 8 lat pozbawienia wolności oraz kara łączna w tym wymiarze jest karą sprawiedliwą.

Oceniając współmierność kary w relacji do dyrektyw i okoliczności wyznaczających jej wymiar, nie wolno zapominać, że art. 53 § 1 kk pozostawia wymiar kary sędziowskiemu uznaniu nakazując, aby mieściła się ona w granicach przewidzianych przez ustawę. Przy ocenie kary przez pryzmat jej rażącej niewspółmierności nie można zatem nie uwzględniać granic, w jakich kara za dane przestępstwo może być orzeczona i w jakich niejako „proporcjach” pozostaje kara orzeczona względem granic pozostawionych sędziowskiemu uznaniu (vide np. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 30 marca 2017 r. w sprawie III KK 395/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 października 2017 r. w sprawie II AKa 442/17).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy stwierdzając ponadto, że nie jest on dotknięty innymi wadami, które powinny być brane przez sąd odwoławczy pod uwagę z urzędu. Orzeczony wobec oskarżonego dożywotnio zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych został ukształtowany przez Sąd I instancji zgodnie z jednoznacznym brzmieniem art. 42 § 3 kk. Sąd słusznie stwierdził, że w niniejszej sprawie nie zachodzi żaden wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami dający podstawę do odstąpienia od orzekania dożywotniego zakazu. Również świadczenie pieniężne zostało orzeczone przez Sąd zgodnie z brzmieniem art. 43a § 2 kk w minimalnej wysokości przewidzianej przez ustawodawcę.

Uwzględniając sytuację materialną oskarżonego sąd odwoławczy zwolnił go od uiszczenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze przejmując wydatki na rachunek Skarbu Państwa. Na wniosek obrońcy z urzędu Sąd zasądził na jego rzecz od Skarbu Państwa kwotę 516,60 złotych tytułem wynagrodzenia za obronę w instancji odwoławczej wraz z podatkiem od towarów i usług. Nie ma natomiast podstaw do zwolnienia oskarżonego od zapłaty na rzecz oskarżycieli posiłkowych poniesionych przez nich kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocników. Art. 624 § 1 kpk dotyczy bowiem tylko zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych. W przypadku skazania w sprawach z oskarżenia publicznego Sąd zasądza od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego poniesione przez niego wydatki z tytułu ustanowienia w sprawie jednego pełnomocnika. Sąd odwoławczy na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 634 kpk zasądził zatem od oskarżonego na rzecz oskarżycielek posiłkowych – K. K. i M. K. poniesione przez nich koszty procesu tytułem ustanowienia pełnomocników w instancji odwoławczej w kwocie po 840 zł. Wysokość stawki została ustalona na podstawie § 11 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

SSO Aleksandra Mazurek SSO Sebastian Mazurkiewicz SSR del. Justyna Dołhy