Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V GC 200/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 06.11.2019 r.

Sąd Rejonowy V Wydział Gospodarczy w Łomży

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSR Ewa Kłapeć-Kalinowska

Protokolant : Wojciech Tyl

po rozpoznaniu w dniu 23.10.2019 r. w Łomży

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy S.

przeciwko K. Ś.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanego K. Ś. na rzecz powoda Gminy S. kwotę 16.682,93 zł (szesnaście tysięcy sześćset osiemdziesiąt dwa złote dziewięćdziesiąt trzy grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.07.2017 roku do dnia zapłaty.

II.  Ustala, że koszty procesu w całości ponosi pozwany K. Ś., przy czym szczegółowe wyliczenie kosztów procesu pozostawia referendarzowi sądowemu.

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 29 czerwca 2018 r. powódka Gmina S. zażądała zasądzenia od pozwanego K. Ś. kwoty 16.682,93 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 lipca 2017 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powódka uzasadniając żądanie pozwu podała, że w dnia 7 sierpnia 2014 r., 22 sierpnia 2013 r. i 11 sierpnia 2014 r. strony zawarły umowy na wykonanie dokumentacji projektowej, sprawowanie nadzoru autorskiego i sprawowanie nadzoru inwestorskiego zadania inwestycyjnego „Budowa sali gimnastycznej z zapleczem przy Szkole Podstawowej w S. gm. S.”.

Podniosła, że pismem z dnia 29 sierpnia 2016 r. Komendant Straży Pożarnej w Z. wniósł zastrzeżenia do projektu i wskazał, iż wykonana sala gimnastyczna nie spełnia wymagań ochrony przeciwpożarowej z uwagi na zamontowanie okien nieognioodpornych. Z tych względów powódka zwróciła się do pozwanego o zamontowanie okien ognioodpornych. W odpowiedzi na powyższe pozwany stwierdził, że to nie stolarka okien jest wadliwa, a jedynie występuje brak dokumentów potwierdzających, iż zamontowane okna są przeciwpożarowe.

Powódka z uwagi na konieczność dotrzymania terminów, zleciła wykonanie okien wykonawcy, a ten firmie (...) K. R. (1). Z tytułu wymiany okien wystawiono faktury w wysokości 18.800 zł. Należność z faktury została opłacona przez powódkę. W związku z dokonaną zapłatą powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty wynikającej z faktury. W odpowiedzi na powyższe pozwany zgłosił szkody ubezpieczycielowi z tytułu OC. Ubezpieczyciel uznał zgłoszone roszczenie co do kwoty 2.117,07 zł.

Powódka podnosiła, że zgodnie z art. 25 pkt 1 ustawy – Prawo budowlane to pozwany winien sprawować kontrolę zgodności realizacji inwestycji z projektem, pozwoleniem na budowę, przepisami, a przede wszystkim wszelkie nieprawidłowości winien zgłaszać kierownikowi budowy i inwestorowi. Z twierdzeń powódki wynikało, że pozwany nie zgłaszał żadnych nieprawidłowości w tym zakresie, bowiem w dzienniku budowy brak jest zapisów świadczących o tym, by pozwany kwestionował nieprawidłowe zamontowanie okien czy informował powódkę o zamontowaniu niewłaściwych okien. Zatem w ocenie powódki, to pozwany ponosi odpowiedzialność za zamontowanie okien nieognioodpornych, natomiast powódka poniosła szkodę w wysokości kosztów poniesionych w związku z zamontowaniem okien ognioodpornych, których koszt został w całości opłacony przez powódkę (k. 5 – 7).

Pozwany K. Ś. w odpowiedzi na pozew podniósł zarzut braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powodowej, a także brak legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanej, z uwagi na to, że strona pozwana nie jest osobą, wobec której strona powodowa mogłaby skutecznie domagać się dochodzenia przedmiotowej kwoty.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany podniósł, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Pozwany wskazywał, że umowy z dnia 7 sierpnia 2014 r., 22 sierpnia 2013 r. i 11 sierpnia 2014 r. były podpisywane wyłącznie przez wójta Gminy S., natomiast powództwo zostało wytoczone przez jednostkę samorządu terytorialnego, a mianowicie przez Gminę S.. W ocenie strony pozwanej takie określenie strony powodowej jest niewłaściwe i powoduje faktycznie brak legitymacji czynnej w wytoczeniu tego powództwa przez podmiot wskazany w pozwie, w szczególności, gdy roszczenie z pozwu jest związane z tymi umowami. Ponadto strona pozwana nie posiada biernej legitymacji procesowej, gdyż nie jest osobą wobec której strona powodowa może skutecznie domagać się dochodzonego przedmiotowego roszczenia. W konsekwencji strona pozwana podniosła, że powództwo zostało wytoczone wobec osoby nieuprawnionej.

Strona pozwana podnosiła, że pozwany nie był wykonawcą w procesie inwestycyjnym. Podkreślała, że budzi wątpliwość wartość robót wynikająca z przedstawionych faktur. Podnosiła ponadto, że strona powodowa nie przedstawiła żadnego dokumentu, że posadowione pierwotnie okna nie charakteryzowały się odpornością ogniową i nie były oknami. Niezależnie od powyższego strona pozwana podnosiła, że dopełniła należytej staranności przy pełnieniu nadzoru. Zgodnie bowiem z art. 22 pkt 3 Prawa budowlanego to kierownik budowy odpowiada za jakość robót budowlanych, poza tym, jeżeli dostarczona przez inwestora dokumentacja nie nadawałaby się do prawidłowego wykonania robót, bądź zajdą inne okoliczności mogące przeszkodzić w prawidłowym ich wykonaniu, to wykonawca winien niezwłocznie to tym fakcie poinformować inwestora. Strona pozwana podnosiła, że taka okoliczność nie miała miejsca, a kierownik budowy również w tym zakresie nie zgłaszał żadnych uwag. Pozwany podnosił, że do jego obowiązków nie należało końcowo zakup stolarki okiennej. Poza tym zgodnie z pismem pozwanego z dnia 6 września 2016 r., z którego wynika skierowana prośba do wykonawcy inwestycji, dotycząca bezzwłocznego dostarczenia dokumentacji potwierdzających wymagana klasę odporności ogniowej zamontowanej stolarki przy inwestycji „Budowa sali gimnastycznej z zapleczem przy szkole Podstawowej w S. gm. S.” i wskazana przez wykonawcę, że stolarka okienna jest zgodna z projektem budowlanym, opisem technicznym i wykazem stolarki okiennej pokazuje na brak jakiegokolwiek zawinionego zachowania się pozwanego w przedmiotowej sprawie (k. 55 – 59).

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W dniu 22 sierpnia 2013 r. Gmina S. reprezentowana przez Wójta Gminy S. Z. L. (zamawiający) zawarła z K. Ś. (wykonawca) umowę, zgodnie z treścią której zamawiający zlecił, a wykonawca przyjął do wykonania dokumentację projektową na „Budowę sali gimnastycznej wraz z zapleczem przy Szkole Podstawowej w S. Gmina S.”. Wykonawca zobowiązał się do wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z obowiązującymi przepisami techniczno – budowlanymi, normami, instrukcjami oraz wytycznymi określonymi przez zamawiającego. Termin wykonania przedmiotu zamówienia został ustalony na dzień 30 listopada 2013 r. (dokumentacja potrzebna do złożenia na złożenie wniosku o pozwolenie na budowę) oraz 31 grudnia 2013 r. (pozostała dokumentacja). Zgodnie z § 9 umowy strony ustaliły odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań umowy w formie naliczania kar umownych, a mianowicie wykonawca miał zapłacić zamawiającemu 0,5 % wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień zwłoki w wykonaniu przedmiotu umowy, liczonej od dnia wyznaczonego na wykonanie zamówienia do dnia odbioru i 0,1 % wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień zwłoki w usunięciu wad, liczonej od dnia wyznaczonego na wykonanie usunięcia wad do dnia odbioru, zaś zamawiający miał zapłacić wykonawcy kary umowne w wysokości 0,1 % wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień zwłoki w odbiorze przedmiotu umowy, z przyczyn zależnych od zamawiającego (k. 9).

W dniu 7 sierpnia 2014 r. została zawarta umowa o sprawowanie przez projektanta nadzoru autorskiego. Wójt Gminy S. (zamawiający) zgodnie z jej treścią zlecił projektantowi K. Ś. sprawowanie nadzoru autorskiego nad realizacją „Budowy sali gimnastycznej z zapleczem przy Szkole Podstawowej w S. gmina S.”, a projektant powyższe zlecenie przyjął. Zgodnie z § 1 ust. 2 umowy nadzór autorski projektanta odnosił się do:

1) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności ich realizacji z projektem budowlanym,

2) wyjaśniania wątpliwości powstałych w toku wykonywania robót dot. projektu budowlanego i wykonawczego i zawartych w nim rozwiązań,

3) uzgadniania z zamawiającym i wykonawca robót możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w dokumentacji projektowej w odniesieniu do materiałów i konstrukcji oraz rozwiązań technicznych i technologicznych zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego,

4) żądania wstrzymania robót budowlanych w razie stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia lub wykonywania robót niezgodnie z dokumentacją projektową. Projektant zobowiązał się do sprawowania nadzoru autorskiego zgodnie z umową, obowiązującymi przepisami, w tym z przepisami techniczno – budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej. W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy na skutek okoliczności leżących po stronie projektanta, pozwany zobowiązany był do zapłaty kary umownej w wysokości 10 % wynagrodzenia na rzecz zamawiającego (k. 8).

W dniu 11 sierpnia 2014 r. pomiędzy wójtem Gminy S. (inwestor) a K. Ś. prowadzącym działalność gospodarczą (...) w Ł. została zawarta umowa zgodnie z którą inwestor zlecił, a wykonawca zobowiązał się do prowadzenia nadzoru inwestorskiego „Budowa sali gimnastycznej z zapleczem przy Szkole Podstawowej w S. gmina S.”. W § 2 umowy zawartej przez strony do podstawowych obowiązków wykonawcy zaliczyć należało w szczególności:

1) udział w przekazaniu placu budowy,

2) reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z pozwoleniem na budowę, projektem budowlanym, przepisami Prawa Budowlanego i obowiązującymi polskimi normami oraz zasadami wiedzy technicznej,

3) sprawdzanie jakości wykonanych robót, wbudowanych wyrobów, a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów wadliwych i nie dopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie,

4) sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulęgających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowego obiektu budowlanego i przekazania go do użytkowania,

5) potwierdzenie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także – na żądanie inwestora – kontrolowanie rozliczeń budowy,

6) udział w odbiorze końcowym przedmiotowego zadania inwestycyjnego.

Zgodnie z § 3 powyższej umowy zawartej przez strony, do podstawowych obowiązków inwestora zaliczyć należało:

1) zawarcie umowy o wykonanie prac budowlano – montażowych z wykonawcą robót budowlanych przedmiotowego zadania inwestycyjnego,

2) przekazanie wykonawcy robót budowlanych placu budowy,

3) dostarczenie dokumentacji budowlanej, w ramach której realizowany miał być obiekt i nadzór nad przedmiotowa inwestycja,

4) podejmowanie decyzji dotyczących zasad realizacji, a w szczególności ewentualnych zmian w trakcie prowadzenia budowy,

5) odbiór robót po zakończeniu zakresu prac objętych umową (k. 10 – 12).

Pismem z dnia 29 sierpnia 2016 r. Komendant Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Z. zakwestionował uzyskanie pozwolenia na użytkowanie budynku w postaci sali gimnastycznej z zapleczem wybudowanej przy Szkole Podstawowej w miejscowości S. gmina S.. Komendant Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Z. podniósł, że wykonana sala gimnastyczna wybudowana przy Szkole Podstawowej w miejscowości S. nie spełnia wymagań ochrony przeciwpożarowej z uwagi na zamontowanie 8 okien w ścianie oddzielenia przeciwpożarowego, które nie posiadają dokumentów potwierdzających ich odporność ogniową, przez co okna te nie są oknami przeciwpożarowymi. Organ zezwolił na użytkowanie budynku, pod warunkiem usunięcia okien, które nie spełniały wymagań w zakresie pożarowego budynku (k. 13).

Pismem z dnia 29 września 2016 r. Wójt Gminy S. wezwał pozwanego K. Ś. jako inspektora nadzoru inwestorskiego do usunięcia w terminie 10 dni wad polegających na zamontowaniu stolarki okiennej w sali gimnastycznej położonej przy Szkole Podstawowej w S. o parametrach, które nie spełniają wymogów ochrony przeciwpożarowej. Pozwany K. Ś. podnosił, że to nie stolarka okienna jest wadliwa, a jedynie brak jest dokumentów potwierdzających, że zamontowane okna nie są przeciwpożarowe (k. 14).

Pozwany K. Ś. odmówił usunięcia wad stolarki okiennej zamontowanej w budynku sali gimnastycznej położonym przy Szkole Podstawowej w S. (k. 15 – 16). W związku z powyższym powódka w dniu 18 listopada 2016 r. zleciła wymianę zakwestionowanej stolarki okiennej na nową, która będzie spełniać wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej podmiotowi zewnętrznemu, a mianowicie firmie (...) K. R. (1) w S., na podstawie oferty z dnia 18 października 2016 r. W dniach 21 – 23 marca 2017 r. dokonano komisyjnego odbioru wymiany stolarki okiennej w sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w S.. Z tytułu wykonanej usługi wymiany okien w budynku sali gimnastycznej położonej przy budynku Szkoły Podstawowej w S. K. R. (1) wystawiła w dniu 13 lutego 2017 r. na rzecz powódki fakturę VAT nr (...) opiewającą na kwotę 16.920 zł, a w dniu 11 kwietnia 2017 r. fakturę VAT nr (...) opiewającą na kwotę 1.880 zł (k. 26, 27; opinia biegłego z zakresu budownictwa A. S. k. 163 – 202).

Pismem z dnia 5 maja 2017 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty na jej rzecz kwoty 18.800 zł z tytułu poniesionych wydatków na wymianę okien w budynku sali gimnastycznej położonej obok Szkoły Podstawowej w S. w związku z nienależytym wykonaniem umowy z dnia 11 i 22 sierpnia 2014 r. przez pozwanego. Pismem z dnia 24 maja 2017 r. powódka wysłała do pozwanego przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 18.800 zł z tytułu poniesionych wydatków na wymianę okien w budynku sali gimnastycznej polożonej obok Szkoły Podstawowej w S. w związku z nienależytym wykonaniem umowy z dnia 11 i 22 sierpnia 2014 r. przez pozwanego (k. 20, 21).

Pismem z dnia 29 maja 2017 r. pozwany poinformował powódkę o zgłoszeniu zaistniałej szkody ubezpieczycielowi (...) w celu jej likwidacji z wykupionej tam przez niego polisy ubezpieczeniowej (k. 22).

Na podstawie decyzji z dnia 15 września 2017 r. (...) S.A. w S. przyznało na rzecz powódki odszkodowanie w wysokości 2.117,07 zł tytułu nieprawidłowo pełnionej funkcji inspektora nadzoru inwestorskiego przez pozwanego K. Ś. (k. 24 – 25).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o dowody przedstawione przez strony procesu w trakcie niniejszego procesu, a ponadto na podstawie dziennika budowy, dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa J. S. wraz z załącznikami (k. 163 – 202, 246 – 250, 267v. – 268v.), zeznań świadków L. M. (k. 119v. – 121), A. W. (k. 121 – 121v.), K. R. (2) (k. 140v. – 141), S. M. (k. 141 – 142), zeznań wójta Gminy S. J. C. (1) występującego w imieniu powódki (k. 277v. – 278) oraz pozwanego K. Ś. (k. 278 – 279).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie nie był kwestionowany fakt zawarcia pomiędzy powódką a pozwanym trzech umów, w tym umowy o prowadzenie nadzoru inwestorskiego.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu braku legitymacji czynnej. Zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie, bowiem wójt Gminy S. był uprawniony w imieniu jednostki samorządu terytorialnego do zawierania umów z jej udziałem. Gmina jest osobą prawną, która działa przez swoje organy. Wynika to wprost z dyspozycji przepisu art. 31 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 506), zgodnie z którym :„ wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Wójt działa zatem w imieniu jednostki samorządowej zarówno w sferze publicznoprawnej, jak i cywilnoprawnej”. To uprawnienie zostało uzupełnione w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, zgodnie z którym oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu składa jednoosobowo albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca wójta samodzielnie albo wraz z inną osoba upoważniona przez wójta. Zasady zawarte w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym mają zastosowanie do oświadczeń woli wójta w sprawach zarządu gminy, a więc tylko do cywilnoprawnej sfery jej działalności. W praktyce chodzi o zawieranie wszelkiego rodzaju umów cywilnoprawnych w imieniu gminy.

Także zarzut braku legitymacji biernej po stronie pozwanej nie zasługiwał na uwzględnienie, o czym szczegółowo poniżej.

Bezspornie, pozwany w ramach inwestycji „Budowa sali gimnastycznej z zapleczem przy Szkole Podstawowej w S. gmina S.” pełnił funkcję projektanta, inspektora autorskiego i inspektora nadzoru inwestorskiego.

W ocenie Sądu umowa z dnia 11 sierpnia 2014 r. o prowadzenie nadzoru inwestorskiego została wykonana w sposób nienależyty, co skutkowało powstaniem szkody po stronie powodowej. Umowa o sprawowaniu nadzoru autorskiego i umowa projektowa zastrzegały konsekwencje nienależytego wykonania umowy i były tam zawarte regulacje dotyczące kar umownych. Zdaniem Sądu te dwie umowy nie mogą stanowić podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej (kontraktowej) wynikającej z art. 471 kc i nast. Natomiast umowa z dnia 11 sierpnia 2014 r. zatytułowana jako umowa o dzieło określała w sposób ścisły obowiązki z tytułu nadzoru i zdaniem Sądu obowiązki te nie zostały zrealizowane przez pozwanego z należytą starannością.

Zatem Sąd nie podzielił argumentacji strony pozwanej zaprezentowanej w odpowiedzi na pozew. Argumentacja ta sprowadzała się do zarzutu braku odpowiedzialności pozwanego za określone czynności podejmowane na budowie. Strona pozwana próbowała w tym zakresie „przerzucić” odpowiedzialność na kierownika budowy. Zdaniem Sądu takie przerzucenie odpowiedzialności nie znajduje uzasadnienia przede wszystkim w przepisach ustawy – Prawo budowlane.

Zakres obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego reguluje przepis art. 25 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. z 2019 r., poz. 1186). Stosowanie do jego treści do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego należy:

1) reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej,

2) sprawdzanie jakości wykonywanych robót budowlanych i stosowania przy wykonywaniu tych robót wyrobów zgodnie z art. 10 ustawy – Prawo budowlane,

3) sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanych i przekazywanie ich do użytkowania,

4) potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy.

W doktrynie wskazuje się, iż podstawowym obowiązkiem inspektora nadzoru inwestorskiego jest reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Jest to rola całkowicie odmienna od tej, jaką odgrywa kierownik budowy. Kierownik budowy pełni funkcję organizatorsko – kierowniczą, związaną z procesem budowlanym już od przejęcia od inwestora i odpowiedniego zabezpieczenia terenu budowy (art. 22 pkt 1 ustawy), aż do zakończenia faktycznego budowy i przygotowania jej do prawnego zakończenia (art. 22 pkt 7 – 9 ustawy). Inspektor nadzoru inwestorskiego jest uczestnikiem procesu budowlanego, który pełni w imieniu i na rzecz inwestora funkcję nadzoru nad prawidłowym prowadzeniem budowy. Podstawowe obowiązki inspektora nadzoru inwestorskiego określa art. 25 pkt 1 cytowane wyżej ustawy. Inspektor nadzoru inwestorskiego reprezentuje inwestora na budowie, funkcja ta zaś jest wykonywana w formie sprawowania kontroli zgodności realizacji budowy z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej (art. 25 pkt 1 ustawy). Do tego uczestnika procesu budowlanego nie należy jedynie kontrola, ale także wydawanie wpisem do dziennika budowy wiążących poleceń, co jest cechą charakterystyczną funkcji nadzorczej. Inspektora nadzoru inwestorskiego powołuje inwestor, który co do zasady ma swobodę w doborze osoby mającej pełnić tę funkcję. Ograniczony jest jedynie tym, że musi ona posiadać wymagane ustawą – Prawo budowlane uprawnienia, jako wykonująca samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. Tylko w ściśle określonych w ustawie przypadkach decyzją administracyjną o pozwoleniu na budowę może być nałożony na inwestora obowiązek powołania dla określonej budowy inspektora nadzoru inwestorskiego.

Powołanie inspektora nadzoru inwestorskiego następuje przez zawarcie umowy przez inwestora z osobą mającą pełnić tę funkcję. Inspektor nadzoru inwestorskiego jest, w przeciwieństwie do kierownika budowy (robót), którego obowiązkiem jest organizowanie procesu budowlanego i kierowanie nim, pełnienie funkcji nadzorczych, w ramach których dokonuje kontroli i podejmuje czynności nadzorcze w celu zapewnienia realizacji budowy zgodnie z projektem budowlanym i pozwoleniem budowlanym, a także z przepisami i zasadami wiedzy technicznej. Inspektor nadzoru inwestorskiego, zatrudniony przez inwestora i w jego interesie, podejmuje swoje obowiązki, reprezentując inwestora. Ustawodawca podkreślił, że ta reprezentacja inwestora następuje „na budowie”, co oznacza, że inspektor nadzoru inwestorskiego działa wyłącznie w ramach budowy (na terenie budowy), jego funkcja zaś nie może być wykonywana na zewnątrz, tj. wobec osób trzecich i podmiotów zewnętrznych. Budowa powinna być realizowana w taki sposób, aby zachowane były warunki wynikające z decyzji o pozwoleniu na budowę oraz projektu budowlanego. Inspektor nadzoru inwestorskiego przez kontrole i odpowiednie czynności (takie jak polecenia wydawane kierownikowi budowy) powinien dbać o to, aby zgodność z pozwoleniem na budowę oraz projektem budowlanym nie podlegała naruszeniom. Inspektor nadzoru inwestorskiego powinien również zadbać o to, aby budowa była prowadzona w zgodzie z przepisami, czyli normami zawartymi w prawie, które mają związek z procesem budowlanym. Uwadze inspektora nadzoru nie mogą ponadto umknąć kwestie wynikające z zasad wiedzy technicznej. Inspektor nadzoru inwestorskiego jest zobowiązany do dbałości o zastosowanie do wykonywanych robót budowlanych wyrobów o odpowiedniej jakości. W szczególności, powinien zapobiegać używaniu wyrobów wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie. W centrum zainteresowania inspektora nadzoru inwestorskiego sprawującego swoje funkcje nadzorcze jest nie tylko to, aby roboty budowlane były wykonywane, lecz swoją uwagą powinien także objąć problematykę jakości wykonywanych (przez wykonawcę) robót budowlanych. Z tym wiąże się zwłaszcza zapobieganie stosowaniu do budowy wyrobów budowlanych wadliwych lub niedopuszczonych do stosowania w budownictwie. Obowiązkiem inspektora nadzoru inwestorskiego jest zainteresowanie się robotami budowlanymi ulegającymi zakryciu lub zaniknięciu i odpowiednie dokonywanie ich sprawdzenia. Roboty takie podlegają odrębnym odbiorom, w których powinien uczestniczyć inspektor nadzoru inwestorskiego. Protokoły tych odbiorów stanowią dokumentację budowy w rozumieniu art. 3 pkt 13 ustawy. Innym zadaniem inspektora nadzoru inwestorskiego jest uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych, w tym przewodów kominowych, a kolejnym – podjęcie czynności przygotowawczych do odbioru gotowych obiektów budowlanych i uczestniczenie w tych odbiorach. Użyte w ustawie sformułowanie, że obowiązkiem inspektora nadzoru inwestorskiego jest przekazywanie do użytkowania gotowych obiektów, należy rozumieć jako podejmowanie czynności mających na celu przygotowanie do przekazania obiektów gotowych do użytkowania. Inspektor nadzoru jest też tym uczestnikiem procesu budowlanego, który w imieniu inwestora potwierdza faktyczne zakończenie budowy, a także, na żądanie inwestora, kontroluje rozliczenia budowy. Powstaje wątpliwość, jak należy rozumieć określenie „rozliczenie budowy”, którą to czynność na żądanie inwestora ma wykonywać inspektor nadzoru budowlanego. Wydaje się, że nie chodzi tu o finansowe rozliczenie, lecz faktycznie o dokładne sprawdzenie, czy mające podlegać wykonaniu roboty budowlane zostały wykonane w całości.

Inspektor nadzoru inwestorskiego ma więc obowiązek reprezentowania inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem budowlanym w przypadku, gdy inwestycja jest prowadzona na podstawie zgłoszenia opartego na projekcie budowlanym, zaś w razie budowy na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę konieczna jest kontrola zgodności nie tylko z projektem budowlanym, lecz także z decyzją o pozwoleniu na budowę (por. Plucińska-Filipowicz Alicja (red.), Wierzbowski Marek (red.), Prawo budowlane. Komentarz aktualizowany LEX/el. 2017 ). Inspektor nadzoru inwestorskiego jest zatem uczestnikiem procesu budowlanego, którego udział w procesie jest uzależniony od postanowień zawartych w decyzji o pozwoleniu na budowę albo od życzenia inwestora pragnącego mieć dodatkową kontrolę nad wykonaniem robót budowlanych. Jednym z podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego jest dbanie o prawidłowe wykonywanie robót budowlanych. Jego udział w procesie budowlanym jest swoistym zastępstwem inwestora wykonywanym przez fachowca.

W realiach niniejszej sprawy w dniu 11 sierpnia 2014 r. pomiędzy powódką a pozwanym została umowa nazwana umową o dzieło. Analiza treści rzeczonej umowy prowadzi do wniosku, że umowa w istocie nie jest umową o dzieło w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Przedmiotem umowy było prowadzenie nadzoru inwestorskiego w zakresie zadania inwestycyjnego „Budowa sali gimnastycznej z zapleczem przy Szkole Podstawowej w S.”. W ocenie sądu nie jest to umowa o dzieło, bowiem umowa tego rodzaju jest umową rezultatu, a w tym wypadku warunek taki nie może być spełniony.

Wydawać by się mogło, że powyższa umowa jest umową o prowadzenie nadzoru inwestorskiego. Kodeks cywilny nie zna jednak takiego rodzaju umowy jak umowa o nadzór inwestorski. Umowa ta, również nie jest stypizowana w innych obowiązujących regulacjach.

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że umowa o nadzór inwestorski zaliczana jest do umów o świadczenie usług, a zastosowanie do niej będą mieć przepisy o zleceniu (art. 750 kc).

Jak stwierdził Sąd Najwyższy umowy o pełnienie nadzoru inwestorskiego nie można zakwalifikować jako umowy o dzieło w rozumieniu art. 627 kc, lecz zaliczyć ją należy do umów o świadczenie usług, do której zastosowanie będą miały przepisy o zleceniu stosownie do treści art. 750 kc (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2016 r. I UK 244/15).

Przedmiotem analizowanej umowy, zawartej między stronami jest zobowiązanie pozwanego – zleceniobiorcy nazwanego w umowie wykonawcą (inspektora nadzoru inwestorskiego) do wykonania szczególnego rodzaju usługi, jaką jest przeprowadzenie czynności kontrolnych i nadzoru w ramach procesu budowlanego.

W ocenie Sądu umowa z 11 sierpnia 2014 r. dotycząca prowadzenia nadzoru inwestorskiego jest umową starannego działania. W świetle zastrzeżeń umownych inspektor nadzoru ma jedynie pełnić nadzór nad realizacją inwestycji, co nie prowadzi do powstania określonego rezultatu. W procesie budowlanym osiągnięcie rezultatu w postaci wykonania określonych robót, w szczególności oddania obiektu, stanowi przede wszystkim zobowiązanie projektanta i wykonawcy, zaś inspektor nadzoru inwestorskiego jedynie czuwa nad prawidłowym wykonaniem tych robót. To zaś powoduje, że inspektor nadzoru inwestorskiego ponosi odpowiedzialność jedynie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie czynności objętych umową, nie ponosi natomiast odpowiedzialności za cele, które na podstawie tej umowy miały być osiągnięte, chyba że ich nieosiągnięcie było wynikiem jego nienależytego działania.

Czynności inspektora nadzoru inwestorskiego powinny być wykonywane z należytą starannością.

W sytuacji natomiast, gdy inspektor nadzoru inwestorskiego nie wykonuje bądź nienależycie wykonuje swoje obowiązki umowne, będzie ponosił za to, zgodnie z art. 471 kc, odpowiedzialność odszkodowawczą (kontraktową). Zgodnie z omawianym art. 471 kc, aby inwestor mógł dochodzić odszkodowania musi zostać spełniony jeszcze jeden warunek, a mianowicie niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania musi być następstwem okoliczności, za które inspektor nadzoru inwestorskiego ponosi odpowiedzialność.

Przepis art. 471 kc reguluje kwestię odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Pojęcie kontraktowej odpowiedzialności odszkodowawczej oznacza wszystkie negatywne skutki, które wynikają dla dłużnika z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Zasady odpowiedzialności uregulowane w tym artykule odnoszą się do wszystkich rodzajów zobowiązań, niezależnie od tego, jakie było źródło ich powstania.

W ramach odpowiedzialności kontraktowej za bezprawne może być uznane naruszenie przez dłużnika obowiązków wynikających z treści łączącego go z wierzycielem stosunku zobowiązaniowego. Bezprawność kontraktowa nie może być automatycznie utożsamiana z samym niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania, gdyż może być wyłączona w sytuacji wystąpienia jednej z okoliczności przewidzianych w ustawie. Samo też naruszenie przez strony więzi obligacyjnej nie stanowi samoistnie czynu niedozwolonego w rozumieniu przepisów o odpowiedzialności deliktowej. Przesłankami odpowiedzialności kontraktowej w ogólności są niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, będące następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, szkoda po stronie wierzyciela i związek przyczynowy między zdarzeniem w postaci niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania a szkodą.

Pojęcie niewykonania zobowiązania zawarte w art. 471 kc oznacza niespełnienie świadczenia, natomiast pojęcie nienależytego wykonania zobowiązania oznacza jeden z dwóch wypadków: po pierwsze, gdy doszło do niewykonania jednego z obowiązków spoczywających na dłużniku, który nie był funkcjonalnie związany z długiem i nie składał się na świadczenie, albo po drugie, gdy doszło do nienależytego spełnienia świadczenia, lecz świadczenie nie utraciło dla wierzyciela znaczenia, ze względu na cel, jaki miał w wykonaniu zobowiązania. Cel ten określany jest w sposób obiektywny.

Na podstawie regulacji art. 361 kc w zw. z art. 471 kc między zdarzeniem polegającym na niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązania a szkodą musi istnieć adekwatny związek przyczynowy w rozumieniu pierwszego z tych przepisów.

Na wierzycielu (w realiach niniejszej sprawie na powódce) spoczywa dowód wykazania faktu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika, szkody wynikającej z tego faktu oraz związku przyczynowego między tymi zdarzeniami. Na wierzycielu ciąży także dowód co do tego, że zobowiązanie dłużnika w danej sytuacji istniało, a także treści tego zobowiązania. Wierzyciel nie musi jednak wykazywać, jaki rodzaj naruszenia zobowiązania (niewykonanie czy nienależyte wykonanie zobowiązania) w danej sytuacji wystąpił.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że powód wykazał zaistnienie przesłanek odpowiedzialności kontraktowej pozwanego. W ocenie Sądu pozwany nie wykonywał w sposób należyty swoich obowiązków w zakresie prowadzenia prawidłowego nadzoru autorskiego, a mianowicie sprawdzania zgodności wbudowywanych elementów (w realiach niniejszej sprawy okien) z projektem. Stanowisko zajęte przez pozwanego było sprzeczne. Z jednej strony pozwany podnosił, że zamontowane okna były zgodne z projektem, a następnie, że okna zamontowane w budynku były ognioodporne i spełniały wymagania atestów, tylko nie było dołączonych atestów, przy czym nie potrafił ich wskazać. Przyjmując, że okna spełniały wymogi ognioodporności, należałoby wykazać, że stanowisko straży pożarnej było niezasadne. W przeciwnym razie, brak jest podstaw do przyjęcia, że zamontowane okna były ognioodporne. Jednocześnie pozwany nie kwestionował faktu, że takie okna były zgodne z projektem. Co więcej zeznający w sprawie świadek A. W. –pracownik Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej zeznał, iż przedmiotowe okna nie były wykonane w klasie odporności ogniowej (k. 121). Podobnie zeznał świadek M. J.. Sąd dał wiarę zeznaniom świadkom, bowiem były spójne, logiczne, a nadto nie było innych dowodów kontestujących zeznania.

Dodać należy, iż z zebranego w sprawie materiału dowodnego nie wynika, aby pozwany w ramach nadzoru sygnalizował nieprawidłowości lub zgłaszał dostarczenie towaru niezgodnego z projektem. Świadek L. M. zeznał, że „inspektor nadzoru podczas odbiorów zapewniał, że wszystko jest w porządku”. Z kolei J. C. (2) pełniący na budowie funkcję kierownika zeznał, że „nie były zgłaszane problemy z oknami”.

Zeznania świadków K. R. (2), S. M., nie wniosły nic istotnego dla rozstrzygnięcia w sprawie w kontekście wykonania obowiązków przez pozwanego. Zeznania głównie potwierdzały przebieg procesu budowlanego.

Poprzez zaniechania przez pozwanego w zakresie należytego prowadzenia nadzoru inwestorskiego i zaniechanie dokonania zgłoszenia tych nieprawidłowości inwestorowi, doszło do zamontowania nieprawidłowych okien w budynku, które nie spełniały wymagań przepisów przeciwpożarowych. To uchybienie skutkowało koniecznością wymiany okien. W ocenie Sądu niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez pozwanego, będące następstwem okoliczności za które ponosi on odpowiedzialność, powstała szkoda po stronie powódki, sprowadzająca się do poniesienia kosztów wymiany okien. Tym samym zdaniem sądu zachodził związek przyczynowy między zdarzeniem w postaci niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania a szkodą. Dlatego, w realiach niniejszej sprawy można mówić o nienależytym wykonaniu zobowiązania.

W zakresie ustalenia wysokości szkody poniesionej przez powódkę Sąd postanowieniem z dnia 2 stycznia 2019 r. dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa J. S., a mianowicie na okoliczność jakie prace zostały wykonane przez firmę (...) za które zostały wystawione faktury VAT nr (...) oraz czy były one niezbędne, a także na okoliczność wyceny prac i wskazania kosztów (cen) rynkowych za wykonane prace (k. 158).

Biegły w opinii ustalił wysokość kosztów związanych z koniecznością wymiany okien przez podmiot zewnętrzny na kwotę 20.080,41 zł (k. 170). Kwota ta nie jest rażąco wyższa od kosztów poniesionych przez powódkę. Różnica w tych kosztach wynikać może z faktu funkcjonowania na rynku różnych cen.

Sąd podzielił wnioski wynikającej z powyższej opinii. Powyższa opinia została sporządzona przez osobę posiadającą wiadomości specjalne, zatem opinia spełniała swoje wymagania w zakresie fachowości. Była opinia jasną i rzetelną. Biegły wnioski opinii w należyty sposób uzasadnił. Nadto opinia biegłego była opinią zupełną, albowiem w sprawie została wydana pisemna opinia uzupełniająca oraz ustna opinia uzupełniająca. Wnioski wypływające z opinii uzupełniających nie stanowiły zakwestionowania wniosków wypływających z opinii zasadniczej.

Opinia zasadnicza, jak też uzupełniająca została stronom doręczona, jest zatem im znana, wobec czego nie zachodzi konieczność szczegółowego przytaczania argumentów powoływanych przez biegłego.

Zeznania stron złożone w trybie art. 299kpc ,w sposób szczegółowy opisywały przebieg budowy, przy czym zeznania pozwanego nie były spójne, klarowne. Pozwany nie przedstawił logicznego wyjaśnienia zaistniałej na budowie sytuacji. Z powyższych względów sąd zeznania pozwanego uznał a niewiarygodne w części dotyczącej sprawowania nadzoru, rodzaju zamontowanych okien. .

Reasumując stwierdzić należy, że została w niniejszej sprawie wykazana zasada odpowiedzialności pozwanego (art. 471 i nast. kc), jak też wykazana została wysokość szkody.

Na uwagę zasługuje fakt zgłoszenia szkody przez pozwanego ubezpieczycielowi w zakresie ubezpieczenia OC, co oznacza, że pozwany przyjął swoją odpowiedzialność za szkodę. Jednakże ustalenia ubezpieczyciela pozostawały poza ustalaniami Sądu w niniejszej sprawie, choć zauważyć należy kwota dochodzona przez powódkę na podstawie niniejszego pozwu (16.682,93 zł) stanowi różnicę pomiędzy kwotą 18.800 zł (koszt zamontowania nowych okien przez podmiot zewnętrzny, a wynikająca z faktur VAT nr (...)) a wysokością odszkodowania przyznanego przez ubezpieczyciela (2.177,07 zł), która uwzględnia przyczynienie pozwanego do szkody.

Mając powyższe na względzie Sąd w pkt I wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 16.682,93 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lipca 2017 r. do dnia zapłaty. Podstawę prawną powyższego rozstrzygnięcia stanowią przepisy art. 471 kc oraz art. 361 kc i art. 363 kc.

O odsetkach rozstrzygnięto zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 481 kc.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 i 99 kpc, ustanawiającego zasadę odpowiedzialności strony przegrywającej proces, jako tej, która powinna zwrócić poniesione przez stronę wygrywającą niezbędne i celowe koszty postępowania. Szczegółowe wyliczenie kosztów procesu Sąd na podstawie art. 108 § 1 kpc pozostawił referendarzowi sądowemu.