Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - SędziaSA Marcin Strobel

Sędziowie:SA Jacek Sadomski (spr.)

SO del. Przemysław Feliga

Protokolant:prot. sąd.Patryk Pałka

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ł.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...)

o ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 2 lutego 2018 r., sygn. akt III C 247/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a.  w punkcie pierwszym w całości w ten sposób, że zobowiązuje Skarb Państwa - (...) do złożenia oświadczenia o następującej treści:

„Działając w imieniu Skarbu Państwa przepraszam panią M. Ł. za naruszenie jej dobra osobistego w postaci prawa do prywatności, które nastąpiło poprzez rozesłanie z naruszeniem prawa przez Przewodniczącą (...) pisma z 5 marca 2013 r. oraz pisma z 26 marca 2013 r. ujawniających informacje o stanie zdrowia pani M. Ł. do (...)” i przesłania tego oświadczenia listem poleconym do powódki, oddalając dalej idące powództwo w tym zakresie;

b.  w punkcie drugim w części w ten sposób, że oddala powództwo o zapłatę 8.000 zł (ośmiu tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie;

c.  w punkcie trzecim w całości w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powódki 550 zł (pięćset pięćdziesiąt złotych) za koszty postępowania;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  znosi pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VIA Ca 397/18

UZASADNIENIE

Powódka M. Ł. w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – (...) wnosiła o ochronę jej dóbr osobistych w postaci godności osobistej, dobrego imienia oraz prawa do prywatności. Jak wskazała, jej dobra osobiste naruszała treść pism z 5 marca 2013 r. i 26 marca 2013 r. (powódka pierwotnie omyłkowo wskazywała błędną datę tego pisma – 19 marca 2013 r.: wyjaśnienia powódki: k. 451), które zawierały informację o jej stanie zdrowia i które przesłane zostały bezprawnie przez (...) do (...). Powódka domagała się zarówno ochrony niemajątkowej poprzez zobowiązanie pozwanego do złożenia na piśmie oświadczenia wskazanego w treści pozwu i przesłania tego oświadczenia listem poleconym do aktualnego (...) oraz powódki, a także zasądzenia na jej rzecz 10 000 zł zadośćuczynienia.

Pozwany nie uznał powództwa i wnosił o jego oddalenie.

Wyrokiem z 2 lutego 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił powództwo w całości.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji.

Powódka w okresie od 6 maja 2007 r. do 7 grudnia 2012 r. pełniła służbę w (...) w Zarządzie (...), a następnie w Wydziale (...) Delegatury w W.. W okresie służby powódka miała problemy zdrowotne, często przebywała na zwolnieniach lekarskich. W związku z problemami zdrowotnymi powódka podjęła starania o rentę.

W dniu 6 listopada 2012 r. Komisja Lekarska (...) wydała orzeczenie nr (...) stwierdzające, iż powódka nie jest zdolna do służby w (...) i zakwalifikowała ją do III grupy inwalidztwa. Pismem z 21 stycznia 2013 r. szef (...) zwrócił się do Przewodniczącej (...) dr n. med. B. J. z wnioskiem o zainicjowanie procedury nadzoru merytorycznego nad orzecznictwem Rejonowej Komisji Lekarskiej (...) w związku z wydaniem przez komisję orzeczenia nr (...) z dnia 6 listopada 2012 r. uznającego powódkę – byłego już funkcjonariusza (...) za całkowicie niezdolną do służby. W piśmie tym szef (...) wskazał, że ma poważne wątpliwości co do zasadności uznania, że stwierdzone u powódki dolegliwości, kwalifikujące ją do III grupy inwalidztwa, pozostają w związku z jej służbą w (...). Pismem z 5 marca 2013 r. skierowanym do Przewodniczącego Rejonowej Komisji Lekarskiej (...), Przewodnicząca Centralnej Komisji Lekarskiej (...) poinformowała, że Centralna Komisja Lekarska (...) w W. na posiedzeniu w dniu 27 lutego 2013 r. postanowiła uchylić w trybie nadzoru orzeczenie nr (...) z powodu błędów formalno-prawnych i merytorycznych, tj. braku szczegółowego uwzględnienia dokumentacji medycznej znajdującej się w aktach sprawy, materiału dowodowego z notatek służbowych, pominięcia istotnych okoliczności sprawy i braku uzasadnienia faktycznego, zawierającego w szczególności wskazanie faktów, na których oparł się organ. W piśmie tym nakazano Rejonowej Komisji Lekarskiej (...) w W. ponowne wydanie orzeczenia w tej sprawie. W przedmiotowym piśmie zawarte były także m.in. informacje odnośnie korzystania przez powódkę ze zwolnień od lekarza (...) z powodu (...), wizyt lekarskich w dniach 13 sierpnia 2012 r. i 27 września 2012 r. w (...) z rozpoznaniem zaburzeń (...) – szczegółowo opisano i podkreślono, że konsultacja psychologiczna wskazywała na objawy silnej depresji lękowej, rozpoznania u niej nadciśnienia i zmian zwyrodnieniowych wszystkich części kręgosłupa. Pismo to zostało uzupełnione pismem z 26 marca 2013 r. Oba pisma zostały przekazane ponadto do wiadomości P. W. – szefa (...), M. D. – zastępcy szefa (...), A. W. – dyrektora (...) oraz do wiadomości powódki. Pisma te nie zostały objęte klauzulą tajności.

Jak wskazał sąd okręgowy, nieklauzulowane pisma adresowane do (...) wpływają na biuro podawcze, a adresowane do szefa jednostki – na ogólne biuro podawcze i stamtąd są przekazywane do sekretariatu szefa. Pisma są otwierane na biurze podawczym, kserowane i dekretowane zgodnie z właściwością. Osoby pracujące na biurze podawczym i w sekretariacie mają możliwość zapoznania się z takimi pismami. Także w kancelarii (...) i (...) korespondencja za wyjątkiem tej oznaczonej „do rak własnych” jest otwierana i rejestrowana przez pracowników kancelarii.

Jak wskazał sąd okręgowy, powódka wstydziła się przekazanej w tych pismach do czterech obcych mężczyzn, w tym jej przełożonego, informacji o (...). Gdy w ramach innego postepowania powódka musiała uzyskać od Szefa (...) dokumenty dotyczące przebiegu jej służby, świadomość, że człowiek ten ma wiedzę o problemach zdrowotnych, (...), a w szczególności o jej problemach (...), powodował u niej dyskomfort i obniżenie poczucia własnej wartości. Społeczny odbiór danych zawartych w przedmiotowym piśmie wpływa negatywnie na dobre imię powódki. Powódka często płakała, bała się, że udostępnione informacje się rozejdą. Ludzie między sobą zaczęli mówić, że powódka ma problemy z głową. Tuż po odejściu ze służby w grudniu 2012 r. powódka założyła kancelarię prawną i w związku z upublicznieniem przedmiotowych informacji miała obawy o to, jak będzie w przyszłości wykonywać zawód (...). O schorzeniach powódki wiedzę pracownicy (...) nawiązywali do tego tematu rozmawiając z mężem powódki T. Ł..

Pismem z 13 maja 2015 r. powódka otrzymała od dyrektora (...) decyzję, w której odmówiono jej przyznania renty.

W świetle powyższych ustaleń faktycznych, sąd okręgowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Sąd okręgowy uznał, że przekazanie przez Przewodniczącą Komisji Lekarskiej (...) podmiotom nieuprawnionym, to jest szefowi (...), zastępcy szefa (...) oraz dyrektorowi (...), pisma z 5 marca 2013 r. (uzupełnionego pismem z dnia 26 marca 2013 r.) zawierającego szczegółowe informacje o stanie zdrowia powódki, w tym m.in. o korzystaniu przez powódkę ze zwolnień od lekarza (...) z powodu (...), wizyt lekarskich w (...) z rozpoznaniem zaburzeń (...), a także rozpoznanie u niej (...), stanowiło naruszenie jej dóbr osobistych w postaci dobrego imienia, godności osobistej oraz prawa do prywatności. Jak wskazał sąd okręgowy, w wyniku przekazania tych informacji powódka zaczęła mieć obawy o swoją przyszłość zawodową, o to jak będzie odbierana w zawodzie (...) – niewątpliwie udostępnienie takich informacji osobom postronnym ma wpływ na odbiór powódki wykonującej zawód zaufania publicznego. Także przekazanie osobom nieuprawnionym informacji o (...) powódki spowodowało naruszenie jej dóbr osobistych w postaci czci, życia rodzinnego i prawa do prywatności.

Działanie pozwanego w ocenie sądu okręgowego miało charakter bezprawny. Jak wskazał sąd okręgowy, żaden przepis ustawy o (...) nie upoważnia szefa (...) do uzyskiwania informacji o szczegółowym stanie zdrowia zwolnionego już ze służby byłego pracownika. Podstawy takiej nie stanowi również § 31 pkt 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Ponadto, jak wskazał sąd okręgowy, korespondencja zawierająca pisma z danymi o stanie zdrowia powódki nie została oznaczona klauzulą „do rąk własnych”. Oznacza to, że dostęp do niej mieli pracownicy kancelarii i sekretariatów obsługujących urzędy, do których była ona kierowana.

Z tych względów sąd okręgowy uznał za zasadne udzielenie powódce zarówno żądanej ochrony niemajątkowej, jak i majątkowej. Uzasadniając zasądzenie żądanej kwoty 10 000 zł zadośćuczynienia sąd okręgowy wskazał, że nie jest to kwota wygórowana i odpowiada rozmiarowi krzywdy powódki.

Apelację od wyroku sądu okręgowego wniosła strona pozwana, zaskarżając wydany wyrok w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie.

W apelacji skarżący podniósł zarzuty naruszenia:

1)  przepisów prawa procesowego:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie okoliczności faktycznych wskazujących, że powódka samodzielnie i dobrowolnie udostępniła bądź godziła się na udostępnienie organom informacji o stanie swojego zdrowia składając wniosek o przyznanie renty w związku z orzeczoną III grupą inwalidztwa (tzw. rentę (...));

b)  art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 250 § 2 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o zwrócenie się Sądu Okręgowego w Warszawie (...) Wydziału (...) o przedstawienie akt postępowania sądowego o sygn. akt XIII U 1229/15, a w szczególności znajdujących się w nich oryginałów dokumentacji rentowej powódki (w tym dowodów doręczeń, sposobu adresowania przesyłek) na okoliczność ujawnienie informacji medycznych o stanie zdrowia powódki przez nią samą poprzez skierowanie za pośrednictwem Kancelarii ogólnej (...) wniosku do Dyrektora (...) o przyznanie renty (...), do którego powódka dołączyła orzeczenie (...) zawierające opis rozpoznań medycznych stanowiących podstawę tego orzeczenia o III grupie inwalidztwa;

c)  art. 328 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku, mianowicie brak wskazania na jakiej podstawie sąd okręgowy przyjął następstwo prawne (...) po Przewodniczącym zlikwidowanej (...);

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego:

a)  art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych w zw. z art. 34 ust. 2 ustawy dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 roku w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych poprzez wadliwe uznanie odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez (...), pomimo braku wykazania uchybień w nadzorze nad działalnością zlikwidowanej Centralnej Komisji Lekarskiej oraz pomimo braku istnienia następstwa prawnego pomiędzy (...), a funkcjonującą do dnia 30 czerwca 2015 r. Centralną Komisją Lekarską;

b)  art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 417 k.c. w zw. z art. 35 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (...) oraz ich rodzin poprzez wadliwe uznanie, że doszło do naruszenia dobrego imienia, godności i czci powódki wskutek działań Przewodniczącego zlikwidowanej (...);

c)  art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 64 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym w zw. z § 25 oraz § 31 pkt 3 oraz § 28 pkt 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 roku w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych w zw. z § 12 rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie orzekania o inwalidztwie funkcjonariuszy oraz emerytów i rencistów Centralnego Biura Antykorupcyjnego w zw. z art. 21 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin poprzez wadliwe nieuwzględnienie, że przekazanie szefowi (...) oraz dyrektorowi Zakładu (...) informacji o treści orzeczenia Rejonowej Komisji Lekarskiej (...) przy (...) wraz z informacjami dotyczącymi stanu zdrowia powódki wynikającymi ze zgromadzonej dokumentacji orzeczniczej było konieczne w świetle przywołanych przepisów;

d)  art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 64 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym poprzez nieuwzględnienie faktu, że przekazanie pisma z dnia 5 marca 2013 r. przez Przewodniczącą (...) zawierającego także informacje o stanie zdrowia powódki nie mogło prowadzić do naruszenia dóbr osobistych powódki skoro ona sama wcześniej te informacje organom udostępniła wszczynając postępowanie o tzw. rentę (...).

Ponadto na podstawie art. 380 k.p.c. skarżący wniósł o rozpoznanie postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z 10 stycznia 2018 r. oddalającego wniosek pozwanego o zwrócenie się Sądu Okręgowego w Warszawie (...) Wydziału (...) o przedstawienie akt postępowania sądowego o sygn. akt XIII U 1229/15, a w szczególności znajdujących się w nich oryginałów dokumentacji rentowej powódki (w tym dowodów doręczeń, sposobu adresowania przesyłek) na okoliczność ujawnienia informacji medycznych o stanie zdrowia powódki przez nią samą poprzez skierowanie za pośrednictwem Kancelarii ogólnej (...) wniosku do dyrektora (...) o przyznanie renty policyjnej, do którego powódka dołączyła orzeczenie (...) zawierające opis rozpoznań medycznych stanowiących podstawę tego orzeczenia o III grupie inwalidztwa oraz dopuszczenie tego wniosku i udzielenie stronie pozwanej terminu do złożenia wniosków dowodowych ze wskazaniem konkretnych dokumentów (kart sprawy) z akt postępowania Sądu Okręgowego w Warszawie (...) Wydziału (...) o sygn. akt XIII U 1229/15.

Rozpoznając sprawę w granicach zaskarżenia sąd apelacyjny zważył, co następuje.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Sąd okręgowy w sporządzonym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał zarówno podstawę faktyczną, jak i prawną wydanego orzeczenia.

Zasadny był zawarty w apelacji zarzut skarżącego dotyczący naruszenia przez sąd okręgowy art. 217 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o przeprowadzenie dowodu z dokumentów zawartych w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Warszawie XIII U 1229/15, której przedmiotem było odwołanie powódki od decyzji odmawiającej przyznania renty. Uwzględniając ten wniosek, sąd apelacyjny przeprowadził dowód z dokumentów w postaci wniosku powódki o przyznanie renty z 7 grudnia 2012 r. oraz wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie wraz z uzasadnieniem z 10 lipca 2018 r. (k. 451). Z treści tych dokumentów wynika, że powódka w dniu 7 grudnia 2012 r. złożyła wniosek do (...), w którym pełniła służbę w okresie od 6 maja 2007 r. do 7 grudnia 2012 r., o przyznanie renty inwalidzkiej. W chwili złożenia wniosku powódka miała ukończone 30 lat. W uzasadnieniu wniosku powódka powołała się na orzeczenie nr (...) Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej (...) z 6 listopada 2012 r. Decyzją z dnia 13 maja 2015 r. dyrektor Zakładu (...) odmówił powódce prawa do renty z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą. Odwołanie powódki wniesione do Sądu Okręgowego w Warszawie zostało oddalone wyrokiem z 10 lipca 2019 r. w sprawie XIII U 1229/15. Wyroku ten nie jest prawomocny.

Wbrew zarzutom strony pozwanej, powyższe fakty, ustalone na skutek uzupełnienia postępowania dowodowego przed sądem apelacyjnym, nie zmieniają prawidłowych ustaleń faktycznych i ocen prawnych sądu okręgowego co do bezprawnego naruszenia dobra osobistego powódki w postaci prawa do prywatności dokonanego na skutek przesłania informacji o stanie zdrowia powódki i podejmowanym przez nią leczeniu do następujących organów – szefa (...), zastępcy szefa (...) oraz dyrektora Zakładu (...). Skarżący w tym zakresie, w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., wywodził, powołując się na powyższe dokumenty zgromadzone w aktach sprawy XIII U 1229/15, że powódka sama ujawniła wskazanym wyżej podmiotom informację o swoim stanie zdrowia składając wniosek o przyznanie renty. Tym samym – jak skarżący wskazał w apelacji – powódka samodzielnie i dobrowolnie udostępniła bądź godziła się na udostępnienie organom informacji o stanie swojego zdrowia składając wniosek o przyznanie renty w związku z orzeczoną III grupą inwalidztwa (tzw. rentę (...)). Okoliczność ta wyłącza, w ocenie pozwanego, zarówno sam fakt naruszenia, jak i bezprawność naruszenia dóbr osobistych powódki w tej sprawie.

Z wywodem tym nie można się zgodzić. Ma rację skarżący, że to powódka wszczęła procedurę zmierzającą do przyznania jej renty z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą w (...). Wszczynając tę procedurę, powódka musiała liczyć się z tym, że przedmiotem badania w ramach tej procedury będzie stan zdrowia powódki, zaś informację odnośnie jej stanu zdrowia, przebytych chorób i procesu leczenia zawarte zostaną w dokumentach służbowych, w tym w szczególności w orzeczeniach odpowiednich komisji lekarskich. Co więcej, zważywszy na wiek powódki (ukończone zaledwie 30 lat w chwili składania wniosku o rentę) oraz stosunkowo niewielki staż w służbie w (...), powódka powinna była liczyć się z tym, że podstawy do przyznania żądanej przez nią renty inwalidzkiej będą przedmiotem szczególnie wnikliwych ustaleń i analiz. Zarazem jednak powódka wszczynając określone procedury miała prawo spodziewać się, że procedury te zostaną w pełni zachowane, zaś dane wrażliwe dotyczące powódki (takimi danymi są z natury rzeczy dane dotyczące stanu zdrowia, przebytych schorzeń i procedur lecznicych) nie zostaną ujawnione niezgodnie z tymi procedurami. Zważywszy, że procedury te zostały naruszone (o czym niżej) trafnie sąd okręgowy uznał, że doszło do bezprawnego naruszenia dobra osobistego powódki w postaci jej prawa do prywatności.

Prawo do prywatności w świetle regulacji konstytucyjnych ujmowane jest przede wszystkim przez pryzmat autonomii jednostki wywodzonej z godnościowej koncepcji osoby ludzkiej, stanowiącej, w świetle art. 30 Konstytucji RP, źródło wszelkich praw i wolności. Prawo do ochrony życia prywatnego, stanowiące przedmiot ochrony na gruncie art. 47 Konstytucji RP, oznacza prawo jednostki do decydowania o swoim życiu osobistym. Jednostka, jako podmiot obdarzony autonomią woli, ma prawo samodzielnie wyznaczać obszar swojej prywatności, w szczególności wytyczać granice dostępności swojego życia osobistego i informacji o nim dla innych (zob. zamiast wielu: wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 listopada 2002 r., SK 40/10). Prawo do prywatności w aspekcie autonomii informacyjnej jednostki oznacza uprawnienie do decydowania, które informacje jej dotyczące dostępne będą osobom trzecim.

W szczególności naruszenie prawa do prywatności ma miejsce wówczas, gdy wbrew woli jednostki dostępne stają się dla osób trzecich informacje wrażliwe dotyczące jednostki. Bez wątpienia do takich wrażliwych informacji zaliczyć należy informacje odnoszące się do stanu zdrowia jednostki, przebiegu leczenia, stwierdzonych dolegliwości. Takie informacje odnoszące się do powódki udostępnione zostały przez Przewodniczącą (...) szefowi (...), zastępcy szefa (...) oraz dyrektorowi (...). Podzielić należy stanowisko sądu okręgowego, że doszło w ten sposób do naruszenia prawa do prywatności powódki.

Zasadnie również sąd okręgowy uznał, że naruszenie prawa do prywatności miało charakter bezprawny. Udzielenie przez Przewodniczącą (...) szefowi (...), zastępcy szefa (...) oraz dyrektorowi (...) szczegółowych informacji dotyczących stanu zdrowia powódki, przebytych przez nią chorób oraz stosowanych procedur leczniczych, nastąpiło bez podstawy prawnej, z naruszeniem obowiązujących procedur.

Przypomnieć należy, że działania Przewodniczącej Komisji Lekarskiej (...) podjęte zostały w związku z wydanym przez Komisję Lekarską (...) przy (...) w dniu 6 listopada 2012 r orzeczeniem nr (...) stwierdzającym, że powódka nie jest zdolna do służby w (...) i kwalifikującym powódkę do III grupy inwalidztwa. Podstawę prawną podjętych w tym zakresie działań nadzorczych przez Przewodniczącej Komisji Lekarskiej (...) były przepisy ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji oraz przepisy wydanego na jej podstawie, obowiązującego wówczas, rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych (Dz. U. nr 79, poz. 349). Zgodnie z § 2 ust. 2 tego rozporządzenia (obowiązującego do 31 grudnia 2014 r.), Centralna Komisja Lekarska sprawowała nadzór nad działalnością wojewódzkich i okręgowych komisji lekarskich. Zgodnie natomiast z § 31 ust. 1 rozporządzenia, Centralna Komisja Lekarska mogła uchylić w trybie nadzoru każde orzeczenie komisji lekarskiej sprzeczne z prawem i zasadnością orzecznictwa lub wydane z pominięciem istotnych okoliczności faktycznych. W przypadku uchylenia orzeczenia komisji lekarskiej w trybie nadzoru, Centralna Komisja Lekarska zarządzała ponowne rozpatrzenie sprawy przez komisję lekarską, której orzeczenie zostało uchylone (§ 31 ust. 2). Zgodnie natomiast z § 31 ust. 3 rozporządzenia, o uchyleniu orzeczenia i zarządzeniu ponownego badania Centralna Komisja Lekarska powiadamiała zainteresowaną osobę.

W świetle powyższych przepisów brak było podstaw prawnych, aby o treści orzeczenia nadzorczego uchylającego uprzednie orzeczenie nr (...) Komisji Lekarskiej (...) przy (...) z dnia 6 listopada 2012 r. informować pismem z 5 marca 2013 r. inne podmioty aniżeli osoba zainteresowana. W szczególności zaś brak było podstaw prawnych, aby w piśmie z 5 marca 2013 r. podawać tym podmiotom szczegółowe informacje o stanie zdrowia powódki i inne wrażliwe dane jej dotyczące.

Wbrew zarzutom skarżącego podmioty te, to jest szef (...), zastępca szefa (...) oraz dyrektor (...) nie mogą zostać uznane za osoby zainteresowane w świetle § 31 ust. 3 rozporządzenia z 9 lipca 1991 r.

Pojęcie osoby zainteresowanej w świetle § 31 ust. 3 rozporządzenia z 9 lipca 1991 r., jak trafnie wskazał sąd okręgowy, należy odnosić wyłącznie do podmiotu, którego bezpośrednio dotyczy decyzja nadzorcza, a więc podmiotu, w stosunku do którego wydana została uprzednio decyzja rentowa, będąca przedmiotem kontroli nadzorczej. Decyzja nadzorcza, uchylająca decyzję rentową, bezpośrednio bowiem wkracza w sferę praw i obowiązków tego podmiotu. Tym podmiotem jest powódka. Nie są natomiast podmiotami zainteresowanymi w świetle § 31 ust. 3 rozporządzenia inne organy publiczne, z którymi powódka była powiązana uprzednio zależnościami służbowymi i organizacyjnymi – szef (...), zastępca szefa (...), czy dyrektor organu emerytalno – rentowego.

Taka wykładnia pojęcia osoby zainteresowanej na gruncie § 31 ust. 3 rozporządzenia z 9 lipca 1991 r. znajduje potwierdzenie również w brzmieniu innych przepisów tego rozporządzenia.

Zgodnie z § 19 ust. 2 rozporządzenia, jeżeli komisja lekarska nie może wydać orzeczenia z powodu braku dostatecznych dowodów, w szczególności dotyczących związku schorzeń i ułomności ze służbą, powiadamia o tym zainteresowaną osobę, zobowiązując ją do dostarczenia w terminie nie przekraczającym 14 dni brakujących dokumentów. Z treści tego przepisu wynika jednoznacznie, że osobą zainteresowaną jest podmiot ubiegający się o wydania orzeczenia rentowego.

Zgodnie z § 25 ust. 1 rozporządzenia, po wydaniu orzeczenia wojewódzkiej lub okręgowej komisji lekarskiej, przewodniczący komisji doręcza osobiście lub przesyła treść orzeczenia zainteresowanemu, a ponadto, w wypadkach wskazanych w tym przepisie (to jest, gdy zainteresowany ubiega się lub nabył prawo do emerytury policyjnej lub renty), o treści orzeczenia zawiadamia właściwy organ emerytalny. Przepis ten wyraźnie więc odróżnia osobę zainteresowaną, będącą podmiotem praw i obowiązków wynikających z wydanej decyzji, od organu emerytalnego (rentowego). Co więcej, zgodnie z tym przepisem, doręczenie decyzji następuje wyłącznie zainteresowanemu. Organ rentowy zawiadamiany jest jedynie o treści tej decyzji. W końcu zgodnie z § 25 ust. 2 rozporządzenia, osobę zainteresowaną należy pouczyć o prawie wniesienia odwołania od orzeczenia komisji lekarskiej. Również więc na gruncie tego przepisu pojęcie osoby zainteresowanej (zainteresowanego) ogranicza się do osoby ubiegającej się o wydanie określonej decyzji rentowej.

Zgodnie z zakazem wykładni homonimicznej, w obrębie danego aktu prawnego tym samym zwrotom nie należy przypisywać odmiennego znaczenia. Brak jest tym samym podstaw, aby pojęcie osoby zainteresowanej wykładać odmiennie na gruncie § 19, 25 i 31 rozporządzenia z 9 lipca 1991 r.

W świetle powyższego podzielić należy ocenę sądu pierwszej instancji co do braku podstaw prawnych do doręczenia decyzji nadzorczej, zawierającej wrażliwe dane dotyczące stanu zdrowia powódki, przebytych schorzeń i procesu leczenia, organom władzy publicznej – szefowi (...), zastępcy szefa (...) oraz dyrektorowi (...). W efekcie powiadomienie tych organów o stanie zdrowia powódki, przebytych schorzeniach i podjętym leczeniu, było działaniem bezprawnym ze strony Przewodniczącego Centralnej Komisji Lekarskiej. Nie można tym samym zgodzić się z zasadniczą tezą apelacji, zgodnie z którą działania Przewodniczącego Centralnej Komisji Lekarskiej zostały podjęte na podstawie obowiązujących ówcześnie przepisów, zgodnie z właściwością i w granicach obowiązującego prawa.

Uzasadniając zarzut braku naruszenia prawa do prywatności powódki, skarżący w apelacji powołuje się na treść uprzednio wydanego orzeczenia Rejonowej Komisji Lekarskiej (...) przy (...) nr (...), które uznało powódkę za niezdolną do dalszej służby i zawierało w uzasadnieniu wszystkie informacje odnoszące się do stanu zdrowia powódki, przebytych chorób oraz podejmowanego leczenia. Jak wywodzi skarżący, treść tego orzeczenia musiała być znana szefowi (...), skoro stanowiło ono podstawę zwolnienia powódki ze służby. Ponadto jak wywodzi skarżący, powołując się na przepisy powyższego rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r., a także przepisy rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie orzekania o inwalidztwie funkcjonariuszy oraz emerytów i rencistów (...) oraz ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, informacje dotyczące zdrowia powódki zawarte w orzeczeniu nr (...) zostały uprzednio przekazane zarówno szefowi (...) jako zwierzchnikowi powódki, jak i dyrektorowi (...). Informacje te były więc tym organom znane.

Odnosząc się do tych wywodów wskazać należy, że powyższe nie usprawiedliwia, ani nie tłumaczy naruszenia procedury wynikającej z § 31 rozporządzenia z 9 lipca 1991 r. w odniesieniu do pisma z 5 marca 2013 r. szczegółowo informującego o treści decyzji nadzorczej. Nawet jeśli podzielić powyższe wywody, nadal brak jest podstaw prawnych do przekazywania szefowi (...), dyrektorowi (...), a przede wszystkim zastępcy szefa (...), danych wrażliwych dotyczących powódki zawartych w piśmie z 5 marca 2013 r. Okoliczności podnoszone przez skarżącego mogą mieć natomiast wpływ na ustalenie stopnia krzywdy powódki w związku z ujawnieniem tym podmiotom informacji odnoszących się do jej sfery prywatności. W tym kontekście, o czym niżej, zostały uwzględnione przez sąd apelacyjny.

Nie można natomiast podzielić stanowiska sądu okręgowego, że działanie strony pozwanej stanowiło również naruszenie dobrego imienia i godności osobistej powódki. Przekazanie prawdziwych informacji dotyczących stanu zdrowia powódki nie stanowi jej zniesławienia. Nie może być traktowane również jako znieważenie powódki. Można wprawdzie zgodzić się ze stanowiskiem sądu okręgowego, że ujawnienie tych wrażliwych informacji mogłoby mieć negatywny wpływ na działalność powódki jako radcy prawnego, jednakże źródłem tego stanu rzeczy jest naruszenie prawa do prywatności powódki (jej autonomii informacyjnej), a nie naruszenie jej dobrego imienia, czy godności osobistej. Prawdziwe informacje odnośnie czyjegoś stanu zdrowia nie mają bowiem, ujmując to w kategoriach obiektywnych, charakteru zniesławiającego, czy poniżającego daną osobę. Mogą stanowić natomiast o naruszenie jej prawa do prywatności.

Niezasadnie również sąd okręgowy uznał, że doręczenie pisma z 5 marca 2019 r. wskazanym w jego treści organom skutkowało publicznym rozpowszechnieniem zawartych w nim informacji. O publicznym rozpowszechnieniu informacji można mówić jedynie wówczas, gdy dana informacja staje się dostępna dla nieokreślonej liczby osób ze względu na okoliczności lub miejsce jej rozpowszechnienia albo gdy rozpowszechnienie (publikacja) danej informacji podjęte jest z zamiarem dotarcia tej informacji do nieograniczonego kręgu odbiorców.

Taka sytuacja nie wystąpiła w tej sprawie. Nawet gdyby uznać, zgodnie z wywodami sądu okręgowego, że z uwagi na sposób doręczenia pisma z 5 marca 2013 r. wskazanym w jego treści organom, z pismem tym mogły się zapoznać również inne osoby (jak wskazuje sąd okręgowy – osoby pracujące na biurze podawczym danej instytucji, czy pracownicy sekretariatu), taki stan rzeczy nie jest równoznaczny z publicznym rozpowszechnieniem tego pisma.

Powyższe rozważania doprowadziły do częściowej zmiany zaskarżonego wyroku. Częściowo zasadny okazał się zatem zarzut naruszenia art. 24 § 1 k.c.

Udzielając ochrony niemajątkowej sąd apelacyjny zmodyfikował treść żądanego przez powódkę oświadczenia precyzując dobro osobiste będące przedmiotem naruszenia, a także eliminując z opisu bezprawnego działania element upublicznienia zawartych w pismach z 5 i 26 marca 2013 r. informacji. Ponadto sąd apelacyjny poprawił pomyłkę sądu pierwszej instancji co do daty drugiego ze wskazanych pism. W końcu sąd apelacyjny uznał, że brak jest potrzeby, aby skutki dokonanego naruszenia prawa do prywatności powódki były usuwane poprzez dalszą wymianę korespondencji urzędowej w tym przedmiocie. Z tych względów za adekwatny środek ochrony sąd apelacyjny uznał skierowanie pisma przepraszającego powódkę bezpośrednio do niej.

Udzielając ochrony majątkowej sąd apelacyjny podzielił w części zarzuty skarżącego dotyczące naruszenia art. 448 k.c., a także wskazanych w apelacji przepisów rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r., rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 listopada 2007 r. oraz ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji,

Trafnie skarżący podnosił, że zasądzone przez sąd okręgowy zadośćuczynienie jest w okolicznościach rozpoznawanej sprawy rażąco wygórowane. Uwzględnić bowiem należy, wbrew stanowisku sądu okręgowego, że dokonane naruszenie nie miało charakteru działania publicznego. W istocie z treścią pisma z 5 marca 2013 r., a następnie pisma z 26 marca 2013 r. mógł zapoznać się jedynie ograniczony krąg osób. Ponadto, co trafnie podnosi skarżący w apelacji, powołując się na wskazane powyżej regulacje, dane dotyczące stany zdrowia powódki, przebiegu leczenia i istniejących schorzeń były już uprzednio ujawnione w toku procedury przyznania renty. Procedury zainicjowanej przez samą powódką. W szczególności informacje te ujawnione zostały w orzeczeniu Rejonowej Komisji Lekarskiej (...) przy (...) nr (...), które uznało powódkę za niezdolną do dalszej służby i zawierało w uzasadnieniu wszystkie informacje odnoszące się do stanu zdrowia powódki, przebytych chorób oraz podejmowanego leczenia. W efekcie niezasadne są wnioski sądu okręgowego, który uznał, że treść pisma nadzorczego z 5 marca 2013 r. stanowiło jedyne źródło informacji dla osób trzecich, w tym organów wskazanych w tym piśmie, o stanie zdrowia powódki. W świetle powyższych okoliczności trafnie skarżący w apelacji kwestionuje stopień krzywdy doznanej przez powódkę w związku z treścią pisma z 5 marca 2013 r. W szczególności bowiem nie został wykazany związek przyczynowy pomiędzy faktem przesłania tego pisma do organów wskazanych w jego treści, a wiedzą pracowników (...) o stanie zdrowia powódki.

Z tych względów uznając powyższe zarzuty za częściowo zasadny, sąd apelacyjny w istotny sposób obniżył przyznane powódce zadośćuczynienie. Zasądzona kwota 2000 zł w okolicznościach niniejszej sprawy w pełni realizuje zakładaną funkcję kompensacyjną.

Niezasadne są natomiast zawarte w apelacji zarzuty odnoszące się do braku odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa, reprezentowanego przez (...), za działalność zlikwidowanej Centralnej Komisji Lekarskiej, w tym braku istnienia następstwa prawnego pomiędzy (...), a funkcjonującą do dnia 30 czerwca 2015 r. Centralną Komisją Lekarską.

Wskazać należy przede wszystkim, że podniesione przez skarżącego w tym zakresie zagadnienie ma w znacznej mierze charakter techniczny i odnosi się do kwestii wewnętrznych, związanych z organizacją właściwych jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa. Rzecz nie odnosi się bowiem do legitymacji biernej Skarbu Państwa w tej sprawie (podstawę odpowiedzialności stanowi w tym zakresie art. 24 i 448 k.c. w zw. z art. 417 § 1 k.c.), ale ustalenia, jaki podmiot znajdujący się w strukturach Skarbu Państwu powinien ponieść konsekwencję działań podjętych przez przewodniczącego zlikwidowanej obecnie Centralnej Komisji Lekarskiej.

Podzielić należy stanowisko sądu okręgowego, że podmiotem właściwym w tym zakresie jest (...), jako organ, który w świetle ówcześnie obowiązujących przepisów powoływał i nadzorował komisje lekarskie orzekające w sprawach ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej do służby m.in. w (...), w tym Centralną Komisję Lekarską oraz powołuje i nadzoruje obecnie działające komisje lekarskie.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, dotychczas działające okręgowe i wojewódzkie komisje lekarskie, a także (...), zostały zniesiona z dniem 30 czerwca 2015 r. W ich miejsce, zgodnie z art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. utworzone zostały nowe komisje lekarskie. Zarówno poprzednio istniejące, jak i obecnie utworzone komisje lekarskie tworzone były przez (...), który sprawował w poprzednim stanie prawnym, jak i sprawuje w obecnym stanie prawny nadzór nad ich działalnością (art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji [w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 2015 r.], § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z 9 lipca 1991 r. o w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych (...), art. 1 ust. 2, art. 18 ust. 2, art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych).

Tym samym dochodzone w tej sprawie roszczenia mieszczą się w zakresie działalności (...), które reprezentuje w niniejszej sprawie Skarb Państwa, będący stroną procesu. Niezasadne są więc zawarte w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego – art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych w zw. z art. 34 ust. 2 ustawy dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 roku w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych (...).

Mając powyższe na uwadze, sąd apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił częściowo zaskarżony wyroki, oddalając apelację w pozostałym zakresie (art. 385 k.p.c.). O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z art. 100 k.p.c. Częściowe uwzględnienie apelacji strony pozwanej uzasadniało zniesienie pomiędzy stronami kosztów postępowania apelacyjnego.