Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2019 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - (...)w B.

przeciwko M. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 18 lutego 2019 r. sygn. akt I C 2033/17

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej 8.100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem kosztów instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

Skarb Państwa - (...) w B. wniósł o uznanie za bezskuteczną umowy darowizny z dnia 17 kwietnia 2014 r. udokumentowanej zgłoszeniem o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2 z dnia 29 maja 2014 r. wraz z poleceniami przelewu nr (...) z dnia 17 kwietnia 2014 r., mocą której T. W. darował na rzecz syna M. W. kwotę pieniężną w wysokości 1.006.000 zł, w zakresie wierzytelności wynikających z szczegółowo opisanych tytułów wykonawczych wystawionych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w B., których łączna wysokość uwzględniająca należność główną oraz koszty postępowania egzekucyjnego i upomnień wynosiła na dzień 27 listopada 2017 r. 14.922.926,70 zł.

Pozwany M. W. wniósł o oddalenie powództwa. Wskazał, iż powód nie wykazał przesłanek do zastosowania art. 527 § 1 k.c. Podnosił, że czynność prawna dokonana pomiędzy nim a T. W. nie była nieodpłatna, albowiem otrzymane środki zostały w znacznej części przeznaczone na spłatę kredytu obciążającego T. W., zaciągniętego w kwocie 500.000 zł.

Wyrokiem z dnia 18 lutego 2019 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda umowę darowizny z dnia 17 kwietnia 2014 r. udokumentowaną zgłoszeniem o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2 z dnia 29 maja 2014 r. wraz z poleceniami przelewu nr (...) z 17 kwietnia 2014 r., mocą której T. W. darował na rzecz syna M. W. kwotę pieniężną w wysokości 1.006.000 zł, w zakresie wierzytelności wynikających z następujących tytułów wykonawczych wystawionych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w B.: (...)których łączna wysokość uwzględniająca należność główną oraz koszty postępowania egzekucyjnego i upomnień wynosi na dzień 27 listopada 2017 r. 14.922.926,70 zł; zasądził od pozwanego na rzecz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 10.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Orzeczenie to zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

T. W. (ojciec pozwanego) prowadził(...)w związku z czym w dniu 15 października 2013 r. zaciągnął w (...)w B. kredyt w wysokości 500.000 zł z przeznaczeniem na bieżącą działalność.

Pismem z 5 listopada 2013 r. (...)w B. zawiadomił T. W. o zamiarze wszczęcia kontroli w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatku od towarów i usług za miesiące od stycznia do grudnia 2012 r. Postanowieniem z tego samego dnia Dyrektor (...) w B. wszczął z urzędu postępowanie kontrolne w stosunku do T. W.. Postanowienie T. W. odebrał w dniu 20 listopada 2013 r.

Pismami z 4 kwietnia 2014 r. Dyrektor (...) w B. zawiadomił T. W. o zamiarze wszczęcia kontroli w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatku od towarów i usług za miesiące od września do grudnia 2011 r. oraz od stycznia do grudnia 2013 r. Pisma te T. W. odebrał 7 kwietnia 2014 r. Z kolei postanowieniami z 4 kwietnia 2014 r. Dyrektor (...) w B. wszczął z urzędu w/w postępowania kontrolne. Postanowienia T. W. odebrał osobiście w dniu 17 kwietnia 2014 r.

Umową darowizny z dnia 15 kwietnia 2014 r. zawartą przed notariuszem W. Z., Rep. (...) T. i H. małżonkowie (...) darowali na rzecz swojego syna M. W. zabudowaną nieruchomość rolną obejmującą szereg działek oraz maszyny rolnicze. Wartość darowizny strony określiły na 700.000 zł.

W dniach 2 oraz 26 maja 2014 r. pozwany spłacił w całości kredyt T. W. zaciągnięty w Banku Spółdzielczym w B. dokonując wpłat: odpowiednio 400.374,82 zł oraz 100.468,17 zł.

W dniu 29 maja 2014 r. pozwany na formularzu SD-Z2 zgłosił w (...) w B. darowiznę od ojca z dnia 17 kwietnia 2014 r. w kwocie 1.006.000 zł. Do zgłoszenia dołączył potwierdzenie przelewów opiewających na 528.000 zł i 478.000 zł, przy czym pierwsza kwota została przelana na rachunek (...)a druga na rachunek prywatny pozwanego.

Na skutek kontroli podatkowych i wystawienia szeregu tytułów wykonawczych, T. W. został obciążony obowiązkiem zwrotu kwoty, która wraz z odsetkami wynosi obecnie ok 15.000.000 zł. Z uwagi na brak uregulowania należności Naczelnik Urzędu Skarbowego w B. od 2015 r. prowadzi egzekucję administracyjną. W związku z tym, w dniu 7 października 2016 r. rzeczoznawca majątkowy wycenił przysługujący T. W. udział 1/10 części nieruchomość gruntowej leśnej na kwotę 9.567 zł.

W drodze 3 postanowień z 19 marca 2018 r., na wniosek T. W., (...) w B. wznowił postępowania w przedmiocie podatku od towarów i usług za wrzesień-grudzień 2011 r., styczeń-grudzień 2012 r. oraz styczeń-grudzień 2013 r. Na mocy 3 decyzji z 17 kwietnia 2018 r. (...)w B. odmówił uchylenia decyzji w ww. sprawach. T. W. odwołał się od powyższych decyzji. W drodze trzech decyzji (...) w B. z dnia 3 lipca 2018 r. utrzymano zaskarżone decyzje w mocy.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie wskazał, że do ochrony należności podatkowych może mieć zastosowanie - w drodze analogii - skarga pauliańska (art. 527 § 1 i 2 k.c.).

Uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na przyjęcie, iż zaskarżona czynność prawna została dokonana z pokrzywdzeniem powoda jako wierzyciela, albowiem w jej wyniku majątek T. W. został pomniejszony o 1.006.000 zł. W tym też zakresie w sposób oczywisty pogorszyła się możliwość zaspokojenia powoda.

Wskazał, że T. W. w chwili dokonania darowizny był niewypłacalny, a zatem istnieje domniemanie, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda (art. 529 k.c.). Już wówczas miał świadomość o wszczęciu kontroli, o czym zawiadomienia odbierał w dniach 20 listopada 2013 r., 7 kwietnia 2014 r. oraz 17 kwietnia 2014 r. Wprawdzie wszczęcie kontroli nie oznacza jeszcze powstania wierzytelności, niemniej działania T. W. wskazują, że spodziewał się lub przynajmniej obawiał się wysokiego obciążenia podatkowego. O ile bowiem jeszcze w dniu 15 października 2013 r. zaciągnął kredyt w banku na prowadzenie działalności, to już w kwietniu 2014 r. dokonał darowizn na rzecz syna (pozwanego), który dodatkowo założył działalność gospodarczą o tożsamej nazwie jak przedsiębiorstwo prowadzone przez ojca. Zdaniem Sądu I instancji okoliczności te wskazują, że zaskarżona czynność stanowiła ewidentną próbę ochrony majątku przed wierzytelnością powoda. Sąd zwrócił również uwagę, że zupełnie nieracjonalnym było dokonywanie darowizny, tylko po to, aby istniejące zadłużenie darczyńcy wobec Banku spłacał w obdarowany.

W ocenie Sądu, okoliczność przeznaczenia połowy otrzymanych przez pozwanego środków na spłatę kredytu, nie nadała spornej czynności charakteru odpłatnego. Zwrócił uwagę, że czynność prawna ma taki charakter, gdy na jej skutek obie strony uzyskują korzyść majątkową. Tymczasem dłużnik powoda (ojciec pozwanego) takiej korzyści nie uzyskał, a sporna czynność była darowizną środków pieniężnych (art. 888 k.c.).

Jeżeli zaś wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli, osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 528 k.c.).

O kosztach procesu, postanowił na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany, który zarzucił Sądowi I instancji naruszenie:

1) art. 888 k.c. przez błędne uznanie, że sporną czynność prawną należy zakwalifikować jako darowiznę, w sytuacji gdy środki pieniężne przekazane były w celu dokonania spłaty zobowiązań T. W., co oznacza że pozwany nie odniósł korzyści dla własnego majątku;

2) art. 528 k.c. przez jego zastosowanie, pomimo że sporna czynność prawna nie była dokonana pod tytułem darmym, a pozwany nie miał świadomości, iż zmierza ona do pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli T. W.;

3) art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego oraz braku jego wszechstronnego rozważenia, polegające na przyjęciu, że:

- T. W. dokonując zaskarżonej czynności działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda,

- zaciągnięcia przez T. W. kredytu na bieżącą działalność w październiku 2013 r. świadczył o tym, że nie zamierzał przekazywać swojej działalności synowi,

- czynność prawna miała charakter nieodpłatny, gdyż nieprawdopodobne jest, aby część otrzymanych środków, nieprzeznaczonych na spłatę kredytu, stanowić miała wynagrodzenie za dokonanie przelewu przez pozwanego.

Wnosił o zmianę wyroku i oddalenie powództwa, albo uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

SĄD APELACYJNY USTALIŁ I ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie zauważyć należy, że choć w ramach apelacji podniesione zostały zarzuty dotyczące przekroczenia przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny dowodów i w efekcie poczynienia wadliwych ustaleń faktycznych (polegających na błędnym przyjęciu, że skarżona czynność prawna miała charakter nieodpłatny, zaś T. W. dokonując tej czynności działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda), to jednak w istocie zarzuty te dotyczyły oceny prawnej wyprowadzonej przez Sąd I instancji na podstawie dokonanych w sprawie ustaleń. Słusznym wydaje się zatem ich rozważenie w kontekście prawidłowości zastosowania przez Sąd przepisów prawa materialnego, a mianowicie przepisu art. 527 § 1 i 2 k.c. i art. 528 k.c.

Okolicznością bezsporną jest, że w ramach umowy darowizny z dnia 17 kwietnia 2014 r. T. W. (dłużnik powoda) dokonał przeniesienia na rzecz swojego M. W. (pozwanego) środków pieniężnych w łącznej kwocie 1.006.000 zł. Dokonanie tej czynności prawnej pozwany zgłosił w dniu 29 maja 2014 r. na formularzu SD-Z2 w Urzędzie Skarbowym w B., dołączając do niej potwierdzenia dokonania przelewów.

W sprawie nie było również kwestionowane, że T. W. prowadząc działalność gospodarczą pod firmą (...) w latach 2011 – 2103 składał nierzetelne deklaracje podatkowe, co znalazło potwierdzenie w szeregu decyzji wydanych w ramach postępowania kontrolnego prowadzonego przez organy skarbowe (Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B.). Efektem kontroli podatkowych, było wystawienia szeregu tytułów wykonawczych, z których zobowiązania wraz z odsetkami sięgają 15.000.000 zł. W rezultacie tego wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne, które pozwoliło na ściągnięcie jedynie niewielkiej części należnych zobowiązań podatkowych.

Przypomnienia w tym miejscu wymaga, że w myśl art. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Zgodnie zaś z art. 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania. Zasadniczo zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa, z czym też wiąże się obowiązek samodzielnego obliczenia podatku przez podatnika, którego wyrazem jest złożenie stosownej deklaracji podatkowej na zasadach i w terminach określonych w przepisach prawa podatkowego. Natomiast jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, albo powstałego zobowiązania nie wykazano, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego (art. 21 § 3 Ordynacji podatkowej). Dlatego też, w okolicznościach niniejszej sprawy, wydane decyzje określająca wysokość zobowiązań podatkowych T. W. miały jedynie charakter deklaratoryjny, potwierdzający fakt istnienia zobowiązania za lata wcześniejsze (2011 – 2013). Wydanie decyzji podatkowych nie miało zatem żadnego wpływu na powstanie zobowiązania podatkowego, które w określonej wysokości już istniało obiektywnie, a nieuiszczenie właściwych kwot powstałych zobowiązań, skutkowało powstaniem zaległości podatkowych, od której naliczane są odsetki za zwłokę i to zasadniczo od dnia następującego po dniu terminu płatności.

Z tych też względów w sprawie nie było podstaw do zastosowania regulacji z art. 530 k.c. Przepis ten bowiem poszerza zastosowanie skargi pauliańskiej na sytuacje, gdy dłużnik najpierw dokonuje czynności powodujących jego niewypłacalność, a dopiero potem powstaje jego zobowiązanie w stosunku do wierzyciela. Chroni więc tzw. wierzycieli przyszłych, czyli takich których wierzytelności powstały po dokonaniu przez dłużnika czynności prawnej krzywdzącej wierzycieli. Taka jednak sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie, albowiem szkoda po stronie powódki niewątpliwie powstała przed datą dokonywania przedmiotowej czynności prawnej (jedynie jej rozmiar zwiększał się z upływem czasu wskutek narastającego opóźnienia oraz rosnących kosztów egzekucji). W związku z tym nie było również podstaw do badania, czy dłużnik zdawał sobie sprawę z tego, że w związku ze swoją działalnością może mieć w przyszłości wierzycieli, a podjęta przez niego czynność zmierza do ich pokrzywdzenia.

Z uwagi na charakter roszczenia zgłoszonego przez powodową spółkę, a przede wszystkim treść zarzutów zgłoszonych w apelacji, istota niniejszego postępowania odwoławczego sprowadzała się zatem do dokonania oceny, czy zachodziły przesłanki do uznania za bezskuteczną czynności prawnej, jako noszącej cechy czynności fraudacyjnej (art. 527 k.c.).

Uregulowana w tym przepisie tzw. skarga pauliańska jest środkiem ochrony wierzyciela w przypadku nielojalnego zachowania dłużnika. Zapewnia skuteczne zaspokojenie z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły. W judykaturze wskazuje się, że niewypłacalność, o której mowa w art. 527 § 2 k.c., to aktualny (w chwili orzekania) brak możliwości wywiązywania się ze zobowiązań finansowych. Oznacza on taki obiektywny stan majątku dłużnika, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej od niego przysługującej. Dla skorzystania przez wierzyciela z akcji pauliańskiej wystarczy więc wykazanie, że niemożliwe okazało się, wobec stanu majątku dłużnika, zaspokojenie wierzytelności tego wierzyciela. Pokrzywdzenie powstaje na skutek takiego stanu majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 367/03,wyrok SN z dnia 24 stycznia 2000 r., III CKN 554/98).

Wobec bezskuteczności egzekucji prowadzonej wobec T. W., nie może być budzić wątpliwości, iż umowa zawarta przez niego z pozwanym, przyczyniła się w znaczącym stopniu do tego, iż wyegzekwowanie należności powoda jest w zasadzie niemożliwe. Zauważyć także trzeba, że sam pozwany nie zakwestionował tego, iż wskutek spornej czynności polegającej na przesunięciu składników majątkowych, brak jest w majątku jego ojca składników, z których można przeprowadzić egzekucję.

Tak pojmowane pokrzywdzenie wierzycieli można wiązać przede wszystkim z czynnością dłużnika o charakterze nieodpłatnym. W niniejszej sprawie chodziło o umowę darowizny. Wprawdzie skarżący w apelacji wywodził, że w istocie sporna umowa miała charakter umowy zlecenia, której przedmiotem była spłaty zobowiązań T. W., za które otrzymał stosowne wynagrodzenie, tym niemniej okoliczności sprawy wykluczają możliwości zakwalifikowania przedmiotowej czynności jako odpłatnej. Przede wszystkim przeczy temu już samo określenie umowy, którą jej strony zgodnie oznaczyły jako „darowizna”. W tym samym charakterze, pozwany zgłosił uzyskane od ojca przysporzenie majątkowe w Urzędzie Skarbowym, wypełniając w tym celu formularz SD-Z2 przeznaczony właśnie dla darowizn. Reguły dotyczące wykładni oświadczeń woli składanych w formie pisemnej, nakazują aby sens tych oświadczeń ustalać przede wszystkim przyjmując za podstawę wykładni tekst dokumentu, a zatem w pierwszej kolejności odwoływać się należy do językowych reguł znaczeniowych przy uwzględnieniu kontekstu i związków treściowych w tym dokumencie występujących, przy czym uwzględniać należy także okoliczności, w jakich oświadczenie zostało złożone, o ile dokument obejmuje takie informacje oraz cel oświadczenia wskazany w tekście dokumentu lub zrekonstruowany na podstawie zawartych w nim postanowień. W okolicznościach niniejszej sprawy, zarówno sama treść umowy, ale przede wszystkim okoliczności towarzyszące jej zawieraniu, a także dalsze zachowanie jej stron, nie powinny budzić specjalnych wątpliwości interpretacyjnych i jasno wskazują, że zgodnym zamiarem stron było zawarcie umowy darowizny, a zatem czynności prawnej, która z natury rzeczy ma charakter bezpłatny (art. 888 § 1 k.c.).

Wprawdzie w niniejszym procesie pozwany odpłatnego charakteru spornej czynności dopatrywał się w tym, iż część środków uzyskiwanych od ojca przeznaczył na spłatę jego zobowiązań (wobec banku oraz osoby fizycznej), tym niemniej nic nie wskazuje, aby te dalsze czynności stanowiły wykonanie umowy z dnia 17 kwietnia 2014 r.

Niezależnie od powyższego podkreślenia wymaga, że w judykaturze przyjmuje się, iż przez pojęcie odpłatności w rozumieniu przepisów k.c. regulujących roszczenie pauliańskie, należy rozumieć w zasadzie pełny ekwiwalent korzyści majątkowej. O odpłatności zaś lub nieodpłatności czynności decydują przede wszystkim kryteria obiektywne - wartość gospodarcza obu świadczeń. Odmienna interpretacja mogłaby czynić ochronę iluzoryczną; czynność nieodpłatna zostałaby zastąpiona czynnością, w której świadczeniu jednej strony odpowiadałoby świadczenie drugiej, tyle że o wartości niewspółmiernie niższej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2011r. IV CSK 624/10, Lex nr 1102545, z dnia 12 czerwca 2002 r., III CKN 1312/00, Lex nr 55503, z dnia 12 maja 2005 r., V CK 559/04, lex nr 311327). Tymczasem w okolicznościach sprawy nie można mówić o jakiejkolwiek ekwiwalentności świadczeń, albowiem stosunkowo prostej i niezbyt czasochłonnej czynności polegającej na dokonaniu zleceniu przelewu środków pieniężnych, zdaniem pozwanego miało towarzyszyć otrzymanie wynagrodzenie w wysokości prawie 500.000 zł. Zaprezentowany przez pozwanego materiał procesowy bynajmniej nie zawierał wyjaśnienia, ani co do zasadności zlecenia dokonania takiej czynności pozwanemu, ani tym bardziej ustalenia tak znacznego wynagrodzenie. Z tych też względów twierdzenia pozwanego w tym zakresie należało potraktować jako gołosłowne, zaś samą czynność prawną zakwalifikować zgodnie z jej umownym oznaczeniem, jako darowiznę środków pieniężnych.

Z tych względów należało uznać, że niezasadny był zawarty w apelacji pozwanego zarzut, odnośnie nieprawidłowego zakwalifikowania przez Sąd I instancji czynności prawnej i błędnego uznania jej za darowiznę.

Konsekwencją oceny, że czynność miała charakter bezpłatny było zastosowanie przepisu art. 528 k.c. i przyjęcie, że bez znaczenia dla rozstrzygnięcia jest świadomość pozwanego odnośnie działania przez jego ojca z pokrzywdzeniem wierzyciela.

Wobec kwestionowania przez pozwanego także świadomości darczyńcy - T. W. co do tego, że dokonywana przez niego czynność prawna zmierza do pokrzywdzenia wierzyciela, zauważyć należy, że pojęcie „świadomości pokrzywdzenia” jest definiowane jako rozeznanie i możliwość zrozumienia, że oznaczone zachowanie własne może spowodować dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia się. Wskazuje się, że zachowanie to wiąże się ze stosunkiem psychicznym dłużnika do wyobrażonego skutku danej czynności. Będzie się on wyrażał nie tylko wyraźną chęcią pokrzywdzenia, ale także godzeniem się na pokrzywdzenie lub chociażby samym tylko przypuszczeniem, że pokrzywdzenia przez daną czynność nie uniknie. Na gruncie art. 527 k.c. wystarcza zatem sam fakt, że dłużnik wiedział o istnieniu wierzycieli i znał co najmniej w granicach ewentualności skutki dokonywanej przez siebie czynności.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że okoliczności dokonania przez T. W. umowy darowizny na rzecz pozwanego, przemawiają jednoznacznie za ustaleniem, że działał on ze świadomością pokrzywdzenia powoda. Do darowizny na rzecz syna doszło bowiem w okresie kiedy już toczyło się jedno z postępowań kontrolnych (za rok 2012), przy czym do protokołu sporządzonego 14 marca 2014 roku dłużnik złożył pisemne zastrzeżenia, na co trafnie zwrócił uwagę powód w odpowiedzi na apelację (k.815) i co oznacza, że dłużnikowi znane było niekorzystne dla niego stanowisko kontrolujących. Dodatkowo, w dniu dokonania darowizny dłużnik powziął też wiadomość o zamiarze wszczęcia kolejnych postępowań (za lata 2011 i 2013).

Stan powyższy uzasadnia ocenę, że dłużnik miał świadomość, a co najmniej mógł przypuszczać, że kontrola ksiąg podatkowych może doprowadzić do ujawnienia nieprawidłowości oraz, że to na nim spoczywa ciężar pokrycia szkód wyrządzonych własnymi działaniami (zaniechaniami). Materiał dowodowy zebrany w sprawie wskazuje, że T. W. prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą sam podejmował kluczowe decyzje, więc powinien był zdawać sobie sprawę z nieprawidłowości w rozliczeniu należności podatkowych (VAT) i wynikających stąd konsekwencji w przypadku kontroli skarbowej

Dowody zebrane w sprawie wskazują zatem, że gdyby dłużnik nie wyzbył się na rzecz swojego syna posiadanych środków pieniężnych, to wierzyciel (powód) miałby możliwość zaspokojenia się w tym zakresie. Poza sporem winno być również, że skutek krzywdzącej czynności prawnej, trwał również w chwili wystąpienia przez powoda z żądaniem uznania bezskuteczności czynności prawnej i sytuacja finansowa dłużnika nie uległa poprawie do dnia wyrokowania. Zatem w pełni uzasadnione było uznanie, że sporna czynność prawna (umowa darowizny) została dokonana z pokrzywdzenie wierzyciela (powoda).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, sprawa niniejsza jest klasycznym przykładem uzasadnionego roszczenia ochronnego z art. 527 k.c., a zaprezentowane w niej przez powoda dowody nie zostały skutecznie podważone przez skarżącego. Podjętą w apelacji próbę zanegowania ustaleń Sądu I instancji oraz oceny zasadności skargi paulińskiej, należało uznać jedynie za polemikę, nie popartą przekonywującymi argumentami.

Nie znajdując zatem podstaw do uwzględniania apelacji powoda, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego postanowiono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c., zasadzając od pozwanego na rzecz powoda poniesione przez niego koszty, na które składało się wynagrodzenie Prokuratorii RP w kwocie 8.100 zł (§ 2 pkt 7 w zw. z § 10 pkt 1 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie).

(...)