Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2020 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2020 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko M. S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego M. S. na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 2.500,00 zł (słownie: dwa tysiące pięćset złotych) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 30 października 2019 roku do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  nie obciąża pozwanego M. S. kosztami procesu.

Sygn. akt I C 1172/19

UZASADNIENIE

Powód – (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego złożył pozew do elektronicznego postępowania upominawczego przeciwko M. S. o zapłatę kwoty 6.621,23 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty od kwoty 6.456,90 złotych oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że wierzytelność dochodzona przez powoda od pozwanego wynika z umowy pożyczki – (...) zawartej dnia 25 maja 2018 roku przez pozwanego z pożyczkodawcą – (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Na wskazaną wierzytelność składają się należność główna w wysokości 6.456,90 złotych oraz odsetki za opóźnienie w wysokości 164,33 złotych, skapitalizowane na dzień poprzedzający dzień złożenia pozwu. Na mocy tej umowy pożyczkodawca zobowiązał się wypłacić kwotę pożyczki na wskazany w umowie rachunek bankowy wygenerowany indywidualnie do rozliczenia przedmiotowej umowy, zaś pożyczkobiorca obowiązany był do zwrotu pożyczki w określonym terminie. Pożyczkodawca wypłacił kwotę zgodnie z postanowieniami umowy. Wobec niespłacania kwoty pożyczki zgodnie z warunkami umowy przez pożyczkobiorcę, pożyczkodawca na podstawie par. 8 umowy pożyczki wypowiedział pozwanemu przedmiotową umowę. Roszczenie stało się wymagalne w całości wraz z upływem terminu wypowiedzenia w dniu 29 lipca 2018 roku. Powód podkreślił, że podstawą roszczenia powoda w zakresie żądania odsetek maksymalnych za opóźnienie, począwszy od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Postanowieniem z dnia 29 listopada 2019 roku, wydanym w sprawie VI Nc-e (...), Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w L. stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym i przekazał sprawę do tutejszego Sądu.

Pozwany – M. S. stawił się na termin rozprawy i potwierdził, że zawarł z powodem umowę pożyczki, na podstawie której otrzymał do dyspozycji kwotę około 3.000,00 złotych. Wskazał nadto, że umowę pożyczki zawarł przez internet rozmawiając trzykrotnie z konsultantem, który zapytał go jedynie czy może spłacać ratę raz w miesiącu. Pozwany podkreślił, że nie był informowany o dodatkowych kosztach w postaci opłaty serwisowej i przygotowawczej, a jedynie o odsetkach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 maja 2018 roku pozwany wypełnił wniosek o udzielenie pożyczki gotówkowej u powoda. Na podstawie tego formularza, po trzykrotnej rozmowie z konsultantem powoda, pozwany M. S. zawarł umowę pożyczki gotówkowej nr (...) na warunkach oferty (...).

Na podstawie zawartego zobowiązania w dniu 28 maja 2018 roku pozwany M. S. otrzymał do dyspozycji kwotę 2.500,00 złotych.

W umowie powód ustalił także dodatkowe koszty pożyczki w łącznej wysokości 3.182,05 złotych, które obejmowały opłatę przygotowawczą w wysokości 357,14 złotych oraz opłatę serwisową w wysokości 2.824,91 złotych. W konsekwencji pozwany M. S. zobowiązany był do spłaty pożyczki w łącznej wysokości 5.682,05 złotych w 45 tygodniowych ratach, każda w wysokości po 126,27 złotych.

dowód z innych wniosków dowodowych: wniosek o udzielenie pożyczki k. 19 – 22, umowa pożyczki gotówkowej k. 23 – 27, formularz informacyjny dotyczący umowy pożyczki k. 29 – 44, potwierdzenie wykonania operacji k. 45.

Przed zawarciem umowy pozwany M. S. nie był informowany o dodatkowych kosztach związanych z zawarciem umowy, w szczególności opłacie serwisowej i przygotowawczej. Konsultant informował pozwanego jedynie o odsetkach.

przyznane

Pozwany – M. S. nie uiścił żadnej raty tytułem spłaty zobowiązania.

Pozwany posiada status osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku. Pozostaje on we wspólnym gospodarstwie domowym ze swoimi rodzicami i młodszym bratem i obecnie jest na utrzymaniu rodziców (przyznane).

bezsporne

Sąd zważył co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie należało uwzględnić jedynie w części.

Pozwany – M. S. nie kwestionowała zasadności dochodzonego roszczenia. Przyznał, że faktycznie zawarł z powodem umowę pożyczki w dniu 24 maja 2018 roku, na podstawie której otrzymał do dyspozycji kwotę około 3.000,00 złotych zobowiązując się jednocześnie do jej spłaty w systemie ratalny. Potwierdził nadto, że na poczet zobowiązania nie uregulował żadnej wpłaty. Jednocześnie wskazał, że nie wie w jaki sposób została wyliczona kwota dochodzona przez powoda, jak również, że podczas rozmów prowadzonych z konsultantem będącym pracownikiem powoda, przed zawarciem umowy, był informowany jedynie o odsetkach, nie był natomiast informowany o dodatkowych kosztach związanych z umową, w szczególności opłacie serwisowej i przygotowawczej. Wyjaśnienia pozwanego w tym zakresie nie były kwestionowane przez powoda, dlatego też Sąd biorąc pod uwagę okoliczności sprawy uznał je za przyznane w trybie art. 230 kpc.

Wobec powyższego, skoro w przedmiotowej sprawie pozwany M. S. nie kwestionował zasadności dochodzonego roszczenia, a wyłącznie jego wysokość, to zgodnie z treścią art. 6 kc, powód powinien wykazać wysokość kwoty dochodzonej pozwem. Zgodnie bowiem z treścią art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi określone dla siebie skutki prawne, tym bardziej, że ciężar dowodu pozostaje w ścisłym związku z problematyką procesową dowodów i spełnia przy tym dwie zasadnicze funkcje. Po pierwsze dynamizuje postępowanie dowodowe w systemie obowiązywania zasady sporności (kontradyktoryjności) w procesie, po drugie określa wynik merytoryczny sporu (sprawy) w sytuacji krytycznej, gdy strona nie udowodni faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. K. Piasecki, Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz, Zakamycze, 2003 r.). Oznacza to zatem, że Sąd tylko wyjątkowo winien ingerować w przebieg postępowania dowodowego dopuszczając dowody z urzędu, które to uprawnienie wynika z treści przepisu art. 232 k.p.c. Ponadto, zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa, obowiązek wskazania dowodów potrzebnych dla rozstrzygnięcia sprawy, obciąża przede wszystkim strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 1996 r., III CKN 6/96, OSNC 1997/3/29), ponieważ Sąd został wyposażony jedynie w uprawnienie, a nie obowiązek, dopuszczenia dalszych jeszcze, nie wskazanych przez żadną ze stron, dowodów, kierując się przy tym własną oceną, czy zebrany w sprawie materiał jest - czy też nie jest - dostateczny do jej rozstrzygnięcia (art. 316 § 1 in principio k.p.c.). Dlatego też Sąd powinien korzystać z przewidzianego w art. 232 zd. 2 k.p.c. uprawnienia powściągliwie i z umiarem, pamiętając, że taka inicjatywa należy przede wszystkim do samych stron i że cały rozpoznawany spór jest ich sprawą, a nie sądu. Podkreślić również należy, że zasada kontradyktoryjności winna być całkowicie zachowana zwłaszcza wówczas, gdy strony korzystają z pomocy profesjonalnych pełnomocników.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa swoje roszczenie wywodziła z umowy pożyczki zawartej przez pozwanego M. S. w dniu 24 maja 2018 roku z powodem, na podstawie której w dniu 28 maja 2018 roku powód przelał pozwanemu do dyspozycji kwotę 2.500,00 złotych.

Powód celem wykazania zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia przedłożył inne wnioski dowodowe w postaci wydruków umowy pożyczki z dnia 24 maja 2018 roku, wniosku o udzielenie pożyczki oraz potwierdzenie przelewu kwoty będącej przedmiotem umowy pożyczki.

Zgodnie z treścią art. 720 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem. Z kolei w myśl art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tj. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1497 ze zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550,00 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się między innymi umowę pożyczki.

Wobec powyższego przy umowie pożyczki głównym świadczeniami stron są, po stronie pożyczkodawcy udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków. Umowa pożyczki została ukształtowana w kodeksie cywilnym również w taki sposób, że może być zarówno umową odpłatną jak i nieodpłatną. W przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy powinno być wyraźnie określone w umowie. Co do zasady formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią zaś odsetki, ewentualnie zapłata prowizji. Istotnym jest również, że umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Dlatego też za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 1 § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienie umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem, pozwalającego mu omijać przepisy dotyczące wysokość odsetek maksymalnych oraz niedopuszczalności kary umownej za niespełnienie świadczenia pieniężnego (art. 483 § 1 k.c.).

Zatem, w procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki, powód jest zobowiązany udowodnić, że strony zawarły umowę tej kategorii, a także, że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku. Biorący pożyczkę powinien zaś wykazać wykonanie swego świadczenia w postaci zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości, przy czym obie strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwym jest, że pozwanemu M. S. na podstawie umowy pożyczki z dnia 24 maja 2018 roku faktycznie wypłacono do dyspozycji kwotę 2.500,00 złotych, zobowiązując jednocześnie do spłaty zobowiązania w 45 tygodniowych ratach – każda w wysokości po 126,27 złotych. Należy jednak podkreślić, że wysokość raty obejmowała nie tylko kwotę faktycznie udzielonej pożyczki, ale również dodatkowe koszty wskazane w umowie, a nie uzgodnione indywidualnie z pozwanym, w postaci opłaty przygotowawczej w wysokości 357,14 złotych oraz opłaty serwisowej w wysokości 2.824,91 złotych. W konsekwencji tych dodatkowych kosztów wysokość pożyczki do spłaty wynosiła sumę 5.682,05 złotych.

W ocenie Sądu żądanie przez powoda od pozwanego zapłaty tych dodatkowych kosztów w postaci opłaty przygotowawczej i serwisowej ma na celu obejście przepisów prawa i jest specyficznym rodzajem wynagrodzenia, pobieranym za pośrednictwo w zawieraniu umów.

Wprawdzie nie ma przepisów, które zakazywałyby przy umowach pożyczki pobierania prowizji, opłat, podatków i marż, jak również kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - a co więcej - art. 5 pkt 6a i b ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2016r., poz. 1528 ze zm.) jednoznacznie dopuszcza możliwość pobierania w/w składników. Jednakże zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 pkt 10 cyt. ustawy, kredytodawca powinien o wszelkich informacjach związanych z tymi kosztami poinformować kredytobiorcę. Należy więc zauważyć, iż umowa konsumencka jest obwarowana warunkami do zastrzeżenia tego rodzaju prowizji, które pożyczkodawca musi spełnić. Dodatkowo wszelkie opłaty i prowizje pobierane przez kredytodawców powinny wyrównywać rzeczywiste koszty poniesione przez niego w związku z podjęciem danej czynności i nie powinny być rażąco wysokie dla konsumenta. Nie powinny być zatem formułowane w sposób ryczałtowy, bez odzwierciedlenia w kosztach ponoszonych przez pożyczkodawcę.

W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu, konieczność rozważenia przez Sąd zasadności żądania pozwu w zakresie opłaty serwisowej i przygotowawczej wynika z treści art. 58 § k.c. Celem tego przepisu jest bowiem zapobieganie powstawaniu stosunków prawnych o treści niezgodnej z obowiązującymi przepisami prawa lub zasadami współżycia społecznego. Adresatem norm prawnych przewidujących bezwzględną nieważność czynności prawnej są w pierwszym rzędzie organy stosujące prawo (sądy oraz organy władzy publicznej), dlatego sąd obowiązany jest wziąć pod uwagę bezwzględną nieważność czynności prawnej z urzędu nawet jeśli żadna ze stron postępowania nie powołuje się na nieważność czynności prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1984 roku, III CRN 183/84, Legalis).

Istotne znaczenie ma również treść klauzuli generalnej uregulowanej w art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którą postanowienia umowy zawieranej z konsumentem (osobą fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową – art. 22 ¹ k.c.) nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Postanowienie umowy może zatem zostać uznane za niedozwolone po łącznym spełnieniu wskazanych wyżej przesłanek. Przy czym w przypadku umowy pożyczki wynagrodzenie (prowizja) nie stanowi świadczenia głównego stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku, w sprawie III CSK 38/11 i wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 30 września 2002 roku, w sprawie XVII Amc 47/01)

W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie zachodzi ostatnia z wymienionych przesłanek określonych w klauzuli generalnej, albowiem omawiane postanowienie nie reguluje głównych świadczeń stron. Ponadto powód nie wykazał w toku niniejszego procesu, aby wspomniane wyżej opłaty były indywidualnie uzgodnione z pozwanym M. S., tym bardziej, że pozwany zaprzeczył aby był informowany przez konsultanta o tych dodatkowych opłatach. Wyjaśnienia pozwanego w tym zakresie nie były kwestionowane przez powoda, w toku niniejszego procesu, dlatego też Sąd biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, zwłaszcza okoliczność, że formularz umowy pożyczki, jak również wniosek o udzielenie pożyczki czy też formularz informacyjny stanowiły wzorzec umowy, uznał te wyjaśnienia za przyznane w trybie art. 230 kpc. Istotnym jest również, że z zaoferowanego w sprawie materiału dowodowego absolutnie nie wynika sposób i podstawa wyliczenia wysokości tych opłat w stosunku do faktycznie udzielonej pozwanemu do dyspozycji kwoty pożyczki. W konsekwencji Sąd nie miał możliwości zweryfikowania tych kwot. Powód nie wykazał również w toku niniejszego procesu aby w celu przygotowania umowy pożyczki poniósł jakiekolwiek koszty, w szczególności w wysokości wskazanej w umowie. Odnosząc się natomiast do opłaty serwisowej, to należy podkreślić, że wysokość tej opłaty przewyższa wysokość faktycznie udzielonej pozwanemu pożyczki, a nadto powód nie wykazał zasadności tej opłaty.

Wobec powyższego, skoro pozwany M. S. sam przyznał, że na poczet zobowiązania nie uiścił żadnej kwoty, natomiast w ocenie Sądu żądanie dodatkowych kosztów w postaci opłaty serwisowej i przygotowawczej jest pozbawione podstaw prawnych, to Sąd uwzględnił roszczenie powoda jedynie w zakresie kwoty faktycznie udzielonej pozwanemu do dyspozycji, a mianowicie kwoty 2.500,00 złotych, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

O odsetkach umownych Sąd orzekł na mocy art. 481 § 1 k.c., który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa domagała się odsetek umownych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu, czyli od dnia 30 października 2019 roku do dnia zapłaty i dlatego też od tej daty zostały one zasądzone.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 102 kpc, który stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Pozwany – M. S. obecnie posiada status osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku i obecnie jest na utrzymaniu rodziców, z którymi pozostaje on we wspólnym gospodarstwie domowym.

Okoliczności powyższe nie były kwestionowane przez powoda, dlatego też Sąd biorąc pod uwagę okoliczności sprawy uznał je za przyznane w trybie art. 230 kpc.

Wobec powyższego zasadnym było nie obciążać pozwanego kosztami procesu, o czym Sąd orzekł jak w punkcie 3 sentencji wyroku.