Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 284/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2019 r.

Sąd Rejonowy w Kwidzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Sądu Rejonowego Halina Maliszewska

Protokolant stażysta Cecylia Olewińska

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2019 r. w Kwidzynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W.

przeciwko E. J., A. Ł. i J. S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej E. J. na rzecz powoda (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W. kwotę 1.939,24 zł (jeden tysiąc dziewięćset trzydzieści dziewięć złotych 24/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 marca 2017 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego A. Ł. na rzecz powoda (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W. kwotę 1.939,24 zł (jeden tysiąc dziewięćset trzydzieści dziewięć złotych 24/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 marca 2017 r. do dnia zapłaty;

III.  zasądza od pozwanego J. S. na rzecz powoda (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W. kwotę 1.939,24 zł (jeden tysiąc dziewięćset trzydzieści dziewięć złotych 24/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 marca 2017 r. do dnia zapłaty;

IV.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

V.  zasądza od pozwanego J. S. na rzecz powoda (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W. kwotę 485,54 zł ( czterysta osiemdziesiąt pięć złotych 54/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

VI.  zasądza od pozwanego A. Ł. na rzecz powoda (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W. kwotę 485,54 zł ( czterysta osiemdziesiąt pięć złotych 54/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

VII.  zasądza od powoda (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W. na rzecz pozwanej E. J. kwotę 132,24 zł ( sto trzydzieści dwa złote 24/100);

VIII.  przyznaje pełnomocnikowi z urzędu A. Ł. - r.pr. J. M. koszty nieopłaconej pomocy prawnej w kwocie 1.107,22 zł ( jeden tysiąc sto siedem złotych 22/100) ( w tym podatek VAT), które nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Kwidzynie;

IX.  zasądza od powoda (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W. na rzecz pozwanego A. Ł. kwotę 570,38 zł ( pięćset siedemdziesiąt złotych 38/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika z urzędu;

X.  przyznaje pełnomocnikowi z urzędu J. S. – adw. M. B. (1) koszty nieopłaconej pomocy prawnej w kwocie 974,16 zł (dziewięćset siedemdziesiąt cztery złote 16/100) ( w tym podatek VAT), które nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Kwidzynie;

XI.  zasądza od powoda (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W. na rzecz pozwanego J. S. kwotę 501,84 zł ( pięćset jeden złotych 84/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika z urzędu;

XII.  nakazuje ściągnąć od powoda (...) Sp. z o. o. Sp. k. we W. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Kwidzynie kwotę 19,00 zł ( dziewiętnaście złotych 00/100) tytułem części opłaty od rozszerzonego powództwa;

XIII.  odstępuje od obciążenia pozwanych pozostałą częścią opłaty od rozszerzonego powództwa.

SSR Halina Maliszewska

Sygn. akt I C 284/17

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą we W. wystąpił w dniu 17 marca 2017 r. ( data nadania pozwu w placówce pocztowej ) przeciwko pozwanym E. J., A. Ł. i J. S. z roszczeniem o zapłatę solidarnie kwoty 7.660,90 zł wraz z umownymi odsetkami naliczanymi według zmiennej stopy procentowej w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP nie wyższymi niż maksymalne odsetki za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu.

Wniósł również o zasądzenie od pozwanych zwrotu kosztów procesu: opłaty od pozwu, kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, kosztów za wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w wysokości 6 zł oraz kosztów zawezwania pozwanych do zawarcia ugody w kwocie 57 zł.

W uzasadnieniu wskazał, że jest nabywcą wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki zawartej w dniu 14 kwietnia 2010 r. pomiędzy (...) a A. S.. (...) udzielił pożyczki w kwocie 7.000 A. S. z zastrzeżeniem odsetek za opóźnienie w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki w wysokości czterokrotności stopy lombardowej Narodowego Banku Polskiego. W dniu 22 lipca 2012 r. A. S. zmarł i z tym dniem ustało jego członkostwo w Spółdzielni a niespłacona część pożyczki wraz z należnymi odsetkami i kosztami postawiona została w stan natychmiastowej wymagalności. Pozwani są spadkobiercami ustawowymi zmarłego zgodnie z postanowieniem Sądu z dnia 29 stycznia 2016 r. wydanym w sprawie I Ns 1620/15. Jako spadkobiercy pożyczkobiorcy stali się dłużnikami solidarnymi powoda.

Powód podniósł, że zgodnie z art. 922 § 1 k.c. na spadkobierców przechodzą prawa i obowiązki majątkowe wynikające ze stosunków zobowiązaniowych, których podmiotem był spadkodawca. Wobec czego obowiązek spłaty zadłużenia wynikającego z umowy ciąży obecnie na pozwanych. Ponoszą oni pełną odpowiedzialność wobec powoda i w takim zakresie jak wynikało to z umowy ze spadkodawcą. Z uwagi na to, że pozwani, mimo wezwania nie dokonali spłaty zadłużenia, powód zmuszony został do wystąpienia na drogę sądową.

Powód wskazał, że na kwotę dochodzoną pozwem składają się: niespłacony kapitał pożyczki w kwocie 4.686,80 zł oraz skapitalizowane odsetki naliczone do dnia wniesienia pozwu w kwocie 2.974,10 zł ( k. 2-3 akt ).

Pozwani zgodnie wnieśli o oddalenie powództwa.

Pozwany A. Ł. podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, wskazując, że bez wpływu na bieg terminu przedawnienia było złożenie przez powoda wniosku o zawezwanie do zawarcia ugody skoro nastąpiło to przed prawomocnym stwierdzeniem nabycia spadku. Zarzucił nie istnienie zobowiązania z uwagi na ubezpieczenie pożyczki, naliczanie odsetek po śmierci pożyczkobiorcy a nadto sprzeczność roszczenia z zasadami współżycia społecznego z uwagi na dochodzenie roszczenia po pięciu latach od śmierci A. S. i od osoby posiadającej umiarkowany stopień niepełnosprawności i korzystającej z pomocy GOPS – u. ( k. 67-70 akt ).

Pełnomocnik z urzędu pozwanego wniósł też o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej w wysokości podwójnej stawki opłaty minimalnej i zwrot kosztów 7 znaczków i kosztów dojazdu na rozprawy z S. do K. w łącznej kwocie 238 zł ( k. 222 akt ).

Pozwany J. S. podniósł ubezpieczenie się spadkodawcy na wypadek śmierci i cesję wierzytelności wynikającej z umowy ubezpieczenia na rzecz pożyczkodawcy ( k. 80-81v akt ). Zakwestionował też żądanie umownych odsetek od odsetek podnosząc, że od skapitalizowanych odsetek dopuszczalne jest jedynie żądanie odsetek ustawowych

Pełnomocnik z urzędu pozwanego wniósł o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ( k. 244v akt ).

Pozwana E. J. również podniosła ubezpieczenie się spadkodawcy na wypadek śmierci i cesję wierzytelności z umowy ubezpieczenia na rzecz pożyczkodawcy a nadto fakt, że przy zawarciu umowy A. S. towarzyszył J. S. i pieniądze z umowy pożyczki zostały spożytkowane przez J. S. więc powinien spłacić pożyczkę. Zakwestionowała też żądanie umownych odsetek oraz odsetek od odsetek w wysokości odsetek umownych podnosząc, że od skapitalizowanych odsetek dopuszczalne jest jedynie żądanie odsetek ustawowych ( k. 84 i 154-154v akt ).

Wniosła o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu.

W toku procesu A. Ł. wystąpił z wnioskiem o dział spadku po A. S.. Postanowieniem z dnia 27 lipca 2018 r. Sąd Rejonowy w Kwidzynie w sprawie I Ns 344/17 dokonał działu spadku.

Pismem z dnia 10 października 2018 r. powód sprecyzował żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie od każdego z pozwanych kwot po 2.917,44 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP nie wyższymi niż maksymalne odsetki za opóźnienie od dnia 18 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty. Powód nie wskazał sposobu wyliczenia tej kwoty ( k. 194 akt ).

Pozwani podtrzymali dotychczasowe stanowiska procesowe, wnosząc o oddalenie powództwa ale jednocześnie z ostrożności procesowej wnieśli o zasądzenie od każdego z pozwanych na rzecz powoda 1/3 części zadłużenia z tytułu umowy pożyczki zawartej przez A. S. ( k. 224-224v i 244v akt ).

Sąd ustalił co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie jest bezsporny.

A. S. był członkiem (...) z siedzibą w G.. W dniu 14 kwietnia 2010 r. zawarł umowę pożyczki konsumenckiej na cele mieszkaniowe nr (...) na kwotę 7.000 zł na okres od 15 kwietnia 2010 r. do 15 kwietnia 2015 r. Pożyczka miała być spłacana w ratach płatnych bez wezwania w terminie i kwotach wskazanych w harmonogramie spłat. Strony przewidziały w pkt 23 umowy, że w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność staje się w dniu następnym należnością przeterminowaną od której pobierane są odsetki według zmiennej stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP. Warunkiem wypłaty pożyczki zgodnie z § 17 regulaminu udzielania kredytów i pożyczek (...) było ustanowienie zabezpieczenia spłaty kredytu. Wszystkie formalności z uzyskaniem i odebraniem pożyczki A. S. załatwiał razem z bratem J. S.. J. S. odmówił poręczenia pożyczki wobec czego w pkt 15 umowy określono, że zabezpieczeniem spłaty pożyczki będzie ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków i cesja umowy ubezpieczenia na rzecz pożyczkodawcy.

W dniu 15 kwietnia 2010 r. A. S. zawarł z (...) umowę przystępując do grupowego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków (...). Przedmiotem ubezpieczenia była śmierć ubezpieczonego w następstwie nieszczęśliwego wypadku, zawału serca lub udaru mózgu, całkowita niezdolność do pracy w następstwie nieszczęśliwego wypadku oraz pobyt w szpitalu w następstwie nieszczęśliwego wypadku. Przedmiot ubezpieczenia wynikał z samej deklaracji zgody na przystąpienie do ubezpieczenia. A. S. zapoznał się z Ogólnymi Warunkami Grupowego Ubezpieczenia Następstw Nieszczęśliwych Wypadków (...) i fakt ten potwierdził własnoręcznym podpisem.

( dowód : deklaracja członkowska z dnia 7.04-2010 r. k. 124 akt, umowa pożyczki z dnia 14.04-2010 r. k. 12-13 akt, deklaracja zgody na przystąpienie do ubezpieczenia z dnia 15.04-2010 r. k. 208 a akt, ogólne warunki ubezpieczenia k. 115-116v akt, zeznania J. S. k. 154v-155 akt, regulamin udzielania pożyczek w (...) k. 120-123 akt )

A. S. zmarł w dniu 22 lipca 2012 r. z powodu choroby nowotworowej pozostawiając niespłacone zobowiązanie z zawartej umowy pożyczki. Na dzień śmierci pozostało zadłużenie w kwocie 4.724,35 zł z tytułu niespłaconego kapitału i umownych odsetek.

Po śmierci A. S. na poczet pożyczki zaksięgowano wpłaty w łącznej kwocie 165,89 zł:

w dniu 15 sierpnia 2012 r. kwotę 114,88 zł,

w dniu 2 września 2012 r. kwotę 0,01 zł,

w dniu 7 września 2012 r. kwotę 1 zł oraz

w dniu 11 czerwca 2013 r. kwotę 50 zł.

(...) pismem z dnia 23 stycznia 2013 r. odmówił pożyczkodawcy wypłaty świadczenia w związku ze zgonem A. S. z uwagi na to, że przyczyna zgonu nie była objęta ochroną ubezpieczeniową.

( dowód : kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu k. 16 akt, raport spłaty k.59-60 akt, pismo (...) z dnia 24.01-2013 r. o odmowie wypłaty ubezpieczenia k. 118 akt )

Spadek po A. S. na podstawie ustawy nabyli: jego siostra E. J., brat J. S. i siostrzeniec A. Ł. po 1/3 części każde z nich. Okoliczność ta została potwierdzona postanowieniem Sądu Rejonowego w Kwidzynie z dnia 29 stycznia 2016 r. wydanym w sprawie I Ns 1620/15.

( dowód : postanowienie Sądu Rejonowego w Kwidzynie z dnia 29.01-2016 r. k. 51 akt )

W dniu 23 grudnia 2013 r. (...) z siedzibą w G. na podstawie umowy przelewu wierzytelności, przeniosła na rzecz powoda (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą we W., wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki z dnia 14 kwietnia 2010 r. zawartej przez zmarłego A. S..

( dowód : umowa przelewu wierzytelności z dnia 23.12-2013 r. k. 9-10 akt )

Pismami z dnia 27 stycznia 2014 r. powód wezwał E. J., A. Ł. i J. S. jako spadkobierców A. S. do zapłaty w terminie 7 dni od doręczenia wezwania kwoty 6.107,58 zł z tytułu niespłaconej pożyczki. Wezwania doręczono pozwanym w dniu 10 lutego 2014 r. Zakreślony przez powoda termin zapłaty upłynął z dniem 17 lutego 2014 r.

( dowód : pisma powoda z dnia 27.01-2014 r. k. 19, 25 i 31 akt, zpo potwierdzenia odbioru pisma adresowanego do E. J. k. 20-20v akt, zpo potwierdzenia odbioru pisma adresowanego do A. Ł. k. 26-26v akt i zpo potwierdzenia odbioru pisma adresowanego do J. S. k. 32-32v akt )

W dniu 21 lipca 2015 r. ( data nadania wniosku w urzędzie pocztowym ) powód wystąpił do Sądu Rejonowego w Kwidzynie o zawezwanie pozwanych do zawarcia ugody w sprawie zapłaty kwoty 7.246,61 zł z tytułu zadłużenia zmarłego J. S.. Sprawa została zarejestrowana pod Sygn. akt I Co 1573/15. Termin posiedzenia ugodowego wyznaczono na dzień 19 października 2015 r. Do ugody nie doszło – ani wnioskodawca ani uczestnicy nie stawili się na posiedzenie ugodowe.

( dowód : wniosek o zawezwanie do zawarcia ugody k. 2 akt I Co 1573/15, koperta z datą nadania wniosku k. 15 akt I Co 1573/15, protokół posiedzenia z dnia 19.10-2015 r. k. 35 akt I Co 1573/15 )

W dniu 20 czerwca 2017 r. A. Ł. wystąpił do Sądu Rejonowego w Kwidzynie z wnioskiem o dział spadku po zmarłym A. S.. Sprawa została zarejestrowana pod Sygn. akt I Ns 344/17. Postanowieniem z dnia 27 lipca 2018 r. Sąd dokonał działu spadku.

( dowód : wniosek o dział spadku k. 18-21 i 13 akt I Ns 344/17, postanowienie Sądu Rejonowego w Kwidzynie z dnia 27.07-2018 r. k. 85 akt I Ns 344/17 )

Sąd zważył co następuje :

Okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów prywatnych i urzędowych przedstawionych przez powoda w niniejszej sprawie których pozwani nie kwestionowali i dokumentu w postaci postanowienia w przedmiocie działu spadku po A. S. przedstawionego przez pozwanych, których również powód nie kwestionował. Przedstawiony zatem wyżej stan faktyczny jest bezsporny.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, Sąd uznał roszczenie powoda i za uzasadnione co do zasady i częściowo co do wysokości.

Bezsporne było zatem, że zmarły A. S. był zobowiązany wobec (...) z siedzibą w G. na podstawie zawartej umowy pożyczki konsumenckiej nr (...). Bezsporne jest, że pożyczkobiorca zmarł nie spłaciwszy swoich zobowiązań. Niesporne było, że powód nabył wierzytelność wynikającą z tej umowy pożyczki. Bezsporne było również, że pozwani są spadkobiercami ustawowymi zmarłego. Okoliczność ta została potwierdzona postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku. Bezsporne było też, że w toku niniejszego procesu przeprowadzony został dział spadku. Sąd uznał więc, że powód zgodnie z art. 1034 § 2 k.c. może skutecznie domagać się od pozwanych zapłaty niespłaconego zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki stosownie do ich udziałów w spadku. Zgodnie bowiem ze wskazanym przepisem „ Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów”. Ponieważ wszyscy pozwani nabyli spadek po 1/3 części, odpowiedzialność każdego z pozwanych jej ograniczona do 1/3 części długu spadkowego.

Wbrew zarzutom pozwanych bez wpływu na żądanie powoda pozostaje zawarcie przez spadkodawcę umowy ubezpieczenia na wypadek śmierci. Warunki ubezpieczenia zostały uregulowane odrębna umową zawartą z (...). Umowa została zawarta poza umową pożyczki, mimo, że w związku z umową pożyczki. Ubezpieczyciel pismem z dnia 23 stycznia 2013 r. odmówił pożyczkodawcy wypłaty świadczenia w związku ze zgonem A. S. z uwagi na to, że przyczyna zgonu nie była objęta ochroną ubezpieczeniową. Pozwani i tylko oni jako spadkobiercy mają prawo kwestionować decyzję ubezpieczyciela i dochodzić od niego zapłaty ale roszczenia winni kierować do (...) a nie do powoda. Żadne roszczenia wobec ubezpieczyciela nie przysługują na pewno powodowi. Pozwani wobec ubezpieczyciela powinni kierować ewentualne zarzuty nie doręczenia spadkodawcy ogólnych warunków ubezpieczenia czy jego działanie przy zawarciu umowy pod wpływem błędu.

Wbrew zarzutom pozwanego A. Ł. roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu. Stosownie do art. 118 k.c. ( w brzmieniu obowiązującym przed dniem 9 lipca 2018 r. i mającym zastosowanie w sprawie ) jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej trzy lata.

W ocenie Sądu roszczenia spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych o zwrot pożyczki ulegają przedawnieniu trzyletniemu jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Głównym źródłem finansowania Kasy jest bowiem sprzedaż usług, a więc działalność zarobkowa, z którą wiąże się pobieranie opłat z tytułu świadczonych usług. Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (podobnie jak banki) prowadzą w sposób zorganizowany i ciągły działalność usługową, uczestnicząc w obrocie gospodarczym, przy czym działalność ta jest nastawiona na osiąganie zysku. Bieg trzyletniego terminu przedawnienia rozpoczyna się zgodnie z art. 120 § 1 k.c. od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Roszczenie wierzyciela pierwotnego stało się wymagalne po upływie terminu spełnienia świadczenia przez pożyczkobiorcę A. S.. Z planu spłaty pożyczki stanowiącego integralną część umowy z dnia 14 kwietnia 2010 r. r. wynika, że pożyczka miała być spłacona w 60 ratach płatnych do 15 – go każdego miesiąca. A. S. zmarł w dniu 22 lipca 2012 r. i w tym dniu umowa pożyczki wygasła. Zobowiązanymi do spłaty zobowiązania z chwilą śmierci stali się spadkobiercy pożyczkobiorcy. Roszczenie wierzyciela pierwotnego o zapłatę wobec spadkobierców stało się zatem wymagalne z dniem 22 lipca 2012 r.

Stosownie do art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem podjętą bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia lub zaspokojenia roszczenia. Czynnością taką jest też wniosek o zawezwanie przeciwnika do zawarcia ugody. Powód wystąpił do Sądu Rejonowego w Kwidzynie przeciwko pozwanym z wnioskiem o zawarcie ugody w sprawie spłaty pożyczki w dniu 21 lipca 2015 r. Czynność ta spowodowała przerwę biegu przedawnienia. Po każdym przerwaniu przedawnienie biegnie na nowo. Powód wystąpił z roszczeniem o zapłatę w niniejszej sprawie w dniu 17 marca 2017 r. a więc w dacie kiedy roszczenie nie było przedawnione.

Wbrew zarzutom pozwanego A. Ł. bez znaczenia dla przerwy biegu przedawnienia pozostawał fakt zawezwania ich do zawarcia ugody przed prawomocnym stwierdzeniem nabycia spadku po zmarłym A. S.. Nabycie spadku następuje bowiem z dniem otwarcia spadku a stwierdzenie nabycia spadku ma jedynie charakter deklaratoryjny.

Sporną kwestią miedzy stronami była wysokość zobowiązania z tytułu umowy pożyczki która winna obciążać pozwanych.

Pozwani odpowiadają za zobowiązania A. S. wyłącznie jako spadkobiercy. Odpowiedzialność ich wynika z ustawy – powołanego wyżej art. 1034 § 2 k.c. Nie łączyła ich z wierzycielem pierwotnym żadna umowa. Odpowiadają tylko za długi spadkowe. Wbrew twierdzeniom powoda nie wstępują w miejsce zmarłego pożyczkobiorcy do umowy. Z chwilą bowiem śmierci pożyczkobiorcy umowa łącząca go z wierzycielem pierwotnym wygasła. Nie było więc podstaw do naliczania przez wierzyciela pierwotnego ani powoda ani odsetek umownych ani odsetek karnych po dacie śmierci A. S. skoro umowa wygasła. Tym bardziej nie było podstaw do obciążania tymi odsetkami pozwanych. Długiem spadkowym są zobowiązania obciążające spadkodawcę na dzień jego śmierci (art. 924 k.c. ). Takie pasywa spadku z chwilą otwarcia spadku dziedziczą spadkobiercy.

Z informacji powoda wynika, że na dzień 22 lipca 2012 r. pozostało nie spłacone zadłużenie w kwocie 4.724,35 zł z tytułu niespłaconego kapitału i umownych odsetek. Z uwagi na to, że po śmierci A. S. na poczet umowy pożyczki zaksięgowano w dniach 15 sierpnia 2012 r., 2 września 2012 r., 7 września 2012 r. i 11 czerwca 2013 r. wpłaty w łącznej kwocie 165,89 zł i wpłaty te wpłynęły w dacie gdy roszczenie powoda nie było jeszcze wymagalne wobec spadkobierców ( o czym niżej ) do zapłaty pozostała kwota 4.558,46 zł ( 4.724,35 zł –165,89 zł ).

Odnośnie odsetek dochodzonych pozwem i tych skapitalizowanych i dalszych, Sąd uznał, że bezpodstawne jest żądanie od pozwanych umownych odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Jak wyżej wskazano, pozwani nie wstąpili do umowy w miejsce zmarłego pożyczkobiorcy. Pozwanych i pożyczkodawcy nie łączy żadna umowa uzasadniająca żądanie umownych odsetek po dacie wygaśnięcia umowy z pożyczkobiorcą. Z uwagi na odpowiedzialność pozwanych na podstawie ustawy a nie umowy, powodowi przysługują więc wyłącznie odsetki ustawowe a od 1 stycznia 2016 r. odsetki ustawowe za opóźnienie. Wynika to z art. 359 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2015 r. Zgodnie z jego treścią jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe. Od dnia zaś 1 stycznia 2016 r. zgodnie z art. 481 § 2 k.c. jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona należą się odsetki ustawowe za opóźnienie.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. odsetki należą się wierzycielowi od chwili gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem wymagalnego świadczenia pieniężnego. Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, to dłużnik powinien spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu ( art. 455 k.c. ). Przepisy nie określają terminu wymagalności roszczenia powoda wobec pozwanych. Powodowi zatem przysługują odsetki ustawowe a od 1 stycznia 2016 r. ustawowe za opóźnienie, po upływie terminu zakreślonego w wezwaniu pozwanych do zapłaty. Po tej dacie bowiem pozwani popadają w opóźnienie warunkujące zasądzenie odsetek ustawowych.

Pozwani zostali wezwani do zapłaty pismem z dnia 27 stycznia 2014 r., które im doręczono w dniu 10 lutego 2014 r. Powód zakreślił im 7 dniowy termin do zapłaty, który upłynął w dniu 17 lutego 2014 r. Roszczenie powoda stało się zatem wymagalne w dniu 18 lutego 2014 r. i od tej daty przysługiwałyby powodowi odsetki ustawowe od kwoty 4.558,46 zł która pozostała do zapłaty.

Powód ma prawo kapitalizować odsetki i żądać odsetek od odsetek ale kapitalizacja w okolicznościach niniejszej sprawy winna dotyczyć odsetek w wysokości ustawowej i ustawowej za opóźnienie a nie umownej (czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP), jak to uczynił.

Na dzień poprzedzający wniesienie pozwu (16 marca 2017 r. ) roszczenie z tytułu skapitalizowanych odsetek za okres od dnia 18 lutego 2014 r. od kwoty 4.558,46 zł wynosiłoby kwotę 1.259,26 zł.

Łączne zatem zobowiązanie spadkobierców na dzień wniesienia pozwu wynosiło kwotę 5.817,72 zł ( 4.558,46 zł + 1.259,26 zł ). Uwzględniając odpowiedzialność pozwanych stosowną do wielkości udziałów w spadku, Sąd zgodnie z art. 922 § 1 k.c. w zw. z art. 1034 § 2 k.c. zasądził od każdego z pozwanych na rzecz powoda kwoty po 1.939,24 zł ( 5.817,72 : 3 ) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu czyli 17 marca 2017 r. ( pkt I – III wyroku ).

W pozostałym zakresie ponad tę kwotę Sąd oddalił powództwo ( pkt IV wyroku ).

Wbrew zarzutom pozwanego A. Ł. roszczenie powoda nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wierzyciel pierwotny udzielił A. S. pożyczki i miał prawo domagać się jej zwrotu. Takie samo prawo przysługuje powodowi. Skoro pożyczkobiorca nie żyje obowiązek spłaty przechodzi na spadkobierców. Przepisy prawa przewidują w takich sytuacjach ochronę spadkobierców umożliwiając im odrzucenie spadku. Pozwani nie skorzystali z tej instytucji. Nie odrzucili spadku w ustawowym terminie. Nie wnosili o zatwierdzenie uchylenia się od skutków nie złożenia w terminie oświadczenia spadkowego. W toku postępowania spadkowego pozwana E. J. była reprezentowana przez fachowego pełnomocnika. Nie można więc mówić o nieznajomości prawa. Trudno w tych okolicznościach uznać, że powód nadużywa prawa albo, że jego roszczenie godzi w bliżej nieokreślone zasady współżycia społecznego. Sąd podziela twierdzenia powoda, że dochodzenie przez powoda spłaty długów spadkowych od spadkobierców nie stanowi w tych okolicznościach nadużycia prawa.

O kosztach procesu Sąd postanowił na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Powód wygrał proces w 66% uwzględniając sprecyzowane roszczenie pismem z dnia 10 października 2018 r. Pozwani wygrali proces w 34%.

Powód poniósł w toku procesu koszty w łącznej kwocie 2.207 zł na które składają się:

opłata od pozwu w kwocie 384 zł ( k. 6 akt ),

koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1.800 zł w stawce minimalnej określonej w § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 205 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( tekst jednolity Dz. U. 2018 poz. 265),

opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł ( k. 5 akt ) oraz

koszt opłaty kancelaryjnej w kwocie 6 zł od wniosku o wydanie odpisu postanowienia w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po A. S. ( k. 53 akt ).

Tym samym Sąd nie uwzględnił wniosku powoda o zaliczenie do kosztów procesu kwoty 57 zł z tytułu zawezwania pozwanych do zawarcia ugody. Z akt sprawy I Co 1573/15 wynika, że powód nie stawił się na wyznaczone posiedzenie Sądu a zatem do ugody nie doszłoby nawet gdyby pozwani wyrazili chęć ugodowego zakończenia sporu. W ocenie Sądu powód składając wniosek nie był zainteresowany ugodowym rozwiązaniem sporu a tylko i wyłącznie spowodowaniem przerwy biegu przedawnienia swojego roszczenia. W takiej zaś sytuacji mógł wystąpić od razu z roszczeniem o zapłatę i nie powodować dodatkowych, zbędnych kosztów. Uznając takie działanie za nadużycie prawa, Sąd uznał, że nie były to koszty niezbędne do celowego dochodzenia swojego prawa.

Wobec przegrania procesu w 66 % pozwani zobowiązani są zwrócić powodowi kwotę 1.456,62 zł ( 2.207 zł x 66% ). Z tego względu Sąd zasądził od pozwanych A. Ł. i J. S. na rzecz powoda kwoty po 485,54 zł tytułem zwrotu kosztów procesu ( 1.456,62 : 3 ) ( pkt V-VI wyroku ).

W przypadku pozwanej E. J., Sąd zasądził od powoda na jej rzecz kwotę 132,24 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Pozwana E. J. poniosła bowiem w toku procesu koszty w łącznej kwocie 1.817 zł na którą składają się:

koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1.800 zł w stawce minimalnej określonej w § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 205 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( tekst jednolity Dz. U. 2018 poz. 265),

opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł ( k. 151 akt ).

Z kwoty tej powód winien zwrócić pozwanej kwotę 617,78 zł ( 1.817 zł x 34% ), podczas gdy pozwana powodowi kwotę 485,54 zł. W konsekwencji Sąd dokonał kompensaty i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 132,24 zł ( 617,78 – 485,54 zł ) ( pkt VII wyroku ).

Pozwani A. Ł. i J. S. w toku procesu byli reprezentowani przez pełnomocników z urzędu: A. Ł. przez r. pr. J. M. a J. S. przez adw. M. B. (2). Obie wniosły o przyznanie i zasądzenie nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

O kosztach tych Sąd postanowił stosownie do wyniku sprawy, czyli w części w której powód przegrał spór ( 34% ) Sąd zasądził koszty nieopłaconej pomocy prawnej od powoda na rzecz każdego z pozwanych. A w części w której pozwani przegrali spór ( 66% ) Sąd przyznał koszty i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kwidzynie. Na marginesie wskazać należy, że Sąd nie dokonał kompensaty takiej jak w przypadku pozwanej E. J. reprezentowanej przez pełnomocnika z wyboru, z uwagi na treść art. 122 k.p.c. Pełnomocnikowi z urzędu przysługuje prawo ściągnięcia sumy należnej mu tytułem wynagrodzenia z kosztów zasądzonych od strony przeciwnej. Dokonanie kompensaty uniemożliwiłoby realizację tego prawa i spowodowałoby w praktyce konieczność zapłaty pełnomocnikowi części kosztów przez stronę którą reprezentował z urzędu.

Koszty pełnomocnika z urzędu A. Ł. Sąd uznał za uzasadnione, zgodnie z przedłożonym spisem kosztów, do kwoty 1.677,60 zł. Na kwotę tę składają się:

opłata z tytułu niepłaconej pomocy prawnej w kwocie 1.200 zł w stawce minimalnej zgodnie z § 4 ust.1 w zw. z § 8 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz.U. 2016.1715 )

podatek VAT w kwocie 276 zł zgodnie z § 4 ust. 3 w/w rozporządzenia oraz

koszty dojazdu do Sądu na rozprawę w dniach 4 października 2018 i 5 listopada 2018 r. w kwocie 201,60 zł.

Tym samym Sąd nie uwzględnił żądania zasądzenia opłaty w wysokości podwójnej stawki minimalnej z uwagi na brak podstawy prawnej do takiego żądania. Zgodnie z § 4 ust. 2 minimalna opłata może być podwyższona wyłącznie do wysokości 150 % opłat minimalnych z uwzględnieniem m.in. nakładu pracy radcy prawnego, zawiłości sprawy, wkładu pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych lub prawnych itp. W ocenie Sądu żadna z tych okoliczności nie miała miejsca: sprawa nie była zawiła ani pod względem faktycznym ani prawnym, pełnomocnik pozwanego uczestniczyła osobiście tylko w 2 rozprawach na 6 wyznaczonych, nie przyczyniła się też w żaden sposób szczególny do wyjaśnienia sprawy.

Sąd nie uwzględnił też żądania zasądzenia kwoty 36,40 zł z tytułu zakupu 7 znaczków po 5,20 zł ponieważ z akt nie wynika by złożono tyle pism procesowych a z kopert załączonych do pism procesowych nie wynika cena znaczka a w żaden inny sposób ta cena i ilość pism nie została wykazana.

Uwzględniając powyższe z kwoty należnych pełnomocnikowi z urzędu A. Ł. - r. pr. J. M. kosztów, Sąd przyznał i nakazał wypłacić pełnomocnikowi ze Skarbu Państwa kwotę 1.107,22 zł (66%) a pozostałą kwotę 570,38 zł (34%) zasądził od powoda na rzecz pozwanego ( pkt VIII-IX wyroku ).

Koszty pełnomocnika z urzędu J. S. adw. M. B. (2), Sąd uznał za uzasadnione do kwoty 1.476 zł. Na kwotę tę składają się:

opłata z tytułu niepłaconej pomocy prawnej w kwocie 1.200 zł w stawce minimalnej zgodnie z § 4 ust. 1 w zw. z § 8 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz.U. 2016.1714 )

podatek VAT w kwocie 276 zł zgodnie z § 4 ust. 3 w/w rozporządzenia.

Uwzględniając powyższe z kwoty należnych pełnomocnikowi z urzędu J. S. – adw. M. B. (2) kosztów, Sąd przyznał i nakazał wypłacić pełnomocnikowi ze Skarbu Państwa kwotę 974,16 zł (66%) a pozostałą kwotę 501,84 zł (34%) zasądził od powoda na rzecz pozwanego ( pkt X-XI wyroku ).

Z uwagi na to, że powód wtoku procesu rozszerzył żądanie pozwu z kwoty 7.660,90 zł do kwoty 8.752,32 zł wnosząc pismem z dnia 10 października 2018 r. o zasądzenie od każdego z pozwanych kwoty 2.917,44 zł, powstał obowiązek uiszczenia opłaty od rozszerzonego powództwa w kwocie 55 zł ( 1.092 zł x5%). Z uwagi na to, że powód przegrał proces w 34 % Sąd stosownie do art. 130 3 § 2 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kwidzynie kwotę 19 zł tytułem części opłaty od tego rozszerzonego powództwa.

W pozostałym zakresie Sąd, stosownie do art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, odstąpił od obciążenia kosztami sądowymi pozwanych z uwagi na ich trudną sytuację materialną i obowiązek spłaty długów po zmarłym A. S..

SSR Halina Maliszewska