Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I1 Ca 26/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy we Włocławku Sekcja Odwoławcza I Wydziału Cywilnego

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSO Mariusz Nazdrowicz

Sędziowie:

SO Lucyna Samolińska

SO Aneta Sudomir-Koc

Protokolant:

st. sekr. sądowy Małgorzata Dybowska-Pyrek

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2019 r. we Włocławku

na rozprawie

sprawy z powództwa T. P.

przeciwko H. J.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku

z dnia 3 października 2018 roku, sygn. akt I C 217/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanej H. J. na rzecz powódki T. P. kwotę 6519,03 zł (sześć tysięcy pięćset dziewiętnaście złotych trzy grosze), w tym kwotę 5725,19 zł tytułem należności głównej i kwotę 793,84 zł tytułem ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia 22 listopada 2017 roku do dnia 14 listopada 2019 roku;

2.  zasądzoną kwotę rozkłada na 22 miesięczne raty płatne do 10-tego każdego miesiąca – z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat – począwszy od grudnia 2019 roku w następujący sposób:

- pierwsza rata w wysokości 219,03 (dwieście dziewiętnaście złotych

trzy grosze),

- każda kolejna z pozostałych 21 rat w kwocie po 300 (trzysta) złotych

z tym, że nieuiszczenie w terminie dwóch kolejnych rat powoduje natychmiastową wymagalność całej należności;

3.  oddala powództwo w pozostałej części;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 900 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję;

IV.  przyznaje radcy prawnemu W. W., prowadzącemu Kancelarię (...) w T. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego we Włocławku kwotę 600 (sześćset) złotych powiększoną o należny podatek VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu pozwanej w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Lucyna Samolińska SSO Mariusz Nazdrowicz SSO Aneta Sudomir-Koc

Sygn. akt I Ca 26/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy we Włocławku

zasądził od pozwanej H. J. na rzecz powódki T. P. kwotę 5725,91 zł z bliżej wskazanymi odsetkami za opóźnienie oraz kwotę 2104 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne i ich ocena prawna:

W dniu 14 maja 2008 roku N. J. obciążył przysługujące mu prawo własności lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) położonego we W. w budynku przy
ul. (...) na rzecz swojej żony H. J. prawem polegającym na dożywotnim, nieodpłatnym zamieszkiwaniu w całym lokalu mieszkalnym oraz korzystaniu ze wszystkich wspólnych pomieszczeń i urządzeń. Strony przewidziały również, iż po śmierci właściciela pozwana będzie uprawniona zamieszkiwać w lokalu bez jego spadkobierców. Postanowieniem z dnia 8 grudnia 2010 roku Sąd Rejonowy we Włocławku stwierdził, że spadek po N. J. nabyła w całości jego córka T. P..

Koszty eksploatacji, konserwacji, zarządzania na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej
w okresie: 11.08.2014r. do 11.08.2017r. wyniosły łącznie 5.725,91 zł. W ramach miesięcznych kosztów mieszczą się: opłata za ogrzewanie lokalu – 161,47 zł, opłata za usługę odczytu wodomierzy – 1,23 zł, opłata za korzystanie z domofonu – 2,16 zł
(od miesiąca kwietnia 2017 roku – 2,48 zł), opłata za sprzątanie klatki schodowej – 6,44 zł (od miesiąca stycznia 2017 roku – 7,14 zł ), łącznie w 2014 roku 183,30 zł,

w 2015 roku – 183,30 zł, w 2016 roku – 183,30 zł, w 2017 roku – 184 zł (od miesiąca kwietnia – 184,32 zł). Koszty na rzecz wspólnoty płatne są do 10-tego dnia każdego miesiąca.

W oparciu o te ustalenia Sąd I instancji uznał, że powództwo w pełni zasługuje na uwzględnienie. Pozwanej przysługuje prawo nieodpłatnego zamieszkiwania w lokalu przy ul. (...) we W., ale nieodpłatność dotyczy braku możliwości żądania przez ustanawiającego służebności (jego następców prawnych) czynszu z tego tytułu. Uprawniona ze służebności ma natomiast obowiązek ponoszenia opłat eksploatacyjnych związanych z korzystaniem z lokalu takich jak koszty ogrzewania, wywóz nieczystości, odczytu wodomierzy, korzystania z domofonu i sprzątanie klatki schodowej na podstawie art. 258 i 260 § 1 kc. Sąd Rejonowy podkreślił przy tym, że kwestia rozumienia nieodpłatności służebności została wyjaśniona w wyroku Sądu Okręgowego we Włocławku z dnia 1 sierpnia 2012 roku I Ca 110/12 we wskazany wyżej sposób. Podstawą rozstrzygnięcia o odsetkach był przepis art. 481 kc, a o kosztach procesu art. 98 kc.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana zarzucając zarówno naruszenie prawa procesowego jak i materialnego. W ramach pierwszej grupy zarzutów wskazała na obrazę przepisów art. 217 § 2 kpc i art. 247 kpc (poprzez oddalenie wniosków dowodowych z zeznań zgłoszonych świadków na okoliczność woli stron przy zawarciu umowy o ustanowienie służebności wskutek błędnego uznania, że przeprowadzenie tych dowodów prowadziłoby do obejścia przepisów
o formie czynności prawnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności) oraz art. 230 kpc (przez pominięcie, że kwestionowała wysokość roszczenia i nie dostawała rachunków na podstawie których miałaby płacić dochodzone należności). Naruszenia prawa materialnego dopatrywała się natomiast w zastosowaniu przepisów art. 258 i art. 260 § 1 kc mimo braku ku temu uzasadnionych podstaw oraz niezastosowaniu art. 118 kc mimo wpływu przedawnienia roszczenia za należność sprzed 19 grudnia 2014 roku.

Powołując się na powyższe skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie powództwa przy uwzględnieniu kosztów procesu za obie instancje względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Z ostrożności procesowej - gdyby Sąd odwoławczy uznał apelację za pozbawioną słuszności – wniosła o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty w wysokości maksymalnie po 300 zł miesięcznie.

Powódka wniosła o oddalenia apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja tylko o tyle okazała się uzasadniona, że doprowadziła do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty, choć znacznej części jej argumentom nie sposób odmówić słuszności.

Aczkolwiek Sąd Rejonowy we Włocławku dokonał poprawnych
i przydatnych do rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych, to jednak były one zbyt enigmatyczne i zaistniała konieczność ich znacznego uzupełnienia. Dodatkowo Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie objętym pozwem tj. sierpień 2014 – sierpień 2017 r. powódka T. P. wpłaciła na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej (...) we W. tytułem ogółu należności związanych z lokalem nr (...) kwotę 9065,21 zł.

(Dowód: dowody wpłat, k. 110 – 114).

Opłaty za ogrzewanie lokalu wynosiły 161,47 zł miesięcznie, za odczyt wodomierzy – 1,23 zł, za korzystanie z domofonu – 2,16 (do marca 2017 roku, a od kwietnia 2017 – 2,48 zł), za sprzątanie klatki schodowej – 6,44 zł (od stycznia 2017 roku – 7,14 zł) i za wywóz nieczystości – 12 zł.

(Dowód: uchwały Wspólnoty Mieszkaniowej (...), k. 19, 24,29,34, informacja o miesięcznym wymiarze opłat k. 39, 40, powiadomienie o zmianie opłaty k. 41)

Pozwana przez cały wskazany czas uiszcza opłaty za wodę, gaz i energię elektryczną.

(Bezsporne)

Pismem z dnia 9 listopada 2017 roku powódka zwróciła się do pozwanej o zapłatę kwoty łącznej 6382,92 zł (na którą składała się należność główna w wysokości 5697,73 zł i odsetki w kwocie 685,19 zł) wyznaczając 7-dniowy termin do zapłaty liczony od dnia otrzymania wezwania.

(Dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty, k. 46).

Pismo to H. J. otrzymała w dniu 14 listopada 2017 roku.

(Dowód: potwierdzenie odbioru, k. 48).

Jedynym źródłem utrzymania pozwanej jest renta rodzinna w kwocie 2461 zł.

( Dowód : przelew z Biura Emerytalnego w B., k. 172).

H. J. ma 84 lata, jest inwalidką I grupy. Cierpi na bardzo poważną wadę wzroku – w znacznym stopniu nie widzi. Oprócz tego choruje na niewydolność
i chorobę wieńcową serca, cukrzycę, osteoporozę. Ma także zwyrodnienie wielostawowe.

(Dowód: zaświadczenie lekarskie, l. 184).

Wspomniane opłaty za mieszkanie to wydatek rzędu 300 zł miesięcznie. Musi kupować wiele leków i zdarza się, że miesięcznie przeznacza na nie do 700 zł. Spłaca także zaległości kredytowe i koszty poprzednich spraw z pozwaną. Obecnie mieszka
z nią córka J. S., która utrzymuje się z zasiłku w wysokości 700 zł miesięcznie i której pozwana pomaga w utrzymaniu (prowadzą wspólne gospodarstwo domowe).

(Bezsporne.)

Powyższych uzupełniających ustaleń Sąd odwoławczy dokonał
w pierwszym rzędzie o wskazane dokumenty, których wartość dowodowa nie była przez nikogo kwestionowana i nie budzi wątpliwości. Ponadto fakty związane
z ponoszeniem przez pozwaną niektórych opłat za mieszkanie jak i obrazujące jej sytuację materialną i osobistą nie były sporne.

Przechodząc do oceny zasadności poszczególnych zarzutów apelacyjnych to niewątpliwie trafnie apelująca wskazała, że niedopuszczalne było przyjęcie przez Sąd a quo, iż nie kwestionowała ona wysokości zgłoszonego przez powódkę roszczenia. Wprawdzie Sąd ten nie odwołał się do treści przepisu art. 230 kpc i o tyle nie sposób mówić o naruszeniu tego przepisu to jednak rzeczywiście uznał, że jedyną kwestią sporną było rozumienie nieodpłatności ustanowionej służebności. Tymczasem w piśmie z dnia 13 lipca 2018 roku (k. 103) wyraźnie zanegowała ona wysokość roszczenia, choć sprowadzało się do jednego enigmatycznego zdania bez jakiegokolwiek rozwinięcia tego wątku. W ewidentny więc sposób doszło do przeinaczenia jej stanowiska w sprawie, co pociągnęło za sobą skutek w postaci braku ustaleń faktycznych na powyższą okoliczność. Dostrzegając to oczywiste uchybienie Sąd Okręgowy we Włocławku takich ustaleń dokonał. Wynika
z nich, że w okresie objętym pozwem powódka uiszczała (choć nie do końca
w regularny sposób) należności związane z przedmiotowym lokalem, które były wyższe niż koszty związane z ogrzewaniem, wywozem nieczystości, odczytem wodomierzy, korzystaniem z domofonu i sprzątaniem klatki schodowej. Wysokość wszystkich tych wymienionych opłat została w należyty sposób udokumentowana. Wszystko to prowadzi do wniosku, że płaciła również te koszty, których zwrotu obecnie się domaga. W tych warunkach wysokość roszczenia nie budzi wątpliwości.

Oddalając wniosek dowodowy o przesłuchanie zgłoszonych przez pozwaną świadków na okoliczność woli stron umowy z dnia 14 maja 2008 roku Sąd meriti wskazał, że dowód taki w tej konkretnej sytuacji doprowadziłby do obejścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności (art. 247 kpc). Trafnie skarżąca zarzuciła wadliwość takiego stanowiska, gdyż jest ono oczywiście błędne. To, jak same strony rozumiały oświadczenie woli w chwili jego złożenia można wykazywać wszelkimi środkami dowodowymi i nie stoi temu na przeszkodzie przywołany przepis, gdyż dowody zgłoszone dla wykazania tych okoliczności nie są skierowane przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu, a jedynie służą jej ustaleniu w drodze wykładni (z ugruntowanego i jednolitego orzecznictwa tytułem przykładu można wymienić wyroki Sądu Najwyższego: z 29 kwietnia 2016 roku
I CSK 306/15 nie publ., LEX nr 2032362, z 4 lutego 2011 r. III CSK 196/10 nie publ., LEX nr 785277 i z 13 stycznia 2011 roku III CSK 116/10 nie publ., LEX nr 746176
i dalsze wskazane w uzasadnieniach tych orzeczeń judykaty). Jednakże dowód ten nie był przydatny do rozstrzygnięcia sprawy z przyczyn, do których wprawdzie nawiązał Sąd meriti w uzasadnieniu kwestionowanego wyroku, ale których nie przeanalizował pod kątem prawnym. Chodzi tutaj o instytucję związania Sądu i stron jego prawomocnym orzeczeniem (art. 365 § 1 kpc).

W orzecznictwie za ugruntowany należy przyjąć pogląd, że przewidziana w art. 365 § 1 kpc moc wiążąca prawomocnego orzeczenia (prawomocność materialna) przejawia się m.in. w tym, że w każdym kolejnym postępowaniu Sąd ma obowiązek przyjąć, że istotna z punktu widzenia zasadności żądania kwestia kształtuje się tak, jak zostało to ustalone w prawomocnym wyroku. Konsekwencją mocy wiążącej jest tym samym niedopuszczalność ponownej oceny prawnej co do okoliczności objętych prawomocnym wcześniejszym rozstrzygnięciem (z bogatego orzecznictwa przykładowo: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2009 roku III CZP 97/09, OSNC 2010/6/88, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1989 roku I CKN 169/98 OSNC 2000/5/86, wyroku Sądu Najwyższego: z 26 marca 2006 roku IV CSK 89/05 OSNC 2007/1/15, z dnia
23 czerwca 2009 roku II KP 302/08 OSNP 2011/3-4/34, z 11 lutego 2011 roku I CSK 249/10 OSN ZD 2012/1/6, z 23 stycznia 2014 roku II CSK 239/13 nie publ., LEX
nr 1441473 i z 23 stycznia 2015 roku V CSK 192/14 nie pub., LEX nr 1663143). Instytucja związania polega na niemożności kwestionowania poczynionych ustaleń, choćby wydawały się one niewłaściwe i dotyczą prawomocnego orzeczenia wydanego w innym postępowaniu (postanowienia Sądu Najwyższego z 21 października 2005 roku, III CK 125/05, nie publ., LEX nr 371483). Inaczej mówiąc niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą.

W kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia nie może ona już być ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza więc zakaz dokonania ustaleń sprzecznych z uprzednio już osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego (wyroki Sądu Najwyższego
z 15 lutego 2007 roku II CSK 452/06 OSNC – ZD 2088/1/20 i z 16 maja 2013 roku
IV CSK 624/12 nie publ., LEX nr 1353259, przywołana uchwała (7) Sądu Najwyższego z 17 listopada 2008 roku III CZP 72/08 OSNC 2009/2/20, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 12 listopada 2014 roku I ACa 854/14 nie publ., LEX
nr 1630592).

Wprawdzie co do zasady mocą wiążącą (i powagą rzeczy osądzonej) objęta jest jedynie sentencja wyroku, a nie jej uzasadnienie jednakże nie sposób pominąć motywów wyroku – zwłaszcza w orzeczeniach oddalających powództwa – w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne do określenia jego zakresu (wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 15 marca 2002 roku
II CKN 11415/00 nie publ., LEX nr 53284, z 29 marca 2006 roku II PK 163/05, OSNP 2007/5-6/71 nie publ., LEX nr 232587 i z 27 czerwca 2014 roku V CSK 433/13 nie publ., LEX nr 1514746).

Przenosząc powyższe uwagi o charakterze teoretycznym na grunt rozpoznawanej sprawy trzeba zauważyć, zarówno Sąd meriti jak i strony niedostateczne znaczenie przydały wyrokom Sądu Rejonowego we Włocławku z dnia 28 lutego 2012 r. sygn. akt I C 659/11 i zwłaszcza Sądu Okręgowego we Włocławku z dnia 1 sierpnia 2012 roku, sygn. akt I Ca 110/12. Orzeczenia te zapadły na tle należności związanych z lokalem, a Sąd Okręgowy jednoznacznie przesądził, że nieodpłatność służebności nie oznacza, by pozwana nie miała obowiązku pokrywania wydatków związanych z korzystaniem z mieszkania. Tym samym kwestia ta została wiążąco rozstrzygnięta. Odmienne stanowisko prowadziłoby do sytuacji, w której w każdym następnym ewentualnym sporze na tym tle poszczególne Sądy musiałyby samodzielnie oceniać, czy ten obowiązek istnieje. Niewykluczone, że dochodziłoby do sprzecznych rozstrzygnięć. Z oczywistych przyczyn jest to nie do przyjęcia.

Z powyższych rozważań wynika, że chybiony okazał się zarzut obrazy przepisów art. 258 kc i art. 260§ 1 kc, gdyż znajdowały one (a zwłaszcza ten pierwszy przepis) zastosowanie w sprawie. Podobnie bezskuteczny był zarzut nieuwzględnienia przedawnienia roszczenia. Dochodzone roszczenie nie miało charakteru okresowego, o którym mowa w art. 118 kc. Taki charakter posiadają płatne miesięczne świadczenia na rzecz wspólnoty mieszkaniowej, które uiszczane są periodycznie i stanowią świadczenia samodzielne, z założenia powtarzalne,
o nieokreślonym czasie trwania, nie składające się na z góry ustaloną całość. Te cechy identyfikują świadczenia okresowe. Podstawą rozliczeń między właścicielem o osobą, na rzecz której ustanowiona jest służebności jest przede wszystkim stosowany odpowiednio przepis art. 258 kc. Gdy – tak jak w rozpatrywanej sprawie – uprawniony ze służebności nie płaci przysługujących osobie trzeciej należności i czyni go za niego właściciel, to przysługuje mu roszczenie o charakterze regresowym. Na podstawie wspomnianego przepisu może się on domagać zwrotu wydatków już poniesionych, o skonkretyzowanej wysokości, nie może natomiast dochodzić świadczeń odpowiadających wydatkom wymaganym w przyszłości, co do których nie wiadomo, czy w ogóle zostaną poniesione. Mimo więc, że wydatek został poniesiony na zaspokojenie roszczenia o świadczenie okresowe to roszczenie o jego zwrot nie ma charakteru roszczenia o świadczenie okresowe i przedawnia się w konsekwencji w okresie 10 – letnim.

Ten zasygnalizowany wyżej charakter regresowy dochodzonego przez powódkę roszczenia sprawia, że błędne było zasądzenie odsetek od 11 dnia każdego miesiąca od sumy poszczególnych należności. Zobowiązanie pozwanej miało charakter bezterminowy w rozumieniu art. 455 kc, wobec czego świadczenie powinno zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. H. J. otrzymała je 14 listopada 2017 roku, a wyznaczony w nim 7 – dniowy termin odpowiadał wymogowi określonemu we wspomnianym przepisie. Odsetki należały się więc powódce od 22 listopada 2017 roku.

Sąd Okręgowy we Włocławku za uzasadnione uznał żądanie rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty na podstawie art. 320 kpc biorąc pod uwagę stan majątkowy pozwanej, jej sytuację rodzinną oraz przede wszystkim zdrowotną. Jest ona osobą bardzo schorowaną i w zaawansowanym wieku. Dużą część swoich dochodów – w postaci renty o przeciętnej wysokości – musi przeznaczać na leczenie i potrzeby związane ze swoim stanem zdrowia. Niewątpliwie miałaby duże trudności z jednorazową zapłatą nie tak małej – zwłaszcza w porównaniu do dochodów – kwoty. Rata miesięczna w kwocie 300 zł (poza pierwszą, której wysokość wynosi 219,03 zł) leży w jej możliwościach płatniczych, a z drugiej strony wykonanie tak zmodyfikowanego obowiązku zapłaty będzie ekonomicznie odczuwalne dla wierzycielki. Służy też temu niecały 2-letni termin zapłaty zasądzonego świadczenia. Na zasądzoną kwotę 6513,03 zł składa się należność główna w wysokości 5725,19 zł oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 22 listopada 2017 roku do dnia wyrokowania ( 14 listopada 2019 roku) w kwocie 793,84 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy we Włocławku na podstawie art. 386 § 1 kc zmienił zaskarżony wyrok we wskazanym w sentencji zakresie, zaś na podstawie art. 385 kpc oddalił powództwo w pozostałej części.
O kosztach procesu za II instancję orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc. Powódce jako wygrywającej w istocie sprawę w całości w rozumieniu przepisów o zwrocie kosztów (pozwana co do zasady uległa w apelacji, gdyż rozłożenie na raty i częściowa zmiana orzeczenia o odsetkach nie pozwalają uznać jej za wygrywającą sprawę w części na tle przepisów o kosztach, skoro jej podstawowe żądanie nie zostało uwzględnione) należał się zwrot wszystkich poniesionych kosztów, sprowadzających się do wynagrodzenia reprezentującego ją radcy prawnego (900 zł - § pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych – tekst jedn.; Dz. U. 2018.265 ze zm.) Sąd nie znalazł przy tym podstaw do zasądzenia żądanej kwoty 1300 zł tytułem wspomnianego wynagrodzenia. Nie uzasadnia podwyższenia stawki minimalnej nakład pracy pełnomocnika powódki, który ograniczał się do sporządzenia odpowiedzi na apelację i udziału w jednej rozprawie apelacyjnej. Wysiłek w rozpoznaniu sprawy w drugiej instancji nie był więc ponadstandardowy i nie uzasadniał zasądzenia wynagrodzenia w stawce wyższej niż minimalna.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu pozwanej w postępowaniu apelacyjnym rozstrzygnięto w oparciu o przepis art. 22 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (teksty jedn.: Dz. U. 2018.2115 ze zm.) przy uwzględnieniu stawek wynikających z § 8 pkt 4 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu – tekst jedn.: Dz. U. 2019.68).

SSO Lucyna Samolińska SSO Mariusz Nazdrowicz SSO Aneta Sudomir-Koc