Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2020 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z wniosku A. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 12 czerwca 2019 r. sygn. akt V U 2275/18

z m i e n i a zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Ewa Krakowiak Dariusz Płaczek Krystian Serzysko

Sygn. akt III AUa 1026 /19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2019r. Sąd Okręgowy w Kielcach zmienił zaskarżaną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 25 lipca 2018r. i przyznał A. N. emeryturę pomostową od dnia 27 maja 2019 r. (punkt I). Jednocześnie Sąd Okręgowy stwierdził, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (punkt III) oraz zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego się kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (punkt II).

Sąd Okręgowy ustalił, iż urodzony (...) A. N. w dniu (...) r. złożył wniosek o emeryturę pomostową. Ogólny staż wnioskodawcy przyjęty przez organ rentowy wynosi 42 lata, 2 miesiące i 18 dni, w tym w warunkach szczególnych 10 lat, 2 miesiące i 18 dni. W oparciu o akta osobowe wnioskodawcy, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych oraz zeznania świadków, a także relacje samego wnioskodawcy przesłuchanego w charakterze strony Sąd Okręgowy ustalił w okresie od 1 kwietnia 1986 r. do 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych w Elektrowni (...), na różnych stanowiskach, od montera do kierownika wydziału. Na wydziale kotłowym pracował początkowo jako monter, monter - spawacz i w tym czasie pełnił funkcję starszego mistrza remontu kotłów. Wydział podzielony był na brygady remontowe, które zajmowały się usuwaniem usterek i remontem urządzeń energetycznych, to jest kotłów, turbin, urządzeń pomocniczych. Wszyscy pracownicy na tym wydziale musieli mieć uprawnienia energetyczne i narażeni byli na warunki szczególne, hałas, zapylenie i wysoką temperaturę oraz promieniowanie przy spawaniu. Szczególnie niebezpieczna była wysoka temperatura około 65°C. Wnioskodawca pracował w dziale utrzymania ruchu po stronie mechanicznej, gdzie na bieżąco wykonywał wszystkie usterki mechaniczne, jakie wpływały na ograniczenie pracy urządzeń. Na tym wydziale wszyscy inni pracownicy pracowali w warunkach szczególnych. Praca wnioskodawcy wykonywana była na wysokości od 9 do 70 metrów. Większość prac była wykonywana w czasie ruchu kotłów. Wnioskodawca wykonywał również bieżącą konserwację tych urządzeń.

Na tle takiego stanu faktycznego Sąd Okręgowy ocenił, iż odwołanie jest zasadne. Wskazał, iż na podstawie 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych prawo do tej emerytury przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: urodził się po dniu 31 grudnia 1948r., ma okres pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i 60 dla mężczyzn, ma okresy składkowe i nieskładkowe ustalone na zasadach określonych w przepisach ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 dla mężczyzn, przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu artykułu 3 ust. 1 i 3 ustawy lub artykułu 32 i artykułu 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu artykułu 3 ust. 1 i 3, to jest według załączników do ustawy o emeryturach pomostowych i nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy. Sąd ten stwierdził, iż ostatecznie spór w przedmiotowej sprawie dotyczy ustalenia, czy wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r., czy rozwiązał stosunek pracy, ponieważ w toku postępowania organ rentowy przyjął, że wnioskodawca po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych. Codo charakteru pracy wnioskodawcy przed 1 stycznia 1999 r. Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że do pracy w warunkach szczególnych należy zaliczyć wnioskodawcy okres pracy od 1 kwietnia 1986 r. w Elektrowni (...), gdzie zatrudniony był na stanowisku montera remontu kotłów i stale, w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace dotyczące remontu i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, a więc są to prace określone w dziale II Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Niezależnie od tego prace te można również przypisać do działu XIV, poz. 25 wykazu A do powołanego rozporządzenia (bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano - montażowe i budowlano - remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie). W ocenie Sądu Okręgowego spełniona została ta ostatnia przesłanka przewidziana w artykule 4 punkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych, tym samym wnioskodawca spełnił wszystkie niezbędne warunki do przyznania mu prawa do tej emerytury .

Wnosząc apelację, organ rentowy zaskarżył powyższy wyrok w całości i zarzucił mu:

1) naruszenie prawa materialnego tj. art. 4 w zw. z art. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez przyznanie A. N. prawa do emerytury pomostowej w sytuacji, gdy ubezpieczony nie spełnia przesłanek do nabycia tego świadczenia, bowiem nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wymiarze 15 lat, nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze po dniu 31 grudnia 2008 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych oraz nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy na dzień wydania decyzji;

2) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego wnioskowania w odniesieniu do dowodu z dokumentów doręczonych na rozprawie w dniu 9 maja 2019 r. i przyjęcie na podstawie tych dowodów za udowodnioną okoliczność kluczową dla rozstrzygnięcia w sprawie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. wnosił zatem o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu środka zaskarżenia podniesiono między innymi, iż Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na dowodach, które sukcesywnie wnioskodawca przedkładał w toku postępowania (świadectwo pracy z dnia 18 lutego 2019 r., świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 18 lutego 2019 r., świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 18 lutego 2019 r.). Budzi wątpliwości organu rentowego, czy wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych po 1 stycznia 2009 r., ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wykazał, iż ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 r. w okresie od 25 września 2018 r. do 24 października 2018 r. i od 25 października 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. Jak wynika ze świadectwa pracy z dnia 18 lutego 2019 r. ubezpieczony w roku 2018 r. przebywał głównie na zwolnieniach lekarskich, w tym w okresie od 14 listopada 2018 r. do 30 listopada 2018 r. i od 1 grudnia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. Zdaniem organu rentowego Ubezpieczony na dzień wydania decyzji nie spełniał wszystkich warunków koniecznych do przyznania emerytury tj. nie wykazał 15-letniego okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach po 31 grudnia 2008 r. oraz nie rozwiązał stosunku pracy. Stosunek pracy został rozwiązany dopiero z dniem 18 lutego 2019 r., zaś wykonywanie pracy w warunkach szczególnych również zostało wskazane przez pracodawcę w świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach w okresach przypadających po wydaniu zaskarżonej decyzji z dnia 25 lipca 2018 r. Skarżący podniósł, iż w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, które ma charakter odwoławczy i kontrolny, postępowanie dowodowe ogranicza się do sprawdzenia zgodności z prawem decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie takie jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydania decyzji. Zatem rolą Sądu w postępowaniu wywołanym odwołaniem, zgodnie z systemem orzekania w sprawach tego zakresu, jest nie tyle rozstrzygnięcie o zasadności wniosku, a o prawidłowości zaskarżonych decyzji. Podkreślić należy, że Sąd może zmienić decyzję ZUS tylko wówczas, gdy jest wadliwa, nie może natomiast we własnym zakresie ustalać prawa do świadczenia. Dlatego też spełnienie przez odwołującego koniecznej przesłanki do przyznania emerytury już po wydaniu decyzji, nie może prowadzić do uznania kontrolowanej decyzji za wadliwą i w konsekwencji do jej zmiany (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.09.2005 r. I UK 382/04).

A. N. w odpowiedzi na apelację wnosił o jej oddalenie i zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego jest uzasadniona.

Na wstępie zauważyć należy, iż zastosowanie przez Sąd pierwszej instancji przewidzianej w art. 328 § 1 ¹ k.p.c., (w brzmieniu obowiązującym w dniu ogłoszenia zaskarżonego wyroku) instytucji wygłoszenia uzasadnienia wyroku, a następnie dokonanie transkrypcji tak wygłoszonego uzasadnienia spowodowało, iż Sądowi pierwszej instancji nie udało się przedstawić (biorąc pod uwagę treść transkrypcji) jasnego, uporządkowanego i logicznego wywodu, spełniającego wszystkie wymogi uzasadnienia przewidziane w art. 328 § 2 k.p.c.

Spór w przedmiotowej sprawie dotyczył spełnienia przez wnioskodawcę przesłanek do nabycia emerytury pomostowej przewidzianej w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (j.t. Dz. U. z 2018 r. poz. 1924). Na podstawie art. 4 tej ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: 1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.; 2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; 3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; 4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS , wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn; 5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS; 6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3; 7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy. Ustawa o emeryturach pomostowych dopuściła jednocześnie odstępstwa od przesłanki wymienionej w jej art. 4 pkt 6, wskazując w art. 49, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która: 1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lubo szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3; 2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12; 3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy. Zatem art. 49 ustawy przewiduje możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, który w miejsce tego warunku wprowadza wymaganie, aby zainteresowany spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Nie ulega wątpliwości, iż w okolicznościach przedmiotowej sprawy ta wyjątkowa regulacja z art. 49 ustawy nie mogła mieć zastosowania. Pozostało zatem ocenić prawidłowość zaskarżonej decyzji z punktu widzenia przesłanek wynikających z art. 4 powołanej ustawy.

Jak wynika z zaskarżonej decyzji z dnia 25 lipca 2018r., na dzień jej wydania wnioskodawca nie wykazał aż trzech koniecznych przesłanek do nabycia spornego świadczenia: 1) nie wykazał pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat; 2) nie wykazał, iż po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał parcę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a więc pracę wskazaną w załącznikach nr 1 lub 2 do tej ustawy; 3) nie rozwiązał stosunku pracy.

W toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji na podstawie dowodów z dokumentów, w szczególności z akt osobowych, a przede wszystkim świadectwa wykonywania pracy warunkach szczególnych z dnia 18 lutego 2019r. (k.24) oraz zeznań świadków odwołujący wykazał 15 lat pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., nr 8 poz. 43), w szczególności pracę wskazaną w dziale II wykazu A do tego rozporządzenia. W tym zakresie ustalenia faktyczne i ich ocena prawna dokonana przez Sąd pierwszej instancji zasługują na aprobatę. W ocenie Sądu Apelacyjnego w okolicznościach przedmiotowej sprawy wnioskodawca wykazał się wymaganym stażem pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w z art. 4 pkt 2, jak również spełnia przesłanki określone w art. 4 pkt 5 ustawy. Przepis art. 4 ust. 5 wymaga bowiem aby przed dniem 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W zakresie oceny jednej z alternatywnych przesłanek wskazanych w punkcie 5 art. 4 tj. czy wykonywał prace w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, kluczowe znaczenie miały prawidłowo zastosowane przez Sąd pierwszej instancji przepisy powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Warto jednak zauważyć, iż na dzień wydania zaskarżonej decyzji wnioskodawca spełniał tę przesłankę, choć udowodnił ją dopiero w trakcie procesu.

Inaczej stało się z pozostałymi warunkami nabycia prawa do emerytury pomostowej, których brak spełnienia wskazano w zaskarżonej decyzji. Niewątpliwie stosunek pracy wnioskodawcy został rozwiązany dopiero w trakcie procesu, w dniu 18 lutego 2019r. (świadectwo pracy z dnia 18.02.2019r., k. 23), a więc ponad pół roku od wydania zaskarżonej decyzji. Natomiast sporną przesłankę w postaci wykonywania po dniu 31 grudnia 2008r. pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu załącznika nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych, według świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 18 lutego 2019r.(k. 24,25,) wnioskodawca miał zrealizować również po wydaniu zaskarżonej decyzji, dopiero w okresie od 25 września 2018r. do 24 października 2018r. i od 25 października 2018r. do 31 grudnia 2018r. Miała być to praca wskazana w załączniku nr 2 pkt 14 i pkt 16 do ustawy o emeryturach pomostowych. Podkreślić jednak należy, iż problemem nie jest to, że wnioskodawca dopiero w trakcie procesu wykazał pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 tej ustawy, ale to, że pracę tego rodzaju po raz pierwszy miał podjąć kilka miesięcy po wydaniu zaskarżonej decyzji, kreując niejako stan faktyczny na potrzeby toczącego się procesu, już po wydaniu kontrolowanej przez Sąd decyzji.

Z przepisu art. 316 § 1 k.p.c. wynika ogólna zasada obowiązująca w postępowaniu cywilnym, zgodnie z którą podstawą rozstrzygnięcia jest stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, przy czym nie budzi wątpliwości, że sformułowanie "stan rzeczy" obejmuje również stan faktyczny. Jednak w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zasada ta doznaje istotnego ograniczenia, bowiem sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy w chwili jej wydania. Postępowanie sądowe jest w tego rodzaju sprawach kontynuacją postępowania administracyjnego, a rola sądu sprowadza się do kontroli prawidłowości decyzji kończącej to postępowanie. W istocie bowiem pozytywne rozstrzygnięcie w decyzji o prawie do określonego świadczenia stanowi potwierdzenie spełnienia wszystkich przesłanek tego prawa, a więc wystąpić one muszą w dacie wydania decyzji. Skoro postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wszczyna się poprzez wniesienie odwołania od negatywnej decyzji organu rentowego, to postępowanie to ma na celu zweryfikowanie stanowiska tego organu wyrażonego w decyzji, a więc ze swej istoty weryfikacja ta nie powinna uwzględniać stanu istniejącego w dacie późniejszej niż data jej wydania. Zakres kognicji sądu ubezpieczeń społecznych jest ściśle uzależniony od tego, co było przedmiotem rozstrzygnięcia organu rentowego.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednak, że zasada ta nie ma charakteru absolutnego. Ma ona uzasadnienie tylko wtedy, kiedy odwołanie się do art. 316 § 1 k.p.c. wypaczałoby charakter postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i prowadziłoby do jaskrawego pominięcia odrębności tego postępowania poprzez całkowite pozbawienie znaczenia postępowania administracyjnego poprzedzającego postępowanie sądowe. Niebezpieczeństwa takiego nie ma jedynie w sytuacji, kiedy spełnienie się ostatniej z przesłanek prawa do świadczenia w trakcie postępowania sądowego jest oczywiste i na tyle pewne, że w zasadzie nie może być kwestionowane przez organ rentowy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 r. III UK 25/07). Typowym przykładem tego rodzaju sytuacji może być osiągnięcie przez wnioskodawcę określonego wieku uprawniającego do świadczenia wkrótce po wydaniu zaskarżonej decyzji. W drodze wyjątku od tej zasady orzecznictwo dopuszcza zatem możliwość uwzględniania przez sąd okoliczności niebędących przedmiotem oceny w decyzji organu rentowego. Taka możliwość wchodzi w rachubę wówczas, gdy podstawa faktyczna rozstrzygnięcia zawartego w wyroku sądu dotyczy „okoliczności pewnych”. Wydanie w takiej sytuacji wyroku prowadzi do swoistego „skrócenia procedury” i jest podyktowane względami ekonomii procesowej. Eliminuje konieczność wystąpienia do organu rentowego przez osobę uprawnioną z kolejnym - tym razem zasadnym - wnioskiem o świadczenie niewątpliwie należne (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 lipca 2000 r., II UKN 55/00, OSNAPiUS 2002 nr 2, poz. 49; z dnia 18 kwietnia 2001 r., II UKN 335/00, OSNP 2003 nr 1, poz. 19; z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43; i z dnia 2 sierpnia 2007 r., III UK 25/07, OSNP 2008 nr 19-20, poz. 293). W wyroku z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97 (OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 181), Sąd Najwyższy po raz kolejny stwierdził, że sąd ocenia legalności decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania, jednakże w pewnych sytuacjach sąd może przyznać ubezpieczonemu świadczenie, jeżeli warunki je uzasadniające zostały spełnione po wydaniu zaskarżonej decyzji. Jeżeli ustali, iż jedyna przyczyna odmowy przyznania emerytury lub renty ustała po wydaniu zaskarżonej decyzji, jest władny wydać wyrok przyznający świadczenie z datą spełnienia się wszystkich przesłanek koniecznych do nabycia prawa do tego świadczenia. Ustalenia stanowiące faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w takim wyroku muszą jednak dotyczyć okoliczności pewnych. Tylko w takich razach dopuszczalne jest swego rodzaju skrócenie procedury przez eliminację ponownego postępowania przed organem rentowym z nowego wniosku o świadczenie niewątpliwie należne. Identyczne stanowisko wyrażone zostało w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97 (OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 181). Reasumując, zasadą jest, iż sąd ocenia legalność decyzji organu rentowego według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania, a jedynie wyjątkowo sąd może przyznać ubezpieczonemu świadczenie, jeżeli warunki je uzasadniające zostały spełnione po wydaniu zaskarżonej decyzji. Wyjątek taki jest obwarowany szeregiem zastrzeżeń, takich jak oczywistość prawa do świadczenia i pewność co do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy przez organ rentowy w razie ponownego zgłoszenia wniosku. (zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 25 stycznia 2005 r. I UK 152/04 OSNAPiUS 2005 nr 17, poz. 273). Odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania w orzecznictwie przyjęto np. w przypadku oceny prawa do świadczenia uzależnionego między innymi od warunku rozwiązania stosunku pracy (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r. II UK 235/11 OSNP 2013/7-8/87 oraz z dnia 11 czerwca 2013 r. II UK 381/12 LEX nr 1331296).

W przedmiotowej sprawie, w trakcie procesu wnioskodawca „wykreował” nowe okoliczności faktyczne, które nie były znane organowi rentowemu ale przede wszystkim nie istniały w chwili wydania zaskarżonej decyzji. Dotyczy to nie tylko rozwiązania stosunku pracy, które co do zasady należy do faktów pewnych, niewymagających dodatkowej oceny i w zasadzie niepodważalnych przez organ rentowy, ale przede wszystkim dotyczy zrealizowania po wydaniu zaskarżonej decyzji kluczowej przesłanki, której brak przesądzał o odmowie przyznania spornego świadczenia, w postaci wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze określonej w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych. W ocenie Sądu Apelacyjnego takie dalsze rozszerzenie w przedmiotowej sprawie wyjątku od zasady orzekania według stanu na dzień wydania zaskarżonej decyzji byłoby jednak zbyt daleko idące i w istocie wypaczałoby sens kontrolny postępowania sądowego wobec wyników postępowania administracyjnego. Kwestia możliwości zaliczenia stosunkowo krótkiego okresu (25.09.2018r. do 31.12.2018r.) pracy na kolejno dwóch różnych stanowiskach wyszczególnionych w załączniku nr 2 pkt 14 i pkt 16 do ustawy o emeryturach pomostowych nie jest już okolicznością oczywistą, bezdyskusyjną, pewną i niepodlegającą ocenie, co do której organ rentowy nie może mieć już żadnych wątpliwości. Wątpliwości takie organ rentowy wyraził choćby w samej apelacji, gdyż siłą rzeczy nie mógł ocenić i zweryfikować tej przesłanki, i tych nowych okoliczności w postępowaniu administracyjnym poprzedzającym wydanie w zaskarżonej decyzji. Zdaniem apelującego organu rentowego budzi jego wątpliwości to, czy wnioskodawca rzeczywiście pracował w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 r., ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wykazał, iż ubezpieczony wykonywał taką pracę od 25 września 2018 r. do 24 października 2018 r. i od 25 października 2018 r. do 31 grudnia 2018 r., a tymczasem, jak wynika ze świadectwa pracy z dnia 18 lutego 2019 r., ubezpieczony w roku 2018 r. przebywał głównie na zwolnieniach lekarskich, w tym również w okresie od 14 listopada 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. Może zatem organ rentowy podawać pod wątpliwość, czy do spełnienia tego warunku z art. 4 pkt 6 ustawy wystarczy okres pracy od 25 września 2018r. do 24 października 2018r. wymienionej w załączniku nr 2 pkt 14 oraz okres pracy od 25 października 2018 r. do 13 listopada 2018r. wymienionej z załączniku nr 2 pkt 16 i czy faktycznie ubezpieczony pracę taką świadczył. Pamiętać też należy, iż świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (wyrok SN z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, LEX nr 518067, wyrok SN z dnia 23 listopada 2005 r., I UK 15/04, OSNAP 2005 Nr 11, poz. 161). Organ rentowy zawsze może dokument taki oceniać i podważać jego treść. Już sama treść apelacji i formułowane w niej zarzuty wskazują, iż ta nowa okoliczność nie jest, w szczególności dla organu rentowego, na tyle pewna, oczywista i niepodlagająca ocenie, aby można po raz kolejny w tej sprawie, (bowiem rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło również po wydaniu zaskarżonej decyzji) i w tak znaczący sposób odstąpić od zasady oceny zaskarżonej decyzji według stanu na dzień jej wydania. Sąd Apelacyjny opowiada się przeciwko takiej możliwości, bowiem zaskarżony wyrok w sposób niedopuszczalny rozszerza stosowanie wyżej wskazanego wyjątku od zasady i wypacza przez to sens, i charakter postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Reasumując, skoro decyzja organu rentowego była prawidłowa i na dzień jej wydania wnioskodawca nie spełniał dwóch koniecznych przesłanek do nabycia emerytury pomostowej, odwołanie od tej decyzji powinno być oddalone, a po spełnieniu wszystkich wymaganych warunków, wnioskodawca miał możliwość złożenia do organu rentowego ponownego wniosku o emeryturę pomostową. W świetle powyższego, uznając apelację za uzasadnioną, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. oraz w oparciu o powołane wyżej przepisy orzekł jak w sentencji.

Ewa Krakowiak Dariusz Płaczek Krystian Serzysko