Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 grudnia 2019 r. w Warszawie

sprawy Z. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania Z. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 16 kwietnia 2019 r., znak:(...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

W dniu 10 maja 2019 r. Z. G. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 16 kwietnia 2019 r. znak: (...), wnosząc o jej zmianę i uchylenie decyzji o przyznaniu emerytury oraz jej obliczeniu
z uwzględnieniem art. 25 ust. 1 b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a także o wydanie nowej decyzji, w której emerytura zostanie obliczona bez zastosowania ww. przepisu.

Odwołująca wskazała, że powyższy przepis ustawy emerytalnej został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją. Organ rentowy na złożoną przez nią skargę o wznowienie postępowania i uchylenie decyzji z 20 września 2013 r. odmówił jej uchylenia, stwierdzając jednocześnie, że została wydana z naruszeniem prawa, a powodem braku uchylenia decyzji jest upływ czasu powyżej 5 lat od dnia zaskarżonej decyzji.
W ocenie odwołującej powołanie się przez organ rentowy na art. 146 k.p.a. ogranicza realizację postępowania Trybunału Konstytucyjnego. Unormowanie zawarte w tym przepisie różnicuje sytuacje osób, którym przysługuje podmiotowe prawo do żądania wznowienia postępowania zakończonego decyzją wydaną na podstawie niekonstytucyjnej normy prawnej w oparciu o kryterium upływu czasu liczonego od momentu wydania lub ogłoszenia decyzji. Powołując się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjna odwołująca wyraziła przy tym wątpliwość, czy za odebraniem prawa do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy
o wznowienie przemawiają uzasadnione względy natury konstytucyjnej. Sama możliwość ponownego przeprowadzenia postępowania nie oznacza, jakoby nieuchronnym
i automatycznym efektem takiego wznowienia musiało być orzeczenie diametralnie innej treści od orzeczenia zapadłego w poprzednim postępowaniu. W istocie rzeczy strona może dążyć wyłącznie do tego, aby jej proces ponownie przeprowadzono postępowanie
z postanowieniem jej praw procesowych, czego w poprzednim postępowania zabrakło. Ponadto w praworządnym państwie na ochronę powinny zasługiwać wyłącznie te stosunki prawne, które ukształtowane w sposób słuszny, w warunkach materialnej i proceduralnej praworządności. Wskazała również, że zasadniczo wszędzie tam, gdzie skorzystanie
z orzecznictwie TK może prowadzić do korzystnego dla jednostki zakończenia sprawy,
sądy administracyjne sięgają do wyroków (...). Z uwagi na powyższe odwołująca wskazała na możliwość zastosowania przez organ rentowy przepisu art. 156 k.p.a.,
zaś wydaną przez organ, skarżoną decyzję oceniła jako bardzo dla niej krzywdzącą.
Ponadto odwołująca wniosła o przedstawienie dowodu wskazującego datę odbioru przez nią decyzji wydanej w dniu 20 września 2013 r., a tym samym wskazania okresu początkowego, od którego został liczony termin 5 lat (odwołanie k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 28 maja 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy wskazał, że na podstawie skarżonej decyzji odmówił ubezpieczonej uchylenia decyzji z dnia 20 września 2013 r.
znak:(...)i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa. Powołał się przy tym
na art. 146 i 151 k.p.a., zgodnie z którym uchylenie decyzji z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją na podstawie którego została wydana decyzja, nie może nastąpić, jeśli od dnia doręczenia decyzji upłynęło 5 lat; w takiej sytuacji organ ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji
z naruszeniem prawa oraz wskazuje okoliczności z powodu których nie uchylił tej decyzji.
W przedmiotowej sprawie od dnia doręczenia decyzji z dnia 20 września 2013 r. minęło 5 lat, zatem nie było możliwe jej uchylenie (odpowiedź na odwołanie k. 5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. G., urodzona (...), ma przyznane prawo do wcześniejszej emerytury od 1 listopada 2008 r. na mocy decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział
w W. z dnia 12 grudnia 2008 r. znak: E (...) (wniosek o emeryturę
z załącznikami k. 1-23 a.r., decyzja ZUS z 12.12.2008 r. k. 41 a.r. – tom (...)).

W dniu 11 lipca 2013 r. Z. G. złożyła w ZUS (...) Oddział w W. wniosek
o emeryturę w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Po rozpoznaniu ww. wniosku ZUS (...) Oddział w W. decyzją z dnia 20 września 2013 r.
znak: (...) przyznał odwołującej prawo do emerytury od pierwszego
dnia miesiąca w którym złożono wniosek, tj. od dnia 21 lipca 2013 r. Wysokość emerytury, obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej, wyniosła
1.746,82 zł. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że emerytura powszechna jest niższa
od dotychczas wypłacanej emerytury wcześniejszej, wobec czego nadal, pod nowym znakiem (...), wypłacana będzie ustalona na podstawie art. 29 ustawy emerytalnej
w kwocie brutto 2.106,40 zł (wniosek o emeryturę z 11.07.2013 r. k. 1-3 a.r., decyzja ZUS
z 20.09.2013 r. k. 5 a.r.). Powyższa decyzja została wysłana odwołującej listem zwykłym
w dniu 23 września 2013 r. (pismo procesowe ZUS z 18.09.2019 r. k. 14 a.s.).

W dniu 15 maja 2015 r. Z. G. złożyła w ZUS wniosek o ponowne przeliczenie jej świadczenia emerytalnego przy uwzględnieniu kapitału początkowego przeliczonego
z zastosowaniem art. 2a ustawy emerytalnej, powołując się na fakt korzystania
z przysługujących jej okresów opieki nad dziećmi. Po rozpoznaniu powyższego wniosku organ rentowy decyzją z 11 czerwca 2015 r. znak: (...)-2003 ponownie ustalił kapitał początkowy odwołującej. Następnie decyzją z dnia 12 czerwca 2015 r.
znak: (...) przeliczył emeryturę odwołującej od 1 maja 2015 r. i ustalił jej wysokość w kwocie 1.665,80 zł. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że emerytura zostaje zawieszona, ponieważ jest świadczeniem mniej korzystnym i nadal będzie wypłacana emerytura o symbolu (...) (wniosek odwołującej z 15.05.2015 r., decyzje ZUS:
z 11.06.2015 r., z 12.06.2015 r. – nieoznaczone karty a.r.).

W dniu 26 sierpnia 2015 r. odwołująca złożyła w ZUS dyspozycję przekazywania przysługującej jej emerytury na wskazany rachunek bankowy prowadzony przez bank
(...). W odpowiedzi na powyższe organ rentowy przekazał odwołującej zawiadomienie, zgodnie z którym świadczenie będzie przekazywane na wskazany przez nią rachunek bankowy począwszy od września 2015 roku (dyspozycja, zawiadomienie z ZUS
z 28.08.2015 r. – nieoznaczone karty a.r.).

W dniu 6 marca 2019 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie
o sygn. P 20/16, na podstawie którego orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 39 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie
art. 46 tej ustawy (okoliczność bezsporna).

W dniu 1 kwietnia 2019 r. Z. G., powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r., złożyła w ZUS(...) Oddział w W. skargę
o wznowienie postępowania i uchylenie decyzji o przyznaniu emerytury i jej obliczeniu
z uwzględnieniem art. 25 ust. 1 b ustawy o emeryturach i rentach oraz wniosła o wydanie nowej decyzji, w której emerytura zostanie obliczona bez zastosowania ww. przepisu
(skarga o wznowienie z 01.04.2019 r. – nieoznaczone karty a.r.).

W odpowiedzi na powyższe ZUS (...) Oddział w W. wydał w dniu 16 kwietnia 2019 postanowienie, na podstawie którego wznowił postępowanie w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie emerytury zakończone decyzją z dnia 20 września 2013 r. Następnie organ rentowy w tym samym dniu, tj. 16 kwietnia
2019 r., wydał decyzję znak: (...) na podstawie której odmówił uchylenia decyzji z dnia 20 września 2013 r. znak: (...) i stwierdził jej wydanie
z naruszeniem prawa. W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy wskazał, że zgodnie z treścią art. 146 k.p.a. uchylenie decyzji nie może nastąpić jeżeli od dnia doręczenia decyzji upłynęło 5 lat, a w takim przypadku na podstawie art. 151 § 2 k.p.a. organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazuje okoliczności z powodu decyzji nie uchylił (postanowienie z 16.04.2019 r.,
decyzja ZUS z 16.04.2019 r. – nieoznaczone karty a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny, na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz aktach rentowych odwołującej. Zdaniem Sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy,
a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne
i mające wysoki walor dowodowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460) Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu
od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych –
że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Analizując treść złożonych przez strony
i zgromadzonych w aktach rentowych dokumentów, Sąd uznał, że okoliczności faktyczne nie były w sprawie sporne. Spór nie dotyczył faktów, lecz prawa. Ponadto strony nie wnosiły
o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło
na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Przechodząc do meritum, Sąd Okręgowy zważył, że na podstawie skarżonej decyzji ZUS (...)Oddział w W. odmówił ubezpieczonej uchylenia decyzji z dnia 20 września 2013 r. znak: (...) na podstawie której przyznał jej prawo do emerytury w wieku powszechnym, powołując się na art. 151 § 1 pkt 1 w zw. z art. 145a z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2096). Ubezpieczona wnosząc o wznowienie postępowania przed organem rentowym, a także składając odwołanie, powołała się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie
o sygn. P 20/16, w którym Trybunał orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r., w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w (...) r., które przed dniem
1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy.

Rozważania należy jednak rozpocząć od wskazania, że na mocy wyroku z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie o sygn. P 20/16 Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności
z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w (...) r.,
które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy. W uzasadnieniu wskazanego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał,
że wprowadzony ustawą emerytalną nowy system świadczeń emerytalnych przewiduje jedynie przejściowe utrzymanie preferencyjnych rozwiązań, dotyczących możliwości nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zasadniczo regulacja ta dotyczy tylko tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie tej ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli, bez względu na płeć, wiek co najmniej 50 lat, a więc urodzili się nie później niż w dniu
31 grudnia 1948 r. Odstępstwo od tej zasady dotyczy osób, które urodziły się (...). Jest ono obwarowane kolejnymi warunkami, w tym w szczególności uzależnione jest
od spełnienia przesłanki nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r.
Możliwość nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy emerytalnej przez kobiety także nie dotyczy wszystkich kobiet urodzonych w latach 1949-1968, lecz tylko tych, które urodziły się nie później niż do dnia 31 grudnia 1953 r. ze względu na wymóg nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r. Zakwestionowane regulacje prawne dotyczą zatem jednolitej grupy kobiet, które zachowały prawo do uzyskania emerytury powszechnej po uprzednim pobieraniu emerytury wcześniejszej przysługującej
po ukończeniu 55 lat. Do grupy tej należą kobiety urodzone w latach 1949-1953.
Jednak po wejściu w życie z dniem 1 maja 2013 r. dodanego art. 25 ust. 1b tylko część z nich,
a mianowicie kobiety urodzone w (...) r., zostały pozbawione możliwości zrealizowania prawa do powszechnej emerytury na dotychczasowych zasadach, bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych.
W konsekwencji z jednolitej kategorii podmiotów podobnych wyodrębniona została grupa kobiet z rocznika 1953, która podobnie jak pozostałe kobiety należące do tej kategorii nabyła co prawda prawo zarówno do emerytury wcześniejszej, jak i powszechnej, lecz przy obliczaniu tego ostatniego świadczenia znajdą zastosowanie wobec nich odmienne,
mniej korzystne zasady od tych, które obowiązywały przy obliczaniu emerytury powszechnej kobietom urodzonym w latach 1949-1952. Tymczasem świadczenia te mają cechę wspólną, relewantną ze względu na treść zaskarżonej regulacji, a mianowicie miały one umożliwić osobom w wieku starszym, ze stosunkowo długim stażem ubezpieczenia, zachowanie przywileju przejścia na wcześniejszą emeryturę i możliwość uzyskania kolejnej emerytury
po osiągnięciu powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego. Ich celem było więc łagodzenie skutków likwidacji uprawnień emerytalnych obniżających wiek emerytalny,
co było jednym z głównych założeń reformy emerytalnej. Z tego też względu rozwiązania
te miały charakter przejściowy i były adresowane do określonej kategorii podmiotów.
W związku z powyższym, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zastosowanie art. 25 ust. 1b wobec kobiet urodzonych w (...)r., pobierających emeryturę na podstawie przepisów
art. 46 ustawy emerytalnej, które nie mogły nabyć prawa do emerytury przysługującej z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r., kiedy wprowadzono nowe, mniej korzystne zasady w zakresie obliczania jej wysokości nieobowiązujące pozostałe roczniki kobiet należące do kategorii ubezpieczonych uprawnionych do ustalenia emerytury po emeryturze, narusza zasady równości w prawie do zabezpieczenia społecznego i jest przez to niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z przepisem art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
W ocenie Sądu nie ma wątpliwości co do tego, że powyższe orzeczenie dotyczy również sytuacji ubezpieczonej, jako kobiety urodzonej w (...) roku, która nabyła prawo
do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej w 2008 roku,
a więc przed dniem 1 stycznia 2013 r.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że postanowieniem z dnia 16 kwietnia
2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wznowił postępowanie sprawie emerytury zakończone decyzją z 20 września 2013 r. w związku z powyższym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Instytucja wznowienia postępowania stanowi nadzwyczajny tryb procedury administracyjnej, gdyż umożliwia uchylenie decyzji ostatecznych, co stanowi wyjątek
od zasady trwałości tych decyzji, zawartej w art. 16 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r.
– Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2096). Tryb ten znajduje zastosowanie w przypadku wystąpienia w postępowaniu wad określonych w art. 145 § 1 k.p.a. oraz w sytuacji, gdy zaistnieje przesłanka wskazana w art. 145a § 1 k.p.a.
Zgodnie z treścią powołanego wyżej przepisu art. 145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. Stwierdzenie, czy przyczyna wznowienia postępowania rzeczywiście wystąpiła w sprawie i jakie z tego wynikają skutki dla rozstrzygnięcia sprawy, mogą być wyłącznie efektem postępowania przeprowadzonego po wydaniu postanowienia na podstawie przepisu art. 149 § 1 i muszą być wyrażone w decyzji wydanej w oparciu o art. 151 k.p.a. Badając wystąpienie przesłanki określonej w treści przepisu art. 145a § 1 k.p.a.,
organ rentowy na wstępnym etapie postępowania bada wyłącznie, czy zachowano ustawowy termin do wniesienia żądania. W przypadku spełnienia tego warunku, po wznowieniu postępowania w drodze postanowienia, organ prowadzi następnie w myśl przepisu
art. 149 § 2 k.p.a. postępowanie, co do przyczyn wznowienia i co do rozstrzygnięcia istoty sprawy. Na tej podstawie należy zatem ocenić, że organ rentowy prawidłowo wznowił postępowanie z przesłanki art. 145a § 1 k.p.a.

Przepis art. 146 § 1 stanowi jednak, że uchylenie decyzji z przyczyn określonych
w art. 145 § 1 pkt. 3-8 oraz w art. 145a nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat, co oznacza, że organ administracyjny rozpoznający sprawę po wznowieniu postępowania musi badać nie tylko, czy istniały przyczyny wznowienia podane w art. 145 § 1 k.p.a., ale także czy na przeszkodzie ewentualnemu rozstrzygnięciu sprawy, co do istoty nie stoją okoliczności, o jakich mowa w cytowanym
art. 146 k.p.a. (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 września 1999 r., sygn. akt I SA 1956/98). Artykuł ten zawiera bowiem dwie przesłanki negatywne (zawarte
w § 1 i § 2 art. 146) ograniczające dopuszczalność uchylenia decyzji administracyjnej
w trybie wznowienia postępowania. Wystąpienie tych przesłanek nie ogranicza dopuszczalności wznowienia postępowania, dlatego zasadnie organ rentowy wznowił to postępowanie. Powyższe ogranicza wyłącznie możliwość organu rozstrzygnięcia we wznowionym postępowaniu sprawy co do istoty. Tak więc, gdy w rozpatrywanej sprawie wystąpi jedna z przesłanek wskazanych w art. 146 k.p.a., organ będzie zobligowany
do wznowienia postępowania w drodze postanowienia, jego skutkiem nie będzie jednak uchylenie decyzji, lecz zgodnie z art. 151 § 2 k.p.a. stwierdzenie wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa. Upływ terminów, o których mowa w art. 146 § 1 k.p.a. stanowi negatywną przesłankę do uchylenia w trybie wznowieniowym decyzji i jest bezwarunkowy, niezależny od okoliczności, które spowodowały ich upływ. Termin taki nie może być przywrócony na podstawie przepisu art. 58 k.p.a., a jego upłynięcie pozbawia organ administracyjny prowadzący wznowione postępowanie możliwości orzeczenia, co do istoty
i ewentualnego uchylenia lub zmiany decyzji wydanej w postępowaniu zwykłym (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 listopada 2005 r., sygn. akt
(...) SA/Wa 463/05 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 kwietnia
2009 r., sygn. akt II OSK 124/09).

W przypadku upływu 5 lat od dnia doręczenia decyzji ostatecznej, organ prowadzący wznowione postępowanie nie ma podstaw do uchylenia decyzji lub jej zmiany z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt. 3-8 k.p.a. oraz w art. 145a, traci więc podstawę do badania, czy decyzja ta powinna lub nie powinna być uchylona bądź zmieniona, może jedynie wydać decyzję stwierdzającą wydanie tej decyzji z naruszeniem prawa. Przepis art. 146 § 1 k.p.a. określając początek biegu wskazanego w nim terminu posługuje się pojęciem
„dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji” nie wskazując cech tego doręczenia lub ogłoszenia ani tym bardziej jego adresatów. Pozwala to na przyjęcie, że chodzi o doręczenie lub ogłoszenie decyzji wobec osób biorących udział w postępowaniu, które podlega wznowieniu. Pogląd ten potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12 stycznia 2009 r., sygn. akt II OSK 1776/07, precyzując, iż chodzi o doręczenie ostatniej ze stron, której decyzję doręczono.

Składając odwołanie od decyzji ZUS (...)Oddział w W. ubezpieczona wniosła
o wskazanie przez organ rentowy daty odebrania przez nią decyzji z dnia 20 września 2013 r., a tym samym wskazania okresu początkowego, od którego został liczony termin upływu 5 lat. W odpowiedzi na powyższe organ rentowy w piśmie procesowy z dnia 18 września 2019 r. wyjaśnił, że powyższa decyzja została ubezpieczonej wysłana listem zwykłym w dniu
23 września 2013 r. zgodnie z art. 71a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
(t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 300), zaś zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Administracji
i Cyfryzacji z dnia 29 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków wykonywania usług powszechnych przez operatora wyznaczonego za dzień doręczenia decyzji przyjęto szósty dzień roboczy następujący po nadaniu przesyłki. Odnosząc się do tego stanowiska, odwołująca w piśmie procesowym z dnia 31 października 2019 r. wskazała, że organ rentowy nie dowiódł w żaden sposób daty doręczenia, a w dokumentach otrzymywanych z ZUS nie ma przedmiotowej decyzji.

Odnosząc się do powyższej kwestii Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że wydając decyzje w sprawach indywidualnych, zgodnie z art. 83 ust. 1 i art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych stosuje przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Fakt doręczenia pisma określonej osobie w oznaczonym czasie i miejscu może być stwierdzony wtedy, kiedy jest pewne, iż otrzymała je właściwa osoba (art. 42 § 1 i art. 43 k.p.a.) lub że spełnione zostały warunki określone
w art. 44 k.p.a. (tzw. doręczenie zastępcze). Przy tym w myśl art. 71a ust. 1 i 2 u.s.u.s.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przesyłać pisma i decyzje listem zwykłym; w razie sporu ciężar dowodu doręczenia pisma lub decyzji spoczywa na Zakładzie. W orzecznictwie
i doktrynie wskazuje się, że cytowana wyżej regulacja ustawy systemowej nie wywołuje negatywnych konsekwencji procesowych dla strony postępowania, gdyż w przypadku wątpliwości co do prawidłowości i momentu doręczenia pism i decyzji ciężar dowodu spoczywa na Zakładzie. Oznacza to, że doręczenie listem zwykłym będzie zawsze skutkowało wątpliwościami co do jego prawidłowości, zaś w praktyce niweczy możliwość przeprowadzenia skutecznego dowodu co do udowodnienia okoliczności doręczenia. Wątpliwości w powyższym zakresie powinny być rozstrzygane na korzyść strony postępowania, gdyż brak skutecznego doręczenia godzi w jej podstawowe uprawnienia procesowe, a przede wszystkim w możliwość skutecznego zaskarżenia wydanej decyzji
(zob. J. W.-R., Komentarz do art. 71a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, LEX nr 10095, także: postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w W.; z dnia 9 października 2015 r., (...) SA/Wa (...); z dnia 27 października
2016 r., (...) SA/Wa (...)).

W ocenie Sądu na tle okoliczności niniejszej sprawy można zgodzić się
ze stanowiskiem odwołującej co do tego, że organ rentowy nie przedstawił jednoznacznych dowodów potwierdzających dzień doręczenia odwołującej decyzji z dnia 20 września 2013 r. W aktach rentowych brak informacji w tym zakresie. Sama decyzja nie zawiera również żadnej adnotacji, informacji czy załącznika odnoszących się jej wysyłki lub osobistego odbioru przez odwołującą. Niemniej jednak powyższe nie zwalniało Sądu Okręgowego
z obowiązku wszechstronnej analizy okoliczności sprawy. W szczególności Sąd miał na względzie, że odwołująca w istocie nie kwestionowała faktu doręczenia jej przedmiotowej decyzji ani też możliwości zapoznania się z jej treścią. Co prawda we wspomnianym piśmie procesowym z 31 października 2019 r. wskazała, że w dokumentach otrzymywanych z ZUS nie ma decyzji z dnia 20 września 2013 r., jednakże w ocenie Sądu jej twierdzenia w tym zakresie nie były wiarygodne. Odwołująca złożyła wniosek o przyznanie jej emerytury powszechnej w dniu 11 lipca 2013 r. Gdyby odwołującej nie doręczono decyzji, to należałoby założyć, że nie zapoznała się z jej treścią, a w konsekwencji, z jej perspektywy, powyższy wniosek nie zostałby rozpoznany. Tymczasem odwołująca na przełomie kilku kolejnych lat nigdy nie podnosiła okoliczności braku rozpatrzenia przedmiotowego wniosku przez organ rentowy. W szczególności odwołująca nie składała w Oddziale ZUS żadnych pism ponaglających do rozpatrzenia jej wniosku o emeryturę powszechną, ani tez nie wniosła również odwołania w związku z bezczynnością organu rentowego polegającą na nierozpatrzeniu wniosku o emeryturę. W kontekście powyższych okoliczności w ocenie
Sądu twierdzenia odwołującej, zgodnie z którymi ubezpieczony ubiegała się o przyznanie istotnego przecież z perspektywy ekonomicznej świadczenia emerytalnego, a następnie
na przełomie kilku lat nie przejawiała zainteresowania sposobem rozwiązania sprawy przez ZUS są trudne do pogodzenia z zasadami doświadczenia życiowego. Przy tym, co istotne, dokonując analizy akt rentowych Sąd stwierdził, że w dniu 15 maja 2015 r. Z. G. w ZUS wniosek o ponowne przeliczenie jej świadczenia emerytalnego przy uwzględnieniu kapitału początkowego przeliczonego z zastosowaniem art. 2a ustawy emerytalnej, na skutek którego organ rentowy wydał decyzję o ponownym przeliczeniu kapitału początkowego oraz decyzję o przeliczeniu emerytury, wraz z informacją o dokonaniu jej zawieszenia z uwagi
na korzystniejszej świadczenie w postaci dotychczas otrzymywanej przez nią emerytury wcześniejszej. Wkrótce potem, w dniu 26 sierpnia 2015 r., odwołująca złożyła w ZUS dyspozycję przekazywania przysługującej jej emerytury na wskazany przez nią rachunek bankowy prowadzony przez bank (...). Tym samym po wydaniu przez ZUS decyzji
z 20 września 2013 r. odwołująca składała w (...) Oddziale ZUS pisma i wnioski, z których można wywnioskować, że przedmiotowa decyzja została jej doręczona. Nie bez znaczenia była dla Sądu również okoliczność, że powołanie się przez odwołującą na okoliczność braku decyzji z 20 września 2013 r. zbiegło się w czasie z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie o sygn. akt P 20/16 i nastąpiło dopiero
po niekorzystnym rozpatrzeniu przez organ rentowy jej skargi o wznowienie postępowania zakończonego ww. decyzją w oparciu o ww. orzeczenie. Organ rentowy wznowił postępowanie w sprawie emerytury zakończone decyzją z 20 września 2013 r., a następnie
na mocy skarżonej decyzji na podstawie art. 156 § 1 k.p.a. w zw. z art. 151 § 2 k.p.a. odmówił uchylenia ww. decyzji, stwierdzając jednocześnie jej wydanie z naruszeniem prawa z uwagi na upływ 5 lat od dnia jej doręczenia. Z kolei w okresie pomiędzy wydaniem przez
ZUS decyzji z dnia 20 września 2013 r. a złożeniem odwołania w niniejszej sprawie odwołująca nigdy nie podnosiła okoliczności, że przedmiotowa decyzja nie została jej doręczona.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy stwierdził, że decyzja z dnia 20 września
2013 r. w przedmiocie przyznania odwołującej emerytury została jej doręczona. Brak dowodu doręczenia uniemożliwia co prawda dokładne ustalenie kiedy doręczenie nastąpiło, jednakże w ocenie Sądu, mając na względzie okoliczności sprawy, jak również wyjaśnienia organu rentowego w zakresie przekazania decyzji do wysłania, można przyjąć, że nastąpiło to co najmniej na przełomie końca września i początku października 2013 roku, a z pewnością
do końca 2013 roku. Przyjąwszy powyższy moment doręczenia odwołującej decyzji z dnia
20 września 2013 r. stwierdzić należy, że od tego czasu, do dnia wydania przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia z dnia 6 marca 2019 r. upłynęło 5 lat. Z kolei, jak już zostało wskazane powyżej, przepis art. 146 § 1 stanowi, że uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3-8 oraz w art. 145a § 1 k.p.a. nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat, co oznacza, że organ rentowy nie może zmienić
ani uchylić zaskarżonej decyzji, może jedynie wydać decyzję stwierdzającą wydanie tej decyzji z naruszeniem prawa.

Wymaga zaznaczenia, że o ile w wyroku z dnia 6 marca 2019 r., stwierdzającego niezgodność art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, Trybunał Konstytucyjny wskazał na możliwość dochodzenia przez wszystkie kobiety objęte zakresem przedmiotowego orzeczenia w drodze wznowienia postępowania, to jednocześnie samo orzeczenie nie prowadziło do wyrugowania z systemu prawa przepisów omówionych wyżej art. 146
i 151 k.p.a., które nadal wiążą organ przy rozpatrywaniu skarg o wznowienie postępowania. Wskazanie w uzasadnieniu powyższego orzeczenia na powinność ustawodawcy co do wprowadzenia odpowiednich regulacji w celu zagwarantowania jednolitych zasad zawrotu świadczeń należnych uprawnionym świadczy o świadomości przedstawionego wyżej problemu. Stąd też, już na marginesie powyższych rozważań, Sąd wskazuje, że problematyka stanowiąca przedmiot rozstrzygania przez Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu
z dnia 6 marca 2019 r. skutkowała podjęciem przez ustawodawcę inicjatywy w zakresie uregulowania sposobu przeliczania emerytury z uwzględnieniem braku w aktualnym stanie prawnym art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W dniu 15 maja 2019 r. wniesiono senacki projekt ustawy mający na celu przywrócenie większej podstawy obliczenia emerytury ubezpieczonym, którzy pobrali wcześniejszą emeryturę bez obiektywnej wiedzy, że kwoty wcześniej pobranej emerytury pomniejszą emeryturę powszechną. Projekt ten z dniem 15 lipca 2019 r. przekazano do Sejmu w celu kontynuowania prac legislacyjnych, które ostatecznie nie zostały zakończone przed końcem VIII kadencji Sejmu, co też, zgodnie z obowiązującą w Parlamencie Rzeczypospolitej Polskiej zasadą dyskontynuacji, skutkuje stwierdzeniem, że dalsze prace nad tym projektem nie będą kontynuowane. Sąd wskazuje przy tym, że na dzień 13 listopada 2019 r., Marszałkowi Senatu RP przedłożono tożsamy do wspomnianego powyżej senacki projekt o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( (...) nr 12), co pozwala zakładać, że kwestia ustalania emerytury powszechnych osób urodzonych w (...) roku poruszona w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. będzie przedmiotem działań legislacyjnych ustawodawcy w ramach kolejnej kadencji Parlamentu RP.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany decyzji, wobec czego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie orzekając jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć (...)

K.S.