Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu - Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

Sędziowie: Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2020 roku w Sieradzu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. A. i T. A.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 30 grudnia 2019 roku, sygn. akt I C 1419/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. solidarnie na rzecz A. A. oraz T. A. 1 800 (tysiąc osiemset) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 124/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 30 grudnia 2019 r., wydany, pod sygn. akt. I C 1419/18, Sąd Rejonowy w Łasku zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. solidarnie na rzecz powodów A. A. oraz T. A. kwotę 16 438,12 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 lipca 2018 r. do dnia zapłaty (pkt 1) oraz 5 056 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2), nakazując pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 16,80 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych związanych z opinią biegłego poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa (pkt 3) oraz przeksięgować kwotę 600 złotych z księgi zaliczek na dochody Skarbu Państwa (pkt 4).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 27 marca 2018 r. W. K., kierując pojazdem marki R. (...) o nr rej. (...) w miejscowości K., wjechał w znajdującą się na jezdni dziurę, uszkodził oponę w będącym jego własnością pojeździe, w wyniku czego stracił nad nim panowanie i w konsekwencji wjechał w ogrodzenie posesji stanowiącej własność powodów.

Sprawca szkody w dacie zdarzenia posiadał w pozwanym Towarzystwie (...) S.A. z siedzibą w W. umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów.

Powodowie w związku z powyższym zdarzeniem zgłosili szkodę do pozwanego. Pozwany po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przyznał i wypłacił powodom odszkodowanie w kwocie 4 139,78 złotych.

Powodowie zlecili firmie budowlanej (...) z siedzibą w miejscowości (...), gmina P. sporządzenie kosztorysu dotyczącego stanu uszkodzonego ogrodzenia, kosztów jego naprawy, z uwzględnieniem robocizny oraz kosztów zakupu materiałów budowalnych. Koszt naprawy ogrodzenia posesji powodów wyceniono na kwotę 20 577,90 złotych.

Pismem z 17 sierpnia 2018 r. powodowi wezwali pozwanego do zapłaty dalszej kwoty 16 438,12 złotych tytułem odszkodowania, jednakże pozwany swojego stanowiska nie zmienił i odmówił zapłaty.

Przed zdarzeniem ogrodzenie nie było zniszczone; miało około 10 lat. Do chwili obecnej nie zostało naprawione, a jedynie zabezpieczone. W wyniku zdarzenia z dnia 27 marca 2018 r. w ogrodzeniu uszkodzeniu uległy: słupki betonowe w ilości 8 sztuk (z istniejących 13 sztuk), fundament szer. 27 cm, w gruncie 70 cm na dł. 5,3 m, dwa przęsła o wym. 2,2 x 1,3 (z istniejących 10), daszek słupka, instalacja domofonowa.

Brak aktualnie na rynku materiałów o fakturze identycznej jak elementy uszkodzone.

Koszt naprawy uszkodzeń w ogrodzeniu posesji powodów, powstałych w wyniku zdarzenia z dnia 27 marca 2018 r. stanowi:

- kwotę 8 488,65 złotych, z zastosowaniem produktów o innej fakturze aniżeli uszkodzone,

- kwotę 22 289,79 złotych, z przywróceniem jednolitej kolorystyki i faktury dla całości ogrodzenia.

Jak zauważył Sąd Rejonowy, podstawę odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela stanowi art. 805 § 1 k.c. oraz art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 roku ( Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) i nie była ona przez stronę pozwaną kwestionowana. Istota sporu sprowadzała się do obliczenia wysokości doznanej przez powodów szkody. W ocenie Sądu pierwszej instancji, naprawienie odrodzenia powodów winno uwzględniać koszty odtworzenia bez dokonywania jakichkolwiek potrąceń w tym zakresie, w tym bez dokonywania potrąceń związanych z amortyzacją ogrodzenia. Jak wskazał biegły w sporządzonych w sprawach opiniach, nie ma możliwości naprawy uszkodzonej konstrukcji z zastosowaniem identycznych materiałów budowlanych, tj. bloczków ogrodzeniowych, nie udokumentowano bowiem ofert o identycznych do zamocowanych w uszkodzonym ogrodzeniu. Takiego zakresu odtworzenia uszkodzonego ogrodzenia (według wariantu II biegłego, z zachowaniem jednolitości parametrów technicznych, kolorystyki i faktury wykończenia bloczków ogrodzeniowych) nie sposób traktować jako ulepszenie rzeczy. Jest tak dlatego, że z uwagi na względy bezpieczeństwa konstrukcji, estetyki przestrzeni publicznej i aktualną niedostępność na rynku materiałów budowlanych użytych do budowy ogrodzenia, przywrócenie płotu do stanu poprzedniego wymaga zastosowania materiałów o jednolitych parametrach. W ocenie Sądu powodowie nie odniosą korzyści z tego tytułu, że ogrodzenie będzie miało taki sam wygląd, skoro tak było do czasu wyrządzenia powodom przedmiotowej szkody.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., a o kosztach sądowych na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Pozwany wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w części, tj.:

- w zakresie pkt 1 wyroku w części co do kwoty 12 089,25 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 lipca 2018 r. do dnia zapłaty;

- w zakresie pkt 2, 3 i 4 wyroku - w całości.
Podniósł następujące zarzuty:

1. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez niewszechstronną, nielogiczną, wybiórczą i fragmentaryczną ocenę materiału dowodowego, co skutkowało błędną oceną dowodu w postaci opinii biegłego i wyjaśnień strony powodowej i pominięciem okoliczności mających istotne znaczenie lub nienadaniem im odpowiedniej wagi, w szczególności poprzez pominięcie znajdującego się w aktach szkodowych wydruku oferty na pustaki betonowe łupane, z których wykonane zostało ogrodzenie, przyjęcie za biegłym stwierdzenia o niedostępności materiałów w sytuacji gdy z w/w wydruku wynika, iż pustaki były dostępne, mając na względzie iż biegły wydanej opinii nie wskazał nawet producenta pustaków betonowych, co pozwoliłoby zweryfikować pogląd o niedostępności lub dostępności materiałów budowlanych na rynku, uznanie za wiarygodne wyjaśnień strony co do niedostępności towarów w sytuacji niewykazania przez powodów, aby materiały te były niedostępne także w innych sklepach poza tym, w którym pierwotnie materiały zostały zakupione lub przynajmniej u producenta, co w efekcie skutkowało uznaniem za uzasadniony wariant nr II z opinii biegłego w sytuacji gdy przeprowadzenie skutecznej naprawy przywracającej stan poprzedni było możliwe za kwotę mniejszą, wyliczoną według wariantu nr I;

b. art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie, że strona powodowa wywiązała się z obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi dla siebie określone skutki prawne, tym samym wysokości powstałej w majątku poszkodowanych szkody, a w konsekwencji należnego im odszkodowania, podczas gdy strona powodowa nie wykazała, aby niemożliwe było w ogóle zakupienie materiałów z jakich wykonano ogrodzenie, poprzestając na wyjaśnieniu o nieistnieniu sklepu, w którym pustaki betonowe zostały nabyte w momencie budowy ogrodzenia co nie jest tożsame z ich całkowitą niedostępnością, w szczególności nie wykazując faktu zaprzestania ich produkcji a poprzestała jedynie na gołosłownym twierdzeniu o ich niedostępności na rynku;

2. Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a. art. 361 § 2 k.c., art. 822 § 1 k.c. i art. 824 ¹ § 1 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie
i zasądzenie świadczenia przekraczającego wysokość rzeczywiście poniesionej szkody;

b. art. 354 § 2 k.c. oraz art. 16 ust. 1 i art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach
obowiązkowych przez uznanie, iż poszkodowany w sposób należyty współpracował z
pozwanym w toku procesu likwidacji szkody, pomimo, iż nie podjął się naprawienia
szkody, a jedynie zastąpił uszkodzone ogrodzenie siatką, czym doprowadził do
nieuzasadnionego zwiększenia kosztów naprawy ogrodzenia, a tym samym szkody.

W oparciu o wskazane zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za pierwszą instancję, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

Powodowie domagali się oddalenia apelacji na koszt pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przede wszystkim Sąd Rejonowy poczynił właściwe ustalenia faktyczne, opierając się na zgromadzonych dowodach. Dokonał również właściwej z punktu widzenia kryteriów z art. 233 k.p.c. ich oceny. Skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w powołanej normie prawa procesowego nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego, opartej na własnej ocenie materiału dowodowego wersji zdarzeń. Konieczne jest wykazanie - przy posłużeniu się argumentami jurydycznymi - że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko takie uchybienie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest też wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął Sąd, doniosłości poszczególnych dowodów. Tylko zatem w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (patrz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, LEX nr 172176, z dnia 18 czerwca 2004 r., II CK 369/03, LEX nr 174131, z dnia 27 września 2002 r., sygn. akt: II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Dokonując ustaleń w zakresie możliwości zakupu materiałów identycznych z tymi, z których wykonane zostało uszkodzone ogrodzenie powodów, Sąd oparł się przede wszystkim na opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa lądowego. Jej ustalenia i wnioski korelowały z zeznaniami powoda T. A..

Pozwany w apelacji powołał się jako na kontrdowód na wydruki oferty na pustaki betonowe łupane, wskazując, że znajdowały się one w aktach szkodowych sprawy załączonych do odpowiedzi na pozew na płycie CD.

Warto zauważyć, że rozstrzygnięcie kwestii, czy chodzi o materiały tożsame z tymi, z których wykonano ogrodzenie, wymagało posiadania wiadomości specjalnych i Sąd, dysponując jedynie dowodem z wydruku, nie był władny dokonać ustaleń w tym zakresie rozbieżnych z opinią biegłego.

Przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej. Podważenie mocy dowodowej opinii, poprzez zakwestionowanie wiadomości specjalnych, do których biegli się odwołują, bądź wywodzenie z takiej opinii dalszych wniosków opartych na wiadomościach tego rodzaju, z uwagi na treść art. 278 § 1 k.p.c., może nastąpić wyłącznie poprzez przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii tych samych biegłych lub z opinii innego biegłego.

W sprawie przedmiotowej biegły, jak wynika z jego opinii z 15 maja 2019 r., po dokonaniu analizy dostępności na rynku materiałów, w tym także ofert internetowych, stwierdził, że brak jest ofert odpowiadających parametrom elementów uszkodzonych ogrodzenia powodów, przede wszystkim w zakresie faktury ich wykończenia. W celu zachowania jednolitości i kolorystyki wykończenia zachodzi zatem konieczność wymiany wszystkich elementów kształtek betonowych (k. 80 akt).

Po zapoznaniu się z treścią opinii pozwany złożył pismo, w którym zawarł sprzeczne z opinią stwierdzenie, że na dzień ustalania odszkodowania , tj. 9 kwietnia 2018 r. były dostępne materiały, pozwalające na skuteczną naprawę przywracającą obiekt do stanu sprzed zdarzenia.

Zatem biegły, zdaniem pozwanego, winien zweryfikować swoją opinię. W odpowiedzi, na polecenie Sądu, biegły wydał opinię uzupełniająca, w której wskazał, że pozwany nie podał producenta bloczków ogrodzeniowych, co uniemożliwia weryfikację parametrów technicznych i faktury bloczków. W związku z czym, jeżeli - zdaniem pozwanego - bloczki są identyczne, biegły prosi o wskazanie producenta celem stosownej weryfikacji. Konkluzja opinii uzupełniającej była jednoznaczna - przy dokonaniu analizy oferty rynkowej dotyczącej sprzedaży bloczków ogrodzeniowych nie udokumentowano oferty o identycznych parametrach technicznych, (wymiary, faktura i kolorystyka), jak elementów uszkodzonych zamontowanych w ogrodzeniu (k. 112).

Po otrzymaniu odpisu tej opinii, pełnomocnik pozwanego złożył pismo, w którym zawarł jedynie oświadczenie, że nie wnosi o wydanie przez biegłego kolejnej opinii uzupełniającej i wezwanie go na rozprawę (k. 115).

Wbrew zatem zarzutom skarżącego, strona powodowa wykazała, że na rynku faktycznie brak jest dostępnych pustaków betonowych, z których można wykonać odbudowę ogrodzenia w uszkodzonym zakresie.

Nie było także konieczności, aby biegły przedstawiał w opinii cały proces analizy ofert z podaniem wszystkich, z którymi się zapoznał. Jak słusznie zauważa skarżący, rynek materiałów budowlanych oferuje obecnie bardzo szeroki ich wybór. Jeżeli zatem zdaniem pozwanego, a wbrew opinii biegłego, istniała konkretna oferta produktu o poszukiwanych parametrach, to zgodnie z sugestią biegłego zawartą w opinii uzupełniającej, pozwany winien ją przedłożyć z podaniem producenta i sprzedawcy i wszelkich konkretnych informacji o produkcie, tak, aby biegły mógł się do tej kwestii odnieść. Skoro zaś pozwany tego nie uczynił, Sąd dysponował opinią biegłego, z której wynikało, że sprzedawcy i producenci identycznego produktu po uszkodzeniu ogrodzenia już nie oferowali oraz sprzecznym z nią twierdzeniem strony pozwanej, że takie oferty były. W tych warunkach, w świetle powyższych uwag, jest oczywiste, że dokonane ustalenia nie mogły pozostawać w kontrze z opinią i opierać się na niezweryfikowanym przez osobę dysponującą stosowną wiedzą wydruku ofert internetowych. Już tylko marginalnie należy podnieść, że oferta internetowa nie zawsze oznacza dostępności produktu.

Sąd Okręgowy nie podziela także zarzutu o braku należytej współpracy ze strony powodowej przy likwidacji szkody, poprzez niedokonanie naprawy uszkodzonego ogrodzenia, co spowodować miało zdaniem skarżącego zwiększenie szkody.

W tym kontekście w pierwszym rzędzie należy zauważyć, że pozwany nie zaoferował powodom wypłaty odpowiedniego odszkodowania pozwalającego na przywrócenie stanu poprzedniego, nawet przy przyjęciu, że konieczna jest jedynie wymiana uszkodzonych elementów - wypłacono 4 139,87 złotych, a szkoda wynosiła w wariancie I - 8 488,65 złotych.

Nadto, jak już wskazano, pozwany nie wykazał w sposób należyty, że na dzień wystąpienia szkody - w przeciwieństwie do dnia ustalania odszkodowania przez Sąd - był możliwy zakup materiałów identycznych do tych, które zastosowano do budowy ogrodzenia.

Przyznane odszkodowanie nie jest także wyższe od szkody powodów z tej przyczyny, że Sąd nie dokonał amortyzacji elementów koniecznych do odbudowy, przy uwzględnieniu wieku uszkodzonego ogrodzenia.

Przywrócenie do stanu poprzedniego w rozumieniu art. 363 § 2 k.c. oznacza, że rzecz uszkodzona ma mieć te same cechy w zakresie wyglądu, właściwości i użyteczności, w takim stopniu jak przed zdarzeniem. Konieczność wymiany uszkodzonych elementów stanowi niewątpliwie normalne następstwo działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 k.c.). Na pierwszy rzut oka wydaje się, że zastąpienie elementu już eksploatowanego powoduje, że poszkodowany zyskuje, gdyż w jego rzeczy pojawia się element mający większą wartość niż ten, który uległ zniszczeniu. Nie jest to jednak wniosek trafny, gdyż element po połączeniu z rzeczą nie może być oceniany jako samodzielny przedmiot obrotu. O tym, że wymiana uszkodzonych elementów na nowe prowadzi do bezpodstawnego wzbogacenia poszkodowanego można mówić tylko wtedy, gdyby spowodowało to wzrost wartości rzeczy jako całości.

Wykładnia art. 361 § 2 i art. 363 § 2 k.c. prowadzi do wniosku, że ubezpieczyciel, w ramach umowy o odpowiedzialności cywilnej, powinien ustalić odszkodowanie w kwocie, która zapewnia przywrócenie uszkodzonej rzeczy do stanu sprzed zdarzenia wyrządzającego szkodę jako całości. Brak podstaw, aby poszkodowany ponosił dodatkową stratę w postaci różnicy pomiędzy wartością elementów wymienianych uszkodzonej rzecz, jaką miały one przed wypadkiem a wartością nowych, których zamontowanie w naprawionej rzeczy było celowe.

Powodowie mają zatem prawo oczekiwać, iż otrzymają od ubezpieczyciela kwotę, która pozwala na zakup nowych elementów, jeżeli ich zamontowanie jest potrzebne, aby ogrodzenie zostało przywrócone do stanu poprzedniego, a obowiązkiem zakładu ubezpieczeń jest ustalenie i wypłacenie odszkodowania w takiej właśnie wysokości.

Z uwagi na powyższe, zgodnie więc z art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powodów kwotę 1 800 złotych, stanowiącą wynagrodzenie reprezentującego powodów pełnomocnika, obliczoną na podstawie § 2 pkt 5 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U.2015., poz. 1809 ze zm.).