Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : sędzia Barbara Bojakowska

Sędziowie: Elżbieta Zalewska – Statuch,

Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2020 r. w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Z. G.

przeciwko Towarzystwu (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 16 grudnia 2019 r. sygn. akt I C 827/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Towarzystwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Z. G. kwotę 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 87/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie z powództwa Z. G. przeciwko Towarzystwu (...) SA z siedzibą
w W., o zadośćuczynienie, zasądził od pozwanego na rzecz powódki 40.000 zł wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 września 2019 roku do dnia zapłaty
(pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2), zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego (pkt 3), przyznał i nakazał pobrać od pozwanego
na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku 2098,53 zł tytułem zwrotu nieopłaconych w sprawie kosztów sądowych od uwzględnionej części powództwa (pkt 4) oraz odstąpił od obciążania kosztami sądowymi powódkę od oddalonej części powództwa (pkt 5).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny, który Sąd Okręgowy podzielił i przyjął za własny, a którego istotne elementy przedstawiają się następująco:

4 stycznia 2007 roku na autostradzie (...) w miejscowości S. doszło
do wypadku drogowego, w przebiegu którego kierująca samochodem marki V. (...) A. Z., córka powódki, podejmując niedozwolony w tym miejscu manewr zawracania zajechała drogę kierującemu samochodem marki A. (...) i tym samym doprowadziła
do zderzenia się pojazdów. W konsekwencji wypadku, na skutek odniesionych obrażeń ciała, pasażer pojazdu marki V. (...) A. G., syn powódki, zmarł.

Prokuratura Rejonowa w Piotrkowie Trybunalskim w dniu 5 marca 2007 r wydanym w sprawie RSD 309/07 umorzyła śledztwo wobec śmierci sprawcy zdarzenia.

W dniu 4 lipca 2007 roku firma – Centrum (...) SA działający
w imieniu Z. G. zawarli z ubezpieczycielem – (...) SA
w W. Oddział w S. ugodę, na mocy której oświadczyli, że ,,w związku
z wypadkiem z 4 stycznia 2007 roku, w wyniku którego śmierć poniósł syn powódki A. G. na zaspokojenie roszczeń o odszkodowanie przyjmujemy w drodze ugody tytułem odszkodowania należnego od odpowiedzialnego cywilnie za wypadek z polisy nr (...) kwotę 7000 zł. Odszkodowanie zostanie wypłacone przez (...) SA poprzez przekaz na konto firmy wskazanej w pełnomocnictwie z 28 stycznia 2007 roku Centrum (...) SA we W.. W ugodzie zawarto także następujące stwierdzenie ,,oświadczamy, że ustalona kwota świadczenia całkowicie pokrywa nasze roszczenie związane z wypadkiem z dnia 4 stycznia 2007 roku i stanowi pełne zadośćuczynienie poniesionych strat na osobie będących następstwem przedmiotowego zdarzenia oraz strat materialnych i rzeczowych, wobec czego zrzekamy się dalszych roszczeń tak w stosunku do odpowiedzialnych cywilnie, jak i do jego ubezpieczyciela tj. (...) SA.”. W imieniu powódki ugodę podpisali wiceprezesi zarządu D. C. i M. K., zaś w imieniu (...) Asekuracja dyrektor oddziału R. B..

Strona pozwana nie posiadała dokumentacji papierowej odnośnie zgłoszonego przez powódkę roszczenia.

W piśmie z 29 maja 2015 roku powódka reprezentowana przez centrum (...) wezwała stronę pozwaną do zapłaty kwoty 50000 zł w związku z zadośćuczynieniem za śmierć syna.

W piśmie z 21 sierpnia 2019 roku powódka zgłosiła pozwanej do wypłaty roszczenie w kwocie 80000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę pozostającą w związku ze śmiercią syna A. G..

Decyzją z 30 sierpnia 2019 roku pozwany odmówił wypłaty na rzecz powódki zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w związku ze śmiercią osoby najbliższej.

Z polisty o numerze (...) Z. G. otrzymała 7000 zł tytułem odszkodowania.

Powódka jest matką trójki dzieci, w zdarzeniu z 4 stycznia 2007 roku straciła córkę
i syna A. G.. Więź łącząca Z. G. z synem A. była bardzo silna. Zamieszkiwali we wspólnym gospodarstwie domowym, syn pomagał matce fizycznie, prowadził gospodarstwo. Do dnia dzisiejszego powódka silnie odczuwa jego brak, regularnie odbywa wizyty na cmentarzu. Po śmierci syna nie leczyła się u psychologa, co wynikało z braku możliwości dojazdu, brała leki ziołowe na uspokojenie. Otrzymane pieniądze z zawartej ugody w kwocie około 5000 zł, po potrąceniu kosztów kancelarii odszkodowawczej, przeznaczyła na pomoc materialną wnuczków, dzieci córki A. Z.. W momencie zawierania umowy z firmą (...) SA powódka pozostawała w złej kondycji psychofizycznej, umowa z firmą odszkodowawczą została zawarta w okresie około 2 tygodni po pogrzebie syna.

Powódka nie miała świadomości, że działająca w jej imieniu Kancelaria (...) SA będzie się zrzekać dalszych roszczeń w jej imieniu.

Pozwany jest następcą (...) SA.

Stan faktyczny sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów uznanych
za wiarygodne.

Według sądu, powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części
w oparciu o art. 436 § 1 k.c., art. 822 § 1 i § 4 k.c. oraz art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. oraz art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Sąd wskazał, że spór nie dotyczy samej zasady odpowiedzialności pozwanego towarzystwa ubezpieczeń, ale ogranicza się do zbadania czy doszło do powagi rzeczy ugodzonej (res transacta), sąd jedynie skrótowo przytoczył powyższe podstawy prawne dochodzonego żądania i wskazuje, że w orzecznictwie i literaturze przedmiotu utrwalony
jest pogląd, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie
art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę,
gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 roku.

W przypadku powódki, zdaniem sądu, doszło do naruszenia jej dobra osobistego
(art. 23 i art. 24 k.c.) w postaci zerwania więzi rodzinnej z synem, zerwanie więzi miało charakter gwałtowny i przedwczesny. A. G. był mężczyzną w sile wieku, założył własną rodzinę i miał dzieci.

Przechodząc do zarzutu pozwanego (res transacta) sąd uznał zawarte zrzeczenie się przez powódkę oświadczenie złożone w jej imieniu przez kancelarię odszkodowawczą (...) SA o treści ,,oświadczamy, że ustalona kwota świadczenia całkowicie pokrywa nasze roszczenie związane z wypadkiem z dnia 4 stycznia 2007 roku i stanowi pełne zadośćuczynienie poniesionych strat na osobie będących następstwem przedmiotowego zdarzenia oraz strat materialnych i rzeczowych, wobec czego zrzekamy się dalszych roszczeń tak w stosunku do odpowiedzialnych cywilnie, jak i do jego ubezpieczyciela tj. (...) SA.” – za nieważne w myśl art. 103 § 1 w zw. z art. 58 § 3 k.c.

Podniesiono przy tym, w oparciu o art. 98 k.c., że pełnomocnictwo udzielone przez Z. G. kancelarii (...) SA znajdujące się w aktach szkody upoważniające
do działania w jej imieniu, w tym zrzekania się roszczeń dotyczyło w istocie roszczeń
w ramach postępowania likwidacyjnego, albowiem na pełnomocnictwie widnieje data
6.04.16 r, miejscowość L.. W aktach sprawy, jak i w aktach szkody brak jest natomiast pełnomocnictwa udzielonego przez Z. G. kancelarii (...) SA w związku
z zawarciem ugody z 2007 roku. W treści korespondencji pozwanego towarzystwa ubezpieczeń wskazuje się, że w archiwum brak jest dokumentacji papierowej związanej
ze zgłoszoną szkodą i zlecono wywiad środowiskowy. Nie można domniemywać treści udzielonego przez powódkę pełnomocnictwa firmie (...) SA, tym bardziej że powódka dopytana o to przez sędziego na rozprawie oświadczyła, że nie przypomina sobie aby
w związku z zawartą ugodą upoważniła kancelarię (...) SA do zrzeczenia się dalszych roszczeń w jej imieniu. Każda ze stron umowy ugody powinna dołożyć należytych starań
aby osoby podpisujące ugodę działające w ich imieniu posiadały należyte umocowanie. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodu spoczywa na tym, kto się na niego powołuje. Według sądu, skoro ubezpieczyciel podnosi zarzut res transacta powinien wykazać, że strony były należycie umocowane do dokonania tejże czynności, a zadaniu temu nie sprostał.

Powołując się na art. 65 k.c. sąd zwrócił uwagę, że pierwszy z akapitów ugody dotyczy jednoznacznie ,,odszkodowania”. Świadczy o tym nie tylko literalny zapis, ale i niska kwota na jaką zawarto ugodę. Dodatkowo, w dokumentacji likwidacji szkody wskazuje się,
że Z. G. otrzymała kwotę 7000 zł z tytułu odszkodowania. Zapis widniejący
w dalszej części ugody dotyczy roszczeń związanych z akapitem pierwszym – dotyczy zadośćuczynienia poniesionych strat na osobie oraz strat materialnych i rzeczowych. Literalna wykładania umowy, zdaniem sądu, dotyczy zatem odszkodowania, a zadośćuczynienie dotyczy szkód na osobie i związanych strat materialnych i rzeczowych. Ponadto Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że na moment zawierania ugody koncepcja roszczenia o zadośćuczynienie
z powodu zerwania więzi z bliską osobą nie była szerzej znana, a orzecznictwo sądów
nie było ugruntowane jak obecnie. Nie sposób więc uznać, że zawarta przez strony ugoda dotyczyła zrzeczenia się prawa do dochodzenia zadośćuczynienia za krzywdę wywołaną śmiercią osoby najbliższej.

Sąd wskazał, że w orzecznictwie sądów powszechnych powyższy problem rzeczy ugodzonej w aspekcie roszczeń osób z tytułu zadośćuczynienia za śmierć osoby, która miała miejsce przed 2008 rokiem pojawił się już wielokrotnie, gdzie uwzględniono powództwa uznając, że przedmiot sporu nie był objęty powagą rzeczy ugodzonej.

Odnosząc się do kwestii wysokości zgłoszonego roszczenia sąd uznał, że kwota
40000 zł będzie stanowić wystarczającą rekompensatę z tytułu zadośćuczynienia za zerwanie więzi powódki z synem. Choć nie jest możliwe wycenienie krzywdy jakiej niewątpliwie doznała powódka, należy mieć na uwadze, że choć żądała w niniejszym postępowaniu kwoty 60000 zł, to w toku postępowania likwidacyjnego w 2015 roku zgłosiła roszczenie o zapłatę kwoty 50000 zł. Kwota ta uległa podwyższeniu dopiero w toku postępowania likwidacyjnego do 80000 zł. Biorąc pod uwagę okres czasu, a zatem blisko 4 lata od zgłoszenia żądania 50000 zł, a także że choć powódka nadal przeżywa śmierć najbliższej jej osoby to czas jaki upłynął od zdarzenia – 2007 rok, jak i zgłoszenia pierwszego żądania – 50000 zł
ma znaczenie i żądana kwota zadośćuczynienia powinna odpowiadać rozmiarowi cierpień. Syn powódki w dacie śmierci był osobą dojrzałą, założył już rodzinę. Powódka będąc reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie złożyła żadnych wniosków dowodowych poza przesłuchaniem w charakterze strony, a to przecież dowód z opinii biegłego z zakresu psychologii byłby pomocny przy ocenie sądu w kontekście przeżywania przez powódkę procesu żałoby. Z tych względów pozew w pozostałym zakresie oddalono.

O odsetkach orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu – od 27 września 2019 roku,
na podstawie art. 481 § 1 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. Wobec tego, że powódka przegrała sprawę w 34% koszty zastępstwa procesowego wzajemnie pomiędzy stronami zniesiono.

Na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. obciążono pozwanego kosztami sądowymi
– opłatą i wydatkami w zakresie uwzględnionej części powództwa.

Na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpiono od obciążania powódki kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa mając na uwadze charakter świadczeń pieniężnych jakie otrzymała powódka w związku z tragiczną śmiercią swojego dziecka i rekompensatę krzywdy.

Apelację od wyroku wniosła strona pozwana, która zaskarżyła go w części uwzględnianej powództwo oraz w zakresie kosztów procesu ( pkt. 1, 3 i 4 wyroku), zarzucając mu:

- naruszenie prawa materialnego art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. w art. 917 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i błędne uznanie, że w okolicznościach niniejszej sprawy ziściły się przesłanki dla zasądzenia na rzecz powódki jakiegokolwiek zadośćuczynienia a kwota 40.000 zł stanowi sumę odpowiednią w rozumieniu tego przepisu w związku z krzywdą doznaną przez powódkę na skutek śmieci syna A. G. w wypadku w dniu 4 stycznia 2007 r., podczas gdy powódka zawarła z pozwanym wiążącą ugodę na mocy której zrzekła się jakichkolwiek dalszych roszczeń względem pozwanego

- naruszenie prawa materialnego art. 103 § 1 k.c. w zw. z art. 58 § 3 k.c. i art. 917 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że zawarta ugoda pozasądowa w dniu 4 lipca 2007 r. jest nieważna w zakresie w jakim powódka zrzeka się praw do dochodzenia dalszych roszczeń na przyszłość albowiem ówczesny pełnomocnik nie był umocowany do dokonywania takiej czynności- w sytuacji gdy strona powodowa nie kwestionowała prawidłowości umocowania pełnomocnika zawierającego ugodę pozasądową, a obowiązek wykazania braku prawidłowej reprezentacji powódki w momencie zawierania ugody winien obciążać powódkę , bowiem to ona z tej okoliczności wywodzi konsekwencje prawne oraz niewłaściwe przyjęcie , że ugoda w zakresie w jakim poszkodowana zrzekła się praw do dochodzenia dalszych roszczeń na przyszłość jest nieważna, skoro poprzednik prawny pozwanego nie zawarłby ugody bez zrzeczenia się prawa do dalszych roszczeń

- naruszenie prawa materialnego art. 918 § 2 k.c. w zw. z art. 65 k.c. poprzez ich niezastosowanie , co w konsekwencji doprowadziło do zasądzenia na rzecz powódki zadośćuczynienia w sytuacji , kiedy powódka nie złożyła skutecznego oświadczenia o uchyleniu się do skutków prawych zawartej ugody.

W konkluzji wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu na obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył:

W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, na co wskazują podnoszone zarzuty apelacji, że podstawa odpowiedzialności za szkodę komunikacyjną posiadacza pojazdu lokuje się w art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c., natomiast odpowiedzialność pozwanego za szkody, będące następstwem śmierci syna powódki, wynika z art. 822 § 1 i 3 k.c.

Ostatecznie nie ma też sporu, że z uwagi na datę zaistnienia zdarzenia szkodowego (2007 r.) przed dniem 3 sierpnia 2008 r., powódka, jako najbliższy członek rodziny zmarłego , ma prawo domagać się od pozwanego z tego tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. Powyższy pogląd znalazł odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego m.in. w uchwale z dnia 22 października 2010 r. (III CZP 76/10, LEX nr 604152), jak i w kolejnych judykatach i można uznać, że jest on obecnie ugruntowany.

Zarzuty apelującego sprowadzają się tylko do zasady przyznanego zadośćuczynienia powołując się na powagę rzeczy ugodzonej oraz zrzeczenie się dalszych roszczeń , chociaż nie wskazano wprost na zarzut naruszenia art. 10 k.p.c.

Odnosząc się zarzutów naruszenia prawa materialnego tj. art. 917 k.c. i art. 918 k.c. oraz art. 448 w zw. z art. 24 § 1 k.c., nie można zgodzić się z argumentacją strony pozwanej, że w sprawie zachodzi powaga rzeczy ugodzonej w odniesieniu do roszczeń powódki objętych niniejszym pozwem.

Na wstępnie należy przypomnieć , że wykładnia oświadczenia woli stron zawartego w ugodzie jest domeną stosowania przepisu prawa materialnego art. 65 k.c. Zawarte w treści ugody pozasądowej porozumienie co do istniejącego między stronami stosunku prawnego ma charakter zgodnego oświadczenia woli, a więc czynności prawnej zmierzającej do wywołania skutków w dziedzinie prawa materialnego. Do samej istoty ugody należy zatem rezygnacja przez stronę z części swoich żądań. Ustępstwa wzajemne stron należy pojmować subiektywnie (a więc odnosić je nie do rzeczywistej, obiektywnie ustalonej treści stosunku prawnego, ale przekonania każdej ze stron co do wielkości i wagi poszczególnych roszczeń z niego wynikających) i bardzo szeroko (patrz: postanowienie SA w Szczecinie z 29 marca 2013 r. I ACz 1181/12, Lex nr 1344245).

Na dzień podpisania ugody pozasądowej , roszczenia powódki dotyczące odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej na skutek śmierci syna, rzeczywiście zostały wyczerpane. Nie można jednak zgodzić się apelującym, że zawarta ugoda obejmowała także zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego powódki w postaci więzi rodzinnej ze zmarłym synem. Warto podkreślić, że norma art. 446 § 4 k.c. weszła w życie 3 sierpnia 2008 r. i dopiero po tej dacie zaczęło kształtować się orzecznictwo (przytoczone we wcześniejszych rozważaniach) pozwalające na zasądzenie świadczenia w postaci zadośćuczynienia w reżimie odpowiedzialności z tytułu naruszenia dóbr osobistych za śmierć osoby bliskiej, jeśli nastąpiła ona przed wejściem w życie § 4 art. 446 k.c. W dniu 4 lipca 2007 r. ani powódka, ani reprezentujący ją pełnomocnik nie posiadali żadnej świadomości, że przysługują jej jakiekolwiek inne roszczenia niż te, do których odnosiła się treść ugody. Prawidłowo rzecz ujmując, przedmiotem ugody nie mogły być roszczenia, które nie zostały przez powódkę zgłoszone ubezpieczycielowi. Nie mogła się więc ich zrzec, mimo zawartego w ugodzie sformułowania, że kwota 7000 zł z tytułu odszkodowania całkowicie pokrywa roszczenie związane z wypadkiem z dnia 4 stycznia 2007 r. i stanowi pełne zadośćuczynienie poniesionych strat na osobie oraz strat materialnych i rzeczowych.

W tym miejscu należy przypomnieć, że dokonując wykładni zawartej ugody należy mieć na uwadze zgodny zamiar stron i cel zawartej ugody.

Wykładnia umów, do której znajdują zastosowanie dyrektywy interpretacyjne zawarte w art. 65 k.c., dokonywana jest kolejno na trzech płaszczyznach: ustalenia literalnego brzmienia umowy, ustalenia treści oświadczeń woli przy zastosowaniu reguł określonych w art. 65 § 1 k.c. oraz ustalenia sensu złożonych oświadczeń woli poprzez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy. Na tle art. 65 k.c. przyjmuje się kombinowaną metodę wykładni, która w przypadku oświadczeń woli składanych innej osobie, przyznaje pierwszeństwo temu znaczeniu oświadczenia, jakie rzeczywiście nadawały mu obie strony w chwili jego złożenia. Ten sens oświadczenia woli uznaje się za wiążący. Priorytet stosowania wykładni subiektywnej wynika z art. 65 § 2 k.c. Jeżeli okaże się, że strony nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli konieczne jest przejście do wykładni obiektywnej, tj. ustalenia właściwego sensu oświadczenia woli na podstawie przypisania normatywnego, czyli tak jak adresat oświadczenia woli rozumiał to oświadczenie lub powinien je rozumieć. Decydujący jest tu więc punkt widzenia odbiorcy oświadczenia, dokonującego z należytą starannością zabiegów interpretacyjnych zmierzających do odtworzenia treści myślowych podmiotu składającego oświadczenie. W przypadku oświadczenia ujętego w formie pisemnej, sens oświadczeń woli ustala się na podstawie wykładni tekstu dokumentu. Podstawową rolę grają tu językowe normy znaczeniowe, ale także kontekst i związki znaczeniowe poszczególnych postanowień w świetle całości postanowień umownych (kontekst umowny). Tekst nie stanowi jednak wyłącznej podstawy wykładni ujętych w nim oświadczeń, lecz konieczne jest również zrekonstruowanie, na podstawie przedstawionych przez strony dowodów, zgodnego zamiaru i celu stron, a zatem ustalenie tego, do czego strony dążyły dokonując określonej czynności prawnej; znaczenie mają tu okoliczności faktyczne, w których umowę uzgadniano i zawarto, a także zachowanie stron umowy przed i po jej sfinalizowaniu, w tym zachowania polegające na jej wykonywaniu, zwłaszcza w sytuacji, w której nie doszło jeszcze do sporu (patrz wyrok Sądu Najwyższego 10 stycznia 2020 r. I CSK 380/18).

Odnosząc powyższe reguły do wykładni zawartej ugody pozasądowej nie sposób uznać, że swym zakresem obejmowała ona również zadośćuczynienie za zerwanie więzi rodzinnych. Z treści całej ugody, a nie tylko ze sformułowań zwartych w jej ostatnim akapicie oraz szczątkowych akt szkodowych z 2007 r. wynika jednoznacznie, że dotyczyła ona tylko odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci syna, którego podstawę prawną stanowi art. 466 § 3 k.c. Nie wymaga pogłębionych rozważań teza, że jest to całkowicie inne roszczenie niż dochodzone obecnie roszczenie o zadośćuczynienie, albowiem dotyczyło szkody majątkowej doznanej przez powódkę na skutek śmierci syna, a nie szkody niemajątkowej w postaci krzywdy związanej z naruszeniem dobra osobistego w postaci zerwania więzi rodzinnych powódki z dzieckiem. Bezspornie, jest, na co zwraca uwagę apelujący, że przed wejściem w życie przepisu art. 446 § 4 k.c., przy ustalaniu wysokości odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci najbliższego członka rodziny brano pod uwagę także w pewnym zakresie skutki niemajątkowe tego zdarzenia, o ile wpływały one na wysokość szkody majątkowej. Odszkodowanie z art. 446 § 3 k.c. nigdy jednak nie kompensowało samej krzywdy wywołanej poczuciem bólu i straty na skutek nagłego zerwania więzi i relacji rodzinnych. Przy czym strona pozwana w żaden sposób nie wykazała, jakie to okoliczności istotne dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia należnego powódce, dotyczące zmian w sferze jej dób niematerialnych, były już uwzględnione przy ustalaniu odszkodowania objętego przedmiotową ugodą pozasądową.

Sąd Rejonowy dokonał zatem trafnej wykładni zawartej ugody, kierując się nie tylko literalną treścią poszczególnych postanowień, ale miał też na uwadze ogólne reguły dotyczące wykładni oświadczeń woli.

Co do zarzutu naruszenia art. 103 § 1 k.c. w zw. z art. 917 k.c. i art. 58 § 3 k.c., to także nie zasługuje on na uwzględnienie. Jak wynika z treści art. 103 § 1 k.c. ważność czynności prawnej zawartej przez pełnomocnika, który przekroczył swoje umocowanie uzależniona jest od potwierdzenia takiej czynności przez mocodawcę. W rozpoznawanej sprawie nie ma wątpliwości, że powódka upoważniła pełnomocnika tylko do zawarcia ugody w zakresie odszkodowania, co wynika z pierwszego zdania ugody „my niżej podpisani jako centrum (...) SA –pełnomocnicy upoważnieni do reprezentowania i odbioru odszkodowania w imieniu Z. G. …., przyjmujemy w drodze ugody tytułem odszkodowania … kwotę 7000 zł”. Przy czym stwierdzenie nieważności czynności prawnej dokonane przez pełnomocnika w zakresie zrzeczenia się wszelkich roszczeń stanowi tylko dodatkowy argument za uwzględnieniem roszczenia, gdyby kierować się literalną treścią ostatniego akapitu ugody. Dla samej oceny zakresu pomocnictwa i dokonanych przez pomocnika czynności prawnej nie jest wymagane zgłoszenie konkretnego żądania przez mocodawcę, w sytuacji kiedy występuje z żądaniem, które, jej zadaniem, nie było objęte wcześniejszym postępowaniem likwidacyjnym.

Wreszcie nie można zgodzić się z twierdzeniami zawartymi w apelacji, że niedopuszczalne jest badanie przez sąd czy zawarta ugoda jest zgodna z zasadami współżycia społecznego. Każda czynność prawna podlega ocenie przez Sąd pod kątem jej zgodności nie tylko z przepisami prawa, ale też zasad współżycia społecznego ( art. 58 k.c.), dlatego też nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że pełnomocnictwo udzielone przez powódkę firmie (...) było niczym nieorganiczne, to zrzeczenie się wszelkich, przyszłych roszczeń, których żadna ze stron wtedy nawet nie przewidywała, należy ocenić jako nieważne.

Nie jest jest też słuszny zarzut naruszenia art. 918 § 2 k.c. w zw. z art.. 65 k.c. polegający na braku złożenia przez powódkę skutecznego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych zawartej ugody. Nie zostało bowiem wykazane, aby powódka ugodą zawartą w 2007 r. obejmowała także żądanie zadośćuczynienia za zerwanie więzi rodzinnych, co wynika z treści ugody, nie miała więc żadnych podstaw aby się od zawartej ugody uchylić się, z powodu błędu. Czym innym jest nieważność zawartej ugody czy jej postanowień z powodu przekroczenia umocowania, a czym innym uchylenie się od skutków zawartej ugody.

Podsumowując należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego trafnie uznając, że ugoda zawarta w 2007 r. nie obejmowała roszczeń z tytułu zadośćuczynienia i dlatego apelacja, jako nieuzasadniona, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. obciążając pozwaną kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez powódkę , których wysokość ustalono stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia w oparciu § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2016 poz. 1668).