Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Barbara Orechwa-Zawadzka

Sędziowie: Bożena Szponar - Jarocka

Sławomir Bagiński

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lutego 2020 r. w B.

sprawy z odwołania K. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy od sierpnia 2018 roku

na skutek apelacji wnioskodawcy K. R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 kwietnia 2019 r. sygn. akt IV U 1553/18

oddala apelację.

Bożena Szponar - Jarocka Barbara Orechwa-Zawadzka S. B.

Sygn. akt III AUa 352/19

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z 24 października 2018 r., wydaną na podstawie przepisów Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 748) oraz Ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz.U. Nr 199, poz. 1673), odmówił K. R. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

W odwołaniu od tej decyzji K. R. wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do świadczenia rentowego od sierpnia 2018 r. po stwierdzeniu, że jest on całkowicie niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z 24 kwietnia 2019 r. oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że K. R. (urodzony (...)) wykonywał pracę w zawodzie robotnika budowlanego. 21 kwietnia 2017 r. w czasie pracy zaprawa murarska podczas montażu okna wpadła odwołującemu do oka lewego pod okulary ochronne. Poczuł pieczenie i ból oka. Oko i okulary ochronne przemył wodą. Udał się na pogotowie w M., skąd został skierowany do przychodni przy szpitalu. Według dokumentacji medycznej pierwsze badanie okulistyczne odbyło się w ambulatorium szpitala miejskiego 23 kwietnia 2017 r. Rozpoznano wówczas dwojenie obuoczne. Od 24 kwietnia 2017 r. odwołujący kontynuował leczenie okulistyczne ambulatoryjne, przyjmując sterydy. Badanie okulistyczne wykazało ostrość wzroku oka lewego, ciśnienie śródgałkowe prawidłowe, zaburzenie ruchomości gałki ocznej lewej, odcinek przedni i dno oka w normie. Odwołujący był również leczony w przychodni Szpitala Wojewódzkiego w O. z powodu zapalenia mięśnia prostego dolnego oka lewego i napadu jaskry. 13 czerwca 2017 r. odwołujący miał konsultację endokrynologiczną, na której stwierdzono przewlekle limfocytarne zapalenie tarczycy. W okresie od 23 października 2017 r. do 17 października 2018 r. odwołujący pobierał świadczenie rehabilitacyjne.

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z 1 października 2018 r. odwołujący został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy w związku z wypadkiem przy pracy do 31 marca 2019 r., ale komisja lekarska ZUS orzeczeniem z 16 października 2018 r. uznała, że odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy do 31 października 2019 r., przy czym częściowa niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy.

Oceniając zasadność odwołania, Sąd Okręgowy odwołał się do art. 12 i art. 13 Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 748) w związku z art. 6 ust. 1 pkt 6 Ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1242), a następnie wskazał, że powołani w sprawie biegli z zakresu okulistyki i endokrynologii rozpoznali u odwołującego miopatię mięśnia prostego dolnego oka lewego z dwojeniem, nadwzroczność oka prawego, astygmatyzm nadwzroczny oka lewego, starczowzroczność i chorobę autoimmunologiczną tarczycy (eutyreozę). Biegli uznali odwołującego za osobę częściowo niezdolną do pracy do 31 października 2019 r. Wskazali, że oparzenie oka zaprawą wapienną nie pozostawiło żadnych zmian, ponieważ rogówka i śluzówki są prawidłowe. Badanie TK i (...) wykazało pogrubienie mięśnia prostego dolnego lewego z częściową regresją. Zmiany te są odpowiedzialne za dwojenie, które jest przyczyną orzekanej niezdolności do pracy. Według biegłej okulistki nie miało to jednak związku z wypadkiem w pracy z 21 kwietnia 2017 r. Wypadek ten nie spowodował trwałego uszczerbku na zdrowiu. Rozpoznana choroba autoimmunologiczna tarczycy (obecnie w okresie eutyreozy) może powodować zmiany w mięśniach oczu, dlatego w tym celu należało uzupełnić diagnostykę i ewentualnie wdrożyć odpowiednia terapię.

Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne dowody z dokumentów, w szczególności z dokumentacji medycznej zebranej przez ZUS, jak i przedłożonej na etapie postępowania. Następnie odwołał się do art. 6 ust. 1 pkt 6 Ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673). Przytoczył definicję wypadku przy pracy, o której mowa w art. 3 ust. 1 tej ustawy, a także definicję osoby niezdolnej do pracy oraz osoby całkowicie lub częściowo niezdolnej do pracy, określonych w art. 12 ust. 1-3 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 748). Sąd przywołał też czynniki brane pod uwagę przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy, o jakich mowa w art. 13 tej ustawy. Ponadto wskazał, że trwałą niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy, gdy zaś rokowania takie istnieją, orzeka się okresową niezdolność do pracy.

Sąd Okręgowy wskazał, że stan zdrowia odwołującego był oceniany przez biegłych z zakresu okulistyki i endokrynologii, którzy stwierdzili, że odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy do 31 października 2019 r. Sąd nie uznał za potrzebne dopuszczanie dowodu z opinii nowego zespołu biegłych. Dodał, że opinia biegłych odpowiadała wymogom zawartym w art. 285 k.p.c., tj. zawierała dokładny opis stanu faktycznego, a wyciągnięte wnioski oraz uzasadnienie opinii pozwoliły Sądowi na sprawdzenie logicznego toku rozumowania lekarza specjalisty. Wskazał, że biegły okulista wyjaśnił dlaczego występuje brak związku pomiędzy stanem zdrowia odwołującego a wypadkiem przy pracy. W chwili badania przez biegłego oparzenie zaprawą wapienną nie pozostawiło żadnych zmian na rogówce i śluzówce. Zaburzenia widzenia wynikają z czynników wewnętrznych, gdyż badanie TK i (...) wykazało pogrubienie mięśnia prostego dolnego lewego z częściową regresją. Zmiany te są odpowiedzialne za dwojenie, które jest przyczyną orzekanej niezdolności do pracy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

K. R. złożył apelację od wyroku Sądu Okręgowego, zaskarżając wyrok w całości. Odwołujący zarzucił Sądowi Okręgowemu:

1.  naruszenie prawa procesowego, tj.

a)  art. 217 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 299 k.p.c. polegające na oddaleniu wniosków dowodowych odwołującego o przesłuchanie świadków M. R. i K. C. oraz o dopuszczenie dowodu z zeznań odwołującego jako strony;

b)  art. 286 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. i art. 233 k.p.c. polegające na oddaleniu wniosku odwołującego o uzupełnienie opinii zespołu biegłych wydanej w sprawie, a w razie jej podtrzymania – o dopuszczenie dowodu z opinii instytutu naukowego;

c)  art. 230 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. polegające na pominięciu przy rozważaniach nad rozstrzygnięciem sprawy, niezaprzeczonej przez organ rentowy okoliczności, że odwołujący do dnia wypadku był całkowicie sprawny;

d)  art. 233 k.p.c., polegające na braku wszechstronności poprzez:

-

pominięcie przy rozstrzygnięciu sprawy tej okoliczności, że odwołujący do dnia wypadku z 21 kwietnia 2017 r. był całkowicie sprawny, a od dnia tego wypadku do chwili obecnej jest niezdolny do pracy;

-

ocenę, że opinia zespołu biegłych wydana w sprawie, jest całościowa, spójna i logiczna oraz, że odpowiada ona na podstawowe pytanie, tj. co jest przyczyną niezdolności do pracy u odwołującego;

-

pominięcie przy rozstrzygnięciu sprawy treści historii choroby z (...), z której wynika, że choroba tarczycy nie może stanowić przyczyny stanu zapalnego mięśnia oka u odwołującego;

-

zbagatelizowanie zarzutów odwołującego co do braku bezstronności biegłej z zakresu okulistyki;

-

nierozważenie tej okoliczności, że lekarz orzecznik ZUS orzekł niezdolność do pracy odwołującego, która wynika z wypadku przy pracy;

2.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 ust 1 pkt 6 Ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych poprzez jego niezastosowanie w sprawie.

Wskazując na te zarzuty, odwołujący wniósł o rozpoznanie postanowień dowodowych Sądu Okręgowego wymienionych w pkt 1 lit. a i b petitum apelacji, poprzez ich zmianę i:

1.  dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. R. na okoliczność, że bezpośrednio przed urazem opisanym w odwołaniu odwołujący nie cierpiał na jakiekolwiek dolegliwości od strony oka lewego oraz jakie były okoliczności urazu i zachowanie odwołującego bezpośrednio po urazie;

2.  dopuszczenie dowodu z zeznań świadka K. C. na okoliczność, że odwołujący przed urazem opisanym w odwołaniu nie cierpiał na jakiekolwiek dolegliwości ze strony oka lewego, wykonywał precyzyjne roboty remontowe i prowadził służbowy samochód;

3.  dopuszczenie dowodu z zeznań odwołującego jako strony na okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności stanu jego zdrowia przed wypadkiem przy pracy, przebiegu wypadku, diagnozowania i leczenia jego skutków;

4.  dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej zespołu biegłych opiniujących w sprawie poprzez zobowiązanie ich do odpowiedzi na pytania zawarte w piśmie procesowym odwołującego złożonym 10 kwietnia 2019 r., tj.:

a)  czy wskazane w opinii przyczyny niezdolności/obniżonej zdolności do pracy pojawiły się nagle, w okresie 3 dni od wypadku, czy też były to choroby/dysfunkcje długotrwałe?

b)  czy wskazane w opinii przyczyny niezdolności/obniżonej zdolności do pracy, z wykluczeniem miopatii, skutkowały niezdolnością odwołującego do pracy w wykonywanym zawodzie? Jeżeli tak, to jak wytłumaczyć fakt, że odwołujący się do dnia wypadku normalnie pracował wykonując precyzyjne roboty budowlane a nawet prowadził samochód firmowy?

c)  czy miopatia jest chorobą nagłą, mogąca upośledzić mięśnie (mięsień) oka w ciągu 3 dni, czy też postępuje stopniowo?

d)  jaki stan upośledzenia mięśni (mięśnia) oka powinien występować na trzy dni przed zdiagnozowaniem dwojenia widzenia, w szczególności czy odwołujący się na trzy dni przed zdiagnozowaniem dwojenia widzenia, cierpiąc na miopatię, mógł wykonywać precyzyjne roboty budowlane?

e)  czy miopatia upośledza mięśnie symetrycznie, czy też może upośledzić wybiórczo jeden z dwóch bliźniaczych mięśni: tu jednego oka?

f)  czy u odwołującego, przed wydaniem kwestionowanej opinii, zdiagnozowano miopatię, a jeżeli tak, to kiedy i w jakim dokumencie?

g)  w jaki sposób można uzupełnić diagnostykę, o której mowa w ostatnim akapicie opinii, i czy da to szansę na potwierdzenie bądź wykluczenie miopatii, jako przyczyny dwojenia widzenia?

h)  czy uraz odniesiony w dniu wypadku może skutkować miopatią?

i)  czy uraz odniesiony w dniu wypadku może skutkować upośledzeniem mięśnia oka lewego u odwołującego?

j)  czy biegle podtrzymują swoją opinię?

5.  w razie podtrzymania tej opinii – dopuszczenie dowodu z opinii instytutu naukowe.

Końcowo odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu prawa do renty w związku z wypadkiem przy pracy od października 2018 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie apelacji oraz zawartych w niej wniosków dowodowych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył:

Apelacja była niezasadna.

Apelacja została wniesiona przed 7 listopada 2019 r., dlatego sprawa była rozpoznawana na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego obowiązujących przed tą datą.

Nie było potrzeby dopuszczania dowodu z zeznań świadków M. R. i K. C. oraz dowodu z przesłuchania odwołującego na okoliczność stanu oka lewego odwołującego przed wypadkiem oraz po wypadku. Dowód z zeznań świadków miał by istotne znaczenie m.in. w ustaleniu, jaką pracę odwołujący wykonywał w dniu wypadku, gdyż w dalszej kolejności biegli lekarze sądowi mogliby ocenić, czy praca ta mogła spowodować konkretne dolegliwości zdrowotne. W sprawie były znane przyczyny wypadku i rodzaj pracy wykonywanej przez odwołującego 21 kwietnia 2017 r. Nie było też wątpliwości, że dolegliwości okulistyczne, które wówczas wystąpiły, były spowodowane wypadkiem przy pracy. W tym zakresie nie było potrzeby dopuszczania dowodu z zeznań świadków ani dowodu z przesłuchania odwołującego jako strony. W dodatku – w myśl art. 299 k.p.c. – dowód z przesłuchania odwołującego można dopuścić, jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Odwołujący nie wykazał tego.

W obecnie rozpoznawanej sprawie było oceniane to, czy odwołujący jest niezdolny do pracy i czy niezdolność ta pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy, któremu uległ 21 kwietnia 2017 r. Ocena niezdolności do pracy i jej stopnia wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych, dysponujących specjalistyczną wiedzą medyczną, a nie zeznań świadków. Sąd Okręgowy zasadnie zatem oparł się na dowodzie z opinii biegłych lekarzy sądowych. W postępowaniu apelacyjnym nie było też potrzeby dopuszczania dowodu z zeznań świadków ani dowodu z przesłuchania odwołującego, dlatego wnioski dowodowe zostały oddalone na podstawie art. 217 § 3 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. (obowiązujących przed 7 listopada 2019 r.).

Na skutek zastrzeżeń odwołującego Sąd Apelacyjny dopuścił jednak dowód z opinii biegłych z zakresu medycyny pracy i okulistyki. Biegły z zakresu medycyny pracy rozpoznał u odwołującego stan po urazie oka lewego, który wystąpił 21 kwietnia 2017 r., miopatię mięśnia prostego dolnego oka lewego z dwojeniem obrazów, nadwzroczność obu oczu, przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy w stadium euryreozy (choroba H.), nadciśnienie tętnicze. Biegły uznał, że odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy do października 2020 r., ale niezdolność ta nie pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy, który wystąpił 21 kwietnia 2017 r. Biegły wskazał, że odwołujący doznał urazu oka lewego poprzez oparzenie zaprawą w trakcie wykonywania pracy. Był leczony zachowawczo w warunkach ambulatoryjnych. Oparzenie nie pozostawiło żadnych trwałych zmian w obrębie spojówki i rogówki oka lewego. Dno obu oczu jest prawidłowe. Ostrość wzroku z korekcją oka prawego i lewego z korekcją też jest prawidłowa. Biegła stwierdziła ubytki w polu widzenia oka lewego oraz dwojenie obrazu. Jednakże powodem orzeczenia o częściowej, okresowej niezdolności do pracy jest dwojenie obrazu oka lewego spowodowane miopatią mięśnia prostego dolnego oraz obniżenie ostrości wzroku i ubytki w polu widzenia oka lewego. Stwierdzone schorzenie nie pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy z 21 kwietnia 2017 r.

Biegła z zakresu okulistyki rozpoznała u odwołującego stan po oparzeniu w pracy (21 kwietnia 2017 r.) oka lewego zaprawa wapienną, zapalenie mięśnia prostego dolnego oka lewego, chorobę H., dwojenie się obrazów we wszystkich kierunkach, nadwzroczność niskiego stopnia obu oczu, astygmatyzm krótkowzroczny niskiego stopnia oka lewego. Biegła nie stwierdziła odchyleń w przednim odcinku oka prawego i lewego. Jednakże ze względu na schorzenia okulistyczne uznała odwołującego za osobę nadal częściowo niezdolną do pracy od października 2018 r. do października 2020 r. Niezdolność ta jest spowodowana zapaleniem mięśnia prostego dolnego oka lewego i pogrubieniem mięśnia prostego dolnego oka prawego w przebiegu choroby H., ale nie pozostaje związku z wypadkiem przy pracy z 21 kwietnia 2017 r. Biegła dodała, że obniżenie ostrości wzroku w oku lewym i ubytek w polu widzenia oka lewego (połowiczy od góry) jest typowe dla zmian niedokrwiennych. Zmiany te wymagają dalszej diagnostyki i leczenia.

Uzupełniony w postępowaniu apelacyjnym materiał dowodowy sprawy nie prowadził do zmiany zaskarżonego wyroku. Biegła z zakresu okulistyki oraz biegła z zakresu medycyny pracy uznały, że odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy do października 2020 r., ale niezdolność ta nie pozostaje związku z wypadkiem przy pracy z 21 kwietnia 2017 r. Ocena wartości opinii wszystkich biegłych lekarzy, a zwłaszcza drugiego zespołu biegłych z zakresu okulistyki i medycyny pracy, nie nasuwała wątpliwości co do prawidłowości ich sporządzenia. Opinie te zostały wydane przez lekarzy właściwej specjalności, po uprzednim zapoznaniu się z dokumentacją medyczną odwołującego oraz po jego przebadaniu. W treści opinii biegli w wyczerpująco ustosunkowali się do schorzeń rozpoznanych u odwołującego oraz ocenili ich wpływ na jego zdolność do pracy. Ponadto ocenili, czy rozpoznane schorzenia pozostawały w związku z wypadkiem przy pracy, któremu odwołujący uległ 21 kwietnia 2017 r. Zdaniem Sądu Apelacyjnego wszystkie wydane opinie biegłych z zakresu endokrynologii, okulistyki oraz medycyny pracy dostarczyły niezbędnych wiadomości specjalnych i stanowiły podstawę rozstrzygnięcia. Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do podważenia wniosków tych biegłych o uznaniu odwołującego za osobę częściowo niezdolną do pracy do października 2020 r. z ogólnego stanu zdrowia, bez związku z wypadkiem przy pracy. Z opinii biegłych wynikało, że stwierdzona niezdolność do pracy jest spowodowana zapaleniem mięśnia prostego dolnego oka lewego i pogrubieniem mięśnia prostego dolnego oka prawego w przebiegu choroby H..

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, jeżeli choroba tarczycy odwołującego nie pozostaje w związku ze zmianami chorobowymi oka lewego (jak to wynikało z zaświadczenia lekarskiego z 14 lipca 2019 r., wystawionego przez lekarza endokrynologa), to oznaczało by to, że choroba ta nie stanowi konsekwencji wypadku przy pracy z 2017 r. Takie stwierdzenie nie miało wpływu na rozstrzygnięcie w sprawie, ponieważ w sprawie było oceniane czy rozpoznane schorzenia pozostają w związku z wypadkiem przy pracy z 2017 r. Te kwestię ocenili zaś biegli sądowi.

Uznanie przez biegłych, że częściowa niezdolność odwołującego do pracy nie pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy powoduje, że nie spełnił on przesłanek prawa materialnego, które uzasadniają przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności w związku z wypadkiem przy pracy, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 i art. 17 ust. 1 Ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych w zw. z art. 12 ust. 1-3 Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zarzuty naruszenia tych przepisów były niezasadne, a apelacja odwołującego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Bożena Szponar-Jarocka Barbara Orechwa-Zawadzka Sławomir Bagiński