Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 lutego 2020 r. w Warszawie

sprawy Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 30 stycznia 2019 r. znak: (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż Z. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, i wypadkowemu od dnia 28 czerwca 2012r. do dnia 28 maja 2015r.

UZASADNIENIE

W dniu 18 marca 2019 r. Z. K. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 stycznia 2019 r.
nr: (...) w części dotyczącej stwierdzenia, że ubezpieczony podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu w okresie od dnia 28 maja 2015 r. Zaskarżonej decyzji odwołujący zarzucił naruszenie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, że wspólnik spółki osobowej, wobec której ogłoszono upadłość likwidacyjną jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą. W związku z powyższym Z. K. wniósł o zmianę skarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że nie podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu za okres od dnia 28 maja 2015 r. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że od końca 2012 r. jedynym tytułem do jego ubezpieczenia było prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej - (...) spółka jawna jako jej wspólnik. W dniu 22 stycznia 2013 r. ogłoszono upadłość spółki z możliwością zawarcia układu, którą w dniu 28 maja 2015 r. zmieniono na upadłość likwidacyjną. Wobec tego odwołujący do maja 2015 r., był aktywnym wspólnikiem spółki jawnej, któremu pozostawiono zarząd nad jej przedsiębiorstwem, lecz z chwilą zmiany charakteru postępowania upadłościowego na likwidacyjny, ubezpieczony został pozbawiony władztwa nad przedsiębiorstwem spółki. Wszelkie kompetencje zarządcza i właścicielskie przejął syndyk. Od chwili ogłoszenia upadłości odwołujący nie wykonywał żadnej faktycznej działalności gospodarczej, a w szczególności nie miał ani prawnej ani faktycznej możliwości dokonywania czynności związanych z prowadzoną przez spółkę działalnością, chociaż nadal formalnie spełniał kryteria, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy. Wobec powyższego Z. K. uważa, że od dnia 28 maja 2015 r., nie powinien podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu (odwołanie z dnia 18 marca 2019r. k. 3 – 5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu ZUS wskazał, że z dokumentów posiadanych przez organ rentowy wynika, że od lipca 2009 r. do 27 czerwca 2012 r. Z. K. dokonał zgłoszenia jako płatnik składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego, a od 28 czerwca 2012 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Ponadto ubezpieczony był wspólnikiem w okresach od 9 maja 2001 r. do 21 stycznia 2013 r. w (...) spółka jawna w upadłości likwidacyjnej, od 7 grudnia 2001 r. do 28 marca 2011 r. w (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, od 22 maja 2002 r. do 28 czerwca 2012 r. w (...) Sp. z o.o. w likwidacji, od 20 maja 2002 r. do 24 czerwca 2015 r. w Cegielnie (...) Sp. z o.o. W dniu 19 czerwca 2011 r. Ceramika Ł. dokonał zmiany danych spółki przekształcając spółkę cywilną (...) s.c. na spółkę jawną (...) spółka jawna w upadłości likwidacyjnej. Okres od 28 czerwca 2012 r. do 1 sierpnia 2016 r. był okresem w którym prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej było jedynym tytułem do objęcia obowiązkowymi ubezpieczenia społecznymi (odpowiedź na odwołanie, k. 18 – 19 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący Z. K. od lipca 2009 r. do 27 czerwca 2012 r. dokonał w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych zgłoszenia jako płatnik składek spółki (...) s.c. z siedzibą w W., w której jest wspólnikiem z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego, a od dnia 28 czerwca 2012 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

W dniu 19 czerwca 2011 r. (...) s.c. z siedzibą w W. dokonała zmiany danych spółki przekształcając spółkę cywilną w spółkę jawną (...) w W.. Z. K. był wspólnikiem w okresach od 7 grudnia 2001 r. do 28 marca 2011 r. w (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, od 22 maja 2002 r. do 28 czerwca 2012 r. w (...) Sp. z o.o. w likwidacji, od 20 maja 2002 r. do 24 czerwca 2015 r. w Cegielnie (...) Sp. z o.o.

Z działu 6 informacji Krajowego Rejestru Sądowego, dotyczącej Ceramika Ł. K. Sp. j. w likwidacji z siedzibą w W., wynika, że postanowieniem z 28 maja 2015 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie w sprawie V GUp 2/13 ogłosił upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika i ustanowił syndyka. Od czasu ustanowienia syndyka Z. K. nie prowadził działalności gospodarczej i nie zarządzał firmą, pozostawał jedynie (...) spółka jawna z siedzibą w W.. (informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców na dzień 13 marca 2019 r., numer KRS (...), k. 6 – 16 a.s., zeznania odwołującego Z. K., k. 34-35 a.s.).

W dniu 30 stycznia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wydał decyzję nr: (...) w której uznał, że odwołujący Z. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 28 czerwca 2012 r. (decyzja ZUS z dnia 30 stycznia 2019 r. – akta organu rentowego).

Od powyższej decyzji organu rentowego Z. K. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 18 marca 2019r., k. 3 – 5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych wyżej dowodów z dokumentów, zeznań odwołującego Z. K. oraz na podstawie dołączonych akt organu rentowego.

Odnosząc się do zeznań Z. K. Sąd uznał je za wiarygodne w świetle pozostałego materiału dowodowego w postaci dokumentów.

Całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, stanowił w ocenie Sadu podstawę do wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie Z. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 30 stycznia 2019 r., nr: (...) jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół kwestii podlegania przez odwołującego ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej (...) spółka jawna. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z faktu dokonania przez odwołującego zgłoszenia jako płatnik składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej należy wywodzić, że odwołujący w rzeczywistości taką działalność prowadził w spornym okresie od 28 czerwca 2012 r., natomiast ogłoszenie upadłości spółki nie powoduje jednocześnie utraty statusu wspólnika, a zatem w ocenie organu rentowego, w okresie postawienia spółki w stan likwidacji lub upadłości nie ustaje obowiązek ubezpieczeń wspólnika.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r., poz. 266), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są […] osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Art. 13 pkt 4 tej ustawy wskazuje zaś, że osoby fizyczne podlegają obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom społecznym od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Na wstępie należy zauważyć, że art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mówi o prowadzeniu działalności, a nie wpisie do ewidencji czy też rejestracji jako podstawie do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że podstawą do powstania obowiązku ubezpieczenia w oparciu o powyższy przepis jest faktyczne wykonywanie działalności pozarolniczej, w tym gospodarczej, co oznacza, że wykonywanie tej działalności, to rzeczywista działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2005 r., I UK 80/05; z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/07; z dnia 18 lutego 2009 r., II UK 207/08; z dnia 19 lutego 2009 r., II UK 215/08; z dnia 19 lutego 2010 r., II UK 186/09; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 240/09; z dnia 18 listopada 2011 r., I UK 156/11; z dnia 13 września 2016 r. I UK 455/15). Sąd Najwyższy uznaje, że prowadzenie działalności gospodarczej o tyle stanowi tytuł podlegania ubezpieczeniom, o ile faktycznie ubezpieczony działalność tę wykonuje, choć stopień natężenia jego aktywności może być różny (por np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 listopada 2011 r., I UK 156/11; z dnia 13 września 2016 r., sygn. I UK 455/15;).

Jak wynika z wpisów w Dziale 6 informacji Krajowego Rejestru Sądowego dotyczącej Ceramika Ł. K. Sp. j. w likwidacji z siedzibą w W., postanowieniem z 28 maja 2015 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie w sprawie V GUp 2/13 ogłosił upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika i ustanowił syndyka. Faktu tego organ rentowy nie kwestionował, a spór sprowadzał się jedynie do wykładni przepisu art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i oceny, czy ogłoszenie upadłości likwidacyjnej i ustanowienie syndyka jest równoznaczne z zaprzestaniem prowadzenia działalności gospodarczej.

Użyte w art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określenie wykonywanie działalności podkreśla, że istotny jest tutaj element faktycznego prowadzenia działalności. Sam wpis do ewidencji działalności gospodarczej ma deklaratoryjny charakter. Ubezpieczony od dnia ustanowienia syndyka dla spółki (...). j. w likwidacji z siedzibą w W., nie prowadził działalności gospodarczej i nie zarządzał firmą, pozostawał jedynie wspólnikiem wymienionej spółki.

Zgodnie z art. 52 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2019r., poz.498), data wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości jest datą upadłości. Zatem masa upadłości powstaje od początku dnia, w którym ogłoszono upadłość, tj. od godz. 00:00. Od tej godziny bowiem rozpoczyna się dzień, w którym upadłość ogłoszono (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2004 r., II CK 364/03). Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 51 ust. 2 Prawo upadłościowe).

Wskutek ogłoszenia upadłości upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń (art. 57 ust. 1 Prawo upadłościowe), a z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim (art. 75 ust. 1 Prawo upadłościowe). Pozbawienie upadłego uprawnień do dysponowania majątkiem ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci legitymację do występowania w sprawach dotyczących masy, pozostaje natomiast stroną w znaczeniu materialnoprawnym, jako podmiot stosunku prawnego, z którego wyniknął spór. Brak legitymacji formalnej upadłego nie jest co prawda równoznaczny z brakiem po jego stronie zdolności prawnej, tj. zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków, ale zgodnie z art. 144 Prawo upadłościowe, postępowania sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka i przeciw niemu. Syndyk niezwłocznie obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystępuje do jego likwidacji (art. 173 Prawo upadłościowe). Czynności tych dokonuje w miejsce dotychczasowego właściciela, a także kierownictwa zakładu pracy wobec pracownika. Mienie przedsiębiorcy służące do tej chwili do realizacji celów prowadzonej działalności gospodarczej przekształca się z chwilą ogłoszenia upadłości w masę upadłości, która służy syndykowi do zaspokojenia podstawowego celu upadłości likwidacyjnej, tj. zaspokojenia wierzycieli. Powyższy cel jest sprzeczny z przytoczoną wyżej definicją działalności gospodarczej, której zadaniem jest prowadzenie działalności zarobkowej, w sposób zorganizowany, ciągły, a przede wszystkim faktyczny (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 11 stycznia 2018r., III AUa 308/17; wyrok Sądu Najwyższego z 15 marca 2012 r., II UK 159/11).

Kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają ewentualnie znaczenie w sferze dowodowej, nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tak m.in. wyroki Sądu Najwyższego z 14 września 2007 r., III UK 35/07, z 15 marca 2012 r., II UK 159/11). W uzasadnieniu wyroku z 15 marca 2012 r. (II UK 159/11) Sąd Najwyższy stwierdził, że sam fakt występowania w rejestrze gospodarczym jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą, niepołączony z jakimkolwiek prowadzeniem spraw przedsiębiorstwa, nie stanowi wystarczającej podstawy do zaistnienia przedmiotowego, obowiązkowego ubezpieczenia. Sam fakt występowania w rejestrze gospodarczym, niepołączony z zaangażowaniem się w działalność gospodarczą przedsiębiorcy, nie może być uznany za prowadzenie działalności gospodarczej. Przepisy art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych łączą obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym z prowadzeniem działalności gospodarczej, a nie jedynie z deklaratywnym wpisem do ewidencji działalności gospodarczej, czy też posiadaniem numeru NIP i REGON. Utrata prawa zarządu uniemożliwia upadłemu prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, w konsekwencji nie spełnia on już przesłanek wystarczających do prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony utracił jakiekolwiek władztwo nad spółką w dniu 28 maja 2015 r., w momencie gdy postanowieniem z 28 maja 2015 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie w sprawie V GUp 2/13 ogłosił upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika i ustanowił syndyka dla Ceramika Ł. K. Sp. j. w likwidacji z siedzibą w W.. Od chwili ogłoszenia upadłości odwołujący nie wykonywał żadnej faktycznej działalności gospodarczej, a w szczególności nie miał ani prawnej ani faktycznej możliwości dokonywania czynności związanych z prowadzoną przez spółkę działalnością, chociaż nadal formalnie był (...). j. w likwidacji z siedzibą w W.. Nie ma racji organ rentowy utożsamiając fakt pozostawania wspólnikiem spółki w likwidacji z faktycznym prowadzeniem działalności, z podstawą do zaistnienia obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Pozostawanie wspólnikiem Ceramika Ł. K. Sp. j. w likwidacji z siedzibą w W., niepołączone z zaangażowaniem się w działalność gospodarczą, nie może być uznane za prowadzenie rzeczywistej, faktycznej działalności gospodarczej. Skoro upadły przestaje wykonywać działalność tak jak tego wymaga przepis art. 13 pkt. 4 ustawy systemowej, to z dniem ogłoszenia upadłości i ustanowienia syndyka masy upadłości wspólnicy upadłej spółki nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Uwzględniając powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 stycznia 2019r. o nr (...) ustalając, że Z. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 28 czerwca 2012 r. do dnia 28 maja 2015 r.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć (...)